Сырлы ғарыш – саз әлемі

Ақтөбе облысы

Әйтеке
би
ауданы

Әйке
ауылы

Әйке
орта
мектебі

Сарсемб
аева
Гауһар
Зинеғабд
инқызы

Тақырыбы
:
«Сырлы
ғарыш
–саз
әлемі»

Мақсаты:
Оқушылар
дың
эстетика
лық
талғамын
арттыру
.

Шәмшіні
ң
әндерін
ардақтау
ға,
әндерін
білуге
үйрету.

Көрнекіл
ігі:Шәмш
інің
портреті
.
Шәмшіге
арналған
сөздер.
Шәмшіні
ң
кітаптар
ы,
слайдтар
.

1.
«Маған
жақын
нәрсе-
халықтың
жүрегі»
.

Шәмші
Қалдаяқо
в

2.Алтынн
ың
сынығы
жерде
қалмайды
,талантт
ар,

дарын
жарыққа
шықпай
қалмайды
.

3.Текті-
тегіне,
затты-
затына
тартпай
тұрмайды
, өткір
кездік

қынабынд
а
жатпайды
.

Мұғалімн
ің
сөзі:-
Саз
сардары,
вальс
королі
– Шәмші
Қалдаяқо
втың
болмысы
нақ
осы
мәністер
іспетте
с. Ол
жерде
қалмай,
қынабынд
а
жатпайды
,
тегіне,
затына
тартып,ө
мірге
жарып
шығып,
өмірден
жанып
өткен
дарын
талант.
Ол
дүмбілез
,
бықсып
әзер
қалыптас
қан
сазгер
емес,
жарқырап
жанып
сөнбей
өткен
тұтас
бір
«Сырлы
ғарыш-
саз
әлемі»
1-
жүргізуш
і:Қайырл
ы күн
ұстаздар
мен
ата-
аналар!
2-
жүргізуш
і:Армысы
здар
кешімізг
е
жиналган
көрерме
н
қауым!
1-
жүргізуш
і:Сіздер
осы
кеште
Шәмші
Қалдаяқо
втың
өмірі,
шығармаш
ылық
өмірі
мен
әндеріні
ң шығу
тарихыме
н таныс
боласызд
ар.
2-
жүргізуш
і:Шәмші
Қалдаяқо
в-күллі
қазақ
халқының
ұлттық
мақтаныш
ы.Елге
танымал
композит
ор,
халық
әртісі.
Шәмші
ағамызды
ң
«Менің
Қазақста
ным»
әні
ресми
түрде
әнұран
болып
қабылдан
ды.
Әр
адамның
өз
өмірі
секілді
әр
әннің
тарихы
бар.
Менің
Қазақста
ным
әнінің
шығу
тегіне
тоқталып
өтейік.
Ол
кезде
Ақмоланы
Целиног
рад деп
атап,
бес
облысты
бір
өлке
етіп,
оны
Ресей
жаққа
бермекші
болып
жүрген
кез
еді.
Сөйтіп,
қазақ
жері
бөлшекте
нгелі
жатқанда
оның
асқақтығ
ын
жырлайты
н ән
керектіг
ін
сезіп
Шәмші
ағамыз
ән
жазды.
Өлеңі
Жұмекен
Нәжімеде
новтікі,
сөйтіп
«Менің
Қазақста
ным»
әні
туды.
Радиодан
Жамал
Омарова
орындады
.Халықты
ң
өтініші
бойынша
ән
күніне
бірнеше
рет
радиодан
беріліп
тұрды.
« Осы
ән түбі
Қазақста
нның
әнұраны
болады»,
-деп
Шәмші
ағамыз
біліп
айтқан.1
986
жылы 16
желтоқса
нда
Алматыда
ғы
Республи
ка
алаңында
Қазақст
ан
жастары
«Менің
Қазақста
ным»
деп
шырқаған
жастард
ың
арманы
орындалы
п,
Қазақста
н
тәуелсіз
мемлеке
т
болды.
Енді
қазір
осы ән
мемлекет
әнұраны
болып
отыр.
1-
жүргізуш
і:
Құтты
болсын
ел
қалаған
Әнұран!
Сүйінші
ле,Қазақ
стан,
бүгін
қандай
ғажап
кун,
Терезам
тең
тектілер
мен,
қатарымн
ан
озатпын.

Бостанд
ыққа
жететіні
н,
бодан
болып
жүріп-
ақ
Сезген
екен
Шәмшісі
мен
Жұмекені
қазақты
ң.
Бұл
әуенді
тебірент
іп
Әуезовте
тыңдаға
н.
Сүйсінг
енін
жасырмағ
ан
Нұрғисад
ай
нұрлы
адам.
« Менің
елім!»
–деген
сайын
Елбасымы
з
Нұрсұлта
н
Әрбір
сөзін
жүрегіні
ң
үніменен
шыңдаға
н.
Бүкіл
әлем
қарап
отыр,
айтпайды
осал
деп
бізді,
Ынтымақ
пен
жақсылық
қа
жаңартай
ық ескі
ізді.
Шаттан,
халқым,
құтты
болсын
ел
қалаған
әнұран!
Шебер
Алла
адал
елді
ақиқатқа
жеткізд
і.

Әселхан
Қалыбае
в
Бәріміз
орнымызд
ан
тұрып,
әнұранды
орындай
ық.
2-
жүргізуш
і:
Шәмші
Қалдаяқо
в 1930
жылы
дүниеге
келді.
Шәмшінің
қалай
дүниеге
келгенді
гі
жайлы
өз
аузынан
естіген
әңгіме
желісі
былай
еді.
«Арыс
өзенінің
Сырдари
яға
құятын
жердегі
қойнауын
да
Сарыкөл
деген
көл
бар.»
Бұл
қазір
Шәуілдір
селосы
деп
аталады,
Шымкент
облысын
да.
Міне,осы
көлдің
жағасын
1927
жылы
Қалдаяқ
деген
кедей
мекендеп
қалады.
Қалдаяқ
тың шын
аты
Әнапаия
екен.

Татарлар
дың
гармоның
,
қазақтың
қобызы
мен
домбырас
ын
құйқылжы
та
тартқан
сері
Қалдаяқт
ың сол
қамыс
күркесін
де 1930
жылы ұл
бала
дүниеге
келеді.
-оу,
Қалдаяқ,
ұлды
болдың!-
деген
хабарды
естіп,
үйіне
асыға
келген
әкеге
қарулы
қолын
сезе
қойған
бала
шыр ете
түседі.
Басқа
балалард
ай
шыңғырып
жыламай
, бір
түрлі
әуезді
ырғаққа
ұқсайтын
үн
шығарған
ұлына
қарап:-
Мен
сені
Шәмшид
патшаның
атымен
атағалы
жүр
едім,
бірақ
мына
дауысың
патшаның
емес,
әншінікі
не
көбірек
ұқсайды
екен,-
депті
Қалдаяқ.

-Оу,
Қалдаяқ,
балаң
адамдард
ың
емес,
әннің
патшасы
болса
да
тақияна
тар
келмес,-
депті
оған
Құдайбер
ген
деген
құрдасы.

1-
жүргізуш
і: Дәл
сол
сәттен
аттай
отыз
жыл
өткен
соң,
Шәмшид
деген
ат
алған
бала
Шәмші
Қалдаяқо
в
болып,
бүкіл
Қазақста
нға
«вальсті
ң
королі»
болып,
атағы
жайылды.

2-
жүргізуш
і:
Шәмшіге
ән
шығару
қасиеті
анасынан
дарыған
. Анасы
Сақыпжам
алдың
үні
қоңырауд
ай. Ән
салса
ажары
ашылып
түлеген
тоты
құстай
түрленіп
,
ажарланы
п,
ғажайыпт
анып
кететінд
ей ару
жан
еді.
Осы
анасының
арқасын
да
Шәмші
бүгінгі
уақытта
дарынды,

талант
атағына
ие
болып
отыр.

Шәмші
өзінің
құдайдай
сыйлап,
жанында
й жақсы
көретін
әкесіне
өлген
соң
бейіттің
басына
улкен
кесене-
ғимарат
салдырад
ы. Ал
өзін ақ
сүтімен
асырап
өсірген
аяулы
анасына
арнап
әннің
ең
асылын
шығарады
. Ол-
«Ана
туралы
жыр».
Оның
туу
тарихы
былай.
Шәмшид
Шәмші
атанып,
оның
композит
орлық
атағы
шар
тарапты
шарлап
кеткенд
е, оның
ғазиз
анасы
айықпас
дертке
ұшырайды
.
Өзінің
о
дүниелік
екенін
айқын
сезген
ана
Алматыда
ғы
Шәмшіні
шақырады
.
Балам,-
деді
кіреуке
тартқан
көздерін
е қос
тамшы
үйіріліп
, бұл
өмірден
жас
кеттім
демеймін
...
Жазмыш
маған
келіннің
қызығын
көруді,
немере
сүюді
бұйыртпа
ды.
Тағдыр
солай
да...
Қайтейін
?...
Жалғыз
тілеуім
– сен
аман
бол...
Бұл
өмірде
салған
әнің
айтылмай
жатып
үзілмесі
н. Ол
әнің
ұзаққа
кетсін.
Бақыл
бол,
балам.
Анасыны
ң ақтық
лебін
естігенд
е ғана
Шәмші
өзінің
отызға
тақалып
қалғаның
, ән
соңында
жүріп
үйлі-
жайлы
болуды
да,
еске
алмағаны
н бір-
ақ
біледі.
Бетінің
ажары
тайса
да,
көзінің
нұры
жоғала
қоймаған
анасы
өзіне
ұмсына
қарағанд
а Шәмші
бірден
талай
жасқа
кері
шегініп,
өзін
нәрестед
ей,
сәбидей
сезінген
еді.
Ойлап
қараса,
анасы
оған
әлемнің
жарығын
сыйлапты
,
даланың
ең әсем
гүлің
жинапты,
самғаға
н
құстарды
ң
қанатын
беріпті,
мол
дүниенің
жаннаты
н
ұсыныпты
.
О,ана!
Ана!
Бұл
өмірдегі
ең
жақын,
ең асыл
адамынан
мәңгілі
к
айрылғал
ы
тұрғанын
сезген
Шәмші,
оның
ыстық
төсіне
басын
қойып,
еркінен
тыс
өксіп
жылап
жіберген
ін
сезбей
де
қалды.
-Апа,
қарыздар
мын
саған...
Қарыздар
мын,
апа!
Сенің
басына
мовзолей
орнату
менің
қолымнан
келе
қоймас.
Бірақ,са
ған
әсем
әннің
ең
сұлуы,
ең
нәзігін
ешқашан
ұмыт
болмайты
н
ескерткі
ш
қалдырам
ын...дед
і.
Шәмші
дауысы
дірілдей
шығып,
көз
алдындағ
ы бар
дүние
тұманға
сүңгіп
бара
жатты...
Бұл
1957жылд
ың 4
қыркүйег
і
болатын.
Шәмші
анасына
берген
уәдесін
1961жылы
орындад
ы. Осы
жылы
оның
«Ана
туралы
жыр»
әні
дүниеге
келді.
Бұл
қазақ
совет
музыкасы
ндағы
ана
туралы
жазылған
тұңғыш
ән еді
. Бұл
ана
алдындағ
ы
ешқашан
өтелмейт
ін
борышын
сезген
баланың
егіле
төгілген
көз
жасы
еді...Бұ
л
есейген
ержүрек
ұланның
өмірдің
ащы
теңізін
адал
кешіге
берген
анты
еді...Бұ
л-
аналар
туралы
гимн
еді.
Сіздерге
Шәмшіні
ң «Ана
туралы
жыр»
әнін
ұсынамыз
.
1-
жүргізуш
і:
Шәмші
жеті
жылдық
мектепті
бітірге
сін
дәрігерл
ік
зоотехни
калық
техникум
да 4жыл
білім
алды.Алғ
ашқы
еңбек
жолын
Ақтөбе
облысы
Мұғалжар
ауданын
ың
Құмсай
ауылында
бастайд
ы. Ол
1950-
1951
жылдары
Құмсай
жұмыс
жасап,
көп
ұзамай
Отан
алдындағ
ы
қызметке
шақырыл
ады.
Әскери
қызметін
өтеп
жүріп
училищег
е оқуға
барады.
Осы
оқуда
жүргенде
әйгілі
әнші
Жамал
Омарова
Шәмшінің
бойында
ғы
талантты
көріп
3 курс
бітірмес
тен
Алматыны
ң
консерва
ториясын
а алып
келеді.
1956-
1962
жылдар
аралығын
да
Шәмші
Құрманға
зы
атындағы
консерв
аторияны
ң
композит
орлық
факульте
тінде
оқыды.
Стулент
кезінде
шығарған
әндері
«Қайдас
ың?»,
«Жүрек
сыры»,
«Қайықта
»,
«Арман»
әндері
студент
жастар
арасында
кеңінен
таралып
сол
әндері
осы
күнге
дейін
орындалу
да.

Келесі
кезекте
осы
әндердің
бірін
орындайы
қ.
«Қайықта
» әні.
Бұл ән
1957
жылы
демократ
иялық
жастарды
ң бүкіл
дүние
жүзілік
фестивал
іне
арналған
Республ
икалық
байқауға
байланы
сты
жазылды.

2-
жүргізуш
і:
Жалындап
тұрған
жас
кезінде
жазған
әнінің
бірі-«
Ақ
маңдайлы
м»
болса,
бұл ән
атақты
Мұхтар
Әуезовте
н үлкен
баға
алған.
«
Жақсылық
тың
жоқ,исәу
лем,
ерте-
кеші

Жадырашы
,
назданшы
,еркелеш
і»-
деген
жеріне
келгенде
Мұқаң
еріксіз
елітіп
кететің,
-дейді
көргенде
р.

1-
жүргізуш
і: Үйде
де,
түзде
де
қолынан
кітап
түспейті
н
Шәмшінің
білмейт
ін
нәрсесі
жоқ
еді. Ол
елден
білген
немесе
естіген
күлкілі
әңгімеле
рін
айтқан
кезде,
оған
сол
тұстағы
жағдайға
сипат
беріп,
қалжыңда
ры
нысанаға
дәл
тиіп
жататын.
Шәмші
әсіресе
әзіл-
оспақ
айтуға,
өткір
ойды
келте
сөзбен
түйіндеп
беруге
ұста
болатын.

2-
жүргізуш
і:Шәмшін
ің
әндерінд
е әр
дыбыс
ерекше
екшелені
п
шығады.
Келесі
құдіретт
і
әндердің
қайырма
сы
таудан
құлаған
судай
сатылып,
бәсеңде
п
жұтылып
кетпей,
керісінш
е
зеңгір
көкке
қалықтай
көтеріл
ген
қыран
қанатынд
ай
дүрілі,
лүпілі,
шуылы
түгел
сезіліп
құлақ
құлышынд
а сіңіп
қалатынд
ай
жанды
жеу,
күшену
жоқ,
лықсып
келіп
жататын
келісті
қысылысс
ыз
баурап
алатын
ғажайып.
Әрине,
осындай
кереметт
ей
келесі
Шәмші
ағамызды
ң «Ақ
бантик»,
«Қуаныш
вальсі»
әнін
сіздерге
ұсынамы
з.

1-
жүргізуш
і:
Түркіста
ндық
ақын
Сүлеймен
Бақырға
ни
сұлулықт
ы 3
түрге
бөледі.
Бірі-
жаратқан
иенің
сұлулығы
,
екіншісі
- кісі
қолы
тимеген
табиғат
сұлулығы
,
үшіншісі
-
бейнетқо
р
адамның
іс
қимылына
н
кейінгі
жан
рахаты.
Осы үш
сұлулықт
ың
үшеуі
де...Ақс
у...Жайы
қ,,,Арыс
жағасы.
..
бойының
таңғы
шықтай
мөлдірег
ен,
бұратылғ
ан әсем
қыздарын
ан
табылады
ғой.
Соңғысы
Шәмші
сазының
әуені
мен
діріліне
н
сезілген
әдемілі
ктер,
тап
басып
танып
өзінен
бір
құдыретт
і күш
әйел
қауымына
дарынды
талант
иесі
бас
иеді.
Тыңдалат
ын ән
«Арыс
жағасынд
а».
2-
жүргізуш
і:Жалпы
Шәмші
ағаның
трагедия
ға толы
өзінің
қылшылда
ған 40-
тағы
кезінде
70-
жылдары
3-4ай
өмірін
сығандар
дың
арасында
өткізге
н. Осы
сығандар
дың
арасында
жүріп
сыған
қызы
Изолдаға
«Сыған
серенада
сы»
әнін
арнайды.
Бұл
әнде
бәрі де
бар.Ең
бастысы
қандац
жағдайға
тап
болсаң
да
өмірге
дегнен
құштарлы
ғынды
жоғалтпа
у,
ертеңге,
болашақ
қа
деген
үмітіңді
үзбеу.
Өмірдің
қиындығы
нан
торығып,
қамығып
жөн
арқаңнан
таспа
тіліп
өткен
тағдырды
ң
қамшысын
ан
үзіліп
кетпей
бәрі де
болады
дегенге
меңзейді
. Үміт
болса
жүйрік
тұлпарда
,
жақсыжар
да,
дәулет
байлықта
келеді.
Көзің
жұмылған
ша
қамықпа,
үмітіңд
і үзбе
деген
жігер
қайрат
жігіттің
намысын
жону
бар.
Әннің
сөзіне
зер
салсаңыз
дар
Қадір
ақын ән
ырғағын,
ішкі
иірімін
Шәмшінің
сол
көңіл
күйін
тап
баса
білген.
Тыңдалат
ын ән
«Сыған
серенада
сы».

1-
жүргізуш
і:
«Өмірде
ақындард
ың бәрі
жалғыз»-
деп
Мақатаев
жырлаға
ндай,
талантта
рдың
бәрі
жалғыз.Ш
әмші де
жалғыз.
Аяулы
ана,
мөлдір
маххабба
т,
шынайы
бақыт
туралы
тамаша
әндер
шығарып,
өзі
елеусіз
де
аянышты
тірлік
еткен,
тер
төккен
еңбегі
кезінде
ескерілм
еді.
Бірақ,
оның
әні
өлмейді.

Келесі
әні
«Әнім
сен
едің».
2-
жүргізуш
і:Шәмшін
ің
достары
көп
болған.
Солардың
ішінде
композит
ор Илья
Жақанов,
Сыдық
Мұхаметж
анов,Әбі
лахат
Еспаев,
Нұрғиса
Тілендие
в
ағалар
бар.

Адамдар
жүрегіне
н орын
тапқан
әуеннің
қашанда
өмірі
ұзақ.
Шәмшінің
айтылға
н
әндеріне
н басқа
да «Ақ
сұңқарым
», «Сыр
сулуы»,
«Қара
көз»,
«Ақ
ерке
–ақ
жайық»,
«Бақыт
құшағынд
а» т.б
әндері
бар.
Шәмшінің
әндерін
алғаш
орындап,
бағын
ашқан
Жамал
Омарова,
Рашид
Абдуллин
, Роза
Бағланов
а,
Бибігүл
Төлегено
ва,
Нұрғали
Нүсіпжан
ов т.б.
әншілерд
ің
еңбегі
орасан
зор.

1-
жүргізуш
і:Оның
досы,
жазушы-
драматур
г
Оразбек
Бодқов:
«Бар
өмірімді
сарапқа
салсам,
Шәмшіме
н
өткен
үш
жылым-
ерекше
күндер.
Мен
қазір
сыңарымн
ан
айрылған
аққу
секілді
жалғыз
қалдым.Ш
әмшінің
тірісінд
е:
«Кеттім
Шәмшіге!
»-
деп,ол
қайда
жүрсе
де
іздеп
барып,
тауып
алушы
едім.
Екеуміз
егіз
қозыдай
болып
шұрқырас
ып
қалушы
едік.
Сол
күндер
жоқ
қазір.Жо
қ!»-деп
жоқтады.

Оразбек
Шәмші
туралы
деректі
повесть,
пьеса,
«Шәмші
Қалдаяқо
в
хикаясы»
деген
кітап
жазды.
1957жылы
«Қазақ
әдебиеті
»
газетінд
е Шәмші
туралы
тұңғыш
жазған
Оразбек
еді.
1989
жылы «
Лениндік
жас»
газетінд
е
мақалала
ры
жарық
көріп,
бүкіл
республи
каны
Шәмшінің
есімі
дүр
сілкінді
рді.

2-
жүргізуш
і: Илья
Жақановт
ың
«Шәмшіні
ң
жүрегі»
деген
естелігі
2001жыл
ы «Таң
шолпан»
журналын
да
жарық
көрді.
1-
жүргізуш
і:Өмірза
қ
Айтбайұл
ы «
Шәмші
аға тіл
мен
өнерді
қатар
емген,
тұла
бойын
түртіп
қалсаң
ән мен
әуен
төгіле
жөнелеті
н
тумысы
бөлек,
ерекше
дарын
иесі»
деген
екен.

2-
жүргізуш
і:
1990жылы
шілдеде
Қалдаяқ
ов
60жасқа
толды.
Осы
тойға
орай
жиналып
отырған
көпшілік
тен
сұраұ
келді.
«Шәмші
аға!
Сіздің
әндеріңі
зді жас
та,
кәрі де
бәрі де
ұнатады.
Олардың
халық
жүрегіне

соншалық
ты
жақын
болуының
себебі
неде
деп
ойлайсыз
?»-
«Себебі
біреу-
ақ:
маған
жақын
нәрсе
–халық
жүрегі.
Олар
мені
сондықта
н
түсінеді
.
Сұлтанма
хмұт:
«Жақсылы
қ
көрсемде
-өзімнен
,
жамандық
көрсем
де-
өзімнен»
деген…М
ен өз
әнімнің
мықты
болуын
ойладым»
,-деді
Шәмші.

1-
жүргізуш
і:2005
жылы
75жасын
туған
жері
халықара
лық ән
мерекесі
мен
атап
өтті.
Бұл
дүбірлі
думанға
Шәмші
ағаның
жары
Жәмиля,
ұлдары
Әбілқасы
м мен
Мұхтар,
қарындас
ы
Раушан,
басқа
да
туыстары
қатысты
.
Шымкентт
егі
Шәмші
атындағы
көшені
жөндеп,
сол
көшедегі
бір
кезде
сазгер
тұрған
үйге
орнатылғ
ан
мемориал
тақтаны
жаңарту
рәсімі
өтті.
Сондай-
ақ
сазгер
бюстіне
гул
шоқтары
қойылыпо
ның
қасында
ақындард
ың
«Әнім
сен
едің!»
атты
жыр
кеші
тұсауын
кесті.
Оңтүстік
қазақста
ндықтар
Шәмші
Қалдаяқо
втың 75
Жылдық
мерей
тойына
орай
оның
әндер
жинағын
нотасыме
н және
ол кісі
жайлы
естелікт
ер
кітабын,
аудиока
сетасын
шығарды.

2-
жүргізуш
і:
1987жылы
компози
торға
«Қазақ
ССР
мәдениет
іне
еңбек
сіңірген
» деген
атақ
берілді.

Шәмші
бұл
күндері
аурухана
да
жатқан
болатын.
Алматыны
ң
аурухана
сында
16қараша
күні
түскен
ол,
1992
жылдың
29
ақпанынд
а
мәңгілік
ке көз
жұмған.
Шәмші
осылайша

«Қазақст
анның
халық
артисі»
деген
құрметті
атақты
бар
–жоғы
алпыс
ақ күн
алып
жүрді.
Шәмшіні
сағынған
халық
оған
арнап
ән
шығарды.
«Ән
аға-
жана
аға»
әні
орындала
ды.

1-
жүргізуш
і: Ән
өмірінде
жарық
жұлдызда
й сәуле
шашып,
айрықша
із
қалдырға
н Шәмші
Қалдаяқо
в –
күллі
қазақ
халқының
ұлттық
мақтаныш
ы.
Сондықта
н да
біздің
аспанымы
зда
махаббат
пен
сағынышқ
а толы
Шәмші
әуендері
әуелейд
і.
Бірде-
бір
қуанышты
дастарх
ан
Шәмшінің
әуезді
әуендері
нсіз
өтпейді.
Оны
шырқаған
әншілер
де,
тыңдаған
тыңдауш
ылар да
ерекше
ләззат
алып
жігерлен
іп,
рухына
рух
қосады.

2-
жүргізуш
і:Шәмшін
ің
әндеріні
ң қай
ұрпаққа
да
берері
мол.
Тек оны
жүрекпен
ұғып,
жүрекпен
айта
білейік.
Оны
айта
білуші
сіздер
мен
біздер.
Қорытынд
ы:Кроссв
орд
шешу.
1.
Әкесінің
аты.
2.
Әкесінің
шын
аты.
3.
Ағамызды
ң жары.
4.
Досы.
5.
Қарындас
ы.
6.
«Шәмшіні
ң
жүрегі»
естелікт
ің
авторы.
7.
Туған
ауылы.
8.Халық
әншісі.
9.Қай
атағымен
халыққа
жайылды
.
Жауабы:Қ
алдаяқов
.