Аммиак, аммоний тұздары

Қызылорда облысы, Қармақшы ауданы, Тұрмағамбет ауылы,

Т. Ізтілеуов атындағы №29 қазақ орта мектебінің

химия - биология пәндері мұғалімі

Жақанова Нұргүл

Сабақтың тақырыбы: Аммиак, аммоний тұздары

Сабақтың мақсаты:

а) Оқушыларға аммиак, аммоний тұздарының алынуы, қасиеттері, қолданылуына мысалдар арқылы түсінік беру;

ә) Деректерді талдау, қорытынды жасау, ақпараттарды қабылдау дағдысын дамыту;

б) Адамгершілікке баулу, пәнге қызығушылығын арттыру:

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: дәріс - сұхбат

Көрнекілігі: интерактивті тақта, фенолфталейн, мүсәтір спирті

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі (сәлемдесу, сыныпты түгендеу, топқа бөлу)

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

І топ - Азоттың периодтық жүйедегі орнына сипаттама

ІІ топ - Азоттың физикалық қасиеттері, құрылысы

ІІІ топ - Азоттың химиялық қасиеттері, қолданылуы

ІІІ. Өткен сабақты пысықтау.

ІУ. Жаңа сабақ . «Қызығушылығын ояту»

Ес - түссіз адам талып қалса кейде,

Иіскетсең есін жияр ол лезде (NН ₄ ОН мүсәтір спирті)

«Мағынаны тану»

Аммиак (NН ₃ ) - суда жақсы еритін (1V Н ₂ О : 700V NН ₃ ) өткір иісті, ауадан жеңіл, (D _(ауа) ═ 0, 59; D _(н2) ═ 8, 5) түссіз газ. -33, 4температурада сұйыққа айналады

Алынуы: Аммиак өндірісте жай заттардан синтездеу арқылы алынады:

N ₂ + 3Н ₂ ═ 2NН ₃

Зертханада: 2 NН ₄ ССI + Са(ОН) ₂ ═ 2NН ₃ ↑ + 2Н ₂ О +СаСI ₂

Торкөздегі әріптерден сөздерді дұрыс құрастырып оқысаңыздар, химия зертханасында естеріңізде болатын өте маңызды қауіпсіздік ережелерімен танысасыздар. Сөзді жоғары шеткі торкөзден бастау керек. Әр торкөздегі әріп бірақ - рет оқылады.

Х: и

и: м

д: д

ң: і

ә: р

м: і

ы: н

д: м

й: а

Х: я

и: л

д: т

ң: в

ә: е

м: а

ы: т

д: л

й: о

Х: қ

и: ы

д: т

ң: и

ә: ы

м: т

ы: р

д: у

й: б

Х: р

и: е

д: к

ң: а

ә: п

м: к

ы: ө

д: г

й: е

Аммиактың химиялық қасиеттері:

Аммиак жанады.

1. а) 4NН ₃ + 3О ₂ ═ 2N ₂ + 6Н ₂ О оттегі жетіспегенде

ә) 4NН ₃ + 5О ₂ ═ 4NО+ 6Н ₂ О оттегі жеткілікті мөлшерде

2. NН ₃ +НСІ - NН ₄ СІ

NН3+НОН - NН4ОН

Аммиак молекуласындағы коваленттік байланыс донорлы - акцепторлы механизм бойынша түзіледі. N - донор, НСІ молекуласындағы Н ⁺ - акцептор деп аталады.

Аммоний гидроксиді NН ₄ ОН - аммиактың судағы ерітіндісі. 40% - ы мүсәтір спирті, әлсіз, тұрақсыз негіз, фенолфталеинді қызартады.

Химиялық қасиеттері\: негіздерге тән барлық реакцияларға түседі:

1) Диссоциацияланады: NН ₄ ОН ═ NН ₄ ⁺ + ОН ^-

2) қышқылдармен әрекеттеседі: 2NН ₄ ОН + Н ₂ SО ₄ ═ ( NН ₄ ) ₂ SО ₄ + 2Н ₂ О

3) қыздырғанда айырылады: NН ₄ ОН ═ NН ₃ ↑ + Н ₂ О

Аммоний тұздары - бұл құрамына қышқыл қалдығымен қосылған аммоний ионы NН ₄ ⁺ кіретін күрделі заттар, мысалы: NН ₄ СІ, ( NН ₄ ) ₂ SО ₄

Алынуы:

2NН ₃ + Н ₂ SО ₄ ═ (NН ₄ ) ₂ SО ₄ аммоний сульфаты

NН ₃ +НСІ ═ NН ₄ СІ

3NН ₃ +Н ₃ РО ₄ ═ (NН ₄ ) ₃ РО ₄

Аммоний тұздары суда ерімтал, еріген кезде иондарға ыдырайды:

(NН ₄ ) ₂ SО ₄ ═ 2 NН ₄ ⁺ + SО ₄ ^2-

Химиялық қасиеттері:

1) қышқылмен: (NН ₄ ) ₂ СО ₃ + 2НСІ ═ 2NН ₄ СІ +СО ₂ ↑ + Н ₂ О

2) тұзбен: (NН ₄ ) ₂ СО ₃ +ВаСІ ₂ ═ ВаСО ₃ ↓ + 2NН ₄ СІ

3) сілтімен: (NН ₄ ) ₂ СО ₃ +2ΝаОН ═ Νа ₂ СО ₃ +2Н ₂ О+ NН ₃ ↑

4) Аммоний тұздары қыздырғанда айрылады:

(NН ₄ ) ₂ SО ₄ ═ NН ₃ ↑ + NН ₄ НSО ₄

(NН ₄ ) ₃ РО ₄ ═ 3NН ₃ ↑ + Н ₃ РО ₄

NН ₄ NО ₃ ═ N ₂ О + 2Н ₂ О

NН ₄ NО ₂ ═ N ₂ + 2Н ₂ О

Қолданылуы: Аммоний тұздары өнеркәсіпте және ауылшаруашылығында маңызды орын алады. NН ₄ СІ - металдарды дәнекерлеу үшін, (NН ₄ ) ₂ SО _4, NН ₄ NО ₃ - ауылшаруашылығында тыңайтқыш ретінде жұмсалады. (NН ₄ ) ₂ НСО ₃ - кондитер өнеркәсібінде қамырды көтеру үшін қолданылады.

«Сергіту сәті»

Жадыңызда жүрсін! Пайдалы кеңестер - мүсәтір спиртінің ¼ мен ас тұзының 1 бөлігін араластырып пайда болған қоспамен киім жағасындағы дақты ысқылап кетіруге болады. Киімге немесе дастарханға төгілген шарап дағына тұз сепсе, ол шарапты өз бойына тартады, бұдан соң киімді немесе дастарханды мүсәтір спирті қосылған салқын сумен шаяды.

У. Сабақты бекіту. «Ой қозғау»

\а) топтық тапсырма

Ітоп - Мына айналуларды жүзеге асыруға болатын реакция теңдеулерін жазыңдар.

N ₂ -NН ₃ - NН ₄ СІ- СаСI ₂

ІІ топ - Есепті шығарыңдар. Ерітіндінің массасы 600г массалық үлесі 42% азот қышқылы арқылы аммиак өткізгенде массасы 300г аммоний нитраты түзілді. Аммоний нитратының массалық үлесін есептеңдер.

ІІІ топ - Есепті шығарыңдар. 2л азот пен 4л сутек әрекеттескенде (қ. ж) түзілетін аммиактың көлемін табыңдар.

УІ. Қорытынды

УІІ. Оқушыларды бағалау

УІІІ. Үйге тапсырма: §19 №5, 8 есептер

Ұқсас жұмыстар

Шыны өндірісі

Азот қышқылы. 10 сынып

Азоттың табиғаттағы айналымы.Оқушылардың азот топшасындағы азот атомдарының қасиеттерi мен қосылыстары туралы

Фосфордың химиялық қасиеттері

Азот оксидтері. азот қышқылы

Фосфор қышұылының орта тұздары фосфаттар

Азот қышқылын

Азоттың сутекті қосылыстардың атауы

Азот. Азоттың периодтық жүйедегі орны және қасиеттері

Фосформен әрекеттесетін заттар

Пәндер