Меңгерілетін сөздер

Тақырыбы: Ұлттық ою-өрнектер.
Мақсаты:
Білімділік: Атадан-балаға мұра болып келе жатқан ұлттық ою-өрнектердің ерекшеліктерін түсіндіру.
Дамытушылық: Ою-өрнектің түр-түсін және аттарын ажырата білуге жаттықтыру.
Тәрбиелік: Халқымыздың асыл мұрасын, салт - дәстүрін, өнерін құрметтеуге тәрбиелеу.
Түзетушілік: Дыбыстарды дұрыс және оның анық айтылуын, сөздерді дұрыс байланыстырып сөйлеуін қадағалау.

Көрнекілігі: Тақырыпқа байланысты суреттер, нақыл сөздер, қима қағаздар.

Меңгерілетін сөздер: Жануар тектес, өсімдік тектес, ғарыштық, геометриялық, қошқар мүйіз, сыңар мүйіз, түйе табан, қос қанатты, жауқазын, көбелек, ботакөз, қарға тұяқ, тұмарша.

Барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
Балалар, қонақтармен амандасамыз.
Саламатсыздар ма?

Сұрақ-жауап
Қазір жылдың қай мезгілі?
Көктем айларын атаңдар.
Қазір көктемнің қай айы?

ІІ. Кіріспе сөз
Балалар, бүгінгі біздің ашық тәрбие сағатымыздың тақырыбы (бірге оқимыз): <<Ұлттық оюлар - халықтың көркем тілі>>.
Сендер ұлттық ою-өрнек түрлерін, шығу тегін білесіңдер.
Ою-өрнек өнері ғасырлар бойы қазақ халқының бейнелеу өнерінің жеке түрі болып келеді. Үй ішінің тұрмысына қажетті заттарды, ұлттық киімдерді, бұйымдарды әшекейлеу үшін қолданған.

ІІІ. Негізгі бөлім
Ою-өрнектер негізінен неше түрге бөлінеді?
Ою-өрнектер негізінен төрт түрге бөлінеді.

Ою-өрнек түрлерін атаңдар.
Жануар тектес, өсімдік тектес, ғарыштық, геометриялық.

Жануар тектес оюлар болып бөлінуінің себебін айтыңдар.
Жануар тектес оюлар - жануарларға, малдың денесіне, ізіне байланысты өрнектер.

Қошқар мүйіз - қазақ оюының ең көне түрі.

Сыңар мүйіз - кең тараған ою-өрнек үлгісінің бірі. <<Қошқар мүйіздің>> тек бір жақ сыңарын ғана бейнелейді.

Түйе табан - түйенің басқан ізіндегі қос табаны сияқты дөңгеленіп келетін, S әріпі тәрізді күрделі өрнек.

Қос қанатты - құстың қос қанатын кең жайып ұшқан бейнесіне ұқсайтын өрнек.

Өсімдік тектес оюлар неге ұқсас?
Гүлге, жапыраққа, ағашқа ұқсас өрнектер.

Гүл (жауқазын) - барлық гүлдің бірбеткей бейнесін бейнелейтін өрнек.

Көбелек - қанатын еркін жайып, көсіле ұшқан гүлді көбелектің үлгісіндегі өрнек.

Балалар, айға, жұлдызға, аспан денелеріне ұқсас оюларды қалай атаған?
Ғарыштық деп атаған.

Жұлдыз - бес жұлдыздың бейнесіне ұқсайтын өрнек.

Геометриялық - ромбылар, иректер, жұлдызшалар, үшбұрыштар және көпбұрыштар.

Ботакөз - сыртқы пішіні ботаның көзіне ұқсап келетін ромбы тәріздес өрнек.

Қарға тұяқ - қарғаның басқан ізінің үлгісіне ұқсатылып жасалған өрнек.

Тұмарша - үшбұрыш үлгілес болып келетін өрнек.

Жарайсыңдар, балалар!
Әр ою - өрнектің астарында мағына болады.
Суреттер көрсетілген оюларды атап, мағынасы нені білдіретінін айтыңдар.
<<Қошқар мүйіз>> оюы - ... . (молшылық)
<<Ағаш>> оюы - ... . (ынтымақ, бірлікті)
<<Ирек>> оюы - ... . (адамның өмір жолы)
<<Су>>, <<шеңбер>> оюы - ... . (жарық, өмір жолы дегенді білдіреді)

Түстедің де өз мағынасы бар.
Көк түс - ... . (аспанды, жасару, өмір, өсу деген мағынаны береді)
Қызыл түс - ... . (оттың, күннің белгісі)
Қара түс - ... . (жер, түнді бейнелейді)
Сары түс - ... . (ақыл, парасат, байлық, ақ түс-қуаныш, бақыт, тазалық)
Жасыл түс - ... . (жастық, көктем, белгісін білдіреді)

Хор: Домбырасыз ән қайда?
Би: Қамажай
Домбыра: күй
Хор: Дастархан
V. Қорытынды

Сұрақ-жауап
1. Ою-өрнектерді қай жерлерде көрдіңдер?
2. Қандай ұлттық бұйымдарда көрдіңдер?
3. Ою-өрнек орысша қалай айтылады?
4. Тәрбие сағатынан алған әсерлерің қандай?
5. Сендер бүгін ашық тәрбие сағатында не үйрендіңдер?

Балалар, оюдың адам баласына тигізер әсері көп. Ол адамның ойын бір жүйеге келтіреді, денсаулыққа пайдалы жағы да бар. Ол жүйке қызметін ретке келтіруге, ашуды, қайғыны басуға ықпал етеді.
Сонымен, балалар, қазақ халқының салт-дәстүрін ұмытпай, жалғастыруға өз үлестеріңді қосады деген оймен бүгінгі ашық тәрбиелі сағатымызды аяқтаймыз.
Сау болыңыздар!