С.Торайғыровтың «Шәкірт ойы» өлеңін оқытудағы шығармашылық ізденістер

Қызылорда облысы Жаңақорған ауданы
№51 М.Қаратаев атындағы орта мектебінің
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі
Аюпова Қарлығаш.

С.Торайғыровтың «Шәкірт ойы» өлеңін оқытудағы шығармашылық ізденістер.
Сабақ жоспары

|Сабақтың тақырыбы: |С.Торайғыров «Шәкірт ойы» |
|Сабақтың мақсаты: |А) Білімдік мәні: С.Торайғыровтың «Шәкірт ойы» өлеңін |
| |мәнерлеп оқытып, талдату, мағынасын ашу, өз ой-пікірін |
| |айтқызу. |
| |Ә) Тәрбиелік мәні: Өлең арқылы адамгершілікке, |
| |мейірімділікке баулу, оқу – білімнің маңыздылығын ұғындыру, |
| |еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. |
| |Б) Дамытушылық мәні: Түйінді ой айтуға, ойды қорытып, |
| |жеке пікірін айта білуге жетелеу, шығармашылыққа баулу. |
|Сабақтың типі: |Практикалық сабақ. |
|Сабақтың әдісі: |Топтастыру, сұрақ-жауап, «Автор орындығы», «Екі жақты бақылау|
| |күнделігі». |
|Сабақтың |Сызба , кесте, плакаттар, С.Торайғыровтың «Сарыарқаның |
|көрнекілігі: |жаңбыры» өлеңдер жинағы. 1-2-том |
|Сабақтың барысы: |І. Ұйымдастыру кезеңі. |
| |Балалармен сәлемдесіп, бүгінгі күнге сәттілік тілейміз. |
| |Сабақтың қызықты, мазмұнды өтуіне тілектестігімізді |
| |білдіреміз. Сыныптың тазалығына, тақтаның дайындығына көңіл |
| |бөліп, сыныпты 4 топқа бөлемін. |
| | |
| |ІІ. Негізгі бөлім. |
| |А) Үй тапсырмасын тексеру. |
| |1.С.Торайғыровтың өміріне қысқаша шолу. (сұрақ-жауап әдісі |
| |арқылы). 4 топтың оқушылары бір-біріне сұрақ қояды. |
| |Өмірін оқи отырып, өзіңе С.Торайғыровтың қандай қасиетін үлгі|
| |тұттың?- деген сұрақпен қорытындылаймын . |
| |Халық арасынан шыққан бай адамның өз байлығына масаттанып, |
| |өзгеге озбырлық көрсеткен қиянатын , жиіркенішті қылықтарын |
| |мысқылдап, әшкерелейтін «Бір адамға» өлеңін жатқа сұрау. Әр |
| |топтан бір оқушы айтады. |
| |Аталған өлеңдегі кейіпкерге жазбаша жазып әкелген |
| |мінездемені оқыту, жеке пікірлерін білу. |
| | |
| | |
| |Ә) Жаңа сабақ. |
| | |
| |1. Қызығушылықты ояту . |
| |Балалар біз мектепте оқимыз. Мектеп- біздің алтын ұямыз. |
| |Мұнда біз көптеген достар тауып, алғашқы ұстазымызбен |
| |қауышамыз. Білім атты теңіздің тереңіне бас қойып, үлкен |
| |азамат болып тәрбиеленеміз. Осы мектеп сөзіне күрделі |
| |топтастыру жасап көрейікші. |
| |
| |
|Ұжым |
| |
|Үмітті ақтау Сынып Ұлы тұлға |
| |
|Тәрбие Ұстаз |
| |
|Жоғары оқу орны |
|Білім Мұғалім |
| |
| |
|Оқушы |
|Педагог |
| |
|Еңбек |
| |
|Шәкірт Өнер |
| |
|Болашақ елдің тұтқасы Елге еңбек ету |
|Өрге жүзу |
| |Ұстаз бен шәкірт бір-бірінен ажырамайтын ұғымдар. Жер |
| |бетіндегі барлық адамның, мейлі ол хан болсын, батыр немесе |
| |ақын болсын, ұстазы болады. Қазақ халқы ұстазды аса |
| |қадірлеген. «Ұстазы жақсының ұстамы жақсы» немесе «Шәкіртсіз|
| |ұстаз - тұл» деген мақалдар осының дәлелі. Ұстаз – алдында |
| |отырған оқушыға «терең білім берсем, «Адам » болатын түзу |
| |жолды көрсетсем»,- деп ойлайды. Шәкірт «ата –анамның, |
| |ұстаздарымның» үмітін ақтап, елдің болашақ қамқоры «азамат» |
| |болсам» деп ойлайды. |
| |Ал ХІХ ғасырда шәкірт не деп ойлады екен? |
| |Мағынаны тану. |
| |Бүгінгі өтетін сабағымыз-өзін халықтың шәкіртімін деп |
| |есептейтін қазақтың ерекше дарынды, біртуар ақыны , Абайдың |
| |ізін жалғастырушы, туған елін, жерін сүйетін С.Торайғыровтың |
| |«Шәкірт ойы » деген өлеңі. |
| |Алдымен дәптерге өзіңнің шәкірт ретіндегі ойыңды жаз. Қоғамға|
| |, еліңе,Отаныңа , отбасыңа, ата-анаңа тигізетін пайдаң |
| |жөнінде , қандай қасиеттерің, қабілетің, дарының болғанын |
| |қалайтыныңды жазуға 5 минут уақыт беріледі. |
| |Тақтаға кесте ілінеді. Балалар берілген уақытта өзінің |
| |қазіргі шәкірт, ертеңгі болашақ елдің азаматы ретінде не |
| |істейтінін жазады. («Менің ойым» бөлімін толтырады ) |
| |Менің ойым |
| |Шәкірт ойы |
| | |
| |Білімді болып, жоғарғы оқу орнына түскің келеді. Мамандық |
| |алып, еліме, туған жеріме адал қызмет еткім келеді. |
| |Білімімді, еңбегімді туған жеріме арнаймын. Ата-анамның, |
| |ұстаздарымның мақтанышы болғым келеді. |
| | |
| |Қараңғы қазақ көгіне күн болу. Мұздаған елдің жүрегін |
| |біліммен жылыту. Елінің көзін ашу, көкірегін ояту, |
| |надандықты жою. Халқын қараңғылықтан алып шығып, өзге |
| |елдермен теңестіру. |
| | |
| | Енді сен өзіңді жазушымын деп есепте. Сенің жазғаның – |
| |жазушының әңгімесі. Тақтаға орындық қойып, жазушыны «Автор |
| |орындығына» шақырамыз. Оқушы дәптердегі өз ойын оқып береді. |
| |Сенің ойыңды білдік. Енді ақын Сұлтанмахмұттың шәкірт |
| |ретіндегі ойы қандай екен. Оны өлеңді оқып ,талдау арқылы |
| |ұғынамыз. Өлеңді оқуға 10 минут беріледі. («Шәкірт ойы» |
| |бөлімін толтырады ) |
|Қараңғы қазақ көгіне, |
|Өрмелеп шығып, күн болам. |
|Қараңғылықтың кегіне , |
|Күн болмағанда, кім болам? |
|Мұздаған елдің жүрегін, |
|Жылытуға мен кірермін. |
|Өлеңді талқылау үшін алдын-ала дайындалған сұрақтар беріледі: |
|Шәкірт нені армандайды? |
|Күн болудағы мақсаты не? |
|Қазақ аспанында күн болу дегенді қалай түсінесің? |
| |Өлеңді оқып, талдап болған соң, дәптерге шәкірт |
| |Сұлтанмахмұттың ойын жазады. Әр топтан бір оқушы өлеңді оқу |
| |барысында түсінгенін, өлеңнің мәні қандай екенін айтады. |
| |Дәптерге өлеңнің бір шумағын жазып, өлең құрылысына қарай |
| |талдаймыз. |
| |Әр топ бір шумақтан алады. |
| |Қараңғы қазақ / көгіне, 8 а |
| |Өрмелеп шығып, / күн болам. 8 б |
| |Қараңғылықтың / кегіне , 8 а |
| |Күн болмағанда, / кім болам? 8 б |
| |Мұздаған елдің / жүрегін, 8 в |
| |Жылытуға мен / кірермін. 8 в |
| |3 шумақты, 6 тармақты, 2 бунақты , 8 буынды еркін ұйқасқа |
| |құрылған өлең. |
| |3.Ой-толғаныс |
| |Қазір бүгінгі сабақта оқып, түсінген өлеңімізге қорытынды |
| |пікір айтып, ой түйіндейтін кез келді. Ендеше «Екі жақты |
| |бақылау күнделігін » толтырамыз. |
| |Мәтіннен үзінді |
| |Оқушы көзқарасы |
| |Мақал-мәтел |
| | |
| |Қараңғы қазақ көгіне өрмелеп шығып, күн болам. |
| |Елімнің жанашыры, өрге сүйреушісі боламын. Қараңғылықтан алып|
| |шығамын, сауатсыздықты жоямын. |
| |Ер ел үшін туады, |
| |Елі үшін өледі. |
| | |
| |Мұздаған елдің жүрегін |
| |Жылытуға мен кірермін. |
| |Өзімнің жеке бас мәселемнен гөрі халықтың жағдайын жоғары |
| |қоямын. |
| |Әрқашан еліме, туған жеріме адал қызмет етемін. |
| |Туған жердей жер болмас, |
| |Туған елдей ел болмас. |
| | |
| ІІІ. Қорытынды бөлім. |
|Топ ішінен белсеніп шығып, жауап берген оқушыларды бағалаймын. |
|Үйге «Шәкірт ойы » өлеңін жаттау. |
|Қазіргі шәкірттерге мінездеме ретінде сыныптағы бір оқушыға мінездеме жазу. |

-----------------------
Мектеп