Қазақстан азамат соғысы жылдарында

Сабақтың өтілу мерзімі

20.10.2018 жыл
Сыныбы
9 сынып
Пәні
Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы
Қазақстан азамат соғысы жылдарында
Сабақтың мақсаты
Азамат соғысы кезіндегі Қазақстан жағдайы, соғыс жылдары енгізілген әскери коммунизм саясатының мәнісі туралы, Кеңес үкіметінің күш қолдану шаралары, әскери коммунизм саясатының қиыншылықтарымен, экономикалық салдарымен оқушыларды тереңірек таныстыру;
Сілтеме
Қазақстан тарихы оқулығы, 9 сынып
Сабаққа қажет материалдар (интербелсенді тақта, кеспеқағаз, электронды оқулық, Қазақстан картасы, маркерлер, стикерлер т.б.)
Оқыту нәтижесі
Азамат соғысы туралы біледі, әскери коммунизм саясаты туралы түсіндіру арқылы өз білімдерін жетілдіреді, өзіне деген сенімділігі артады.
Әдіс-тәсілдер
Жеке, жұптық, топтық жұмыс, АКТ, диалогтық оқыту
Кері байланыс
Берілген тапсырмаларды орындату арқылы және бағалау түрлері арқылы байланыс жасау
Ресурстар мен құрал-жабдықтар
Интербелсенді тақта, постер, маркер, Қазақстан картасы, кеспеқағаздар
Бағалау әдісі
Сөзбен бағалау /ауызша/, топттық, өзін-өзі бағалау парақтары, формативті бағалау, жиынтық бағалау
Сабақтың барысы
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Ұйымдастыру кезеңі
Сәлемдесу. Оқушыларды психологиялық дайындау, өзін-өзі реттеу
Оқушыларды жылы жүзбен қарсы алады.
Сәлемдеседі, сабаққа назар аударады
Топтық жұмыс. Оқушыларды
топтарға бөлу

Қатысушылар өздеріне ұнаған фигураларын алады да, сол фигуралар бойынша үш топқа бөлінеді.
*Жылы шырайлы.
* Ақкөңіл
* Қамқоршы, қолғабыс беруші
* Жаны ашығыш
* Кең пейілді
* Мырза, жомарт, қолы ашық
* Өзгелерді сендіруге қабілетті
* Сенгіш
* Сабырлы, байыпты

* Өз соңынан ертер, топбосшы
* Жауапкершілікті өзіне қабылдайды
* Батыл
* Мақсатқа жетуге жинақталған
* Істің мәніне бағытталған
* Жеңісті көздеген бәсекешіл
* Өзін - өзіне сенімді
* Намысшыл
* Жігерлі

*Белсенді, қызба
* Ізденгіш
* Білімқұмар
* Жаңалықты тез қабылдағыш
* Артық шамданбайтын
*Батыл

Білу
Тарихи тізбек

Үй тапсырмасын "Миға шабуыл" әдісі бойынша сұраймын. Оқушылар мұғалім тарапынан қойылған сұрақтарға жылдам жауап береді (Тапсырмалар интербелсенді тақтада көрсетіледі)

1. <<Тыңдаңыздар, қан төкпеңіздер, қарсыласпаңыздар>>, - деп үндеу таратқандар: (Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынұлы, М.Дулатұлы.)
2. 1916 жылы 25 маусымдағы Патшаның жарлығына сəйкес Түркістан мен Дала өлкесінен алынуға жоспарланған адам саны: ( 500 мың.)
3. <<Жұрт сендей соғылды, түнде ұйқыдан, күндіз күлкіден айырылды>> деп жазған:
( А.Байтұрсынұлы.)
4. 1916 жылы 23 тамызда үстем тап өкілдерін қаражұмысқа алмау туралы құпия бұйрық бергенгубернатор: ( А.Куропаткин.)
5. Ырғыз, Торғай уездерінде сайланған хандардың саны: (9)
6. Қазақ газетінде жарияланған <<Тағы соғыс>> деген мақаланың авторы:
( Ə.Бөкейханов.)
7. Патшаның қазақтан қара жұмысқа жігіт алу туралы жарлығы шықты:
(1916 жылы 25 маусымда.)
8. 1917 жылы қыркүйекте құрылған тұңғыш мұсылман партиясы:
(Түркістанфедералистерпартиясы)
9. Семейде кадеттер ұйымы шығарып тұрған газет: ( <<Свободная речь>>.)
10. Түркістан үкіметі - Уақытша Кеңесінің Министр-төраға жəне ішкі істер министрі болып сайланды: (М.Тынышбаев)
11. <<Алаш>> партиясының бағдарламасы жарияланған газет (Қазақ газеті)
12. <<Алаш>> партиясының бағдарламасы: (10 бөлімнен тұрды.)
13. 1917 жылғы 27-ақпанда Ресейде болған революцияның сипаты: ( Буржуазиялық-демократияық)
14.Ресейдегі 1917 жылғы Ақпан төңкерісінің нəтижесі: ( Монархия құлатылды.)
15. <<Түркістан Автономиясында>> мемлекеттік деп танылған дін: (Ислам)

Түсіну
Электронда оқулықпен тақырыптық сюжет көрсетіледі
Топтық жұмыста (постермен жұмыс)

Электронды оқулықта <<Азамат соғысы>> туралы сюжет көрсетіледі
Топтық жұмыс(постермен жұмыс)
І. 1918-1920 жылдардағы азамат соғысының шығу себептері, барысы
ІІ. Әскери коммунизм саясаты
ІІІ. Азамат соғысының салдары
Талдау

Термин сөздермен жұмыс
Ақ гвардия-Қазан революциясынан кейін Кеңес Республикасына, большевиктерге қарсы күштердің әскери құрамалары. Ақтар қозғалысының әсекери күші - Кеңес тәртібіне (Қызыл Армияға) қарсыластардың қарулы бірлестігі
Интервенция-бір немесе бірнеше мемлекеттердің басқа мемлекеттердің ішкі істеріне араласуы, оның егемендігін бұзуы.
Төңкеріс - Белгілі бір топ адамдардың мемлекеттік билікті басып алуы.
Азамат соғысы - Мемлекет ішінде билік үшін ел азаматтарының өзара соғысы
Паек- белгілі бір мерзімді күнге арнап, тиісті мөлшерде берілетін азық-түлік.
Бюрократия-қоғам мүшелеріне белгілі бір артықшылықтары бар өкімет аппаратының көмегімен іске асырылатын басқару жүйесі, шенеуліктер билігі.
Картамен жұмыс
І топқа.
Атаман Дутов 1918 жылы маусымда Орынборды басып алып, Қазақ өлкесін Орталық Россиямен байланыстыратын темір жолды кесіп тастады. Алашорда үкіметі Орынбордағы Дутовпен, Омбыдағы Колчак басқарған Сібір Уақытша үкіметімен, Самарадағы Құрылтай жиналысының Комитетімен (<<Комуч>>) одақтасып, Кеңес үкіметіне қарсы шықты. 1918 жылы тамызда Семей қаласында бірінші Алаш атты әскер полкі ұйымдастырылды. Дутовқа қарсы барлық әскери қимылдарға жетекшілік еткен төтенше комиссар П. Кобозов болды.
ІІ топқа.
Солтүстік Жетісуда партизан соғысы кең өріс алды. Мұндағы қорғаныс орталығы Черкасское селосы болды. Черкасск қорғанысы 1918 жылдың маусымынан 1919 жылдың қазаң айына дейін созылды, яғни партизандар атаман Анненков тобына 13 ай бойы тойтарыс берді. 1919 жылғы тамызда Жетісу майданының қолбасшысы Л. П. Емелев әскерлері көмекке келуге әрекет жасап, сәтсіздікке ұшырады. Шайқас барысында Л. П. Емелев ерлікпен қаза тапты, ақыры 1919 жылы қазан айында анненковшылар Черкасскіні алып, 1800 адамды қырып тастады. Черкасск қорғасының тарихи маңызы: Колчакшылардың Жетісуға шабуылы тоқтатылды.
ІІІ топқа.
Қазақ жеріндегі Колчак әскерін талқандау Шығыс майданының Солтүстік және Оңтүстік топтарына жүктелді.
1919 жылы қарашада Семейде Колчак өкіметі құлатылып, Кеңес үкіметі қайта орнады, ал 1920 жылы наурызда Семей облысы түгел азат етіліп, Жетісу майданы жойылды.
1920 жылғы маусымда Верныйда контрреволюциялық бүлік ұйымдастырылып, Верный бекінісін жаулап алды. Қызыл армияның күшімен бүлік тоқтатылды.
1920 жылы наурызда азамат соғысының қазақ жеріндегі ең соңғы майданы - Солтүстік Жетісу майданы жойылды. 1920 жылы Қызыл Армия Колчак әскерін талқандап, Колчак Иркутск ревкомының үкімі бойынша атылды.

Жинақтау.
Триада,Семантикалық карта сәйкестендіру тест

І топқа. Семантикалық карта

1919 жылы күзде
1919 жылы
4 сәуірде
1919 ж. 11 -25 шілде
1918 жылы
29 наурызда
1920 жылы қаңтарда
1918 ж. маусым-1919 ж. қазан
Чапаев дивизиясының Орал қаласын азат етуі.

+

Орал майданы жойылды

+

Шығыс майданының бесінші армиясы (қолбасшысы М. Н Тухачевский) Солтүстік және Шығыс Қазақстанды азат етіп, Петропавл, Ақмоланы жаудан босатты.
+

Черкасск ерлік қорғанысы.

+
ақ гвардияшылар Орал қаласын алды. Сәуірде оларға қарсы <<ерекше армия>> құрылды.

+

Бүкілроссиялық Орталық атқару Комитеті Алашорда мүшелеріне кешірім (амнистия) жариялады.

+

ІІтопқа. Триада. Триаданы тарихи үдерістің себеп-салдарлық принциптері бойынша құрастырыңдар.
А
?
?
?
?
?
Ә
1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс
1917 жыл ақпан революциясы
1917 қазан революциясы
Азамат соғысы
Әскери коммунизм саясаты
Б
?
?
?
?
?
<<А>>- жолағы тарихи оқиғалардың себебі
<<Ә>> жолағы тарихи оқиғалар
<<Б>> жолағы тарихи оқиғалардың салдары
ІІІ топқаСәйкестендіру тестті(тарихи тұлғалар)
Тұлғалар
Атқарған қызметі
Тоқаш Бокин
1918 жылы наурызда облыстық революциялық комитеттің мүшесі болып сайланды, Жетісу облысындағы орыс-қазақ қарым-қатынастарын реттеу жөніндегі комиссариат комиссарының орынбасары болды. Ауыл және селолық кеңестерді құруға қатысты. 1918 жылғы сөуір-мамыр айларында Верныйдағы Кеңес өкіметіне қарсы болған бүлікті басуға қатынасты
БақытжанҚаратаев(1860-1934 ж.ж)
1919 жылы 24 қаңтарда Чапаев дивизиясын босатып, кейін ол Орал обл. ревкомның қүрамында ұлттар коллегиясын басқарды
ӘлібиЖангелдин(1884 - 1953 ж.ж)
Ақ гвардияшылармен шайқаста ауыр жағдайда қалған Ақтөбе майданының әскери бөлімшелерін қару-жарақ, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету міндеті жүктелді. 1917 жылғы тамыз -- қараша айларында Мәскеуден Шалқар станциясына дейінгі 2 мың шақырымнан астам жолды экспедиция ерлікпен жүріп өтіп, алға қойған мақсатын орындап шықты.
ИмановАмангелдіҮдербайұлы(1873 - 1919 ж.ж)
1918 жылы наурыздың 21-і мен сәуірдің 2-і аралығында Орынборда өткен Торғай Кеңестерінің тұңғыш съезіне қатысып, Торғай уезінің әскери комиссары болып тағайындалды
Майкөтов Әділбек
1916 жылы ұлт-азаттық көтерліске қатысып, Ақпан буржуазия-демократиялық төңкерісінен кейін 1917 жылы кедейлердің арасында үгіт-насихат жүргізді. 1918 жылы Кеңестердің уездік съезінде (17 - 20 ақпан) Жұмысшы, солдат, шаруа және мұсылман депутаттардың уездік кеңесінің мүшесі, 1919 жылы Атбасар уездік кеңесі төрағасының орынбасары болып сайланды. Колчак тылында партизан қозғалысын ұйымдастырып, Атбасар уезіндегі көтеріліс басшыларының бірі (1918 - 19) болды.

Сабақты қорытындылау
Тест тапсырмасы.

Үш топқа тест тапсырмалары
Бағалау
Әр топ басшысы бағалау парағындағы қорытынды ұпайды шығарып, сыныпқа хабарлайды.
Мұғалім қорытынды баға қояды.
Рефлексия

Үйге тапсырма
§21. Қазақстан азамат соғысы жылдарында эссе жазу
Күнделіктеріне үй тапсырмасын жазып алады