Сүтқоректілер. 7-сынып

Тақырыбы: Қазақстанда мекендейтін сүтқоректілер.

Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларды қазақстандағы сүтқоректілердің
түрлерімен таныстыру.
2. Оқушыларды оқу материалдармен таныстыра отырып,
өмірмен байланыстыру арқылы оқушылардың танымдық
қабілетін белсенділігін арттыру, білім біліктілігін
дамыту.
3. Қоршаған ортаның жануарлар әлемін қорғауға баулу.
Көрнекіліктер: сызбалар,суреттер, дидактикалық материалдар.
Әдісі: проблемалық сұрақтарға өз бетімен жауап
беру, тест
сұрақтарын құру.
Сабақтың түрі: жарыс сабақ
Пән аралық байланыс: География, экология.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі
ІІ. Тапсырмалармен жұмыс
ІІІ.Жаңа сабақ
IV. Бекіту
V. Үйге тапсырма беру.
Тест
І топ.

1. Құстардың жорғалаушылардан айырмашылығы мынада?
а) құйрығы б) мойыны в) қанаты г) тырнағы
2. Құстардың ұшуға беймделуі неге байланысты?
а) мойыны б) қанаттары, дене пішіні в) тері бездерінің
болмауы
3. Құстардың жорғалаушылардан айырмашылығы
а) екі қанайналым шеңбері б) жылықандылығы в) жүрегі бар

ІІ топ.

1. Сүтқоректілердің жер шарында қанша мың түрі бар?
а) 4 мың б) 5 мың в) 3 мың жарым г) 2 мың
2. Сүтқоректілерді зерттейтін ғылым саласы?
а) герпетология б) орнитология в) маммалогия
3. Сүтқоректілердің мойын омыртқа саны нешеу?
а) 5 б) 6 в) 4 г) 7

Биологиялық диктант
І топ
1. Асыранды құстарды қолда өсіруді _______________ деп атайды.
2. Сүтқоректілердің ___________ жақсы дамыған.
3. Орман құстарына _________________ жатады.
4. Африкалық түйеқұс __________________ деп аталады.

ІІ топ

1. Құстардың жүрегі _______________ камералы.
2. Сәндік үшін өсірілетін ______________ құс.
3. Сүтқоректілерді зерттейтін ғылым саласын _____________ деп атайды.
4. Сүтқоректілер _______________ жынысты.

«Ойлан тап» ойыны.

І топ

Қ а с р ы қ з ы д н ұ қ

ІІ топ

І л е у с с і н р ы с б а

Жаңа сабақ: Қазақстанның кең байтақ табиғат аймақтарында сүтқоректілердің 8
отрядына жататын 178 түрі таралған. Оның 40 түрі Қазақстаннның Қызыл
кітабына (1996) тіркелген. Көпшілігінің кәсіптік мәні бар.
[pic]
[pic]
[pic]

[pic]

1. Күрек тістер жақсы жетілген
2. Дене температурасы онша тұрақты емес.
3. Түр құрамы өте көп
4. Сойдақ және азу тістері жақсы жетілген.
5. Миы нашар дамыған
6. Үшінші және төртінші саусақтары жақсы дамыған
7. Қарақұйрық, ақбөкен, бегемот
8. Кірпі жұпар тышқан жер тесер
9. Борсық күзен, қабылан, ілбіс
10. Қалқанқұлақ, жайра, көксуыр
11. Тұмсығы алға қарай шығыңқы
12. Сойдақ тістері өте өткір.
13. Тістерінің құрлысы біркелкі
14. Кей түрі ін қазып тіршілік етеді
15. Қуысмүйізділер деген тұқымдасы бар.

Үй тапсырмасы : “Бәрін білгім келеді”

Хабарлама дайындау.

-----------------------
Кемірушілер отряды

Бунақденеқоректілер
отряды

Күрек тістер жақсы жетілген 2500 түрі бар. Қазақстанда 80 мыңнан астам түрі
бар 8 түрі қызыл кітапқа
тіркелген.

Кірпілер, жұпар
тышқан
жертесерлер, көртышқандар

Кірпінің үш түрі бар:
кәдімгі, құлақты, қара кірпі.
Құлақты кірпі Қазақстанның
шөлейтті аймақтарында
кәдімгі кірпі Солтүстік батыс
аймағында, қара кірпі
Маңғыстау аймағында мекендейді.

Миы нашар дамыған
иірімдері болмайды
көзі нашар көреді
иіс сезуі жақсы
дамыған тұмсығы
алға қарай шығынқы

Кәмшат қазіргі кезде
Жайық өзенінде кездеседі
жұпар безінен алынатын
өнім кәмшат қайыр
деп аталады.

Құндыз Қызыл кітапқа тіркелген бағалы терілі
жыртқыш аң. Тянь-Шань
Жоңғар Алатауы
өзендерінде
кездеседі.

Қоянтектестер отряды

Қазақстанда
27 түрі бар.

Салпанқұлақ,
ақбауыржарқанат
қатпар ерінді
жарғанат

Құм қоян,
ор қоян, ақ қоян

Қолқанаттылар
отряды

Доңыз,, бұғы, елік, қарақұйрық доңыз аталығы-қабан, аналығы- мегежін, төлі
– торай,бұғы-аталығы,аналығы – марал,төлі-қодыға Еліктің аталығы-күлміз,
аналығы- сөге, төлі- еңлік, Арқардың қошқарын-құлжа,төлін-қозықа деп
атайды.

190 жуық түрі бар. Қазақстанда
10 түрі бар. Күйіс қайтармайтындар
күйіс қайтаратындар деп екі топқа
бөлінеді

Жұптұяқтылар
отряды

Сусар тұқымдастар
сусар, бұлғын, құну, күзен,
аққалақ, ақкіс, борсық, итаю,
құндыз.

Мысықтұқымдастарына
8 түрі бар. Қабылан, қамыс,
Шағыл мысықтары, сабаншы,
қарақұлақ, ілбіс, сілеусін,
барыс жатады. Барыстың
аналығы – таутан, күшігі -алан

Қасқыртұқымдастарына
шибөрі, түлкі,қарсақ
,қызыл қасқыр жатады.
аталығын-арлан,көкжал,
бірішек,сырттан аналығын-
шулан,құртқа, күшігін-
бөлтірік,қасқыр көсемін-
абадан дейді

Аю тұқымдастарына
ақ аю,қоңыр аю, ақ кеуделі аю
аталығы-матай, аналығы-кірекей,
ұрпағы –қонжық,біржасар
ұрпағы-апанақ деп аталады.

Жыртқыштар
отряды
235 түрі бар,
елімізде 31 түрі бар

Бунақденеқоректілер

Ескекаяқтылар отряды

Дене пішіні ұшық тәрізді
30 түрі бар.
Қазақстандағы түрі каспийлік
Түлен. Жаңа туған күшігі-
Ақүрпек дап аталады. Өсе келе
Сүр түске ауысады. Ол кезде
Боздақ деп аталады.

Тапирлер, керіктер,
жылқылар,құлан,
тарпан, түзат жатады.
Үшінші саусағы жақсы
дамыған қалған саусақтары
нашар жетілген.

Тақтұяқтылар отряды

Кемірушілер

Жұптұяқтылар

Жыртқыштар

Ақсужабағылы
(1926 ж)

Марқакөл
(1976 ж)

Батыс Алтай
(1992 ж)

Наурызым
(1930 ж)