Жобаға негізделген оқытудың анықтамалары

МРНТИ . . .

«Жобаға негізделген оқытуды» ағылшын тілін үйретуде қолдану

Азаматова Адэль Асқарқызы, І. Жансүгіров атындағы Жетісу университетінің білімгері

adel. azamatova@mail. ru

Нусупова Шолпан Менлибаевна

Жобаға негізделген оқыту немесе Жобалық оқыту әдісі (Project-based learning) - бұл білім алушылардың ұзақ уақыт бойы қызықты, күрделі, нақты немесе шынайы мәселелерді зерттеу жұмыстары, және сол зерттелген мәселелерге жауап беру арқылы білім мен дағдыларды игеруге көмектесетін оқыту әдісінің бір түрі. Жобалық оқыту жалпы білім беруде, атап айтқанда, ағылшын тілін оқытуда маңызды рөл атқарады. Жобаға негізделген оқыту соңғы онжылдықта әлемдік ауқымдағы көптеген зерттеулерде зерделенді. Қазақстанда ағылшын тілін оқытуда бұл тәсілді қолдану аса танымал болмаса да, әлі күнге дейін белсенді түрде қолданылып келеді дей аламыз. Мен бұл мақаламда «Жобаға негізделген оқытудың» анықтамалары мен артықшылықтарын талқылап, ағылшын тілін үйренуге арналған жобаларды ұсынамын, және де жоба бойынша өз жеке іс-тәжірибелеріммен бөлісетін боламын.

Түйін сөздер: жобаға негізделген оқыту, жобалық оқыту әдісі, жобалап оқыту технологиясы, ағылшын тілі, ағылшын тілін үйрену жобалары, іс-тәжірибелер.

Проектное обучение или метод проектного обучения (Project-based learning) - это тип метода обучения, который помогает учащимся в течение длительного периода времени изучать интересные, сложные, точные или реальные проблемы, а также приобретать знания и навыки, отвечая на эти изученные проблемы. Проектное обучение играет важную роль в общем образовании, в частности в преподавании английского языка. Проектное обучение за последнее десятилетие изучено во многих исследованиях мирового масштаба, однако применение этого подхода в обучении английскому языку в Казахстане до сих пор остается не очень популярным методом. В этой статье я расскажу о определениях и преимуществах «проектного обучения», представлю проекты по изучению английского языка, а также поделюсь своим личным опытом работы над проектом.

Ключевые слова: проектное обучение, метод проектного обучения, технология проектного обучения, английский язык, проекты изучения английского языка, личная практика.

Project-based learning is a type of learning method that helps students study interesting, complex, accurate, or real-world problems over a long period of time, as well as acquire knowledge and skills by responding to these learned problems. Project-based learning plays an important role in general education, in particular in teaching English. Project-based learning has been studied in many global studies over the past decade, but the use of this approach in teaching English in Kazakhstan is still not a very popular method. In this article, I will talk about the definitions and benefits of "project-based learning", present English language learning projects, and share my personal experience working on the project.

Keywords: project-based learning, project-based learning method, project-based learning technology, English language, English language learning projects, personal practice.

Кіріспе

Жобалаудың ғылыми түсініктері ретінде жоба, жобалау, жобалық, жобалаушылық сияқты ұғымдарды негіздейміз. Жобалау сөзінің мағынасын түсіну үшін біз «алға қарай тастау», «алға жүру» деген түсініктермен байланыстыра аламыз. Ал бұл мағыналар алдағы уақытта болатын құбылыстың бейнесін жасауға қатысты ғылыми және инженерлік әрекеттермен байланысты айқындала алады.

Жобаға негізделген оқыту (PBL) - бұл білім алушыларға бағытталған оқыту әдісі; білім беруші тұлға ең алдымен ынталандырушы ретінде әрекет етеді. PBL білім алушыларға, оқу әрекеттеріне бағытталған және нақты әлемдік мәселелермен біріктірілген. Сынақ сағаттары жүйесі бойынша оқытуда, сондай-ақ қызметкерлерді ХХІ ғасыр талаптарына сәйкес даярлауда үлкен жетістіктерге жетуге ұмтыла отырып, жобалық оқытуды Қазақстанның жоғары оқу орындарында пайдалану тиімді тәсіл бола алады. Жобалық оқытудың маңыздылығын түсіне отырып, жалпы PBL анықтамалары мен артықшылықтарын, әсіресе ағылшын тілін үйрететін жоғары оқу орындарының білім алушылары үшін талқылауға бар күшімді салдым.

Жобаға негізделген оқытудың анықтамалары

Әр түрлі авторлар жобалық оқытудың көптеген анықтамаларын ұсынды. Мосс пен Ван Дюзер [1] оны білім алушыларға мәселелерді шешуге немесе өнімдерді жобалауға шақыру арқылы оқу процесін мәнмәтінге айналдыратын оқыту тәсілі ретінде анықтайды. Талқыланып өткендей [2], жобаға бағытталған оқыту - бұл білім алушыларды жобалауға, мәселелерді шешуге, шешім қабылдауға, ғылыми-зерттеу жұмыстарына тарта отырып, күрделі сұрақтарға немесе мәселелерге негізделген күрделі тапсырмалар болып табылатын жобалардың айналасында оқытуды ұйымдастыратын үлгі; білім алушыларға ұзақ уақыт бойы салыстырмалы түрде дербес жұмыс істеуге мүмкіндік береді; кезеңдері нақты өнімдермен немесе жобалық таныстырулармен аяқталады. Жобалық оқыту - бұл оқытудың динамикалық тәсілі, онда білім алушылар нақты мәселелерді зерттейді, зерттелетін пәндер бойынша тереңірек білім алуға шабыттандырылады және дәстүрлі оқулыққа бағытталған білімге қарағанда осы тәсілмен алған білімдерін әлдеқайда оңай сақтайды. Сонымен қатар, білім алушылар топтық жұмыста да, өзіндік жұмыста да алға жылжыған сайын өзіне деген сенімділігі мен дербестігін дамытады.

Жобалық оқыту білім берушіге бағытталған оқытудан білім алушыға бағытталған оқытуға ауысады. PBL мақсаты - оқушылардың өмір бойы оқу қабілеттерін мәнмәтіндеу арқылы дамыту, оны шешуге арналған мәселелерді немесе жасалатын артефактілермен қамтамасыз ету. Сонымен қатар, білім алушылардың ынталары мен жігерлері, мәселелерді шешу қабілеттері, зерттеушілік дағдылары, ынтымақтастық сезімі, ақпарат көздерін басқару дағдылары, қарым-қатынас пен ақпарат алмасуға деген ұмтылыстары және тілді қолдану туралы хабардарлықтары болуы барған сайын айқын бола түсуде, және одан да маңыздысы, мұндай әр түрлі деңгейдегі жобаларға белсенді қатысу олардың өмірлік тәжірибесін жақсы жаққа өзгерте алады.

Шет тілдерін үйренуде PBL - бұл жан-жақты, мағыналы, үздіксіз қызмет аясында әртүрлі дағдыларды дамытуға мүмкіндік беретін әдістеме болып табылады. Бекетт [3] жобалар әдетте тілді, мазмұнды және дағдыларды бір уақытта меңгеруге ықпал ететін оқыту әдісінің бөлігі болып табылатын ұзақ мерзімді (бірнеше апта) іс-әрекет ретінде қарастырылатынын айтады. Жобалық оқытудың негізгі мақсаты - түсінікті нәтиже, ол әдетте жоба барысында да, жобаның соңғы өнімі ретінде де алынады.

Анықтамалардың әртүрлілігі PBL ерекшеліктерін анықтайды. Томас [2] жобалық оқытудың бес критерийін ұсынады: орталықтылық, жетекші сұрақ қою, сындарлы зерттеу, дербестілік және шынайылық.

1. PBL жобалары оқу бағдарламасында шеткі немесе маңызды емес, орталық болып табылады.

2. PBL жобалары білім алушыларды пәннің орталық тұжырымдамалары мен ұстанымдарымен бетпе-бет келуге (және олармен күресуге) ынталандыратын, қиындық тудыратын сұрақтарға немесе мәселелер мен тапсырмаларға бағытталған.

3. Жобалар студенттерді сындарлы, мағыналы зерттеулерге тартады.

4. Жобалар негізінен білім алушыларға бағытталған.

5. Жобалар шынайы болып келеді, мектептегі жобаларға ұқсамайды.

PBL өзінің айрықша ерекшеліктеріне байланысты тәрбиешілердің, білім берушілер мен білім алушылардың үлкен назары мен қолдауына ие болды. Зерттеулер кемшіліктерге қарағанда артықшылықтарды көрсетті. Бұл артықшылықтарды келесі бөлімде талқылайтын боламын.

Жобаға негізделген оқытудың артықшылықтары

Қазақстанда ағылшын тілі шет тілі ретінде ұзақ уақыт бойы оқытылып келеді. Алайда, жобалық оқыту білім беру жүйесінде іс жүзінде қолданылмады. PBL екінші тілді ғана емес, шет тілін үйренуде бірқатар артықшылықтарға ие. Фридбаут [4] жобалық жұмыстың түпкілікті өніміне әкелетін удеріс білім алушыларға өздерінің сенімділігі мен тәуелсіздігін дамытуға мүмкіндік береді деп мәлімдейді. Білімгерлер өзін-өзі бағалаудың жоғарылауын және оқуға деген оң көзқарастары артқанын көрсетеді. Скехан [5] бұл процесс білім алушылардың дербестігін арттыруға көмектесетінін, әсіресе олар жобаны жоспарлауға белсенді қатысқан кезде (мысалы, тақырыпты таңдауда) артатынын дәлелдейді. Білім алушылар өздерінің оқуына жауапты болған кезде, дербес оқыту ынталандырылады. Левиннің айтуы бойынша [6], олардың тілдік дағдыларын жақсартуға болады. Білімгерлер шынайы әрекеттерді - нақты әлемге қатысты және пайдалы тапсырмаларды орындау үшін мақсатты қарым-қатынасқа қатысады. Осылайша, олар тілді салыстырмалы түрде табиғи мәнмәтінде қолдануға және тілдің түпнұсқада қолданылуын талап ететін мағыналы іс-әрекеттерге қатысуға мүмкіндік алады.

Шынайы іс-әрекеттер білім алушыларға тапсырманы немесе мәселені әртүрлі көзқарастардан қарастыруға, ынтымақтастық пен кері байланысты жақсартуға, бәсекелес шешімдер мен әртүрлі нәтижелерді ұсынуға мүмкіндік береді. Столлердің [7], жұмысында сипатталғандай, PBL барлық төрт дағдыларды табиғи түрде біріктіруге мүмкіндік береді: оқу, жазу, тыңдау және сөйлеу.

Қарастырылатын тағы бір артықшылық [8] - білім алушылардың нақты мәнмәтіні мен қызығушылықтарына сәйкес жобалық жұмыс алға жылжыған сайын білімгерлердің ынталары, қатысуы және жұмыстан ләззат алуы артады. Ынталандыру тұрғысынан алғанда, шынайы тапсырмалар болып табылатын жобалар білімгерлер үшін анағұрлым мағыналы болып келеді, қатысуға қызығушылық пен ынтасын арттырады және білім алуға, оқуға ықпал ете алады. PBL білімгерлерді ынталандырады деп саналады, өйткені олар оқу тапсырмасына толығымен қатысады. Ләззат пен ынта сонымен қатар сыныптағы оқыту тілі алдын-ала анықталмағандықтан, бірақ жобаның сипатына байланысты болады. Жоба шынайы әдістерді, тәжірибелерді және дәрісханаларды пайдалану арқылы нақты мамандықтармен байланысты болуы мүмкін. Сонымен қатар, сыныптан тыс, ғаламтор желісі арқылы, өз бетінше немесе қоғамдастық мүшелерімен және кәсіпқойлармен бірлесе отырып, сыртқы әлеммен нақты, шынайы байланыс орнатуға болады. Осылайша, PBL білімгердің өмірі мен тәжірибесін байытады, өйткені ол әдеттегі байланыстарынан тыс адамдармен байланыс орнатуды талап етеді.

Ұқсас жұмыстар

EV3 модулінің интерфейсі

Ағылшын тілі сабақтарында жаңа әдіс-тәсілдер арқылы оқушылардың таным қабілеттерін арттырудың жолдары

Бұлақ көрсең- көзін аш туралы ақпарат

Шығармашылық жобалау

Баяндама. дарынды оқушылармен жұмыс

Мұғалім оқушыларға жоба

БАЛАБАҚШАДА ЖОБАЛАУ ӘДІСІНІҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ ЖӘНЕ ЖҮРГІЗІЛУ ӘДІСІ

Жобалап оқыту технологиясы

Бумалар мен жарлықтарды құру

Оқытудың педагогикалық жаңа технологиясы

Пәндер