Саяси қуғын – сүргін және халықтар депортациясы жайлы ақпарат

ШҚО, Үржар ауданы
<<Ақшоқы орта мектеп - балабақша>> КММ

Тақырыбы:


<<Саяси қуғын - сүргін
және
халықтар депортациясы >>
11- сынып


Пән мұғалімі: Майгаранова А.К

Қазақстан тарихы
Сабақ тақырыбы: Саяси қуғын сүргін және халықтар депортациясы.
Сабақ мақсаты:
Білімділік: Қазақстанның көп ұлтты мемлекет болуына әсер еткен тарихи жағдайлар жайлы түсінікті оқушыларға толық меңгерту.
Дамытушылық: Оқушыларға Ұлы Отан соғысын, тың және тыңайған жерлерді игеру және тәуелсіз Қазақстан жылдарындағы демографиялық саясат жөніндегі мәліметтерді толық меңгерту.
Тәрбиелік: Оқушылардың Отан тарихына сүйіспеншілік арттыру, патриотизмге, интернационализмге, ынтымаққа тәрбиелеу.
Сабақ түрі: Жаңа білімді меңгерту
Сабақтың өтілу әдісі: Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту.
Көрнекіліктер: ҚР картасы, Дүние жүзі картасы, кесте, сызба.
Сабақтың барысы:
- олардың сабаққа қатысуын түгендеу
- оқушылардың оқу құралдарын түгендеу
- үй тапсырмасын бекіту
Жаңа сабақ жоспары:
Оқушылардың қызығушылығын арттыру үшін сұрақ қойылады.
- <<Қазақстан 30 жылы жер аударылған халықтардың ерекше өлкесіне айналды>>.
Депортация - күштеп жер аудару немесе белгілі бір адамдар тобын жаза ретінде туған жеріне басқа жерге аудару Қазақстанға басқа халықтың жаппай қоныстандыру 1937 жылы басталған. Кеңес одағына капиталистік мемлекеттерден қауіп төнуіне байланысты <<шекаралық аймақтарды тазарту үшін>> Қазақстанға күрд, түрік, грек, поляк және т.б ұлттар жер аударылғанын көреміз.
№
Халықтар
Жылы
Саяси тарихы
Саны
1
Поляктар
1936 жылы 28 сәуір
Укаринаның шекаралық аймағынан
54,7 мың поляк
2
Корейлер
1937 жылы
Қиыр шығыстан
95,903
3
Курд, Ассирия, Иран, Түріктер
1937 жылы
Шекара аймағын мекендеген <<сенімсіздер>>

4
Немістер (ең ірі топ)
1941ж 28 тамыз
Поволожье ауданынан
361000
5
Латвия, Литва, Эстония, Молдова халықтары
1941-42 жж
<<Саяси сенімсіздер>>
3,6 мың - латыш 808 мың - литван
6
Солт.Кавказ бен Қырым аймағындағы аз ұлттар
1943 ж
<<Отанға опасыздық жасаған>>, <<Жаумен ынтымақтастық құрды>>.

7
Курд (Азербайжан, Армения)
1944 ж
<<Сенімсіздер>>

8
Түріктер (Грузия)
1944 ж

9
Шешен мен ингуштер
1944 ж
<<Саяси сенімсіздер>>

10
Солт.Кавказдар балкарлар
1944 ж
Қызыл Армия жолында <<бандиттік-бүлікшіл топтар ұйымдастырылды>> деген айыппен.

1946 жылы қазанда елімізде 890698 арнайы қоныс аударушылар болды. Олардың жаңа қоныстарын тастап кетуіне тиым салынды, бұл жағдайды бұзған адам 20 жылға дейін катргалық жұмысқа жегілді.
Жалпы алғанда Қазақстанға тың игеруге келіп қосылған халықтар, қоныстанушылар, Гулег тұтқындарын санамағанда орта есеппен 1560 мың адам келді.
(Бұл - 30-50 жылдар)
1954 - 56 жыл аралығанда ҚАзақстанға 600000 астам адам тың игеруге елдің түпкір - түпкірінен 102 ұлт өкілдер келді.
1939-59 жылдар аралығындағы халық өсуі 3210234 құрады
1959 ж Республика халқы
9,3 мың адам болды
Казактар өз жерінде азатын
30 %
Орыстар
42,7 %
Украиндер
8,2 %
Немістер
7,1 %
Татарлар
2,1 %
Өзбектер
1,5 %
Белорустар
1,2 %
Ұйғырлар
0,6 %
Корейлер
0,8 %
т.б ұлт өкілдері
5,9 %

Сұрақ: Қазақ халқының өз жерінде азайып кетуі не себептен?
/Қазақ халқы тағдыры тоталитарлық режим, Қазақстан легерьлер өлкесі. Гулаг, концлагерьлер/
- Қазақ халқы Сталиндік саясат құрбандарын қарсы алды.
Жаңа сабақты пысықтау:
- Саяси қуғын-сүргін мен халықтар депортациясы демографиялық ахуалға қалай әсер етті.
- Қазақстанның көп ұлтты мемлекет болуына қандай себептер әсер етті. ол қашаннан осындай елге айналды?
- 1954 жылы Қазақстан жазушыларының съезінде М.Шолохов сөз сөйледі. Қандай мезгілде?
- Ұлы Отан соғысынан кейінгі демографиялық ахуалға сипаттама беріңдер.
- Тың игерудің демографияға тигізетін әсері қандай?
Сәйкестігін тап
Қазақстандағы тың және тыңайған жерлерді игерудің
а) экологиялық ұтымсыздығы
б) экономикалық мақсатсыздығын
в) әлеуметтік тиімсіздігі
* Жанар-жағар май және басқа энергетикалық материалдар ұтымсыз пайдаланылды.
* Қазақ халқы 61% өсті.
* Көші-қон кездері болған аудандар еңбек күші жеткілікті ауданнан еңбек күші зәру ауданға айналды.
* Республикадағы негізгі халықтың үлес салмағы 30% төмендеді.
* Көп мөлшерде жер жырту салдарынан кең көлемдегі құрғақшылық өсе түсті.
* Қазақ халқының тіліне мәдени дамуына қауіп төнді.
* 9 млн.га. астам жер жел энергиясына ұшырады.

Тест:
* Станилизмнің жазылу шаралары:
* Ату жазасы
* Жер аудару
* КСРО-дан тыс жерге қуып жіберу
* Еңбекпен түзеу лагеріне қамау
* Берілген жауаптың бәрі дұрыс
* Сталиндік жендеттердің қолынан қаза болған, казактың тарих мектебінің негізін салушы.
* Ж.Аймауытов
* Ә.Марғұлан
* М.Шоқай
* Т.Рысқұлов
* С.Аспандияров
* 1937 жылы қыркүйек-қазан айларында Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, Алматы облыстарына қоныстандырылған 2400 отбасы қайдан жер аударылды:
* Сібір, Украина, Молдова
* Қиыр Шығыс, Әзірбайжан, Армения
* Солтүстік Кавказ, Грузия
* Латвия, Литва, Эстония
* Түркіменстан, Татарстан, Белорусия
* Қазақстаннан қанша адам ГУЛАГ-қа жабылып атылды?
* 14000
* 22000
* 25000
* 27000
* 39000
* XX ғ.30ж тоталитарлық казармалық жүйені енгізген қайраткер кім?
* И.В.Сталин
* Н.С.Хрущев
* В.И.Ленин
* М.Троцский
* Ф.И.Голощекин
* Жазалау құрбаны болған М.Төленов қандай қызметте болды?
* Ағарту ісінің халық комиссарлары
* Тілші ғалым
* КСРО ҒА Қазақ филиалы басшысы
* Жер ісінің халық комиссары
* Спорт шебері
* 1920-1930 жж. Қазақ зиялыларын қудалауға белсене араласқан кім?
* Н.Ежов
* Ф.Голощекин
* А.Андреев
* Ч.Құрамысов
* Е.Ерназаров
* А.Байтұрсынов 1934 ж кімнің өтініші бойынша айдаудан босатылды?
* Е.Пешкова
* А.Понкратова
* Т.Рысқұлов
* Ә.Бөкейханоы
* С.Андреева
* Карлаг түрмесіне жабылған зиялы қауым өкілдерін ата
* Н.Айтақов
* А.Л.Чижевский
* А.П.Пржевальский
* Барлығы дұрыс
* Қиыр Шығыстан 110000 корей ұлтының өкілдері Қазақстанға қай жылдары қоныс аударды?
* 1937 ж қыркүйек - қазан
* 1939 ж қыркүйек - қазан
* 1940 жқыркүйек - қазан
* 1941 жқыркүйек - қазан
* 1942 жқыркүйек - қазан

Семантикалық карта толтыру

Уақыты
1881-1883 ж
1896 - 1905 ж
1926 ж
Жер аударылғандар



Себебі



Нәтижесі




III. Мағынаны тану.
№2 оқулықтан <<Саяси-қуғын-сүргін және халықтар депортациясы>> тақырыбын оқу.

Қайдадепортацияланды?

Депортация
Не себептідепортацияланды?
Кімдердепортацияланды?

№3. <<Т>> кестесі орындау.
Қазақстанға келіп қоныстанған халықтар
Қазақстанға депортацияланған халықтар

IV.Ой-толғаныс.
№4. Сәйкестендіру тестісі.
* Поволжье аудандарын мекендейтін немістерді жер аудару қай жылы басталды?
* <<Бандиттік-бүлікшіл топтар ұйымдастырды>> деген айып кәмдерге тағылды?
* <<Коммунизмге қарсы шықты>> деп кімдерді көшірді?
* Депортация деген не?
* Қиыр Шығыстан көшірілген корейлер саны қанша?
* Ең алғашқы жер аударылғандар кімдер?
* 1954-64 жж. Қазақстанға қанша адам келді?
* 1989 ж санақ бойынша Қазақстанда қанша ұлт өкілі тұрады?
* Кавказ тұрғындары қай жылы көшірілді?
* ГУЛАГ азабынан өткендер саны қанша?
* 1944 жылы
* Күштеп көшіру белгілі бір адамдар тобын немесе халықтарды жаза ретінде басқа өлкеге жер аудару
* 120
* Балқарлар
* 1941 жылы
* Қарашай
* 600 мың
* 101 мың
* Поляктар
* 95903
Жауабы:
* Е 2) D 3) F 4) B 5) J 6) I 7) G 8) C 9) A 10) H
Венн диаграммасын толтыру №5
Ұлы Отан соғысы кезіндегі Тың және тыңайған жерлерді
жер аудару саясаты игеру барысындағы жағдай