Заттың агрегаттық күйлері. қатты денелердің балқуы жіне қатаюы. балқу және қатаю температурасы

1-тапсырма. Видеосуреттерді көру арқылы ойқозғау.

2-тапсырма. Топтарға бөлу.

Физикалық құбылысты диалог жүргізу арқылы мағынасын ашу.

3-тапсырма.

1 топ. «Сұйықтық»

Сұйықтықтың молекулалық құрылысын, балқу және қатаю температурасын, қасиеттерін постермен қорғату

2 топ. «Газ тәрізді»

Газ тәрізді заттың агрегаттық күйлерінің молекулалық құрылысын, балқу және қатаю температурасын, қасиеттерін постермен қорғату

3 топ. «Қатты дене»

Қатты денелердің молекулалық құрылысын, балқу және қатаю температурасын, қасиеттерін постермен қорғату / 10 мин/

4-тапсырма.

Жаттығу және тапсырмалар.

1 топ. Су, мұз, немесе су буының массалары бірдей болса, олардың қайсысының ішкі энергиясы ең көп болады?

2 топ. Бірдей температурада қатқан мұз бен қардың

1-тапсырма. АКТ интертақтасында видеосуреттер көрсетіледі. Ауа райының жылынуынан қардың, өзен-көлдердегі сулардың еруі, мұз айдыны, шәйнектегі судың буланып жатырған көрінісі көрсетіледі.

Мұғалім:

-Оқушылар, видеосуретте не көрсетілді? Қандай көріністі, құбылысты көрдіңіздер? -деген сұрақ қойылғанда

Айдана:

-Күннің жылынып жатқанын, қардың еріп жатқанын көрдік.

Нұрдәулет:

-Мұзды, суды, буды көрдік.

Асима:

-Қарды, еріп жатқан өзенді көрдік. -деді.

Салтанат:

-Пештердегі металдардың еруін

Азамат:

-Металдарды құйып, әртүрлі заттарды жасап жатқандығын

Мұғалім:

-Осы жерде су компонентінің неше агрегаттық күйін көре алдыңдар?

Иә, сен не деп ойлайсың, Айзада?

-Мұз, су, бу, яғни, заттың үш күйі

Мұғалім:

-Неліктен олар бір күйден екінші күйге өтіп жатыр? Ия, Батухан

Батухан:

-Ауа райы жылынғандықтан

Мұғалім:

-Яғни, иә Айдана?

Айдана:

-Ауа температурасы көтеріліп жатқандықтан

Мұғалім:

-Өте жақсы, Айдана. Мұғалім:

-Бүгінгі тақырыбымыз, өздеріңіз көріп-айтқаныңыздай «Заттың агрегаттық күйлерінің өзгеруі. Қатты денелердің балқуы және қатаюы. Балқу және қатаю температурасы».

2-тапсырма. Біреулеріне сұйықтың аты жазылған, біреулеріне қатты дененің аты жазылған, кейбіреулеріне газдардың аты жазылған парақшалар жасырылып, оқушыларға суыртылады. Мысалы: су, сүт, май т. б. «сұйықтық» тобына, темір, ағаш т. б. «қатты дене тобына», бу, ауа, метан т. б. «газ тәрізді тобына» бөлінеді.

3-тапсырма.

Заттардың агрегаттық күйлері болып үш топқа, яғни, 1 топ «Сұйықтық», 2 топ «Газ тәрізді», 3 топ «Қатты дене» болып бөлінді және осы күйлердің қасиеттерін, балқу температурасын әр топ постер арқылы қорғады.

1 топ. «Сұйықтық» тобына сұйықтықтың молекулалық құрылысын, балқу және қатаю температурасын, қасиеттерін постермен қорғау тапсырмасы берілген болатын. Топ атынан Саламат:

-Сұйықтың молекулалары газдарға қарағанда бір-біріне жақынырақ жайласады. Молекулаларының орташа кинетикалық энергиясы тартылыс күшінен әлсізірек, сұйықтық пішінін сақтамайды, көлемін сақтайды, табиғатта сұйық, қатты күйде, газ күйлерінде кездесуі мүмкін-деді.

2 топ. «Газ тәрізді» тобына газ тәрізді заттың агрегаттық күйлерінің молекулалық құрылысын, балқу және қатаю температурасын, қасиеттерін постермен қорғау тапсырмасы берілген болатын. Топ атынан Айзада:

-Газ молекулаларының жайласуы өте сирек, олардың ара қашықтығы, молекулалардың өздерінің өлшемдерінен анағұрлым үлкен болғандықтан тартылыс күші аз. Газдар пішінін де, көлемін де сақтамайды-деді.

3 топ. «Қатты дене» тобына қатты денелердің молекулалық құрылысын, балқу және қатаю температурасын, қасиеттерін постермен қорғау тапсырылды. Топ атынан Нұрдәулет:

-Қатты денелер пішінін де, көлемін де қатаң сақтайды, атомдары мен молекулалары тығыз жайласады, табиғатта көбінесе қатты күйінде кездеседі, сұйық күйге айналдыру үшін жоғары температура беру керек, мысалы, металдарды заводтарда балқыту үшін жоғары температура беру керек.

4-тапсырма. Жаттығу және тапсырмалар.

1 топқа- Су, мұз, немесе су буының массалары бірдей болса, олардың қайсысының ішкі энергиясы ең көп болады?-деген сұрақ қойылды. Бұл сұраққа Айдана жауап берді.

-Су, мұз немесе су буының массалары бірдей болғанымен температуралары әртүрлі болады, температурасы артқан сайын оның ішкі энергиясы артады немесе су буының ішкі энергиясы жоғары, судыкі одан төмен, ал мұздыкі судыкінен төмен болады.

2 топқа-Бірдей температурада қатқан мұз бен қардың қайсысы жақсы тоңазытқыш бола алады?- деген сқрақ қойылып еді, бұл сұраққа Батухан былай жауап берді.

-Мұз да, қар да жақсы тоңазытқыш болады- деді. Бұл сұрақтың жауабын 3-топтағылар «дұрыс емес» деп, осы топтағы Нұрдәулет:

-Қар жақсы тоңазытқыш болады, себебі қардың жылу