Қарахан мемлекеті. Оқушының әрекеті
Қарахан мемлекеті.
Зерттеу сұрағы: Неліктен Қарахан мемлекеті ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялады?
6. 2. 1. 2 ислам дінінің қоғамдық өмірге ықпалын анықтайды;
6. 3. 1. 4 тарихи ұғымдарды қолданып, Қарахан мемлекетіндегі жер иелену ерекшеліктерін түсіндіреді;
Оқушылар Х ғ ислам дінінің қоғамдық өмірге ықпалын анықтай отырып, Қарахан мемлекетіндегі жер иеленудің ерекшеліктерін түсіндіреді;
ЕББҚ - бұл сыныпта 2 ші топқа жататын гиппербелсенді бір оқушы бар;
Ұйымдастыру
Кезеңі 2 мин
Өзін-өзі тексеру
Өткен білімді еске түсіру
Жаңа білім
2 мин
Ұйымдастыру
Үй жұмысын еске түсіру
- Қидандар деген кімдер?
- Қидандардың Хғ құлаған мемлекеті?
- Х - ХІІІғғ Моңғол жерінде өмір сүрген қандай бірлестіктерді білесіз?
ЕББҚ оқушы қидандардың қай ғасырда өмір сүргенін айтады;
Жаңа сабақ.
Оқушыларға жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын оқып таныстырып өтемін. Жаңа сабақтың басында бейнесабақ көрсетемін
Ой қозғау:
- Оқушылар, бейнебаянда қай мемлекетті тамашаладық?
- Ол мемлекеттің қандай ерекшеліктері бар екен?
Осы сұрақтармен жаңа сабақты ашып аламын.
- Тапсырма. Жұптық жұмыс
Мәтін №1
Нұсқаулық: оқушылар №2 мәтінмен танысып, оқып шығып берілген кестені толтырады.
Тапсырма: мәтінді толық оқып шығып «Қарахан мемлекетіндегі жер иеленудің түрлері» бойынша кестені толтырыңыз
Кесте
ЕББҚ оқушы жер үлестерін сәйкестендіреді:
Бұл тапсырманы орындау арқылы біз сабағымыздың оқу мақсатының екінші бөліміне қол жеткіземіз (6. 3. 1. 4 тарихи ұғымдарды қолданып, Қарахан мемлекетіндегі жер иелену ерекшеліктерін түсіндіреді)
Оқушыларды 3 топқа бөлу:
Оқушыларды түрлі-түсті карточкалардың көмегімен топтарға бөлемін.
2 Тапсырма
Топтық жұмыс
№2 мәтінмен жұмыс . Оқушыларға мәтін беріледі.
Нұсқаулық: Оқушылар мәтінге және бейнебаянға сүйене отырып, зерттеу сұрағымен топтық жұмыс жасайды;
ПОПС әдісі
- Зерттеу сұрағы:Неліктен Қарахан мемлекеті ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялады?
Зерттеу сұрағымен жұмыс барысында оқушылар мына фактілерге тоқталуы тиіс:
- Топ:
Ислам дінінің мемлекеттік деп жариялануының бір немесе одан да көп себептерін анықтаңыз;
- Топ:
Ислам дінінің кең таралуын дәлелдейтін фактілер келтіріңіз;
- Топ:
Ислам дінінің қоғамға әкелген өзгерістерін атаңыз;
Оқушылар өз жауаптарын дәлелдермен жеткізеді.
ЕББҚ оқушы топпен бірге мәтінді талқылайды, мәтін ішінен діни құрылыстарды теріп жазады;
Бұл тапсырма арқылы мен оқу мақсатының бірінші бөлігіне қол жеткіземін (6. 2. 1. 2 ислам дінінің қоғамдық өмірге ықпалын анықтайды)
Оқушылар өз ойларын ортаға салады.
Оқушылар жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу.
Оқушылар мұғалімнің айтқан оқу мақсатымен танысады.
Гипербелсенді тынымсыз оқушыны қабылдау, есте сақтау, ойлауына қосымша уақыт беру арқылы қолдау.
Оқушылар бейнебаян тамашалайды, мұғалімнің қойған сұрақтарына белсенділік танытып жауап береді.
Оқушылар мәтінді оқып шығады, топта талдайды, берілген тапсырма ға сәйкес ПОПС әдісімен ойлары мен себебін айтып, мысал келтіріп, өз ойларын қорытындылайды;
ЕББҚ оқушы Қарахан мемлекетіндегі діни құрылыстарды жазады;
Оқушылар өз -ара бірін-бірі бағалау.
Дескриптор:
- Иқтаның анықтамасын жазадыы
- Муқтаның анықтамасын жазады
- Вақфтың анықтамасын жазады
- Барзигардың анықтамасын жазады
- Музаридің анықтамасын жазады
- Коммендацияның анықтамасын жазады;
ЕББҚ оқушы берілген жер үлесін оның анықтамасымен сәйкестендіреді
Дескриптор:
- Қарахан мемлекетінде ислам дінінің мемлекеттік дін деп жариялау себептерін анықтайды.
- Ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялаудың негізгі бір себебін анықтайды;
- Ислам дінінің мемлекеттік дін деп жариялауының қосалқы екі себебін талдайды.
Әр жауап -2 балл
Дәлел - 2 балл
Өз ойын жеткізе алуы - 1 балл
Барлығы 5 балл
ЕББҚ оқушыны мақтау, мадақтау арқылы және жасаған жұмысына қарай бағалаймын
Интер белсенді тақта
Слайдтар
Сабақты қорытындылау
Жеке жұмыс
«Білім ағашы» әдісімен сабақты қорытындылаймын
Тақтаға ағаш бұталарын салып, оның жапырақтарына әр түрлі сұрақтар жазылған 7 карточканы теріс қаратып іліп қоямын. Оқушылар келіп таңдап алады да сұрақты бірден оқып, жауабын береді, бере алмаса басқа оқушы жауап беру мүмкіндігіне ие бола алады;
Нұсқаулық: ағашта ілінген карточканы таңдап, сұрақтарға жауап беріңіз
1 сұрақ: Қарахандар әулеті исламды қай хан тұсында қабылдап бастады? /Сатұқ Боғра/
2 сұрақ: Қарахан мемлекеті қай жылдары өмір сүрді? /942-1212жж/
3 сұрақ: Иқта дегенміз не? /жер үлесі/
4 сұрақ: «Тарихи Рашиди» кітабында күніне неше адам мұсылман болған делінген? /360 мың адам/
5 сұрақ: Түркілерден шыққан дін ғұламаларынан кімдерді білесіз? /Ж. Баласағұни, М. Қашқари, А. Яссауи т. б/
6 сұрақ: Вақфтық жерлер кімдерге берілді? /дінбаыларға/
7 сұрақ : Қарахан дәуірінде исламның қай бағыты тарай бастаған? /сопылық/
ЕББҚ оқушы: осы сабақта өтілген, оқыған мәліметтерін қысқаша қорытындылайды;
Оқушылар «Білім ағашынан карточкалар алып, сұрақтарға қысқа жауаппен нақты жауап береді;
ЕББҚ оқушы тақырыптан түсінгенін қорытындылайды;
ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады
«бағдаршам»
Белгісі
арқылы бағалайды.
Дескриптор:
- Қарахандар әулеті исламды қай хан тұсында қабылдағанын айтады;
- «Тарихи Рашиди» кітабында күніне неше адам мұсылман болғанын айтады;
- Түркілерден шыққан дін ғұламаларынан өздері білетін тұлғаларды атайды;
- Вақфтық жерлер кімдерге берілгенін айтады; Қарахан дәуірінде исламның қай бағыты тарай бастағанын айтады;
ЕББҚ оқушы: осы сабақта өтілген, оқыған мәліметтерін қысқаша қорытындылай алады;
Қарахан мемлекетінің картасы
https://www. google. kz/imgres?imgurl=https%3A%2F%2Fupload. wikimedia. org
«Бағдаршам» белгісі арқылы оқушылар кері байланыс арқылы өз ойларын айтады.
1. Бүгінгі сабақта білдім, үйрендім?(жасыл стикер)
2. Қиындықтар кездесті, бірақ жеңе білдім. (сары стикер)
3. Түсінбедім, үйренбедім (қызыл стикер)
Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады
Мәтін №2
IX ғасырда Қарлұқ қағанаты ыдырап, тарих сахнасына Қарахан мемлекеті (IX ғ. аяғы -XIII ғ. басы) келді. Аумағы - Жетісу мен Шығыс Түркістан аймағын қамтыды. Бұл мемлекет екі ғасырдан астам өмір сүрді. 942 жылы Сатұқ Боғра хан өзін жоғары қаған деп жариялауынан кейін Қарахандар мемлекетінің тарихы басталды. Сатұқ Боғра хан 955 жылдан бастап Ислам дінін қабылдап, өзіне «Әбулкәрім» деп мұсылманша есім алғандығын жариялады. «Қарахандар шежіресінде» Боғра ханның діншілдігі, білім сүйгіштігі және әр жұма білімділерді жинайтындығы жайлы деректер келген. Сондай-ақ ол өзіне «Тәңірі жіберген құлы» деп айтылуын және солай жазылу керектігін құптайтын. 960 жылы Харун Мұса қаған (Боғра ханнан кейін) Ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялады. Бұл шешімнен соң, тарихшы З. Китапчы, В. Кляшторний, С. Сұлтановтардың деректерінде бір күнде он мың отбасы Ислам дінін қабылдаған кездер де болғаны айтылған. Ал «Тарихи рашиди» кітабында бір күнде 360 мың адамның мұсылман аталғандығы айтылады. Қорыта айтқанда, Қарахан түркілерінің исламдануы дін таратушылардың белгілі бір күштеуімен емес, бірыңғай мемлекеттік діннің ықпалы негізіндегі экономикалық және саяси пайда күшімен дами түсті. Ал Қарахандықтардың саяси және әскери жеңістері Орталық Азия аумағына Ислам дінінің кеңінен таралып қана қоймай, тұрғылықты халықтың бұқаралық идеологиясы ретінде ресми мәртебеге ие болуына өз әсерін тигізді. IX ғасырдан бастап Ислам күшпен емес, бейбіт түрде насихатталып, түркілер біртіндеп Исламды қабылдай бастады. Қарахан мемлекетінде мұсылманшылықтың мемлекеттік дәрежеге жетуінің арқасында қалалық мәдениет гүлденіп, сол кезеңдегі сәулет өнерінен Айша бибі мен Алаша хан күмбезі, Әулие ата мазары, моншалар және су құбырлары сақталған. Сонымен қатар, түркілер ішінен көптеген дін ғұламалары шыға бастады және түркі тілі алғаш рет ғылыми түрде қолға алынып, М. Қашқаридың «Түркі тілінің сөздігі» және Ж. Баласағұнның «Құтты білігі» жарыққа шықты. Мұсылмандықты мемлекеттік дін еткен Қарахандықтар әулетінің билігін барша ғалымдар оңды бағалаған: «Қарахан әулеті тұсында түрік этносының ой санасы өседі, мұсылман әдебиеті түркі тілінде шыға бастайды. Қарахан дәуірі сапалық жағынан қоғамның барша саласындағы жаңа кезең боп табылады. Осының нәтижесінде Фараби, Ибн Сина, Бируни, Матуриди секілді шариғатпен қатар пәлсапа ілімін менгерген ғалымдар шықты. Ал сопылық ілімнің таралуына келетін болсақ, Жүсіп Хамадани, Абдулхалық Ғыждуани, Ахмет Ясауи, Сүлеймен Бақырғани, Нәжмидденн Кубра секілді сопылар өз тариқаттарын құрды. Тек моңғол жаулаушылығы тұсындағы ауыр күйзеліс қана қоғамның дамуға бет алған табиғи процесін үзіп тастады».
Мәтін №1
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz