Өнеркәсіпте алынуы

Сабақ жоспары
Бекітілді _______А. О. Айдарова
Келісілді _______З. Ә. Айтымбетова

Күні : 02.01.15ж.
Сыныбы : 9 - сынып.
Пәні : химия.
Сабақтың тақырыбы: § 37. Темір.
Сабақтың мақсаты:1. Білімділік: Оқушыларға темірдің ПЖ.орны, атом құрылысы, табиғатта кездесуі, физикалық және химиялық қасиеттері, алынуы мен қолданылуы жайлы жан-жақты білімдерін қалыптастыру.
2. Дамытушылық: Оқушылардың ойын еркін жеткізу сенімділіктерін дамыту;
3.Тәрбиелік: Оқушыларды ізгілік қасиеттеріне баулу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ: жаңа материалды меңгеру сабағы.
Сабақтың өтілу әдісі: .
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, темірдің жинақтамасы............................
Пән аралық байланыс:
Физикамен
Темірдің физикалық қасиеттеріне шолу жасау
Өнеркәсіппен
Темір металын қолданудың маңыздылығы

Күтілетін нәтиже: Оқушылар темірдің атом құрылысы, физикалық және химиялық қасиеттері, алынуы, қолданылуы жайлы нақты білім меңгереді.

Сабақтың жоспары:
І. Ұйымдастыру кезеңі (1-мин): 1. сәлемдесу
2. сынып оқушыларын түгендеу
3. оқушылардың зейінің сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі: (10-мин)
1. топқа бөлу арқылы............
(қорытындылау)
2. эксперименттік есеп
(қорытындылау)

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: (20-мин)
1. Әңгіме-дәріс;
2.
3. Эксперименттік есеп (5-6-мин)

4. Қорытындылау - Балалар бүгінгі сабақта темірдің ПЖ.орны, табиғатта кездесуі, физикалық және химиялық қасиеттерін, алынуы, қайда және қалай қолданылатыны жайлы білдіндер. (1-мин)
Сабақтың барысы: жаңа сабақ.
Атом құрылысы.
Табиғатта кездесуі
проллодл..................
Физикалық қасиеттері
Химиялық қасиеттері
Өнеркәсіпте алынуы
Қолданылуы
Атом құрылысы. Темір атомының сыртқы энергетикалық деңгейінде 2 электрон бар:
+26Fe )2е- )8е-)[8+6]е- )2е-
Электрондық формуласы: 1s22s22p63s23p63d64s2
Темір химиялық реакцияларда 2 және 3 электрон беріп, өзінің тұрақты қосылыстарында +2 және +3 тотығу дәрежелерін көрсетеді.

Табиғатта кездесуі. Темір алюминийден кейінгі табиғатта ең көп таралған металл. Оның үлесіне жер қыртысының 5,1%-ті тиеді. Ғарыштан түсетін метеориттер негізінен темірден тұрады. Сондықтан ерте заманда темірді <<аспан>> немесе жұлдыз>> тасы деп атаған. Темір жер қыртысында көптеген минералдар түзеді. Темірдің ең маңыздысы өнеркәсіптік кендері: қызыл темір тас Fe2О3, магнийтті темір тас Fe3О4, пирит немесе темір колчеданы FeS2. Қазақстанда темірдің бай қоры бар, ол Торғай темір кенді бассейнінде және Орталық Қазақстанда орналасқан.

............................................................

Физикалық қасиеттері. Темір - жылтыр, күміс түстес ақ металл, оның тығыздығы - 7,87 г/см3. балқу температурасы - 15390С. Темір иілімді, магниттелетін және оны жоғалтатын қасиеті бар, осыған орай техникада кеңінен қолданылады.

Химиялық қасиеттері.
1) 2Fe + 3Сl2 = 2FeСl3
2) Fe + S = FeS
3) 3Fe + 2О2 = Fe3О4 (FeО*Fe2О3)
4) Fe + Н2О = FeО + Н2↑
5) 4Fe + 3О2 + 6Н2О = 4Fe(ОН)3
6) Fe + СuCl2 = FeСl2 + Сu

Алынуы. Өнеркәсіпте темірді оның оксидтерінен сутекпен, алюминиймен немесе көміртек (ІІ) оксидімен тотықсыздандырып алады:

FeО + Н2 = Fe + Н2О; Fe2О3 + Аl = 2Fe + Аl2О3; Fe3О4 + 4СО = 3Fe + 4СО2

Қолданылуы. Таза темір электрмагниттік құралдардың тетіктерін даярлауда қолданылады, өйткені оларға тез магниттелетін және ол қасиет тез жойылатын қабілет жатады. Трасформаторларда, электрмоторларда көбіне темірдің құймалары - шойын мен болат пайдаланылады. Дүние жүзінде темір және оның қймалары басқа барлық металдармен салыстырғанда 20 еседей көп өндіріледі.

IV. Қорытынды: Үй тапсырмасын орындаған, сабақта белсенділік танытқан оқушыларды бағалаймын.
V. Үйге тапсырма (2-мин) : §37. Темір.