Галогендер. Хлордың периодтық жүйедегі орны, қасиеттері, алынуы және қолданылуы - сабақ жоспары

Қызылорда облысы, Қармақшы ауданы, Тұрмағамбет ауылы,

Т. Ізтілеуов атындағы №29 қазақ орта мектебінің

химия - биология пәндері мұғалімі

Жақанова Нұргүл

Сабақтың тақырыбы: Галогендер. Хлор

Сабақтың мақсаты :

Білімділік: оқушыларға галогендердің, хлордың периодтық жүйедегі орны, қасиеттері, қолданылуы туралы мағлұмат беру.

Дамытушылық: оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту. Химиялық тәжірибелер арқылы теория мен практиканы ұштастыру.

Тәрбиелік: оқушыларды топпен жұмыс жасауға қалыптастыру, пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: дәріс - сұхбат, түсіндіру, өзіндік жұмыс, тәжірибе.

Сабақтың көрнекілігі : интерактивті тақта, таратпалар, тұз қышқылы, металл үлгілері

Сабақтың барысы:

І . Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу, топқа бөлу.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

І топ: SO ₂ алынуы, қасиеттері. Күкірт қышқылының қолданылуы.

ІІ топ: SO ₃ қасиеттері. Күкірт қышқылының қасиеттері.

ІІІ. Жаңа сабақ

«Қызығушылығын ояту» Сөзжұмбақ шешу.
«Мағынаны тану»

І топ «Галогендердің периодтық жүйедегі орны»

ІІ топ «Хлордың периодтық жүйедегі орны»

ҮІІА топшасы элементтерінің қасиеттері

Қасиеттері

Қасиеттері: Реттік нөмірі

F: 9

Cl: 17

Br: 35

I: 53

At: 85

Қасиеттері: Салыстырмалы атомдық массасы, м. а. б

F: 18, 998

Cl: 35, 453

Br: 79, 904

I: 126, 90

At: 209, 99

Қасиеттері: Валенттік электрондары

F: 2s ² 2p ⁵

Cl: 3s ² 3p ⁵

Br: 4s ² 4p ⁵

I: 5s ² 5p ⁵

At: 6s ² 6p ⁵

Қасиеттері: Атом радиусы, нм

F: 0. 064

Cl: 0. 099

Br: 0. 114

I: 0. 133

At: -

Қасиеттері: Салыстырмалы электртерістігі

F: 4. 10

Cl: 2. 83

Br: 2. 74

I: 2. 21

At: 1. 90

Қасиеттері: Физикалық күйі

F: Ашық жасыл газ

Cl: Сары жасыл газ

Br: Қызыл қоңыр сұйық

I: Қара күлгін крист.

At: Қара көкшіл крист.

Қасиеттері: Балқу температурасы, С ^о

F: -219, 6

Cl: -101, 0

Br: -7, 3

I: 113, 6

At: 227

Қасиеттері: Қайнау температурасы, С ^о

F: -188, 1

Cl: -34, 1

Br: 59, 2

I: 185, 5

At: 317

Хлордың табиғатта кездесуі:

Табиғатта тек қосылыс түрінде кездеседі (жер қыртысындағы үлесі 0, 2% )

Физикалық қасиеттері. Хлор - белсенді элемент. Ауадан 2, 5 есе ауыр. 1VН ₂ О : 2, 5V Cl

Химиялық қасиеттері. Күн сәулесі әсерінен хлор сутекпен қопарылыс түзе әрекеттеседі:

H ₂ + Cl ₂ = 2HCl

2Sb + 5Cl ₂ = 2SbCl ₅

Cu + Cl ₂ = CuCl ₂

2Fe + 3Cl ₂ = 2FeCl ₃

2Na + Cl ₂ = 2NaCl

Қолданылуы.

Хлор - маталарды ағартуда, ағартқыш әк, тұз қышқылын алуда, ауылшаруашылығы зиянкестеріне қарсы күресте пайдаланылатын заттарды алуға, ауыз суын тазартуда қолданылады. Хлорды уландырғыш заттар алуда да қолданылады: Фосген СОCl ₂ , иприт (С ₂ Н ₄ Cl) ₂ S, хлорпикрин CCl ₃ NO ₂ т. б (видео көру)

Алынуы. Алғаш рет 1774ж швед химигі К. Шееле тұз қышқылымен МnО ₂ - ге әсер етіп алды.

Зертханада.

МnО ₂ + 4HCl = MnCl ₂ + Cl ₂ ↑ +2H ₂ O

16HCl + 2KMnO ₄ = 2MnCl ₂ + 5Cl ₂ ↑ +8H ₂ O + 2KCl

6HCl + KClO ₃ = KCl + 3Cl ₂ ↑ +3H ₂ O

СaОCl ₂ + 2HCl = CaCl ₂ + Cl ₂ ↑ +H ₂ O

Өнеркәсіпте.

2NaCl + 2H ₂ O → H ₂ ↑ + Cl ₂ ↑ + 2NaOH

Хлорсутек, тұзқышқылы және хлоридтер. HCl - өткір иісті, тыныс алу жолдарын тітіркендіретін газ. Ауадан 1, 26 есе ауыр. Суда жақсы ериді. Оның судағы ерітіндісі тұз қышқылы деп аталады.

Алынуы. NaCl + H ₂ SO ₄ = NaHSO ₄ + HCl

NaHSO ₄ + NaCl = Na ₂ SO ₄ + HCl

H ₂ + Cl ₂ = 2HCl

Химиялық қасиеттері.

Zn + 2HCl = ZnCl ₂ + H ₂ ↑

MgO + 2HCl = MgCl ₂ + H ₂ O

NaOH + HCl = NaCl + H ₂ O

AgNO ₃ + HCl = AgCl↓ + HNO ₃

Тұз қышқылының тұздары хлоридтер деп аталады.

AgNO ₃ + HCl = AgCl↓ + HNO ₃

Қысқартылған иондық теңдеуі:

Cl ^- + Ag ⁺ = AgCl↓