Жанды математика

Қарағанды облысы, Ақтоғай ауданы
Күләш Байсейәтова атындағы ЖББОМ
бастауыш пән мұғалімі
Саденова Бақытжан Рәзиқызы

ТҮСІНІК ХАТ:

Әр халық өзінің жас ұрпағын білімді, қайырымды, адал, үлкенді
құрметтейтін, ержүрек, әділ болып өссін деп армандайды. Бұл мәселені өзінің
тұрмыс-салтына байланысты шешіп отырады. Ол үшін ғасырлар бойы қолданып,
сұрыпталып, өмір тәжірибесінен сыннан өткен салт-дәстүрлерді, педагогикалық
әдіс-тәсілді пайдаланып келеді. Бірақ математика сабағын халық
педагогикасымен байланыстырудың өзіндік қиын жақтары бар. Оның басты себебі
оқулықтың ішіндегі мысалдар мен есептердің көп еместігі. Дегенмен,
халқымыздың ертегілерінде, аңыз әңгімелерінде, шешендік тапқыр сөздерінде,
ойындарында, салт-дәстүрінде математикамен байланысқан тұстарын көптеп
байқауға болады. Бағдарлама “Бастауыш білімнің мемлекеттік стандартына” сай
оқушылардың білім, білік дағдыларына қойылатын талаптарды сақтайды.
“Математика” оқулығына қосымша білім беруге бағытталған.

МАҚСАТЫ:
❖ ОҚУШЫЛАРҒА ҚАЗАҚТЫҢ ТҰРМЫСТЫҚ САЛТ-ДӘСТҮРЛЕРІ, АТА-МҰРАСЫ АРҚЫЛЫ
ҰЛТТЫҚ ТӘЛІМ-ТӘРБИЕ БЕРЕ ОТЫРЫП, МАТЕМАТИКАЛЫҚ ЫҚЫЛАСЫН АРТТЫРУ,
ЕСЕПТЕУ МАШЫҚТАРЫН ЖЕТІЛДІРУ, ЕЛІН, ОТАНЫН СҮЙЕТІН ҰЛТЖАНДЫ,
БІЛІМДІ АЗАМАТ ТӘРБИЕЛЕУ

МІНДЕТТЕРІ:
➢ САНДАР СЫРЫ МЕН ҚАСИЕТТЕРІ ЖАЙЛЫ ТҮСІНІК БЕР;
➢ БАЙЫРҒЫ ҚАРА ЕСЕПТЕР, ҚЫНЫР ЕСЕПТЕР,
ЛОГИКАЛЫҚ ЕСЕПТЕРДІ ШЫҒАРА ОТЫРЫП, ОҚУШЫЛАРДЫҢ
КЕҢІРЕК ОЙЛАНУЫН, ТАПҚЫРЛЫҒЫН ТАЛАП ЕТУ, ЖЕТІЛДІРУ;
➢ КӨНЕ ХАЛЫҚ ӨЛШЕМДЕРІ, ҚАЗАҚТЫҢ МАТЕМАТИКАЛЫҚ
МӘДЕНИЕТІ ЖАЙЛЫ МАҒЛҰМАТ БЕРУ;
➢ МАТЕМАТИКАЛЫҚ ӨЛЕҢ, МАҚАЛ-МӘТЕЛ, ЖҰМБАҚ,
ЖАҢЫЛТПАШ, САНАМАҚ, ЕРТЕГІЛЕР АРҚЫЛЫ ХАЛЫҚ АУЫЗ
ӘДЕБИЕТІМЕН БАЙЛАНЫСТЫРУ, ОЙЫН, ТІЛІН ҰСТАРТУ;
➢ ҰЛТТЫҚ САЛТ-ДӘСТҮР МАЗМҰНДЫ ЕСЕП ОЙЫНДАР
НЕГІЗІНДЕ ОЙ-ӨРІСІН КЕҢЕЙТУ, ЕРІК-ЖІГЕРІН ДАМЫТУ.
ПӘНАРАЛЫҚ БАЙЛАНЫС:
Пән сабақтарын жүргізу барысында фигуралардың қасиеттерімен
танысқанда, ребустар құрастырғанда бейнелеу пәнімен, әр түрлі қызықты
есептерді шешуде қазақ тілі, ана тілі, халық ауыз әдебиеті, дүниетаным
пәндеімен тығыз байланыс орнайды.

БІЛІМ, БІЛІК, ДАҒДЫЛАРЫНА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР
❖ Математиканы қажетті салада қолдана білу мүмкіндіктеі жөнінде
түсініктерін қалыптастыру, заттарды санаудың, кесіндінің ұзындығын
өлшеудің және амалдың нәтижесі ретінде жай түсінік бее отырып,
салыстыу, ажырату, жай есептер құру;
❖ Амалдадың мән-мағынасы аталарын, есепте тәсілдеі, жай есептер құрудың
тиімді жолдарын пайдалана білу;
❖ Өз ойынан есеп, шифрлау, ребстар құрастыру;

БОЛЖАМЫ:

Егер бұл бағдарламаның мақсат, міндеттері орындалса, онда ұлттық
сана-сезім оянған, математиканың қоғамда алатынорнын білетін, құрметтейтін,
ойлау дәрежесі биік, мәдениетті, эстетикалық талғамы жоғары, еңбекқор, ар-
ожданы мол тұлға шығуы мүмкін.

НӘТИЖЕ:
Ұлттық негізінде құрылған тапсырмаларды орындау барысында
оқушылардың бар мүмкіндіктерін ашып туады, шығармашылық іс-әрекетке
талпынысын туғызады, оларды тапқырлыққа, байқампаздыққа, шапшандыққа,
іздемпаздыққа тәрбиелейді
Бұл бағдарлама төмендегідей бөлімдерден құрылған:

❖ ТІЛ - ОЙ КӨРКІ
❖ ДАНАНЫҢ СӨЗІ – АСЫЛ ТАС
❖ АСЫЛ ҚАЗЫНА
❖ ТОҒЫЗ ТОЛҒАН, ОН ОЙЛАН

«Жанды математика» курсының білім мазмұны:

|Мазмұны |Міндетті |Мүмкіндік деңгейі |Сағат |Көрнекілігі|Пәнаралық |
| |деңгейі | |саны | |байланыс |
| І бөлім ТІЛ - ОЙ КӨРКІ 7 сағат |
|- Сандар қасиеті |Сандар қасиеті |Сандар қасиетінің |1 |Кітаптар, |Ана тілі |
|- Санамақтар |жайлы |қыр-сырын ашады, |1 |плакаттар | |
|- Математикалық |мағлұматтар |математикалық | | | |
|мақал-мәтел |алады, |өлеңдер, |1 | | |
|- Жаңылтпаштар |матема-тиканың |жаңылтпаштар |1 | | |
|- Жұмбақтар |халық ауыз |шығарады, олар |1 | | |
|- Өлең-есептер |әдебиеті-мен |жайлы ізденеді |2 | | |
| |байланыс-тылығы| | | | |
| |н түс-нетін | | | | |
| |болады. | | | | |
| ІІ бөлім ДАНАНЫҢ СӨЗІ - АСЫЛ ТАС 7 сағат |
|-Қазақтың 3 |3, 5, 7, 9, 40 |Қазақтың ұлы | |Таратпа | |
|санының сыры | |математиктері жайлы|1 |материал-да|Ана тілі, |
|-Қазақтың 5 |сандарының | | |р, |қазақ тілі|
|санының сыры |сырын түсінеді |мағлұмат жинау, |1 |жинақ-тары | |
|-Қазақтың 7 | |сандар сырынан | | | |
|санының сыры | |деректер жинау, |1 | | |
|-Қазақтың 9 | |жаттау | | | |
|санының сыры | | |1 | | |
|-Қазақтың 40 | | | | | |
|санының сыры | | |1 | | |
|-Математика | | | | | |
|мәдениеті | | |1 | | |
|-Сандар әлемінде | | | | | |
| | | |1 | | |
|/ертеңгілік/ | | | | | |
| ІІІ бөлім АСЫЛ ҚАЗЫНА 6 сағат |
|- Байырғы өлшем |Байырғы өлшем |Олар жайлы деректер| |Суреттер |Ана тілі, |
|бірліктері |бірлікер жайлы |жинау, мәтіндермен |2 | |дүниетану |
|- Ұзындық |түсінетін |оларды қолданған | | | |
|өлшемдері |болады |тұстарына |1 | | |
|- Салмақ | |көз жеткізу | | | |
|өлшемдері | | |1 | | |
|-Сыйымдылық | | | | | |
|өлшемдері | | |2 | | |

|Мазмұны |Міндетті деңгейі|Мүмкіндік деңгейі |Сағат |Көрнекілігі |Пәнаралық |
| | | |саны | |байланыс |
| ІҮ бөлім ТОҒЫЗ ТОЛҒАН, ОН ОЙЛАН 17 сағат |
|- Қызықты |Есептер арқылы |Оқушылар кеңірек | |Карточкалар, |Дүниетану |
|есептер |математиканың |ойлана біледі |2 |ребустар, |қазақ тілі,|
|- Ребустар |өмірден алратын |Оқушының тек есепті|2 |сөзжұмбақ-тар|дене |
|- Қыныр |орны,қоғамды |шығаруға | |Билер, |шынықтыру, |
|есептер |дамытудағы |бағытталған іс- |2 |шешендер |бейнелеу |
|- Әзіл есептер|рөлін түсінетін |әрекеті есептердің |2 |суреттері, |өнері |
|- Логикалық |болады |мазмұнында | |ертегі | |
|есептер | |жасырын жатқан |2 |кейіпкерлері,| |
|- Сөзжұмбак | |заңдылықтарды |2 |ойын түрлері | |
|- Байырғы қара| |ұғынуға | | | |
|есептер | |ұмтылдыратын |2 | | |
|- Есептер мен | |іс-әрекетке айналуы| | | |
|ертегілер | |жүзеге асуы тиіс |2 | | |
|- Математика | | | | | |
|еліне | | |1 | | |
|/ертеңгілік/ | | | | | |
| БАРЛЫҒЫ |
|37 сағат |

«ЖАНДЫ МАТЕМАТИКА»
пәнінің
ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ
Пәннің негізгі түйіні
➢ Жанды математиканы неге оқытады?
➢ Жанды математика нені оқытады?
➢ Жанды математика қалай оқытады?
Жауапты ретімен қарастырайық
❖ Математикалық ұғымдар басқа ғылымдар да кең қолданылады, яғни
бұл пән өмірдің қажетінен туындап отыр. Бұл пән оқушының ойлау
қабілеті мен жалпы білім дәрежесін дамытады.
❖ Сабақта әр материалдың шығу тарихын, өмірдегі пайдасын қысқа және
қызықты түрде айта отырса, оқушылар жан – жақты білім алады.
❖ Жанды математика оқыту – оқытудың дидактикалық принциптерін
басшылыққа ала отырып оқыту әдістері арқылы жүзеге асырылады.
Мақсаты:
➢ Барлық оқушыларды математика ғылымына негіз болатын білімдер
жүйесімен қаруландыру және алған білімін практикада қолдана білудің
іскерліктері мен дағдысын қалыптастыру.
➢ Әрбір жеке тұлғаның ақыл – ойының дамуына шығармашылық даму
мүмкіндігіне жағдай жасау.
➢ Оқушының математикалық мәдинеттілігін, сауаттылығын қалыптастыру,
оқушының математикаға деген ынта ықыласының тұрақты болуын қамтамасыз
ету, дүниеге ғылыми көзқарасын қалыптастыру.
Жанды математика оқыту.
• Түсіндірме – бейнелеу
• Әңгімелеу
• Лекция
• Проблемалап баяндау
• Эвристикалық әдіс (оқушының толымдық қызметін ұйымдастыру)
• Зерттеу
Оқушының білім – білік дағдысына қойылатын талаптар
➢ Сандар қасиеті мен сырын білу;
➢ Халық ауыз әдебиет үлгілерін математикамен ұшастыра білу;
➢ Байырғы халық өлшемдері жайлы мағлұматты есте сақтау оларды үлкен
кісілердің сөзінен, әдеби шығармадан, сөздіктерден кездестіре отырып,

жинақтай жүру;
➢ Ұлттық мазмұны бар математикалық есептерді меңгеру;
➢ Ақ-қараны ашқан билер, тауып айтқан шешендер сөзіндегі сұрақтарға,
есептерге дұрыс жауап беру, ой қорытындысын жасай білу
Оқушылардың қолданатын әдебиеттері
➢ Қ.Әубәкірқызы. Математика оқулығы. Алматы, “Рауан” 1995 ж.
➢ Бастауыш мектептің 1-ші, 2-ші, 3-ші, 4-ші сыныптарына арналған
байқау оқулықтары.
➢ С.Елубаев, С.Елбаева “Дидактикалық ұлттық ойындар мен логикалық
есептер”
Мұғалімнің қолданатын әдебиеттері
➢ “Соқыр теке” Алматы, “Өнер” 1990 ж.
➢ “Билер сөзі” Алматы, “Қазақ универсиеті” 1992 ж.
➢ Қызықты есептер жинағы
➢ Қызықты есептер. Бастауыш мектеп журналы, 2004 ж. №1
➢ Қазақ халқының есептері. Бастауыш мектеп журналы, 1998 ж. №2
➢ Байырғы өлшеуіштер мен қазақ есебі. Бастауыш мекеп журналы
➢ Халық ойындарының педпгогикалық астарлары. Бастауыш мектеп журналы
,1995 ж. №9, №10
➢ С.Елубаева. “Дидактикалық ұлттық ойындар мен логикалық есептер”.
➢ С.Елубаева. “ Бастауыш кластарда математикадан жүргізілетін
кластан тыс жұмыстар” Алматы. “Мектеп” 1985 ж.
➢ Б.М.Қосанов, Р.Қ.Өміртаева “Математикадан дидактикалық ойындар
және қызықты жаттығулар” Алматы, “Атамұра” 1998 ж.
[pic]