Ғұн мемлекеті

Сайднасимов Қайрат Абдулазизұлы

Алматы мемлекеттік энергетика және электронды технологиялар колледжі қоғамдық пәндер оқытушысы:

Қазақстан тарихы

І. Сабақтың тақырыбы : Ғұн мемлекеті.

ІІ. Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға әртүрлі тапсырмаларды бере отырып, оқушылардың

өзіндік білім алуына жағдай жасау.

Тәрбиелік: Оқушыларды өзіндік жұмыс тапсырмалары арқылы, жеке жұмысқа,

ізденуге, логикалық ойлауға, кітап оқуға баулу.

Дамытушылық : Әртүрлі тапсырмалар арқылы оқушылардың ойлау, іздену,

ақпаратпен жұмыс істеу қабілеттерін дамыту.

Көрнекілік : карта, суреттер

ІІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

Мына пікірлермен келісесіз бе?

№

ПІКІРЛЕР

ИӘ

ЖОҚ

№: 1

ПІКІРЛЕР: Қаңлылар б. з. б III-II ғасырлар-б. з V ғасыры аралығында өмір сүрген.

ИӘ: +

ЖОҚ:

№: 2

ПІКІРЛЕР: Қаңлылар туралы ежелгі Иранның бағзы заманда жазылған «Авеста» деп аталатын қасиетті кітабында жазылған.

ИӘ: +

ЖОҚ:

№: 3

ПІКІРЛЕР: Қытай тарихының атасы Сыма Цянь қаңлыларды вәсәканың ержүрек ұлдары деп атады.

ИӘ:

ЖОҚ: +

№: 4

ПІКІРЛЕР: Қазір қаңлылар қазақ халқының орта жүз құрамында.

ИӘ:

ЖОҚ: +

№: 5

ПІКІРЛЕР: Қаңлылар бес иелікке бөлініп басқарылған.

ИӘ: +

ЖОҚ:

№: 6

ПІКІРЛЕР: Қаңлы елінің астанасы Жетіасар қонысы болған

ИӘ:

ЖОҚ: +

№: 7

ПІКІРЛЕР: Қаңлы елінің бес кіші ханы, бір ұлы ханы болған. Кіші хандар ұлы ханға бағынған.

ИӘ: +

ЖОҚ:

Сызбаны толтырыңдар. Саяси тарихы.

Экономикалық және сауда байланысы

Сыртқы елдермен соғысы

Астанасы

Экономикалық және сауда байланысы: Қытай, Рим, Кушан, Парфия, Ғұндар, Сармат, Алан

Сыртқы елдермен соғысы: Кезінде сарматтар мен аландар бағынышты болған.

Астанасы:

Битянь -Түркістан маңы.

Жазығы ордасы-

Талас маңы.

ІV. Жаңа сабақ.

1. Тест.

1) Ғұн билеушісі қалай деп аталды?

А) хан. Ә) гуньмо. Б) шаньюй.

2) Ғұн тайпалары батысқа қарай қай ғасырда жылжыды?

А) б. з. б. 55 жыл. Ә) б. з. б. 2 ғасыр. Б) . б. з. б. 1 ғасыр.

3. Түменбасын кім сайлады?

А) Хан. Ә) Гуньмо Б) Шаньюи

4) Ғұн мемлекеті қай уақытта екіге бөлінді?

А) б. з. б. 4 ғ. Ә) б. з. б. 55 ж. Б) б. з. б. 1 ғ.

5) Солтүстік ғұндардың билеушісі кім болды?

А) Чжи-Чжи . Ә) Мөде. Б) Еділ.

Қалып кеткен сөздерді табыңдар:

1. Ғұндар Қытайда Хань әулетінің негізін қалаушы.

2. Б. з. б 1 мыңжылдықта қазіргі Монғолияның оңтүстігінен Каспии өңіріне дейінгі

Орталық Азияның кең-байтақ кеңістігін әртүрлі тайпалар мекендеген.

3. Ғұндар Енисейдің жағалауларында және Алтай тауларында мекендеген, көрші

Тайпаларды бағындырды.

4. Ғұн тайпаларының бір мемлекетке бірігіп саяси күшейген кезі - құдіретті

Мөденің билік жүргізген мезгілі.

5. Солтүстіктегі ғұндар оңтүстік Қазақстандағы қаңлы тайпасының жеріне жетіп,

олармен бейбіт келісімге келіп, Талас өзенінінің шығыс жағында көшіп-

қонуға мүмкіндік алады.

Мына пікірлермен келісесің бе?

№

ПІКІРЛЕР

ИӘ

ЖОҚ

№: 1

ПІКІРЛЕР: Ғұн билеушісін «хан» деп атаған

ИӘ:

ЖОҚ: +

№: 2

ПІКІРЛЕР: Ғұн мемлекеті 24 тайпадан құралды.

ИӘ: +

ЖОҚ:

№: 3

ПІКІРЛЕР: Цинь патшалығы сақтардан қорғану үшін Ұлы Қытай қорғанын салды.

ИӘ:

ЖОҚ: +

№: 4

ПІКІРЛЕР: Шаньюден кейінгі басты тұлға «түменбасы» болды.

ИӘ: +

ЖОҚ:

№: 5

ПІКІРЛЕР: «Халықтардың ұлы қоныс аударуын бастаған» қаңлылар

ИӘ:

ЖОҚ: +

№: 6

ПІКІРЛЕР: Ғұндардың негізгі өмір салты -көшпелі өмір болды.

ИӘ: +

ЖОҚ:

№: 7

ПІКІРЛЕР: Халықтардың ұлы қоныс аударуы б. з. б II ғасырда басталып б. з. IV ғасырына дейін созылды.

ИӘ: +

ЖОҚ:

4. Кестені толтырыңдар. Ғұндар.

Ғұн тайпалық одағының қалыптасқан уақыты

Мемлекеттің негізін қалаушы

Шаруашылығы

Ғұн тайпалық одағының қалыптасқан уақыты: Б. з. б III ғ.

Мемлекеттің негізін қалаушы: Моде шаньюи

Шаруашылығы: Көшпелі мал шаруашылығы

Мына суреттерде кімдер бейнеленген?

V. Сабақты бекіту:

Қытай деректерінде ғұндар қандай атпен белгілі болды?
Ғұндардың жоғарғы билеушісін қалай атады?
Ғұн қоғамында жоғары билікке ие болған Мөде қандай атаққа ие болды?
Б. з. б. 188 жылы болған қытайлықтар мен ғұндар арасындағы шайқас кімдердің жеңісімен аяқталды?
Ғұн империясы қашан екіге бөлініп, ыдырады?
Ғұн империясы мен Цинь империясын салыстыру?
Ғұн империясы мен Қазақ хандығын және