Мәшһүр жүсіп көпеев «соқыр, саңырау жән жалаңаш» өлеңі

Қадыр Толқын Сұлтанқызы
Бейнеу гуманитарлық-экономикалық колледжі
Қаза тілі мен әдебиеті арнайы пәндер оқытушысы


Сабақтың тақырыбы : Мәшһүр Жүсіп Көпеев <<Соқыр, саңырау жән жалаңаш>> өлеңі
Сабақтың мақсаты :
Білімділік : М.Ж.Көпеев шығармашылығын меңгерту, өлеңге сатылай кешенді талдау жасау.
Тәрбиелік : Адам бойындағы жаман қасиеттерден жирендіріп,адамгершілікке, елін, жерін сүюге, өнер-білімге, ұлттық қазынамызды қастерлеуге тәрбиелеу.
Дамытушылық : Оқушылардың танымдық қызығушылығын, шығармашылық қабілетін, өзіндік ізденісін дамыту.
Сабақтың түрі : жаңа білімді меңгерту, талдау сабағы
Сабақтың көрнекілігі: М.Ж.Көпеев өміріне арналған видеоролик, слайдтар, қоржындар, үлестірме қағаздар, суреттер, ақын мерейтойына арналған күнтізбе, кітаптар көрмесі.
Пәнаралық байланыс :қазақ тілімен, тарихпен, географиямен
Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер :сұрақ-жауап, түсіндіру, кесте толтыру, СТО стратегиялары, сатылай кешенді талдау жұмыстары
Сабақтың жүрісі :
* Оқушылармен сәлемдесіп, топ студенттерінің сабаққа қатысын түгендеу, даярлықтарын тексеру.
* Үй тапсырмасын тексеру.Кіріспе сөз қосымша
Үш қатарға арнайы дайындалған қоржындар ішіндегі М.Ж.Көпеев шығармашлығы бойынша дайындалған сұрақтар үлестіріледі.
Сұрақтар:
* М.Ж. Көпеевтің өскен ортасы жайлы әңгімелеңіз
* <<Мәшһүр>> атануы жайлы не білесіңіз?
* М.Ж. Көпеевтің кітаптарын ата және олар қашан, қай баспада жарық көрді ?
* Ақын сапарларының мақсаты не ?
* <<Гүлшат-Шеризат>> дастаны туралы не білесіңіз ?
* М.Ж. Көпеевтің қазақ тарихындағы ұлы тұлғалармен байланысы жайлы не білесіңіз ?
* Ақын өлеңдерінің негізгі тақырыптары қандай ?
* М.Ж. Көпеевтің Шортанбай ақынмен үндестігі жайлы не айта аласыз ?
* М.Ж. Көпеевтің ақындық стилінің өзіндік ерекшелігі не ?
* М.Ж.Көпеевтің қарасөздері жайлы не білесіңіз ?
* Ақынның ғылым-білімге көзқарасы жайлы не айтасыз ?
* Кеңестік дәуірде ақын шығармалары неліктен насихатталмады ?
* Ақынның халық ауыз әдебиеті үлгілерін жинақтаған кітабын атаңыз
* 1781-1847 жылдары қай еңбегін жазды ?

Тақтада студенттер төмендегі кестені толтырады :
шығармалары
өлеңдері
дастандары
қолжазбалары
Халық ауыз әдебиеті үлгілері
<<Хал-ахуал>>, <<Тірлікте көп жасағандықтан көрген тамашамыз>>, <<Сәлем хат>>, <<Қара өлең>>, <<Мұса Шорманұлы>>, <<Соқыр, саңырау және жалаңаш>>
<<Гүлшат-Шеризат>>, <<Ғибратнама>>, <<Шайтанның саудасы>>, <<Баяннама>>
<<Сарыарқаның кімдікі екендігі>>, <<Қазақ түбі>>
<<Ер Тарғын>>, <<Қозы Көрпеш-Баян сұлу>>, <<Көрұғлы>>, <<Сайын батыр>>, <<Ер Көкше>>, Айтыстары : <<Шөже мен Қалдыбай айтысы>>, <<Ұлбике мен Жанкелді ақын айтысы>>, <<Жанақ пен Түбек>>, <<Тоғжан мен Сақау>> , ертегілері :<<Еділ-Жайық>>, <<Алаша хан>>, <<Ер Төстік>>, мақалдар 2000 жол, аңыз 3000 үлгісі, жаңылтпаш 100-150 шақтысы

Студенттер кесте толтырып жатқанда үйге жаттап келуге берілген <<Ғибратнама>> дастанынан үзінді <<шынжырлау>> тәсілімен сұралады.

Осы жұмыстардан кейін <<Топтастыру>> стратегиясы бойынша <<Мәшһүр Жүсіп Көпеев кім ?>> деген сұраққа жауап алынады.

* Жаңа сабақ. Барлық студенттерге <<Соқыр, саңырау және жалаңаш>> өлеңі үлестіріледі. Өлең мәнерлеп оқылып, мазмұнымен таныстырылады.
Сұрақ :
-Өлең не туралы ?
-Адам бойындағы қандай қасиеттер туралы айтылған?
4. Мәтінмен жұмыс. Өлеңге сатылай кешенді талдау жасалады.
701040742950014446257429500758190742950095821574295001139190742950012725407429500163449012192000178689012192000194881512192000209169012192000219646512192000235839012192000250126512192000 Соқыр, саңырау және жалаңаш
* Автор - көркем шығарманы жазған ақын, жазушы.
2. Тақырып-
3. жанр-
4. идея-
5. шумақ-
6. тармақ-
7. бунақ-
8. буын-
9. ұйқас-
10. әдеби-теориялық ұғымдар-
10.1 теңеу-
10.2 эпитет-
10.3 аллегория-
10.4 аллитерация-
10.5 ассонанс-
11. түсіндірме сөздік-
12. тәрбиелік мәні-

Өлең идеясына байланысты оқушылардың өз бікірлері сұралып, бүгінгі күнмен байланыстырылады.

Ақынға арнау :
................................................. арнаған,
.................................................бар адам.
............................................................
....................................................тараған.

Сабақ қорытындыланады.