Біріктірілген сыныптарға арналған қазақ тілінен ашық сабақ

Солтүстік Қазақстан облысы

Айыртау ауданы

Өскен негізгі мектебі

Біріктірілген сыныптарға арналған ашық сабақ

Тақырыбы: «Мақсатты келер шақ»,

«Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем»

7-8 сынып

Өткізген: қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Акипова Сания Казезтаевна

2013-2014 оқу жылы

Тексердім:

Пәні: қазақ тілі Сынып: 7-8 сынып Мерзімі:

Сабақтың тақырыбы : Мақсатты келер шақ

Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:

7-сынып 8-сынып

Етістіктің шақтары туралы оқушылардың түсінігін дамыту. Мақсатты келер шақтың түрлері туралы түсінік бере отырып, өзіне тән ерекшеліктерін ұғындыру.

Салалас сөйлем, соның ішінде түсіндірмелі салалас сөйлем туралы, оның жасалу жолдары туралы түсінік беру

Дамытушылық:

Етістік шақтарының мән-мағынасын түсініп пайдалану жолдарын үйрену; байланыстырып сөйлеуге жаттықтыру; жаттығу жұмыстарын орындату арқылы етістіктің шақтары туралы оқушылардың ойын дамыту;

Оқушылардың есте сақтау қабілетін, салыстыра отырып ажырату дағдыларын дамыту, жинақылыққа, тез, ұтымды жауап беруге үйрету

Тәрбиелік:

Оқушылардың іс-әрекет, мақсатқа жету әдіс-тәсілдерін таңдай білуге, өзін-өзі бағалай білуге тәрбиелеу

Сөйлемдер арқылы оқушыларды адамгершілікке, инабаттылыққа, ұлтжандылыққа тәрбиелеу

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың әдісі : баяндау, сұрақ-жауап, талдау, эссе жазу, шығармашылық, ғылыми зерттеу әдісі, миға шабуыл, INSERT

Сабақтың көрнекілігі: тірек-сызба, кітаптар, газет-журналдар, үлестірмелі карточкалар INSERT парағы,

Пәнаралық байланыс : әдебиет,

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі:

ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

7-сыныпқа берілген жаттығуды бір-біріне алмастыра отырып, тексереді.

8-сыныпқа берілген сыныптас достары жайлы ойтолғауларын бір оқушы оқиды.

б) Жаңа сабақты түсіндіру:

7-сынып

8-сынып

7-сынып:

Шығармашылық жұмыс

«Менің арманым» деген тақырыпта шағын эссе жазу

Етістіктің мақсатты келер шағы жайында түсінік беру

Мақсатты келер шақ қимылдың, іс-әрекеттің келешекте мақсат етіле орындалатынын білдіреді.

Мақсатты келер шақ етістіктің түбіріне - мақ, - мек, - пақ, - пек, - бақ, - бек жұрнағы жалғанып, одан кейін жіктік жалғауы қосылуы арқылы жасалады. Мысалы: Мен қала бар+мақ+пын .

Мақсатты келер шақтың болымсыз түрі - мақ, - мек, - пақ, - пек, - бақ, - бек және - шы, - ші тұлғалы негізгі етістікке емес деген көмекші етістіктің тіркесуі арқылы жасалады. Ондайда жіктік жалғауы емес деген көмекші етістігіне жалғанады. Мысалы: кел - мекші емеспін, бармақ емес - сің

Жаттығу жұмысы

Ғылыми зерттеу алаңы

ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына «Қазақстан жолы - 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты жолдау мәтінінен оқушылар келер шақта немесе осы шақтарда тұрған сөйлемді теріп жазып,

морфологиялық талдау жасату.

Бүгін мен дамыған отыз елдің қатарына кіру жоспарымызды ұсынғым келеді.

Бүгін - үстеу, дара, негізгі, мезгіл үстеуі

Мен - есімдік, жіктеу есімдігі

Дамыған - сын есім, дара, негізгі, сапалық

Отыз - сан есім, дара, негізгі, есіптік сан есім

Елдің - зат есім, дара, негізгі, деректі, жалпы, түб: ел, -дің - ілік септігінің жалғауы

Қатарына - зат есім, дара, негізгі, жалпы, дерексіз, түб: қатар, -ы -тәуелдік жалғауының ІІІ жағы, - на - барыс септігінң жалғауы

Кіру - етістік, дара, негізгі, болымды, салт, осы шақ

Жоспарымызды - зат есім, дара, негізгі, деректі, жалпы, түб: жоспар, -ымыз - тәуелдік жалғауының І жағы, - ды - табыс септігінің жалғауы

Ұсынғым келеді - етістік, күрделі, негізгі, болымды, сабақты, түб: ұсынғым, кел, - е - көсемшенің жұрнағы, -ді-жіктік жалғауының І жағы.

Сабақты бекіту

122-жаттығу

Берілген етістіктерден мақсатты келер шақ жасап, әрқайсысына сөйлем құраңдар. (Әрбір оқушы бір-бірден етістіктерді таңдайды)

Сабақтың қорытындысы:

Синку-эй әдісі бойынша «Біздің болашақ» сөзіне бір шумақ өлең жазу

(Бұл тапсырма жұптасып орындалады)

Үйге тапсырма:

123-жаттығу, 78 бет

Өлеңді мәнерлеп оқып шығып, мақсатты келер шақта тұрған етістіктерді теріп жазыңдар.

Бағалау

8-сынып:

Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем туралы түсінік беру

Жай сөйлемдердің алдыңғысы соңғысына нұсқап (түсіндіріп талап етіп), кейінгісі алдыңғы сыңарының мазмұнын ашып, талдап-түсіндіріп тұратын салаластың түрі түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем деп аталады.

Түсіндірмелі салаластың жай сөйлемдері жалғаулықты шылаусыз, іргелесе байланысады. Бірінші жай сөйлемде көбінесе сілтеу есімдіктері мен сілтеу мәнді сөздер (мынаны, мынау, сол, сонша, соншалық, сондай) болады. Түсіндірмелі салаластың аражігіне қос нүкте не сызықша қойылады. Сызықша сонша, соншалық, сондай деген баяндауышы бар сөйлемде жиі кезедеседі. Мысалы: Жамандық жалын секілді: өзін де, өзгені де жалмай береді. (Ж. Баласағұни) Сіздерге де айтарым сол: сағат төртте осында келіңіздер. (Ә. Ә. )

Жаттығу жұмысы