Баяндауыш жайлы ақпарат

Күні: Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 8
Сабақтың тақырыбы: Баяндауыш
Сабақтың мақсаты: баяндауышты сөйлемде ажырата білулерін меңгерту.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақты игерту.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,тіл дамыту, анализ-синтез т.б
Сабақтың көрнекілігі: плакат,кеспе , қосымша материалдар.
Пәнаралық байланыс: әдебиет, орыс тілі
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі:
Оқушылармен амандасу, түгелдеу, оқу құралдарын тексеру. Сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ә) Үй тапсырмасын пысықтау:
Үйге берілген тапсырманы сұраймын. Оқушыларға өткен сабақты қалай меңгергенін байқау үшін бірнеше сұрақтар қоямын
б) Жаңа сабақты түсіндіру.

Жигсо 2.
* Тақырыпты оқу.
* Топтастыру
* Қорғау
* Сұрақтар қою 5 сұрақ
* Баяндау, түсіндіру.
Баяндауыш - сөйлемдегі тұрлаулы мүшенің бірі. Баяндауыш сөйлемдегі бастауыштың іс-әрекетін,қимылын,жай-күйін, оқиғаның қай шақта болғанын білдіреді. Баяндауыш сөйлемді аяқтап,ойды тиянақтайды.Кейде сөйлемде бастауыш айтылмаса да,баяндауыш бар жерде бастауыш жоғалмайды.
Баяндауыш құрылысына қарай былайша жіктеледі:
Құрылысына қарай
Сұрақтары: Не істеген? Не қылған? Қайтті? Не болмақ? Немене? Қалай? Кімдікі? Ненікі?
Дара
Заман өзгерген,білім күшейген.
Қазына - халықтікі.
Күрделі
Абай күрсініп қояды.
Олжабек шалқасынан түсе жаздады.
Үйірлі
Қиыны бұл дүниенің - қолы тарлық.
Есті адамдарда бар қасиет - уайым жеу.
Баяндауыш болатын сөздер көбінесе жіктік жалғауларында,кейде атау тұлғада,тәуелдік,септік тұлғада тұрады.
Баяндауыш болатын сөз таптары мыналар:
Баяндауыш болатын сөз таптары
Сөйлемдер
Етістіктер
Мен өте қуандым
Сен қайда жүрсің?
Сын есімдер
Бәріміз бір кісінің баласындай татумыз.
Ел тоқ.
Зат есімдер
Сендер бақытты адамсыңдар.
Ат - көлік, қамшы - қару.
Сан есімдер
Ер кезегі - үш.
Үш жердегі үш - тоғыз.
Есімдіктер
Медеуі - мен.
Өтегені - өзі.
Көмекші етістік пен еліктеуіш сөз
От жылт еті.
Мылтық тарс етті.

Бекіту, Топтастыру стратегиясы: Баяндауышты топтастыру.

Жаттығумен жұмыс: 38-жаттығу. Мына сөздерді баяндауыш етіп сөйлемдерді аяқтаңдар.
....-ынтымақ. ....-сәлем берді ....-төрт
....-байлық ....-бөлінбейді. .....-жетім.
....-оқу. .....-білерсің ....-жаман
39-Жаттығу.

Автор орындығы: Оқушылар баяндауыш бойынша сұрақ қояды.

Бағалау: Үй тапсырмасын орындап келгеніне және жаңа сабаққа ынталы қатысып отырғандарын бағалаймын.
Үйге тапсырма: Әдебиеттен баяндауышы бар 5 сөйлем жазу.