Компьютердің сыртқы құрылғылары

Шығыс Қазақстан облысы
Үржар ауданы, Қабанбай ауылы
Жарбұлақ орта мектебі.
Информатика пәнінің мұғалімі
Увалиева Майрагүл Қалкенқызы
Сабақ жоспары
7 кл /8 сабақ/
Мерзімі 20.10.2009

Тақырып: Компьютердің сыртқы құрылғылары
Мақсаты:
Білімділік: Оқушыларды компьютердің сыртқы құрылғыларымен ,енгізу-шығару
құрылғыларымен,дербес компьютердің шығару құрылғысы –

монитормен,пернетақтаның арналуы және таратылуымен,
пернетақтамен жұмыс істеу әдістерімен таныстыру және
әр түрлі
алфавитті-цифрлық ақпаратты енгізуді көрсету,
Дамыту: Қазіргі қоғамдағы компьютерлерді қолдану барысында оқушылардың
білімдерін дамыту. ЭЕМ-ді қолдану аумақтары туралы ой-
өрісін кеңейту.
Тәрбиелілік: жаңа шыққан ақпараттық технологиясын жұмыс барысында
пайдалана білуге, мәдени ойлануға тәрбиелеу, жетектеу.
Білім мен біліктілікке қойылатын талаптар:
Оқушылар білуі тиіс: компьютердің ішкі құрылғыларынына қандай
құрылғылардың жататынын, енгізу-шығару құрылғыларын, монитордың
сипаттамаларын арналуын, құрамдас бөліктерін, пернетақтаның міндетін,
пернелердің негізгі топтарын, алфавитті-цифрлық символдарды енгізу
тәсілдерін, арнайы пернелердің негізгі функцияларын, пернетақтамен жұмыс
істеу техникасының ережелерін. Пернетақтаның схемасын, меңзердің анықталуы
мен міндетін.
Оқушылар үйренуі тиіс: пернелердің негізгі топтарын пайдалануды, арнайы
пернелерді пайдалануды, пернетақтамен дұрыс жұмыс істеуді, меңзердің орнын
анқытауды және оны басқаруды, пернетақтада қолды дұрыс орналастыруды, он
саусақпен теруді,
Сабақ түрі: баяндау, көрсету, практикум.
Сабақ жоспары:
1. Ұйымдастыру – 1
2. Үй тапсырмасын сұрау - 15
3. Жаңа сабақты түсіндіру – 20
4. Сабақты бекіту – 7
5. Үйге тапсырма беру - 2

І.Ұйымдастыру.
Оқушыларды түгендеп, сынып журналына белгі қою.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
1. Компьютер құрамына кіретін негізгі құрылғыларын ата?
2. Жүйелік блок дегеніміз не?
3. Процессор дегеніміз не?
4. Жедел жад дегеніміз не?
5. Компьютер жадының қандай түрлерін білесің?

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Дербес компьютердің (ДК) процессоры мен жедел жадынан басқалары оның
сыртқы құрылғылары болып табылады. Олар: монитор, пернетақта, принтер,
маус, модем т.б. Әрбір сыртқы құрылғы компьютердің процессорымен арнайы
блоктар – адаптер немесе контроллер арқылы жалғасады.
Жүйелік болкқа ДК-дің негізгі құрылғылары жинақталған, олар
деректерді өңдеуді, электр тогының қосылуын, қосымша құрылғыларды қосуды
қамтамасыз етеді.
Дисплей (монитор) – компьютердің экранына ақпаратты шығаратын
құрылғы. Сыртқы пішіні бойынша дисплей кәдімгі түрлі түсті теледидардан
аумайды, сондықтан оны жиі телевизиялық техникадағыдай монитор деп атайды.
Дисплей – компьютердің «көзі» ол оның көмегімен өзінің жұмысы туралы
барлық қажет ақпаратты беріп отырады.
Дисплей электронды-сәулелік түтікшеден, қоректендіру блогынан және
сәулені басқарушы электрондық блоктан тұрады.
Монитор түрлі түсті немесе монохромды болуы мүмкін.
Пернетақта – компьютерге ақпарат енгізуге арналған құрылғы. Ол
әріптің және цифр пернелерінің көмегімен компьютерге кез келген ақпаратты
беруге мүмкіндік жасайды. Пернетақтада 101 не 102 перне болады. Пернелер
бірнеше блоктарға бөлінеді.
1.Символдық пернелер, олар пернетақтаның ортасында орналасқан. Ол
пернетақтаның негізгі бөлігі болып табылады.
2. Функционалдық пернелер – символдық пернелердің үстіңгі жағында
орналасқанОлар латынның Ғ1...Ғ12 әріптерімен белгіленген.
3. Нұсқаушы немесе меңзерді экранда басқару пернелері еңзер
дегеніміз экранда жыпылықтап тұратын символ. Бұл пернелер символдық
пенелердің төменгі оң жағында орналасқан.
4. Цифрлық пернелер – пернетақтаның оң жағынада орналасқан. Олар
цифрларды енгізу үшін қолданылады. NumLock пернесінің жарығы жанып тұрғанда
қосылады.
Қазіргі кездегі компьютерлерге тағы бір ақпаратты енгізу құрылғысы –
маус манипуляторымен жабдықталған. Маус компьютердің жұмысын жеңілдету үшін
қолданылады.

IV. Сабақты бекіту.
Сабақты бекіту мақсатында әрбір оқушыға карточка таратылады:
№1 тапсырма.
Компьютер құрамына енетін негізгі құрылғыларды жаз.
Сканерден сурет қоямын.
Жауабы: жүйелік блок, монитор, пернетақта, маус

№2 тапсырма
Құрылғылардың жүйелік блокқа орналасу сәйкестігін анықта.
|Құрылғылар |Орналасуы |
| |Жүйелік блоктың |Жүйелік |Жүйелік блоктың |
| |алдыңғы тақсатында |блоктың ішінде|артқы тақтасында |
|Монитор порты | | |+ |
|Қатқыл диск | |+ | |
|Компьютерді |+ | | |
|қосу/өшіру батырмасы | | | |
|Аналық тақша | |+ | |

Құрылғылардың жүйелік блокқа орналасу сәйкестігін анықта.
|Құрылғылар |Орналасуы |
| |Жүйелік блоктың |Жүйелік |Жүйелік блоктың |
| |алдыңғы тақсатында |блоктың ішінде|артқы тақтасында |
|Микрофон мен | | |+ |
|колонкаларға арналған | | | |
|кірістер | | | |
|Бейнетақша | |+ | |
|Диск жетек |+ |+ | |
|Процессор | |+ | |
|Желілік тақша порттары | | |+ |

Құрылғылардың жүйелік блокқа орналасу сәйкестігін анықта.
|Құрылғылар |Орналасуы |
| |Жүйелік блоктың |Жүйелік |Жүйелік блоктың |
| |алдыңғы тақсатында |блоктың ішінде|артқы тақтасында |
|Компьютердің қайта |+ | | |
|жүктеу батырмасы | | | |
|Принтер порты | | |+ |
|Құлып | |+ | |
|Маус пен пернетақта | | |+ |
|порттары | | | |
|Жедел жад | |+ | |

№3 тапсырма
Процессор үшін ДҰРЫС тұжырымдамаларды көрсет. Алдына белгі қой.
|Бұл компьютердің басты бөлігі |+ |
|Бұл компьютердің қосымша құрылғыларының бірі | |
|Бұл компьютердің «миы» |+ |
|Компьютердің барлық жұмысын басқарады |+ |
|Мәліметтер мен бағдарламаларды ұзақ уақыт сақтайды | |
|Бағдарламалардағы барлық командаларды орындайды және таниды. |+ |
|Бір құрылғыдан басқа құрылғыға деректер беру қызметін атқарады | |

|Жадпен бірге жұмыс істейді |+ |
|Компьютердің кез келген әрекетіне қатысады |+ |
|Аналық тақшада орналасқан |+ |
|Компьютерге контроллер арқылы қосылады |+ |
|Көптеген сымдардан тұрады | |
|Ол басты микросхема |+ |
|Шапшаң әрекеттілігімен сипатталады. |+ |

№4 тапсырма
Ең көп тараған процессордың түрі қалай аталады?
..........................................................................
........................................................
Жауабы: ПЕНТИУМ
№5 тапсырма
Жедел жадтайтын құрылғы (ЖЖҚ) үшін дұрыс бес пайымдау жаз.
|1 |Бұл компьютердің ішкі жады |
|2 | |
|3 | |
|4 | |
|5 | |

№6 тапсырма
Тұрақты жадтайтын құрылғы (ТЖҚ-ға) қатысты бес пайымдау жаз.
|1 |Бұл компьютердің ішкі жады |
|2 | |
|3 | |
|4 | |
|5 | |

№7 тапсырма
Қораптың ішінен табылған құрылғыларды орналастыруға көмектес.
Сканерлеп сурет қою
Жауабы:
Енгізу құрылғылары:
Шығару құрылғылары

Маус
Принтер
Терте
График салғыш
жарық қаламұшы
Дисплей
сканер
Плоттер
пернетақта
өлшеу аспаптары
трекбол

№8 тапсырма
Монитор – бұл
..........................................................................
.......................................
..........................................................................
.................................................................
Жауабы: ақпаратты компьютер экранына шығару құрылғысы
№9 тапсырма
Мониторларды жіктеу
Сурет сызу керек
Жауабы: монитор екі белгісі бойынша жіктеледі:
1. Бейнелеу түсі бойынша: монохромдық, түрлі түсті
2. Шығаратын ақпараты бойынша: символдық, графикалық.

№10 тапсырма
Сұрақтарға жауап бер:

|Монитордың АЙЫРУ ҚАБІЛЕТІ деп нені |Тік және көлбеу орналасқан пиксельдер |
|айтамыз? |саны |
|ПИКСЕЛЬ дегеніміз не? |Монитор экранындағы кескінді құрайтын |
| |кішкене нүктелер |
|Экранда түстер палитрасы қандай |Қызыл, жасыл, көк |
|түстерден түзіледі? | |
|Монохромды экрнада жарықтанған пиксель |Ақ түспен |
|қалай жарқырайды? | |
|Дисплейдің ең БАСТЫ бөлігі не болып |Электронды-сәулелі-түтікше |
|табылады? | |

№11 тапсырма
Неге экранның алдында ұзақ отыруға болмайды?
..........................................................................
..........................................................................
..........................................................................
..........................................................................
..........................................................................
........................................................
Жауабы: көз талады, электромагнитті және ультрадыбыс сәуле әсерін
тигізеді?
№12 тапсырма
Пернетақта дегеніміз не?
Пернетақтаның негізгі блоктарының аты мен міндетін жаз.
Сканерлеп сурет қою.
Жауабы: Пернетақта – компьютерге символдық ақпаратты енгізу құрылғысы.
1. Функционалдық пернелер – күрделі операцияларды орындауға арналған;
2. Цифрлық пернелер – цифрлық ақпаратты енгізуге және емеңзерді басқаруға
арналған;
3. Символдық пернелер – алфавитті-цифрлық ақпаратты енгізуге арналған;
4. Орнату пернелері – меңзерді экран бойында жылжытуға арналған.
№13 тапсырма
Арнайы пернелердің қызмет кестесін толтыр
|Перне |Перненің қызметі |
|Бос орын |Cимволдарды бір-бірінен бөлу |
|Enter |Енгізу |
|Backspace |Алдыңғы символды өшіру |
|Shift |Үлкен/кіші әріптерді ауыстырып қосу (1рет) |
|Caps Lock |Үлкен/кіші әріптерді ауыстырып қосу (ұзақ уақытқа)|

№14 тапсырма
Арнайы пернелердің қызмет кестесін толтыр
|Перне |Перненің қызметі |
|Delete |Меңзердің оң жағындағы символды жою |
|Alt |Арнайы әрекеттер үшін |
|Ctrl |Арнайы әрекеттер үшін |
|ESC |Сандық пернетақтаны жұмысқа қосады. |
|Num Lock |Болдырмау |

Бекіту сұрақтары:
1. Монитор қызметін ата?
2. Пернетақта блоктарын ата?

V. Үйге тапсырма беру.
§ 2.2.2- § 2.2.3 тақырыбын оқып әңгімелеу.