Көк бөрінің суреті

Бөлім:
2-бөлім: Көркем әдебиет және эпикалық сарын
Педагогтің аты-жөні:
Мусина А.Е.
Күні:
22.01.24
Сыныбы: 10 <<Б>>
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:
А.Кемелбаева. <<Шашты>> әңгімесіндегі ұлттық мүдде
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты
10.3.2.1 көркем шығармадағы көтерілген мәселелердің жаңашылдығына баға беру
Сабақтың мақсаты:
Шығармадағы көтерлген мәселелерді түсінеді; ұлттық мүдде тұрғысынан талдайды, өз көзқарасымен баға береді
Құндылықтарға баулу
Азаттық, ұлттық рух;Ұлтымызға тән жаудан кек қайтару; Намысты қолдан бермеу; Үлкеннің кеңесін тыңдау;
Аманатқа қиянат жасамау; Туған елге қызмет ету; Намыс. Жігер. Құрмет. Азаттық. Тұлпар
Сабақтың барысы:
Сабақ кезеңі/Уақыты
Педагогтің іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті
Бағалау
Ресурстар
Сабақтың басы
5 мин.
Ұйымдастыру кезеңі:
Топтарға символдар тарату: шеге, таға, ат, ер, ел
1. Түркіменнің асыл тұқымды жылқыларының, Жуковтың суреті
2.Алдыңғы сабақтарға кері байланыс. А.Кемелбаева. Шашты әңгімесі.
<<Дұрыс, бұрыс>> әдісі бойынша тексеру.
1.Шығармада қазақ халқының қиын-қыстау кезеңінің бір көрінісі суреттелген - дұрыс
2.Шашты әңгімесінің кейіпкері шашы ұзын қыз бала - бұрыс
3. Шашты әңгімесінің авторы Айгүл Үлкенбаева - бұрыс
4.Түрікпендерден зардап шеккен екі тұтқын: бірі-қаңлы, бірі-қыпшақ - дұрыс
5. Тасқұл қария арманына жетті - дұрыс
1. 6. Шашты Ә.Бөкейханның ата-бабасы - бұрыс

Ұлттық мүдде:
мұраны қастерлеу, қазақ тілін, мемелекеттік рәміздерді құрметтеу, татулық, келсім, ынтымақ және ел бірлігін сақтау, отаншылдық пен мемлекетшілдік; жақсылыққа игілікке бой түзеу, абыройлы болу, ар, ұждан, намыс, жауапкершілік, мейірімділік, қамқорлық пен әділдік қасиеттерін жоғары ұстау және құқықтық мәдениетті қалыптастыру.

Сұрақтарға жауап береді.

Сұраққа жауап дайындайды. Бір-бірін толықтырып отырады.

ҚБ. <<Мадақтау сөздер>>

Жылқылар суреттері

шеге, таға, ат, ер, ел суреттері

Сабақтың ортасы

25 мин.
Топтық жұмыс. Көтерілген мәселелерге тоқталып, өзіндік көзқарасыңды білдір. Кейіпкерлердің ішкі жан дүниесіне талдау жаса.
1-топ. <<Азаттық>>
<<Үшжақты күнделік>> әдісі

Кейіпкерлер
Іс-әрекеті
Өмірлік мақсаттары
Мәселе
Тасқұл

Атажан

Кенжебек

2-топ. <<Намыс>>
Жылқышы шал басы салбырап, ұзақ үнсіз отырып қалды. Іштегі шерін, асқан құпиясын ақтаруға батпайтын сияқты. Кетерінде бұл: <<Жылқышы ата, туып-өскен жеріңді айт, туыстарыңды іздестірейік, қаңлы ішінде кім боласың? Кіші атаң кім?>>, - десе, шал басын шайқады. <<Ежелден біздің қазақ нәсілін жалпақ тіл қаңлы, қыпшақ атайды. Руын мүсәпір құл жасырады. Тегімді білмей, теріс бағып тұрғамын жоқ, құлдықтан бетер бейдауа қорлықтың күйігі басқа түскенін білесің. Жеті атамды білемін, ел көзіне тура қарар бет болмаған соң тексізден нем артық?!>> - деп ширыққан. Ол сүйекке масқара таңба түсті деп қорланған соң атасын жасыруға мәжбүр.
Тасқұл шыққан тегін неге жасырды?
3-топ. <<Жігер>>
... Қай қуыстан суырып алғанын, жылқышы шал оң иығына бөрінің бас терісін тұтас қалдырған көкшулан терісін жауып алыпты.
- Шырағым, сын сағатың туды, ал көзіме тік

қара, сөзіме бақ! - деп бұйыра сөйледі жылқышы. - Түрікпеннің атқұмарлығы атаң қазақпен тең. Бәйге десе екеуі де ішкен асын жерге қояды. Түрікпен ежелден марғау далада тежеусіз құландай өскен ер қазақты қарақшы, бүлікші, тентек көреді. Бөрі көсемі абадан болар, бөрі күшігі бөлтірік болар, бөрі анадан сүт емген қыпшақ тұқымы екеніңді мынау құмдағы мимырт елге мықтап танытар күн туды! Ежелден коныстас теке түрікпен бұл тойды әсте ұмытпас, жадынан ешпес танбалы етеміз! Кенжебекке жылқышы шал құдды жер қайысқан әскермен жалғыз соғысуға даяр қас батырдай ерек көрінді. Айтқанын қалт жібермей тыңдап отыр... Жылқышы ата Кенжебекке не себепті көк бөрі туралы айтып отыр? Иығына неліктен бөрінің терісін жамылды?

4-топ. <<Құрмет>>
... Біраз түрікпен суық қаруын асынып, жылқы қосына оралған қазақ шалдың соңынан жауар бұлттай түйіліп жетті. Атажан бай жирен атына жайдақ міне сап, ілесе келген. Адам аласы ішінде, мал аласы сыртында. Момын, бейбіт жылқышы асау тарпаңдай мінез көрсетіп, міз бақпақ түгілі, оң иығына қасқыр терісін жамылып, анталаған құн сұраушыны именбей қарсы алғанын көзімен көрді. Өзін айыпты санап отырған ол жоқ. Алпыс жыл табыннан шашау шығармай, жылқысын ерен адал баққан егде қазақтың шегір көзіне көзі түскенде Атажан бай ыза-ашуы күрт басылып, табан астында өзгеріп шыға келді. Ол жалшысына ләм-мим демей, кері шегінген.
Атажан байдың ашу-ызасы күрт басылып, неге өзгеріп шыға келді?
5-топ. <<Тұлпар>>
Көркем шығармадағы кейіпкерлер арқылы қазақтар мен түрікпендердің образын жинақтаңыз. Ортақ қасиеттері мен ерекшеліктерін салыстырыңыз.
Қазақтар
Ортақ қасиеттері
Түрікпендер

2-тапсырма. Түркіменстан Республикасы туралы ақпарат /////////////////////////////////////////

Топтық жұмыстар орындалады.

<<Үшжақты күнделік>> толтырады. Кейіпкерлерді сипаттайды.

<<Қарқын арқылы саралау>> тәсілі (Қарқыны баяу және оқу деңгейі төмен оқушылар өз бетімен орындалатын жұмысты сыныптағы жан-жақты тексеру кезіне дейін үлгере алмайды.
Сондықтан да тапсырманы орындау үшін қосымша уақыт беріледі)

<<Диалог арқылы саралау>>

Көк бөрі туралы білетіндерін ортаға салады, шығармаға қатысын баяндайды.

Көк бөрінің суреті

Шығармадағы көтерілген басты мәселе - адам тағдыры.
Жер бетінде адам тағдырымен ойнап, оның өмірін ұрлаудан артық күнә жоқ. Жазушы, біріншіден, осыны ашып көрсетеді.

Құндылықтар туралы ой

Халқымыздың бойындағы ең бір асыл қасиет - ұлт мүддесіне қызмет етер ұрпақ жалғастығы

<<Дереккөздер арқылы саралау>>

Дескриптор:

- кейіпкердің іс-әрекетін сипаттайды;
- өмірлік мақсатын анықтайды;
- шығармадағы көтерілген мәселені талдайды.

ҚБ. <<Комментарий>> әдісі арқылы
бағалау

Дескриптор:
- мәтін үзінділеріне талдау жасайды;
- өзіндік көзқарасы арқылы баға береді.

Дескриптор:
- мәтін үзіндісіне талдау жасайды;
- өзіндік көзқарасы арқылы баға береді.

Дескриптор:
* - қазақтар мен түрікпендердің образын салыстырады;
* - ортақ қасиеттерін табады

Оқулық, жұмыс дәптер
лері.

Көк бөрінің суреті

қара, сөзіме бақ! - деп бұйыра сөйледі жылқышы. - Түрікпеннің атқұмарлығы атаң қазақпен тең. Бәйге десе екеуі де ішкен асын жерге қояды. Түрікпен ежелден марғау далада тежеусіз құландай өскен ер қазақты қарақшы, бүлікші, тентек көреді. Бөрі көсемі абадан болар, бөрі күшігі бөлтірік болар, бөрі анадан сүт емген қыпшақ тұқымы екеніңді мынау құмдағы мимырт елге мықтап танытар күн туды! Ежелден коныстас теке түрікпен бұл тойды әсте ұмытпас, жадынан ешпес танбалы етеміз! Кенжебекке жылқышы шал құдды жер қайысқан әскермен жалғыз соғысуға даяр қас батырдай ерек көрінді. Айтқанын қалт жібермей тыңдап отыр...
Жылқышы ата Кенжебекке не себепті көк бөрі туралы айтып отыр? Иығына неліктен бөрінің терісін жамылды?
4-топ. <<Құрмет>>
... Біраз түрікпен суық қаруын асынып, жылқы қосына оралған қазақ шалдың соңынан жауар бұлттай түйіліп жетті. Атажан бай жирен атына жайдақ міне сап, ілесе келген. Адам аласы ішінде, мал аласы сыртында. Момын, бейбіт жылқышы асау тарпаңдай мінез көрсетіп, міз бақпақ түгілі, оң иығына қасқыр терісін жамылып, анталаған құн сұраушыны именбей қарсы алғанын көзімен көрді. Өзін айыпты санап отырған ол жоқ. Алпыс жыл табыннан шашау шығармай, жылқысын ерен адал баққан егде қазақтың шегір көзіне көзі түскенде Атажан бай ыза-ашуы күрт басылып, табан астында өзгеріп шыға келді. Ол жалшысына ләм-мим демей, кері шегінген. Атажан байдың ашу-ызасы күрт басылып, неге өзгеріп шыға келді?

Оқушылар топта жұмыс жасайды.
Ойларын бір-бірін толықтыра отырып жеткізеді.

Дескриптор:
- мәтін үзіндісіне талдау жасайды;
- өзіндік көзқарасы арқылы баға береді.

ҚБ. Марапат сөздер

5-топ. <<Тұлпар>>
Салыстырыңыз.
Көркем шығармадағы кейіпкерлер арқылы қазақтар мен түрікпендердің образын жинақтаңыз. Ортақ қасиеттері мен ерекшеліктерін көрсетіңіз.
Қазақтар

Ортақ қасиеттері
Түрікпендер

Ресурстар бойынша саралау
Дескриптор:
- қазақтар мен түрікпендердің образын салыстырады;
- ортақ қасиеттерін табады

Үйде: Әңгіменің бір кейіпкеріне хат жазу
Сабақтың соңы
Ой толғаныс.
Рефлексия
10 мин.

Кері байланыс "Микрофон" әдісі арқылы жүзеге асырылады.

Шеге. Таға. Ат. Ер. Ел.
Мұстафа Шоқай - Шаштының ұрпағы екендігі туралы мәлімет.
(тақтада суреттер көрсетіледі) Бүгінгі сабақпен байланыстырады.

Қорытындылай келе, бүгінгі сабағымыздан қандай ой түйдік?
Ұлттық тағылым қандай?
Азаттық, ұлттық рух;
Ұлтымызға тән жаудан кек қайтару;
Намысты қолдан бермеу;
Үлкеннің кеңесін тыңдау;
Аманатқа қиянат жасамау;
Туған елге қызмет ету;
Намыс. Жігер. Құрмет.
Азаттық. Тұлпар.
Бүгінгі таңда адам құқығын қорғайтын, тәуелсіздігімізді айқындайтын Ата Заңымыз бар. Өзге елдермен терезесі тең Тәуелсіздігіміз бар.

Қазіргі екі ел достығы

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсаты, тақырыбы бойынша өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды.

1-10 баллдық жүйе бойынша оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі бойынша бағалайды.
Орындалу шарты:
Сыныптастарыңнан кімді мақтағың келеді? Не үшін?

Оқушылар білімі 10 балдық жүйемен бағаланады.