Досумжанов Баян Аманович қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Қарағанды қаласы
<<№97 Гимназия>> КММ
Досумжанов Баян Аманович
қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Заманауи сабақтың - тиімділігі.

Оқушының басын толтыратын оның өміріне қажет нәрсе ретінде жүзеге асуын қалай қамтамасыз етуге болады?
Менің ойымша, тиімді сабақ - бұл оқушылардың өз бетінше білім алуына мүмкіндік беретін жалықтырмайтын, қызықты, белсенді және нәтижелі сабақтар болып табылады.
Қандай жаңалықтар енгізілсе де, жүздеген жылдар бұрынғыдай сабақта ғана білім беру үдерісіне қатысушылар кездеседі. Ол мұғалім және оқушы. Олардың арасында үнемі білім мұхиты мен қарама - қайшылықтардың рифтері бар. Және де бұл қалыпты жағдай. Кез келген мұхит қайшы келеді, кедергі жасайды, бірақ оны еңсеретіндерге - үнемі өзгеріп тұратын пейзаждар, көкжиектің қамтылмауы, оның тереңдігінің құпия өмірі, көптен күткен және күтпеген жерден өсіп келе жатқан жағалау береді. Заманауи сабақ, менің ойымша, позитивті көзқарастан, сыныпта жақсы көңіл-күй қалыптастырудан басталуы қажет. Себебі сабақтың стандартты емес басталуы оқушылардың қызығушылығын қалыптастыруға ықпал етеді, оқу іс-әрекетіне қосудың ішкі қажеттілігінің туындауына жағдай жасайды. Позитивті көзқарас қалыптасады.
Сабақтың мақсатына көңілге бөлсек. Сабақтың мақсатына жетудің өлшемі ретінде нені қарастыруға болады? Мақсаттар, нәтижелер және оның <<жетістік бағасы>> қалай салыстырылады? Бұл сұрақтарға әртүрлі зерттеушілер, ұстаздар көптеген жауаптар алды. Мысалы айтатын болсақ: <<Мұғалім үнемі алдына бір мақсат қояды. Бұл мақсат оқушыға жеткізілмеуі мүмкін, бірақ оқушының өзі сабақтың мақсатын тұжырымдап, жүзеге асыруы үшін жағдайлар жасалады. Мақсаттың мазмұнына көптеген факторларға байланысты болады. Яғни, ол оқу материалының мазмұнына, мұғалімнің кәсіби шеберлігінің деңгейіне, сабақтың түріне, жұмыстың әдістері мен формаларына және сыныптың қабілеттілік деңгейіне қарайды. Мұғалімнің шеберлігі, түйсігі, жеке басы, оның сабақтағы жағдайды меңгеруі, психологиялық - педагогикалық білімінің болуы үлкен рөл атқарады>>.
Жаңа материалды меңгеру кезеңдері оқушылардың ойлау дербестігі мен шығармашылық белсенділігін ынталандыратын проблемалық жағдаяттарды құру негізінде құрылуына мүмкін. Қазіргі кезде білім беру үдерісін ұйымдастырудың негізгі формасы - дамып келе жатқан мектептегі сабаққа қойылатын жаңа әдістемелік талаптары:
1. Мұғалімнің өз бетінше сабақ жоспарын құруға деген ұмтылысы.
2.Әрбір мұғалімнің сабақ типологиясын білуі және белгілі бір сыныптың, тақырыптың, бөлімнің ерекшеліктеріне барынша сәйкес келетін сабақ түрін тек жалпылама таңдаулуы.
3. Ойын формасын пайдалану, егер ол сабақтың тәрбиелік мақсаттарын жақсырақ орындауға қызмет етсе ғана.
4. Оқушылардың сұраныстарын, ерекшеліктерін, қызығушылықтарын, бейімділіктерін ескере отырып, жас ерекшеліктеріне қарай, топтағы сыныптардағы оқушылардың оқу - тәрбиелік және тәрбиелік мүмкіндіктерін оқытуды.
5. Сабақтың негізгі идеясының мәнін эмоционалды түрде білдіретін жарқын афоризм, қанатты сөз, нақыл сөздер түріндегі сабақтың атын тақырыптан басқа іздеуге және мүмкіндігінше тұжырымдауға ұмтылу.
6. Оқу материалының мазмұнында міндетті түрде берік меңгеру, яғни негізгі, маңызды және сабақтағы тәжірибені бөліп көрсету.
7. Жалпы сыныптық жұмыс формаларын топтық және жеке тұлғалармен үйлестіру, ұжымдық іс-әрекет ретінде ұйымдастыруға ұмтылу т.б.
Мұғалім сырттай қаншалықты тиімді әдістерді қолданса да, егер оқушылар тақырыпты меңгермеген болса, сабақты тиімді деп атауға болмайды. Сондықтан сабақта оқушылар жоспарланған білім көлемін меңгеріп, қажетті дағдылар мен дағдыларды дамытуы керек.

Пайдаланған әдебиеттер
1. Абдуова Б.С., Асанова Ұ.О. Қазақ тілі: Орыс тілді топтарға арналған оқу құралы. - Астана, 2017
2. Қазақ тілі (тіл үйренушілердің В1 және В2 деңгейлеріне арналған): орыс тілді топтарға арналған оқу құралы./ Қ.С. Құлманов, Б.С. Абдуова, т.б. - Астана: - 2015
3. Қазақ тілі: деңгейлік оқу-әдістемелік кешенінің негізгі оқулығы (базалық деңгей)/ Ж.Қ. Түймебаев, Қ. Қадашева, Ұ.О. Асанова. - Алматы, 2013
4. <<Педагогика>> оқулығы Астана - 2018