Сөз тіркесі, күрделі сөз, тұрқты тіркес

Рахметқалиева Бақыт

Атырау облысы,

Құрманғазы ауданы

Ю. А. Гагарин атындағы орта мектептің

қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Қазақ тілі 7- сынып

Сабактың тақырыбы: Сөз тіркесі, күрделі сөз, тұрқты тіркес

Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: сөз тіркестерінің күрделі сөз бен тұрақты

тіркестен ерекшелігін таныту арқылы тілдегі

өзіндік қызметін таныту.

ә) тәрбиелік : сөз құдіретін терең түсініп, орынды қолдана

білуге, шапшаңдыққа, іскерлікке тәрбиелеу.

б ) дамытушылық: жаттығу жұмыстары нәтижесінде білік

дағдыларын қалыптастыру, таным

белсенділігін арттыру.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ- жауап, «Сөз мерген» ойны

Сабақтың көрнектілігі: сызбалар, мултимедия

Сабақтың типі: білік пен дағдыны қалыптастыру

Сабақтың түрі: жарыс

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру: 1) оқушылармен сәлемдесу, түгендеу

2) оқу құралдарын тексеру.

ІІ. Жаңа сабақ:

Қызыл ала көйлек киген көршінің қызы үріп ауызға салғандай екеніне таңырқадым

1) үріп ауызға салғандай екеніне таңырқадым.

2) қызыл ала көйлек киген қыз.

Менің анамның жазуы тайға таңба басқандай

1) жазуы тайға таңба басқандай.

2) Менің анамның

3) анамның жазуы

Ұзын бойлы, кең иықты домбырашы жігіт қалаға кетіп бара жатыр.

1) ұзын бойлы жігіт

2) кең иықты жігіт

3) домбырашы жігіт

4) қалаға кетіп бара жатыр

күрделі сөз: кетіп бара жатыр,

ұзын бойлы,

кең иықты,

қызыл ала

тұрақты тіркес: тайга таңба басқандай,

үріп ауызға салғандай

Күрделі сөздер мен тұрақты тіркестер сөз тіркесінің құрамына еніп, басыңқы да, бағыныңқы да сыңары бола алады. Ондай сөз тіркестері күрделі сөз тіркестері деп аталады.

ІІІ. Оқулықпен жұмыс : 248- жаттығу.

Сөз тіркестерін бір бөлек, тұрақты

тіркестерді бір бөлек, күрделі сөздерді бір бөлек жаз.

IV. «Сөз мерген»

Суреттегі бас, көз, ауыз, мұрынға байланысты тұрақты тіркесті кім көп айтса, сол ойынға қатысады.

«Мықты болсаң тауып көр»

1. Ит

Жер

2. Мысық

3. Сиыр

4. Қой

Ит өлген жер

1. Шашын

Тістеу

2. Бармағын

3. Киімін

4. Құлағын

Бармағын тістеу

1. Құртты

Жұту

2. Түйені

3. Қантты

4. Суды

Түйені түгімен, биені бүгімен жұту

1. Пештен

Оты шығу

2. Тұрбадан

3. Бетінен

4. Есіктен

Бетінен оты шығу

1. Қызыл

Кеңірдек

2. Жасыл

3. Көк

4. Ақ

Қызыл кеңірдек болу

1. Ағашқа

Балта шабу

2. Темірге

3. Тамырына

4. Үстелге

Тамырына балта шабу

1. Басынан

Қар жауу

2. Аспаннан

3. Қолынан

4. Қабағынан

Қабағынан қар жауу

1. Есік

Ашық

2. Қолы

3. Мойны

4. Кеудесі

Қолы ашық

1. Ыдыс - аяғын

Ала қашу

2. Киім -кешегін

3. Ат- тонын

4. Үй- жайын

Ат-тонын ала қашу

1. Көзіне

Тимеу

2. Құлағына

3. Шашына

4. Мұрнына

Құлағына тимеу

II. «Жүйрік болсаң шауып көр»

1. Екі

Кес

2. Үш

3. Жеті

4. Бес

Жеті рет өлшеп, бір рет кес.

1. Нан

Ыстық

2. Отан

3. Қол

4. Бас

Отан оттан да ыстық

1. Темір

Жау алмайды

2. Дос

3. Адам

4. Көрші

Досы көпті жау алмайды, ақылы көпті дау алмайды.

1. Кітап

Жоқ

2. Білім

3. Мектеп

4. Газет

Оқусыз білім жоқ, білімсіз күнің жоқ

1. Жаяудың

Шаңы

2. Машинаның

3. Малдың

4. Қасқырдың

Жалғыздың үні, жаяудың шаны шықпас

1. Қоян

Қорқақ

2. Көз

3. Ауыз

4. Батыр

Көз қорқақ қол батыр.

III- Ойлы болсаң озып көр

Зат есім + зат есім: оқушы Асан

Сын есім + зат есім: қызыл сөмке

Сан есім + зат есім: мың қой

Есімдік + зат есім: анау дала

Есімше + зат есім: оқыған оқушы

Жеңімпаз анықталады.

V. Кім жылдам?

Көп нүктенің орнына қажетті тіркестерді қойып жаз.

Әмірхандай әнді ешкім . . . (айта алмайды) . Оның мына сөзі . . . етті. (төбемнен жай түскендей) Шешесіне екеуі қайтып . . . жоқ. ( тіл қатысқан) Ала көлеңке үй іші . . . (құлаққа ұрған танадай) . Абай . . . қара сөз жазған (45) . Құнанбайдың үйіне Ізғұтты мен Әмір . . . келіп кірді. Жасы сол кездің өзінде . . . ( қырық бестен) асқан болар. Кешкілік Асан үнсіз ғана кітап . . . ( оқып отыр екен) .

VІ. Сыңарын тап.

Кино. Ашу. Мектептен. Түсіну. Ұшып келу. Ананы. Ауызба- ауыз. Кеше. Бақытты. Ала жаздай. Қырғи қабақ. Таяқ тастам жер. Жүз жиырма бес.

VІІ. Үйге тапсырма: 249- жаттығу.

VІІІ. Бағалау.

Ұқсас жұмыстар

Сөз тіркесі жайлы ақпарат

Сөз тіркесінің түрлері

Синтаксистен өткенді қайталау

Тұрлаулы мүшелер. Бастауыш. Әлия мен Мәншүк -қазақтың қаһарман қыздары

Синтаксис туралы түсінік. 7 сынып

Синтаксис тарауынан өткенді қайталау

Тұрақты тіркес