1930 жылдардағы аштық, шаруалар көтерілістері

Жосалы орта мектеп бала бақшасы



Ашық сабақ


Тақырыбы: <<1930 жылдардағы аштық,
шаруалар көтерілістері>>

Сыныбы: 9 <<А>>.

Өткізген: тарих пәнінің мұғалімі
Байболатов Е.К.






2013-2014 оқу жылы

Күні: 29 қараша 2013 жыл
Сабақтың тақырыбы: §22-21. 1930 жылдардағы аштық, шаруалар көтерілістері

Сабақтың мақсаты:Білімділік: Шаруалардың жаппай ұжымдастыру саясатына қарсылығын, Созақ, Жетісу, Маңғыстау аймақтарындағы көтеріліс барысымен таныстыру, ашаршылық кезіндегі жіберілген ащы ақиқатқа оқушылардың көздерін жеткізу.
Дамытушылық: Дайындалған дерек көздерін,кесте сызбаларды пайдалана отырып,сабақтың мазмұнын аша білудағдысын қалыптастыру.Жастардың еліміздің саяси өмірін дұрыс бағалай білуге бағыт беру.
Тәрбиелік: Жастардың Отан тарихын сүю, ұлтжандылық сезімдерін ояту
Сабықтың түрі: Ашық сабақ Сабақтың әдісі: Интерактивті тақта ,баяндау, сұрақ жауап, салыстыру, картамен жұмыс.Сабақтың көрнекілігі: Карта, слайт суреттер, хронологиялық кесте, Ашаршылық деректі фильмі,тамсырмалар,кесте.
Сабақтың барысы :
І.Ұйымдастыру бөлімі
ІІ.Үй тапсырмасымен жұмыс
ІІІ.Жаңа сабақ
ІV.Тапсырмалармен жұмыс
V. Жаңа сабақты бекіту
VІ. Қорытындылау.
VІІ. Оқушыларды бағалау
VІІІ. Үйге тапсырма беру
І. Ұйымдастыру бөлімі
Оқушылармен сәлемдесу, сыныпты түгелдеу, сабаққа назар аудару .
ІІ. Үй тапсырмасымен жұмыс
1. Ф.И.Голощекин қай жылдары Қазақ Өлкелік партия комитетінің бірінші хатшысы қызметін атқарды?
1925 - 1933 жж.
2. 1927 жылда қабылданған қаулы?
Ауыл шаруашылығын ұжымдастыруға бағыт алуды жариялады.
3. Жылдамдатылған ұжымдастыру науқаны жүргізілген жылдар?
1929 - 1930 жж.
4. <<Қазақстандағы ұжымдастыру қазақтардың орасан зор адами трагедиясына айналғанын>> жазған ағылшын- тарихшысы кім?
Роберт Конквест.
5. 1928 жыл қанша млн пұт астық дайындалды.?
300 млн пұт.
6. Ұжымдастыруға қарсы шыққан ұлт зиялылары?
С. Меңдешев, С. Қожанов, X. Досмұхамедов
7. Жер үлестерін біріктіру мен бірігіп еңбек етуге негізделген ауыл шаруашылық кооперациясы қалай аталды?
ТОЗ.
8.Қай жылдары ТОЗ-дарды ұжымдастырды?
1932 - 1934 жж.
9.Геноцид сөзінің мағынасы?
Ұлттық және діни белгілеріне қарай жою.
10. Көшпелі, жартылай көшпелі қазақ шаруаларын,отырықшы өмір салтына көшіру жөнінде нұсқау берілген жыл?
1931 ж.
ІІІ. Жаңа сабақ:
Жаңа сабақтың жоспары:
1. 1931 -1933 жылдардағы аштық
2. Шаруалардың жаппай ұжымдастыру саясатына қарсылығы
3. Созақ көтерілісі
4. Жетісудағы көтеріліс
5. Ақтөбе, Қостанай және Қызылорда округтеріндегі көтерілістер
6. Маңғыстаудағы көтерілістер

1931 -1933 жылдардағы аштық.1929-1930 жылдардың қысында жұт болды.
Өткен тақырыпта ұлт зиялылары Ғ. Мүсірепов, Қ. Қуанышев, М. Ғатаулин т.б. өз наразылықтарын ашық білдіргенін, И. Сталин мен Ф. Голощекинге айыптау хаттар жазғанын айттық. ОГПУ-дің деректері бойынша қазақтар Батыс Сібір, Орта Поволжье, Қалмақстан, Тәжікстан, Солтүстік өлкеге және басқа аймақтарға қоныс аударған. Бірнеше жүз мың қазақ Қытай, Монғолия, Иран мен Ауғанстанға қоныс аударды. Нәтижесінде 1931-1933 жылдары аштықтан, суықтан және өзге де аурулардан
2,1 млн-дай қазақтар мен 200-250 мыңдай басқа ұлттардың өкілдері қаза тапты.

Кесте арқылы түсіндіру: Шаруалар көтерілістері

Уақыты
Болған оқиғалар
Басшылары
1928 ж
"Байлардың шаруашылығын тәркілеу туралы" қаулы.
Ф.И. Голощекин
1929 ж
Қостанай округіндегі көтеріліс
Тәліп Мұсабаев
1929 ж
Сырдария округі, Бостандық ауданындағы көтеріліс
А. Бекежанов, С. Қадиев,
А. Смағұлов
1930 ж
Созақ ауданындағы көтеріліс
С. Шолақов
1930 ж
Жетісудағы көтеріліс
Е.Жанбаев,Қ.Қалиев және Ғ. Сатырбаев.
1930 ж
Ақтөбе, Қостанай және Қызылорда округтеріндегі көтеріліс
А. Қанаев, Ж. Бәйімбетов,
М. Саматов,
И. Сатыбалдин
1930 ж 20 ақпан
Өскемен мен Зырян аудандарындағы көтерілісі

1931 ж
Маңғыстаудағы көтеріліс

Қарсылық түрлері:
* ұжымшар қозғалысының белсенділерін, партия, кеңес, комсомол қызметкерлерін, сот орындаушыларын өлтіру;
* өзін-өзі қорғайтын қарулы отрядтар құру;
* ашық көтеріліске шығу түрлерінде жасалды;
Көтерісшілердің қойған талаптары:
Қарақұмға Ә. Жангелдин бастаған үкімет комиссиясы келді. Сарбаздар жағынан келізсөздерді Ж. Бәйімбетов, Д. Қараев пен А. Әйменовтер жүргізді. Олар мынадай талаптар ұсынды:
* орташалардан заңсыз тәркілген малды қайтару;
* ұждан бостандығы, мешіттерді қайтару және дінге сенушілердің істеріне өкіметтің араласпауы;
* тәркілеуге тыйым салатын декрет жариялау, оны өкімет орындарының мүліксіз орындауы;
* ауылдағы <<тап күресін>> жасанды шиеленістіруді тоқтату;
* ауыл ішіндегі барлық мәселелерді <<өкілетті өкілдер>> емес, жалпы жиналыстың шешуі;
* салық мөлшерін малдың санына қарай белгілеу;
* көтерілісші ауылдардан Қарақұмда ерекше әкімшілік аудан құру.
Нәтижесі:
* Ұжымдастыру жылдары республика аумағында 372 жаппай толқулар мен көтерілістер орын алды.
* Маңғыстау, Жылқосын, Ойыл, Табын аудандарының шаруалары Қазақстан жерін тастап, Түрікменстан, Қарақалпақстан аумағына, ал бір бөлігі Иран мен Ауғанстанға көшіп кетуге мәжбүр болды.
* Жасанды жолмен құрылған ұжымшарлар таратылып, халыққа күштеп қоғамдастырылған мал-мүлкі қайтарылды.

ІV. <<Ойашар>> сәйкестендіру
1
"Байлардың шаруашылығын тәркілеу туралы" қаулы.
4
С. Шолақов
2
Сырдария округі, Бостандық ауданындағы көтеріліс
5
Е.Жанбаев,
Қ.Қалиев,
Ғ. Сатырбаев.
3
Қостанай округіндегі көтеріліс
2
Тәліп Мұсабаев
4
Созақ ауданындағы көтеріліс
1
Ф.И. Голощекин
5
Жетісудағы көтеріліс
3
А. Бекежанов, С. Қадиев,
А. Смағұлов.
6
Ақтөбе, Қостанай және Қызылорда округтеріндегі көтеріліс
6
А. Қанаев,
Ж. Бәйімбетов,
М. Саматов,
И. Сатыбалдин

Сөйлемді толықтыр.
_________ жылдардағы аштық.
1929-1930 жылдардың қысында_____ болды.
________ - Біріккен Мемлекеттік Саяси басқарма.
Аштықтан, суықтан және өзге де аурулардан
____млн-дай қазақтар мен _____ мыңдай басқа ұлттардың өкілдері қаза тапты.
Жауабы: 1931 -1933, жұт, ОГПУ, 2,1 млн, 200-25.

БАСҚАТЫРҒЫШ.
Сатыбалдин, Мұсабаев, Голощекин, Бекежанов.
б
ы
б
е
к
е
а
т
е
в
г
ж
л
а
а
н
о
а
д
с
б
и
л
н
и
м
а
к
о
о
н
ұ
с
е
щ
в

V. Жаңа сабақты бекіту:
Қашан? Қандай оқиға болды?
1931-1933 жж Қазақстандағы ашаршылық
1928ж "Байлардың шаруашылығын тәркілеу туралы" қаулы.
1929 ж Қостанай, Бостандық, Сырдария округіндегі көтерілістер
1930 ж Созақ , Жітісу, Ақтөбе, Қостанай,
Қызылорда округтеріндегі көтерілістер
1931 ж Маңғыстаудағы көтеріліс
VІ. Қорытындылау.
Тарих сахнасында 74 жыл өмір сүрген Кеңес Одағының жарқын кезеңдері баршылық. Бірақ.... дей тұрсақ та қазақ халқы үшін қаралы беттер де айтарлықтай. Елбасымыз Н.Назарбаевтың жарлығымен <<31 мамыр>> қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні деп жарияланды.
Бұл- біріншіден, ашаршылықта құрбан болған милондардың рухына бүгінгі буыннан тағзым. Екіншіден, келер ұрпақ ата-бабаларының қандай қасіреттерді бастан өткергенін біліп жүріуне қажет тағзым.
ҚР призеденті Нұрсұлтан Назарбаевтың <<1931-1933 жылдардағы ашаршылық құрбандарына ескерткіш>> монументінің ашылу рәсімінде сөйлеген сөзінен. Сабағымыздың соңында қуғын-сүргін құрбандары болған ата-бабаларымызды еске алып, бір минут үнсіздік жариялайық.
ҮІІ. Бағалау. Сабаққа белсене араласқан жекелеген оқушыларды бағалаймын.
ҮІІІ. Үйге тапсырма: §22-21. 1930 жылдардағы аштық, шаруалар.
<<Аштық>> тақырыбында реферат.