Қазақ-қалмақ қатынастары. 8-сынып

8-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 7. Қазақ-қалмақ қатынастары
Сабақтың мақсаты:
• Қалмақ хандығы, оның күшейген уақыты, қазақ-қалмақ қарым-
қатынастары, «Шаңды жорық», қазақтардың қалмақтарды жеңудегі тарихи
маңызы;
• Құжаттармен, картамен жұмыс жасау тәсілдерін жетілдіру, саяси
қайраткерлердің
қызметіне талдау жасау және баға беру арқылы оқушылардың
логикалық ой-өрісін
жетілдіру, танымдық қызығушылықтарын дамыту;
• Халық тарихына құрметпен қарауға, достыққа, бір-бірін түсіне білуге
тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: әңгіме, сұрақ-жауап
Көрнекілік: карта, сызба
Негізгі түсініктер: «Шаңды жорық», қазақ-қалмақ қатынастары.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі
1. Топқа бөлу (Әр топтың санына қарай жалауша орнықтыру)
2. Оқу құралын тексеріп түгендеу
3. Оқушы зейінін сабаққа аудару

|1-топ |2-топ |3-топ |4-топ |
|-1635 | -Аңырақай шайқасы |-1748 |-Казактар |
|-И.Г.Ренат |- Ордабасы |-1740 |Қ-ырғыздар |
|-1722 |- «Қайың сауған» |-1734 |-1720 |
|-1723-1727 |-Бұланты шайқасы |-1731 |-1716 |
|-«Елім-ай» |-Жоңғарларға қарсы күрескен |-1741 |-1718 |
|-Жоңғарлардан |қазақ қыздары |-С.Қойдағұлұлы|-1717 |
|қазақтардың |-Жоңғарларға қарсы күрескен |, Қ.Қоштайұлы | |
|жеңілу себебі |батырлар | | |

.
Үй тапсырмасын сұрау:
Сұрақ карточкалар
1. Картаға башқұрттардың орналасқан жерін түсіру.
2. Кестені толтыр
| |Шаруашылығы |тілдері |Діні |Ортақ белгілер: рухани |
| | | | |және материалдық |
| | | | |негізде |
|Қазақтар | | | | |
|Башқұрттар | | | | |

3. Жаңаесіл шекара шебі (картамен жұмыс)
• Салынған бекіністердің аты мен салыну себебі
• Орналасқан жері
• Алып жатқан аумағы
• Маңызы

4 Төмендегі тарихи оқиғалар мен оған қатысты тарихи тұлғаларды сәйкестендір

|Тарихи тұлға |Жылдар |Оқиғалар |
|Нұралы |1740 |Қазақтар мен |
| | |қалпақтардың одақтасып |
| | |күрескен басшысы |
|Батырша |18ғ.50 жылдар |Әбілқайыр ханның |
| | |баласы. Патша үкіметі |
| | |оны Кіші жүз ханы етіп |
| | |ресми түрде бекітті |
|Неплюев |1765 |Генирал-поручик, Сібір |
| | |шебінің қолбасшысы, |
| | |Ертістің дала жағынан |
| | |10 шақырымдық белдеу |
| | |орнатуды межеледі. |
|Шпрингер |1755 |Орынбор өлкесінің |
| | |губернаторы, |
| | |қазақстарды көршілес |
| | |башқұрттармен, |
| | |қалмақтармен жауластыру|
| | |саясатын жүргізген |
|Қарасақал |1748 |Башқұрттардың Ресейдің |
| | |отаршылдық саясатына |
| | |қарсы ұлт-азаттық |
| | |көтерілісінің негізгі |
| | |басшысы. |
| | | |

Сыни тұрғыдан ойлау «Көшпенділер» киносы

Жаңа тақырыптың жоспары:
1. Еділдің төменгі сағасында Қалмақ хандығының күшеюі
2. Қазақ-қалмақ қатынастары
3. «Шаңды жорық».
4. Қазақтардың қалмақтарды жеңуінің тарихи маңызы.

1. Кім, қайда, қашан, ойыны

|Кім |қайда, |қашан, |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |

2. Қалмақтардың күшеюі, негізгі міндеті туралы айтып берің.
3. Әбілқайыр тұсындағы Қазақ-қалмақ қатынастары туралы баянда
4. Патша үкіметі неліктен қалмақтардың Жоңғарияға көшуіне қарсы болды?
5. Ресей қалмақтарға қарсы қандай шаралар қолданды?
6. Шаңды жорық туралы айтып бер
7. Қазақтардың қалмақтарды талқандауының қандай тарихи маңызы бар?

Сергіту
Қазақтай ел қайда
орындайтын: оқушылар

Көңілі көлдей шалқыған,
Қазақтай ел қайда.
Даласы жусан аңқыған,
Өзіңдей жер қайда.
Киелім!
Таусылмас саған айтарым, 
Ардақтап өтейін, 
Бабадан қалған байтағым,
Садағаң кетейін,
Киелім!
Қайырмасы
Күлімдеп жатқан көлден,
Көкорай шалғын белден,
Құбыла соққан желден, 
Айналайын!
Тілегін Тәңір берген,
Қасиет қонған Елден,
Елі үшін туған Ерден,
Айналайын!

Болмасаң өзің, айбарым,
Мұратқа жетер ме ем?!
Түспесін төмен байрағың,
Төбеңе көтерген, 
Киелім!
Ғасырлап күткен, армандап, 
Теңдігім асқақ ән, 
Ұлыңа Алла жар болғай, 
Елімді бастаған,
Киелім!

Қайырмасы
Күлімдеп жатқан көлден,
Көкорай шалғын белден,
Құбыла соққан желден, 
Айналайын.
Тілегін Тәңір берген,
Қасиет қонған Елден,
Елі үшін туған Ерден,
Айналайын!

Сабақты бекіту:

Инсерт әдісі "Сыни тұрғыдан ойлау әдісі туралы ой түйеміз"
Топ №______

|Не білемін... |Не үйрендім? |Не білгім келеді? | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |

Бағалау 2 stars and a wish «2 жұлдыз және бір тілек»

Үйге тапсырма: 1. Тақырыпты оқыңдар және параграф соңындағы сұрақтарға
жауап беріңдер.

1. Кім, қайда, қашан, ойыны

|Кім |қайда, |қашан, |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |

2. Қалмақтардың күшеюі, негізгі міндеті туралы айтып берің.

3. Әбілқайыр тұсындағы Қазақ-қалмақ қатынастары туралы баянда

4. Патша үкіметі неліктен қалмақтардың Жоңғарияға көшуіне қарсы болды?

5. Ресей қалмақтарға қарсы қандай шаралар қолданды?

6. Шаңды жорық туралы айтып бер

7. Қазақтардың қалмақтарды талқандауының қандай тарихи маңызы бар?
2. Кестені толтыр
| |Шаруашылығы |тілдері |Діні |Ортақ белгілер: |
| | | | |рухани және |
| | | | |материалдық негізде |
|Қазақтар | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
|Башқұрттар | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |

4 Төмендегі тарихи оқиғалар мен оған қатысты тарихи тұлғаларды сәйкестендір

|Тарихи тұлға |Жылдар |Оқиғалар |
|Нұралы |1740 |Қазақтар мен |
| | |қалпақтардың одақтасып |
| | |күрескен басшысы |
|Батырша |18ғ.50 жылдар |Әбілқайыр ханның |
| | |баласы. Патша үкіметі |
| | |оны Кіші жүз ханы етіп |
| | |ресми түрде бекітті |
|Неплюев |1765 |Генирал-поручик, Сібір |
| | |шебінің қолбасшысы, |
| | |Ертістің дала жағынан |
| | |10 шақырымдық белдеу |
| | |орнатуды межеледі. |
|Шпрингер |1755 |Орынбор өлкесінің |
| | |губернаторы, |
| | |қазақстарды көршілес |
| | |башқұрттармен, |
| | |қалмақтармен жауластыру|
| | |саясатын жүргізген |
|Қарасақал |1748 |Башқұрттардың Ресейдің |
| | |отаршылдық саясатына |
| | |қарсы ұлт-азаттық |
| | |көтерілісінің негізгі |
| | |басшысы. |

1. Картаға башқұрттардың орналасқан жерін түсіру.

[pic]

3. Жаңаесіл шекара шебі (картамен жұмыс)
• Салынған бекіністердің аты мен салыну себебі
• Орналасқан жері
• Алып жатқан аумағы
• Маңызы

[pic]

Сабақтан үзінді

[pic][pic][pic][pic][pic]