Қан тобы

Сәлеметсіздер ме, оқушылар. Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Агглютинация және резус-конфликт (жаңа тақырыпты меңгерту) .

Үй жұмысын тексеру кезеңі:

Сұрақтар «Кім жылдам» (әр сұраққа баллмен берілген ұяшық ішінде)

1. Қан неден тұрады? (плазма және қан жасушалары)

2. Қан жасушаларын ата? (эротроциттер, лейкоциттер және тромбоциттер)

3. ЖИТС тің алдын алу шаралары (жалпы мем., жеке шаралар жеке бас гигиенасы)

4. ЖИТС дегеніміз не? Оның алғашқы белгілеріқандай? (жүре пайда болатын имундық тапшылық синдромы, аурудың алғашқы кезінде ешбір ауырсыну сезбейді, дене тем. Көтеріледі, лимфа түйіні ұлғаяды, қаназдық байқалып, адам тез шаршайды)

5. Эдуард Дженнер кім, қандай еңбегі бар? (шешекке қарсы алғаш рет қолданған ағылшын дәрігері)

6. Гемоглобин дегеніміз не? ( қанда оттегін тасымалдайды)

7. Иммунитет дегеніміз не, негізін салған кім? (жұқпалы аурулар мен бөгде денеге қарсы тұру. Негізін салған - И. И. Мечников)

8. Иммунитет нешеге бөлінеді?

9. Антидене дегеніміз не?

Барлық адамдардың қаны 4 топқа бөлінеді: І, ІІ, ІІІ, ІV. Қан беретін адамды - донор (латынша «donore» - сыйлаушы), қабылдайтын адамды - реципиент ( латынша «recipiens» - қабылдаушы) дейді.
Қан тобы Мынадай топқа қан беруге болады Мынадай топтағы қанды құюға болады

Егер қан топтары сәйкес келмесе, эритроциттер желімденіп қалады. Эритроциттердің бірігіп қалуын агглютинация деп атайды. Агглютинациядан қан ұйып, ұсақ тамырлар бітеліп қалады да, адам өліп кетуі мүмкін.

І топты қанды қаны кез келген топтағы адамға құюға болады. Сондықтан қан тобы І адамды әмбебап донор деп атайды. Қаны IV топ адамға барлық төрт топтағы қанды құюға болады, оларды әмбебап реципиент деп атайды

Қан тобы - тұқым қуалайтын белгі және адамның бүкіл өмірінде өзгермейді.

Резус-фактор (Rh - фактор) - адам мен макака-резус маймылыныңқанында (эритроциттерінде) болатынерекшенәруыз. Оны еңалғаш 1940 жылы К. Ландштейнер макака-резус (macacusrhesus) маймылының (атауосыданалынған) қанынан анықтаған.

Адамдардың 85%-ының қанында резус-фактор бар, олардыоң-резус (Rh+) депатайды. Ал адамдардың 15%-ында резус-фактор жоқ, оларды теріс-резус (Rh-) дейді.

Біз қанның құрамымен танысып болдық. Енді біз қанды топтарға бөлетінін білеміз. Ал оны кім және қашан ашқан деген сұрақтарға біздің тарихшылар жауап береді.

Тапсырма №1. Сұрақ - жауап:

Резус фактор неден тұрады?

Егер қан тобы 4, резусы оң адамға резусы теріс, 3 қан тобын құйса, не болатынын болжап көріңіздер. Жауаптарыңды негіздеңдер.

Резус-конфликт дегеніміз не?

Резус-конфликт кезінде заманауи медицина көмектесе ме? Мысалдар келтіріп дәлелдеңдер.

Тапсырма №2. Тәжірибе

4 пластик стакан, пипетка, заттық шыны, қызыл және көк тамақ бояғыштары.

4 стаканды алып 1, 2, 3, 4 деп белгілейміз. Сосын 2 стаканға қызыл бояғышты, 3 стаканға көк бояғшты қосыңыздар. 4 стақанға қызыл және көк бояғыштан қосыңыздар. Ал 1 стаканға ештеңке қоспаңыздар.

Сосын стакандарды жартылай сумен қосыңыздар. Бұл 4 түрлі қан тобы орнын босады. Әртүрлі қан