Қарахан мемлекеті. Оқушының әрекеті

Білім беру ұйымының атауы

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ

Білім беру ұйымының атауы: Пәні:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ: ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ

Білім беру ұйымының атауы: Бөлім:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ: 6. 2X ғасыр - XІІІ ғасырдың басындағы Қазақстан

Білім беру ұйымының атауы: Педагогтің аты-жөні:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ: Демесинова С. К

Білім беру ұйымының атауы: Күні:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ: 15. 11. 2023ж

Білім беру ұйымының атауы: Сынып: 6

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ: Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Білім беру ұйымының атауы: Сабақтың тақырыбы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Қарахан мемлекеті.

Зерттеу сұрағы: Неліктен Қарахан мемлекеті ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялады?

Білім беру ұйымының атауы: Оқу мақсаты:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

6. 2. 1. 2 ислам дінінің қоғамдық өмірге ықпалын анықтайды;

6. 3. 1. 4 тарихи ұғымдарды қолданып, Қарахан мемлекетіндегі жер иелену ерекшеліктерін түсіндіреді;

Білім беру ұйымының атауы: Сабақтың мақсаты

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Оқушылар Х ғ ислам дінінің қоғамдық өмірге ықпалын анықтай отырып, Қарахан мемлекетіндегі жер иеленудің ерекшеліктерін түсіндіреді;

ЕББҚ - бұл сыныпта 2 ші топқа жататын гиппербелсенді бір оқушы бар;

Білім беру ұйымының атауы: Ойлау дағдылары

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ: Білу, түсіну, қолдану

Білім беру ұйымының атауы: Тарихи ойлау

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ: Тарихи талдау және түсіндіру

Білім беру ұйымының атауы: Тарихи концепт

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ: Маңыздылық; Қосымша: дәлел интерпретация

Білім беру ұйымының атауы: Сабақтың кезеңі//уақыты

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ: Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Қалыптастыру бағалау

Ресурстар

Білім беру ұйымының атауы:

Ұйымдастыру

Кезеңі 2 мин

Өзін-өзі тексеру

Өткен білімді еске түсіру

Жаңа білім

2 мин

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Ұйымдастыру

Үй жұмысын еске түсіру

Қидандар деген кімдер?
Қидандардың Хғ құлаған мемлекеті?
Х - ХІІІғғ Моңғол жерінде өмір сүрген қандай бірлестіктерді білесіз?

ЕББҚ оқушы қидандардың қай ғасырда өмір сүргенін айтады;

Жаңа сабақ.

Оқушыларға жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын оқып таныстырып өтемін. Жаңа сабақтың басында бейнесабақ көрсетемін

Ой қозғау:

Оқушылар, бейнебаянда қай мемлекетті тамашаладық?
Ол мемлекеттің қандай ерекшеліктері бар екен?

Осы сұрақтармен жаңа сабақты ашып аламын.

Тапсырма. Жұптық жұмыс

Мәтін №1

Нұсқаулық: оқушылар №2 мәтінмен танысып, оқып шығып берілген кестені толтырады.

Тапсырма: мәтінді толық оқып шығып «Қарахан мемлекетіндегі жер иеленудің түрлері» бойынша кестені толтырыңыз

Кесте

ЕББҚ оқушы жер үлестерін сәйкестендіреді:

Бұл тапсырманы орындау арқылы біз сабағымыздың оқу мақсатының екінші бөліміне қол жеткіземіз (6. 3. 1. 4 тарихи ұғымдарды қолданып, Қарахан мемлекетіндегі жер иелену ерекшеліктерін түсіндіреді)

Оқушыларды 3 топқа бөлу:

Оқушыларды түрлі-түсті карточкалардың көмегімен топтарға бөлемін.

2 Тапсырма

Топтық жұмыс

№2 мәтінмен жұмыс . Оқушыларға мәтін беріледі.

Нұсқаулық: Оқушылар мәтінге және бейнебаянға сүйене отырып, зерттеу сұрағымен топтық жұмыс жасайды;

ПОПС әдісі

Зерттеу сұрағы:Неліктен Қарахан мемлекеті ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялады?

Зерттеу сұрағымен жұмыс барысында оқушылар мына фактілерге тоқталуы тиіс:

Топ:

Ислам дінінің мемлекеттік деп жариялануының бір немесе одан да көп себептерін анықтаңыз;

Топ:

Ислам дінінің кең таралуын дәлелдейтін фактілер келтіріңіз;

Топ:

Ислам дінінің қоғамға әкелген өзгерістерін атаңыз;

Оқушылар өз жауаптарын дәлелдермен жеткізеді.

$C:\Users\Admin\Documents\попс.jpg$

ЕББҚ оқушы топпен бірге мәтінді талқылайды, мәтін ішінен діни құрылыстарды теріп жазады;

Бұл тапсырма арқылы мен оқу мақсатының бірінші бөлігіне қол жеткіземін (6. 2. 1. 2 ислам дінінің қоғамдық өмірге ықпалын анықтайды)

Жер үлесі

Анықтамасы

Иқта

Муқта

Вақф

Барзигар

Музари

Коммендация

Жер үлесі

Анықтамасы

Иқта

Әскерилерге берілген жер үлесі (арабша)

Муқта

Дінбасыыларға берілген жер үлесі

Вақф

Әскерилерге берілген жер үлесі (парсы тілінде)

Оқушылар өз ойларын ортаға салады.

Оқушылар жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу.

Оқушылар мұғалімнің айтқан оқу мақсатымен танысады.

Гипербелсенді тынымсыз оқушыны қабылдау, есте сақтау, ойлауына қосымша уақыт беру арқылы қолдау.

Оқушылар бейнебаян тамашалайды, мұғалімнің қойған сұрақтарына белсенділік танытып жауап береді.

Оқушылар мәтінді оқып шығады, топта талдайды, берілген тапсырма ға сәйкес ПОПС әдісімен ойлары мен себебін айтып, мысал келтіріп, өз ойларын қорытындылайды;

ЕББҚ оқушы Қарахан мемлекетіндегі діни құрылыстарды жазады;

Оқушылар өз -ара бірін-бірі бағалау.

Дескриптор:

Иқтаның анықтамасын жазадыы
Муқтаның анықтамасын жазады
Вақфтың анықтамасын жазады
Барзигардың анықтамасын жазады
Музаридің анықтамасын жазады
Коммендацияның анықтамасын жазады;

ЕББҚ оқушы берілген жер үлесін оның анықтамасымен сәйкестендіреді

Дескриптор:

Қарахан мемлекетінде ислам дінінің мемлекеттік дін деп жариялау себептерін анықтайды.
Ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялаудың негізгі бір себебін анықтайды;
Ислам дінінің мемлекеттік дін деп жариялауының қосалқы екі себебін талдайды.

Әр жауап -2 балл

Дәлел - 2 балл

Өз ойын жеткізе алуы - 1 балл

Барлығы 5 балл

ЕББҚ оқушыны мақтау, мадақтау арқылы және жасаған жұмысына қарай бағалаймын

Интер белсенді тақта

Слайдтар

https://youtu. be/oYsvjYIXavI

https://www. kaznu. kz/content/files/page

Білім беру ұйымының атауы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Білім беру ұйымының атауы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Білім беру ұйымының атауы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Білім беру ұйымының атауы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Білім беру ұйымының атауы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Білім беру ұйымының атауы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Білім беру ұйымының атауы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Білім беру ұйымының атауы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Білім беру ұйымының атауы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Білім беру ұйымының атауы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Білім беру ұйымының атауы:

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Білім беру ұйымының атауы: 10 мин

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

Сабақты қорытындылау

Жеке жұмыс

«Білім ағашы» әдісімен сабақты қорытындылаймын

$C:\Users\Admin\Documents\а5аш.jpg$

Тақтаға ағаш бұталарын салып, оның жапырақтарына әр түрлі сұрақтар жазылған 7 карточканы теріс қаратып іліп қоямын. Оқушылар келіп таңдап алады да сұрақты бірден оқып, жауабын береді, бере алмаса басқа оқушы жауап беру мүмкіндігіне ие бола алады;

Нұсқаулық: ағашта ілінген карточканы таңдап, сұрақтарға жауап беріңіз

1 сұрақ: Қарахандар әулеті исламды қай хан тұсында қабылдап бастады? /Сатұқ Боғра/

2 сұрақ: Қарахан мемлекеті қай жылдары өмір сүрді? /942-1212жж/

3 сұрақ: Иқта дегенміз не? /жер үлесі/

4 сұрақ: «Тарихи Рашиди» кітабында күніне неше адам мұсылман болған делінген? /360 мың адам/

5 сұрақ: Түркілерден шыққан дін ғұламаларынан кімдерді білесіз? /Ж. Баласағұни, М. Қашқари, А. Яссауи т. б/

6 сұрақ: Вақфтық жерлер кімдерге берілді? /дінбаыларға/

7 сұрақ : Қарахан дәуірінде исламның қай бағыты тарай бастаған? /сопылық/

ЕББҚ оқушы: осы сабақта өтілген, оқыған мәліметтерін қысқаша қорытындылайды;

Оқушылар «Білім ағашынан карточкалар алып, сұрақтарға қысқа жауаппен нақты жауап береді;

ЕББҚ оқушы тақырыптан түсінгенін қорытындылайды;

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

«бағдаршам»

Белгісі

арқылы бағалайды.

Дескриптор:

Қарахандар әулеті исламды қай хан тұсында қабылдағанын айтады;
«Тарихи Рашиди» кітабында күніне неше адам мұсылман болғанын айтады;
Түркілерден шыққан дін ғұламаларынан өздері білетін тұлғаларды атайды;
Вақфтық жерлер кімдерге берілгенін айтады; Қарахан дәуірінде исламның қай бағыты тарай бастағанын айтады;

ЕББҚ оқушы: осы сабақта өтілген, оқыған мәліметтерін қысқаша қорытындылай алады;

http://e-history. kz/kz

Қарахан мемлекетінің картасы

https://www. google. kz/imgres?imgurl=https%3A%2F%2Fupload. wikimedia. org

Білім беру ұйымының атауы: Бекіту

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ: Үйге тапсырма: Қарахан мемлекетіндегі жер иеленуді Батыс Еуропадағы феодалдық жериеленушілік жүйемен салыстырыңыз.

Сабақтың тақырыбын қорытындылау

«Ең үздік жауап»

Ақпараттық карточка

Білім беру ұйымының атауы: Кері байланыс

Ғ. Айдаров атындағы № 1 мектеп-лицей КММ:

«Бағдаршам» белгісі арқылы оқушылар кері байланыс арқылы өз ойларын айтады.

1. Бүгінгі сабақта білдім, үйрендім?(жасыл стикер)

2. Қиындықтар кездесті, бірақ жеңе білдім. (сары стикер)

3. Түсінбедім, үйренбедім (қызыл стикер)

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды

А4, конспект

Мәтін №2

IX ғасырда Қарлұқ қағанаты ыдырап, тарих сахнасына Қарахан мемлекеті (IX ғ. аяғы -XIII ғ. басы) келді. Аумағы - Жетісу мен Шығыс Түркістан аймағын қамтыды. Бұл мемлекет екі ғасырдан астам өмір сүрді. 942 жылы Сатұқ Боғра хан өзін жоғары қаған деп жариялауынан кейін Қарахандар мемлекетінің тарихы басталды. Сатұқ Боғра хан 955 жылдан бастап Ислам дінін қабылдап, өзіне «Әбулкәрім» деп мұсылманша есім алғандығын жариялады. «Қарахандар шежіресінде» Боғра ханның діншілдігі, білім сүйгіштігі және әр жұма білімділерді жинайтындығы жайлы деректер келген. Сондай-ақ ол өзіне «Тәңірі жіберген құлы» деп айтылуын және солай жазылу керектігін құптайтын. 960 жылы Харун Мұса қаған (Боғра ханнан кейін) Ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялады. Бұл шешімнен соң, тарихшы З. Китапчы, В. Кляшторний, С. Сұлтановтардың деректерінде бір күнде он мың отбасы Ислам дінін қабылдаған кездер де болғаны айтылған. Ал «Тарихи рашиди» кітабында бір күнде 360 мың адамның мұсылман аталғандығы айтылады. Қорыта айтқанда, Қарахан түркілерінің исламдануы дін таратушылардың белгілі бір күштеуімен емес, бірыңғай мемлекеттік діннің ықпалы негізіндегі экономикалық және саяси пайда күшімен дами түсті. Ал Қарахандықтардың саяси және әскери жеңістері Орталық Азия аумағына Ислам дінінің кеңінен таралып қана қоймай, тұрғылықты халықтың бұқаралық идеологиясы ретінде ресми мәртебеге ие болуына өз әсерін тигізді. IX ғасырдан бастап Ислам күшпен емес, бейбіт түрде насихатталып, түркілер біртіндеп Исламды қабылдай бастады. Қарахан мемлекетінде мұсылманшылықтың мемлекеттік дәрежеге жетуінің арқасында қалалық мәдениет гүлденіп, сол кезеңдегі сәулет өнерінен Айша бибі мен Алаша хан күмбезі, Әулие ата мазары, моншалар және су құбырлары сақталған. Сонымен қатар, түркілер ішінен көптеген дін ғұламалары шыға бастады және түркі тілі алғаш рет ғылыми түрде қолға алынып, М. Қашқаридың «Түркі тілінің сөздігі» және Ж. Баласағұнның «Құтты білігі» жарыққа шықты. Мұсылмандықты мемлекеттік дін еткен Қарахандықтар әулетінің билігін барша ғалымдар оңды бағалаған: «Қарахан әулеті тұсында түрік этносының ой санасы өседі, мұсылман әдебиеті түркі тілінде шыға бастайды. Қарахан дәуірі сапалық жағынан қоғамның барша саласындағы жаңа кезең боп табылады. Осының нәтижесінде Фараби, Ибн Сина, Бируни, Матуриди секілді шариғатпен қатар пәлсапа ілімін менгерген ғалымдар шықты. Ал сопылық ілімнің таралуына келетін болсақ, Жүсіп Хамадани, Абдулхалық Ғыждуани, Ахмет Ясауи, Сүлеймен Бақырғани, Нәжмидденн Кубра секілді сопылар өз тариқаттарын құрды. Тек моңғол жаулаушылығы тұсындағы ауыр күйзеліс қана қоғамның дамуға бет алған табиғи процесін үзіп тастады».

Мәтін №1

Ұқсас жұмыстар

Қарахан мемлекеті

Топ жетекшісінің бағалауы

Қарахан мемлекеті. жоспар

Қарахан мемлекеті жайлы

Қарақытай мемлекеті

Қарахан мемлекеті жайлы ақпарат

ЖҮСІП БАЛАСАҒҰНИ

Қимақ және Қыпшақ мемлекеттері

Ашық сабақтар

Моғолстанның құрылуы