Азот оксидтері. азот қышқылы

Тақырыбы: «Азот оксидтері. Азот қышқылы»
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: Оқушыларды білімін хабардар етіп қана қоймай,
оларға тың мәліметтер беріп, білімді қалыптастыру.

2. Тәрбиелік: Адамгершілікке тәрбиелеу, еңбекке баулу.
3. Дамытушылық: Жалпы қабілеттілікті дамыту.
керек заттар Оқулық, Менделеев кестесі, үлестірме қағаздар,
сынауық, реактивтер: азот қышқылы, лакмус,
метилоранж, фенолфталеин.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру: а) Салемдесу;
ә) Бар жоқты белгілеу;
б) Кабинет тазалығын тексеру.
II. Үй тапсырмасын сұрау: а) Аммиак
ә) Аммоний тұздары
III.Үй тапсырмасын пысықтау:
Бер: V(N2) = 56л Шешуі:
W (NH3) = 50% 56л Хмоль
Т/К: V(NH3)-? N2+ 3H2= 2NH3
m(NH3)-? 22,4л 2моль

56л*2моль
Х= = 5моль m(NH3)= VМ=5моль*34г/моль=170г
22,4л/моль
жауабы: V= 5моль m(NH3)= 170г
IV.Жаңа сабаққа кіріспе: Аммиактың, аммоний тұздарының қаситтерімен
таныстық. Енді азот оксидтерінің, азот қышқылы -ның қасиеттерімен егжей-
тегжейлі танысу.
V. Жаңа сабақ: Азот N2 оттекпен бірнеше оксид түзеді,
(NO, NO2 )
NO – атмосфера азотынан найзағай
жарқылдағанда п.б
NO – түссіз, суда аз ериді, газ. Тұз түзбейтін оксид.
NO2 – өткір иісті, тұншықтырғыш, қоңыр түсті, улы газ.
2NO +O2 =2NO2
NO2 - адам адам қанындағы
гемоглабинді
азайтады
көзге зиянды
Физиологиялық әсері

Өсімдіктерден алынатын өнімнің түсімі төмендейді

NO2 – белсенді тотықтырғыш

сумен әр-ді

Химиялық қасиеті

4NO2 + O2 +2H2 O = 4HNO3
+5 +3
2NO2 + H2 O = HNO3 + HNO2
азот азотты
қышқылы қышқыл
Азот қышқылы

+5 тотығу дәрежесін көрсетеді.
HNO3 бір негізді

оттекті қышқыл

Алынуы: Лабораторияда: 2NaNO3 + H2SO4 = Na2SO4 + 2HNO3

Физикалық қасиеті түссіз
өзіне тән иісі бар сұйықтық
Р=1,51 г/см3
Т= -42оС кристалл болып қатады, Т= 86оС қайнайды

Суда жақсы ериді, ұзақ сақталса қызғылт қоңыр түске айналады.
Ауада «түтінденеді», буы ылғалды өзіне тартып, майда тұман
тамшыларына айнал.
молекуласы тұрақсыз.
Химиялық қасиеттері:
4HNO3 = 4NO2 + O2 +2H2 O
CuO +2HNO3 = Cu (NO3)2 + H2 O
CuO + 2H+ = Cu2+ +H2 O
Cu(OH)2 +2HNO3 = Cu (NO3)2 +2H2 O
Cu(OH)2+ 2H+ = Cu2+ + 2H2 O

+5 +2 +4
Cuо + 4HNO3 = Cu (NO3)2 +2NO2 +2H2 O
+2
Cuо - 2е- = Cu 1 тотығады

+5 +4
N + е- = N 2 тотықсызданады

Азот тыңайтқыштары HNO3
Реактивтік оттынның
Қолданылуы тотықтырғышы
ретінде

Бояулар, Қопарылғыш Асыл металдарды
Талшықтар, Нитраттар
дәрі-дәрмектер заттар өңдеу
пластмассалар,

кинопленка
VI. Жаңа сабақты пысықтау:
N2 NH3 NO NO2 HNO3 Cu (NO3)2
VII. Қорытынды: Азот қышқылы – күшті тотықтырғыш. Ол қышқылдарға тән
қасиет көрсетеді. Азот қышқылы металдармен әрекеттескенде сутек газын
бөлмейді, түзілетін өнімдері: NO, N2, NO2. Азот оттекпен бірнеше оксид
түзеді. Азот қышқылы – химия өнеркәсібінің негізгі өнімдерінің бірі.
VIII. Үйге тапсырма беру: №15,16 оқу. №5-6 есеп 58 бет.