Генетикалық байланыс

Бөлім:
Бөлімше:
8.4А Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары. Генетикалық байланыс
Педагогтің Т.А.Ә.
Ғылымбекова Жұлдыз Ғылымбекқызы
Сынып: 8
Күні:
Қатысқан оқушы саны:
Қатыспаған оқушы саны:
Сабақтың тақырыбы
Бейорганикалық қосылыстар арасындағы генетикалық байланыс
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары
8.3.4.12-бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары арасындағы генетикалық байланысты қарастырады
Сабақтың мақсаты
- бейорганикалық қосылыстардың негізгі класстарына анықтама бере алады,
-бейорганикалық қосылыстар арасындағы генетикалық байланысты зерттеп, түзілу жолдарын түсіндіре алады;
-генетикалық қатар құрастыра алады
-бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары арасындағы генетикалық байланысқа арналған есептеулер жүргізе алады
Бағалау критерийлері
бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары арасындағы генетикалық байланысты зерттейді,
-бейорганикалық қосылыстардың арасындағы геникалық қатарды құрастырады, реакция теңдеулерін жазады
Алдыңғы бөлім
8.3.4.7 -оксидтердің химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастыру
8.3.4.8-қышқылдардың химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастыру
8.3.4.9-негіздердің химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастыру
8.3.4.10-тұздарды алудың әртүрлі әдістерін білу, сәйкес реакция теңдеулерін құрастыру
8.3.4.11- химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастыру
Ойлаудағдыларыныңдеңгейі
Түсіну, қолдану, талдау
Пәнаралықбайланыс
Биология: <<генетика>> ұғымын түсіндіру;
Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған жаттығу
Ресурс
Сабақтың басы
(10мин)
Ұйымдастыру кезеңі.
Сәлемдесу, оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру, білім алушылардың сабаққа дайындығына назар аудару, оларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру.Формулалар жазылған карточкалар арқылы төрт топқа бөлу:
1. Оксидтер
2. Негіздер
3. Қышқылдар
4. Тұздар Бұл тапсырма арқылы оқушылардың бейорганикалық қосылыстардың жіктелуіне білімдері тексеріледі.
Үй тапсырмасын сұрау. Үй тапсырмасын <<Ыстық орындық>> әдісімен тексеру
(оқушыларға сұрақтар қою арқылы тексеру әдісі)
1.Оксидтер дегеніміз не және оның қасиеттері?
2.Тұздар дегеніміз не және оның қасиеттері?
3.Негіздер дегеніміз қандай заттар?
4.Бейтараптану реакциясы дегеніміз не?
Формулалар жазылған карталар
Сабақтың ортасы
(25мин) 5 мин

5 мин

5 мин

3 мин

7 мин
Жаңа сабақты түсіндіру /мұғалім баяндайды/: жай заттардың және қосылыстардың химиялық қасиеттерін есімізге түсірсек, бір заттың басқа затқа айналу заңдылықтары қатарын құра аламыз. Мысалы;
Металл -- негіздік оксид -- негіз -- тұз
Са -- СаO -- Са(ОН)2 -- СаСІ2 Бейметалл -- қышкылдық оксид -- қышқыл -- тұз
С -- СО2 -- H2СO3 -- Na2CO3
Бұл сызбадан қандай қорытынды шығаруға болады? Бұдан көретініміз, екі жағдайда да тұз түзіледі. Металдар мен бейметалдардың генетикалық қатарындағы күрделі заттар өзара тұз түзе әрекеттеседі. Бұл байланыс химиялық реакция кезінде, яғни бір зат екінші затқа айналғанда жүзеге асады. Яғни, бір зат басқа заттан түзіледі. Грекше <<пайда болу>>, <<шығу тегі>> - <<генезис>>. Демек,заттар кластарының арасындағы байланыс генетикалык байланыс деп аталады.Генетика - XX ғасырдағы жаңа ғылым. Организмдердің тұқым қуалағыштығын зерттейді. Ген - тұқым қуалайтын тек. Генетикалық байланысты химияда қалай түсінуге болады? Яғни, Тегі металл болса -- негіз түзіледі Тегі бейметалл болса -- қышқыл түзіледі Оқушыларға генетикалық байланыстың шығу тегін, есептердің шығару жолын үйретеді. Тақтада слайд көрсетеді
(Тж) № 1 тапсырма <<Жалғасын тап>> әдісі бойынша берілген карточкалар арқылы генетикалық байланысты құрастырып, реакция теңделурін жазыңдар:
1) Cu, CuO, СuSO4, Cu(OH)2,CuO, CuCl2
2) С, СO2, H2CO3
3) S ; Na2SO4; SO3; H2SO4
4) NаОН; NаСІ; Nа2О; Nа

Дескриптор:
1.Мыстың реакция теңдеуін жазып,генетикалық қатарын құрастырады.
2.Көміртектің реакция теңдеулерін жазып,генетикалық қатарын құрастырады.
3.Натрийдың реакция теңдеулерін жазып,генетикалық қатарын құрастырады.
4. Күкірттің реакция теңдеулерін жазып,генетикалық қатарын құрастырады..

Бағалау: <<2 жұлдыз - 1 ұсыныс>> әдісі арқылы топтар өзара бағалайды.<2балл>

№ 2 тапсырма (ТЖ) <<Ойлан, жұптас, бөліс>> әдісі арқылы берілген генетикалық байланыстың реакцияларын жазыңдар:
І- топқа:
Ca --> CaO --> Ca(OH)2 --> CaCO3 --> Ca(HCO3)2
2Ca + O2 --> 2CaO
CaO + 2H2O --> Ca(OH)2↓
Ca(OH)2 + CO2 --> CaCO3↓ + H2O
CaCO3 + H2O + CO2 = Ca(HCO3)2
2- топқа:
Fe--> FeCl2 --> Fe(OH)2 --> Fe(OH)3 --> Fe2O3 --> Fe
Fe + 2HCl --> FeCl2 + H2
FeCl2 + 2NaOH --> Fe(OH)2 + 2NaCl
3-топқа:
Al --> Al2O3 --> AlCl3 --> Al(OH)3 --> Al(NO3)3
4Al + O2 = 2Al2O3
Al2O3 + 6HCl = 2AlCl3 + 3H2O
AlCl3 + 3NaOH = Al(OH)3↓ + 3NaCl
Al(OH)3 + 3HNO3 = Al(NO3)3 + 3H2O
4 топқа:
Zn--> ZnO --> ZnSO4 --> Zn(OH)2 --> ZnCL2 -->Na2ZnO2
2Zn+O2-->2 ZnO
ZnO + H2 SO4--> ZnSO4+H2O
ZnSO4+ 2NаОН --> Zn(OH)2 + Nа2SO4 Zn(OH)2 +2HCl --> ZnCL2 +2 H2O
Zn(OH)2 + 2NаОН --> Na2ZnO2 + 2H2O
Дескриптор:
1. Генетикалық байланысты жүзеге асырады
2.Реакция теңдеулерін дұрыс жазады, теңестіреді
Бағалау: <<Бағдаршам>> әдісімен топтардың бағалауы<2балл>

№ 3 тапсырма (Ж). <<Адасқан формулалар>> әдісі арқылы айналымды жүзеге асыру үшін белгісіз затты табуға есептер береді.
1) K --> X --> K2SO4 -->BaSO4
2) 2) S --> SO2 --> Y --> H2SO4 --> MgSO4
3) 3) C --> X --> Na2CO3 --> CO2

Дескриптор:
1.Айналымдағы белгісіз затты табады · 2.Реакция теңдеулерін дұрыс жазады, теңестіреді.

Бағалау: Өзара бағалау әдісі әр оқушы жеке орындап бір-бірімен алмасу арқылы тексеру (дұрыс жауабын тақтада көрсету) (Жеке жұмыс) <3балл>

№ 4 тапсырма(Ж) <<Біліміңді сынап көр!>> әдісі
А-деңгей:
Массасы 20 г темір (III) гидроксидін тұз қышқылының артық мөлшерімен өңдегенде түзілетін тұздың массасын есептеңдер
В деңгей
10 г калий оксидін 200 г суда еріткенде түзілген негіздің массасы, ерітіндідегі тұздың массалық үлесі
С деңгейі
Көлемі 6,72л /қ.ж/ хлор темірмен әрекеттескенен түзілген тұз натрий гидроксиді ерітіндісінде тұнба түзеді. Тұңбаның массасын есептеңдер.

Дескриптор:
1. Есептің шартын жазады.
2. Реакция теңдеуін жазады.
3.Шығару жолы мен жауабын анықтайды

Бағалау: <<10 балдық шкала>> арқылы бағалау әдісі.<3балл>

Диалог АКТ слайд
Соңы (5 мин)

Кері байланыс. <<Сыныптан шығу билеті>> әдісімен сабақты пысықтаймын.
Оқушылар билет-сұрақты алып, жауап береді:
1. Генетикалық байланыс дегеніміз не?
2. Металдардың генетикалық қатары қалай түзіледі?
3. Бейметалдардың генетикалық қатарын түзуге болады ма?
4. Генетикалық байланысты құруда нені негізге алу керек?
Рефлексия : <<Екі жұлдыз, бір тілек>> әдісі

Дискриптор
- Сұрақтарға жауапберіп, ойың нақты жеткізеді;
- Тәжірибенібақылап, зерттеу жүргізеді;
- Тақырып бойынша қорытынды жасайды.

Бағалау.
Сабақты қорытындылап,бекіту үшін қол қимылдарын пайдаланамын:
· Мен түсіндім - (жоғары)
· Мен толық түсінбедім - (төмен)
· Мен сенімді емеспін - (қол сермеу)
<<Кері байланыс>>, <<Мерседес>> әдісі.

Үйге тапсырма: §50 2-3 жаттығу
Стикерлер, билеттер.
(Қосымша 1)
Тапсырма
Дескрипторлар
Бағалау критерийлері
1) Cu, CuO, СuSO4, Cu(OH)2,CuO, CuCl2
2) С, СO2, H2CO3
3) S ; Na2SO4; SO3; H2SO4
4) NаОН; NаСІ; Nа2О; Nа

1.Мыстың реакция теңдеуін жазып,генетикалық қатарын құрастырады.
2.Көміртектің реакция теңдеулерін жазып,генетикалық қатарын құрастырады.
3.Натрийдың реакция теңдеулерін жазып,генетикалық қатарын құрастырады.
4. Күкірттің реакция теңдеулерін жазып,генетикалық қатарын құрастырады.

- бейорганикалық қосылыстардың арасындағы геникалық қатарды құрастырады, реакция теңдеулерін жазады.
(Қосымша 2)
Тапсырма
Дескрипторлар
Бағалау критерийлері
І- топқа:
Ca --> CaO --> Ca(OH)2 --> CaCO3 --> Ca(HCO3)2
2Ca + O2 --> 2CaO
CaO + 2H2O --> Ca(OH)2↓
Ca(OH)2 + CO2 --> CaCO3↓ + H2O
CaCO3 + H2O + CO2 = Ca(HCO3)2
2- топқа:
Fe--> FeCl2 --> Fe(OH)2 --> Fe(OH)3 --> Fe2O3 --> Fe
Fe + 2HCl --> FeCl2 + H2
FeCl2 + 2NaOH --> Fe(OH)2 + 2NaCl
3-топқа:
Al --> Al2O3 --> AlCl3 --> Al(OH)3 --> Al(NO3)3
4Al + O2 = 2Al2O3
Al2O3 + 6HCl = 2AlCl3 + 3H2O
AlCl3 + 3NaOH = Al(OH)3↓ + 3NaCl
Al(OH)3 + 3HNO3 = Al(NO3)3 + 3H2O
4 топқа:
Zn--> ZnO --> ZnSO4 --> Zn(OH)2 --> ZnCL2 -->Na2ZnO2
2Zn+O2-->2 ZnO
ZnO + H2 SO4--> ZnSO4+H2O
ZnSO4+ 2NаОН --> Zn(OH)2 + Nа2SO4 Zn(OH)2 +2HCl --> ZnCL2 +2 H2O
Zn(OH)2 + 2NаОН --> Na2ZnO2 + 2H2O
1. Генетикалық байланысты жүзеге асырады
2.Реакция теңдеулерін дұрыс жазады, теңестіреді

генетикалық байланыстың реакцияларын жазады.

(Қосымша 3)
Тапсырма
Дескрипторлар
Бағалау критерийлері
1) K --> X --> K2SO4 -->BaSO4
2) 2) S --> SO2 --> Y --> H2SO4 --> MgSO4
3) 3) C --> X --> Na2CO3 --> CO2

1.Айналымдағы белгісіз затты табады.
2.Реакция теңдеулерін дұрыс жазады, теңестіреді.

айналымды жүзеге асыру үшін белгісіз затты табуға есептер шығарады.
(Қосымша 4)
Тапсырма
Дескрипторлар
Бағалау критерийлері
А-деңгей:
Массасы 20 г темір (III) гидроксидін тұз қышқылының артық мөлшерімен өңдегенде түзілетін тұздың массасын есептеңдер
В деңгей
10 г калий оксидін 200 г суда еріткенде түзілген негіздің массасы, ерітіндідегі тұздың массалық үлесі
С деңгейі
Көлемі 6,72л /қ.ж/ хлор темірмен әрекеттескенен түзілген тұз натрий гидроксиді ерітіндісінде тұнба түзеді. Тұңбаның массасын есептеңдер.

1. Есептің шартын жазады.
2. Реакция теңдеуін жазады.
3.Шығару жолы мен жауабын анықтайды

Тұздвр,негіздер,оксидтердің негізінде алынған білім бойынша деңгейлік есептер шығарады.

(Қосымша 5)
Тапсырма
Дескрипторлар
Бағалау критерийлері
1. Генетикалық байланыс дегеніміз не?
2. Металдардың генетикалық қатары қалай түзіледі?
3. Бейметалдардың генетикалық қатарын түзуге болады ма?
4. Генетикалық байланысты құруда нені негізге алу керек?

- Сұрақтарға жауап беріп, ойың нақты жеткізеді;
- Тәжірибені бақылап, зерттеу жүргізеді;
- Тақырып бойынша қорытынды жасайды.
Тақырып бойынша сұрақтарға жауап беру арқылы қорытынды жасайды.