Адамның сезім мүшелері. 1 сынып

• Ал, балалар, күндей жадырап,

Жұлдыздай жарқырап,

Судай таза, мөлдір көңіл-күймен

Бүгінгі сабағымызды бастайық.

Амансың ба, алтын күн!

Амансың ба, көк аспан!

Амансың ба, достарым!

Сендерді көрсем шаттанам!

• Ал, енді, бүгінгі сабаққа үй тапсырмасы қандай?

Жұмбақтар жаттау.

1. Көреді бәрін өзгенің, көре алмайды өздерін. (Көз)
2. Екі шырақтың арасында бір өзім. (Мұрын)
3. Күмбір, күмбір, қарағым, қартайғанша жарадың. (Құлақ)
4. Денесі жұмсақ, сүйір, көп сөйлеуге үйір. (Тіл)
5. Бунақты көсеу, тармағы бесеу.

(Қол мен саусақ)

• Сонымен, балалар, бүгінгі сабақ тақырыбы - сезім мүшелерін қайталау. Бүгінгі сабақта сендер нені білгілерің келеді? Алдарыңа
• Яғни, бүгін адамның сезім мүшелерін, олардың құрылысын, қызметін білесіңдер.

-Топпен жұмыс істеуді;

-Топқа баға қоюды;

-Сезім мүшелері не екенін білгіміз келеді;

-Оларды қалай күту керектігін білгіміз келеді;

-Құрылысын білгіміз келеді.

• Балалар, маған қай топта жұмбақтың қай шешуі аталғанын айтыңдаршы.
• Ендеше әр топтың атауы осы жұмбақтардың шешуіне байланысты болады. Сонымен І топ - «құлақ», ІІ топ - «көз», ІІІ топ - «мұрын», ІҮ топ - «тіл», Ү топ - «тері».
• Енді топ болып топ басшыларыңды сайлап алыңдар.

• Балалар, сендердің парталарыңның алдында топ атауы

жазылған қағаз бар. Топ атауларыңды есте сақтаңдар! Сендердің топ басшыларың әр тапсырмаға өз тобына баға қоятын болады. Бағалау үшін партада бағалау парағы бар. Әр тапсырмаға "+" немесе «-» қойып отырасыңдар. Егер барлығы дұрыс болса «+», толық емес немесе дұрыс емес болса «-» қоясыңдар.

Сонымен, бастайық!

Бағалау парағы

«+» - қызыл түсті гүл

«-» - сары түсті гүл

• Барлығымыз интербелсенді тақтаға қараймыз.

(1-сыныпқа арналған электронды оқу құралы қосылады. Авторлары: Жүнісқызы Күлжан, Жапанбаева Назгүл, Маркина Марина)

• Сонымен, адамның қандай сезім мүшелері бар?

Олар нені сезеді?

-Мұрын -иіс сезу және дем алу мүшесі. Ол иісті сезеді, адам мұрынмен дем алады. .

-Құлақ - дыбыстарды естиді. Ол - есту мүшесі.

-Көз - көру мүшесі. Көз арқылы заттың түсін, пішінін көреміз.

-Тіл - дәм сезу, сөйлеу мүшесі. Тілмен біз ащыны немесе тұщыны сеземіз. Онымен сөйлейміз.

-Терімен ыстық пен суықты, қатты мен жұмсақты сеземіз. Тері - сипап сезу мүшесі.

• Балалар сендердің парталарыңның үстінде әр топтың атауына байланысты сурет берілген. Бұл суретте сезім мүшелерінің құрылысы көрсетілген. Осыны топпен қарастырыңдар да, интербелсенді тақтаға 1 оқушы шығып, баяндап бересіңдер.

1-тапсырма

-Мынау - көз. Көзде көз алмасы, ақ қабаты және қарашығы бар. Көз - көру мүшесі.

- Мынау - тіл. Тілдің ұшы және екі ағы бар. Тілдің ұшы - тәттіні, ал екі жағы - ащыны сезеді. Тіл - дәм сезу және сөйлеу мүшесі.

-Мынау - мұрын. Мұрында танау бар. Танаудың екі тесігі бар. Олар арқылы иісті сеземіз, дем аламыз. Танау тесігінің ішінде түкшелері бар. Олар шаң-тозаңды енгізбейді.

Мұрын - иіс сезу, дем алу мүшесі.

-Бұл - құлақ. Құлақта қалқан мен дабыл жарғағы болады. Қалқан - дыбыстарды жинайды, ал дабыл жарғағы - дыбыстарды естиді. Құлақ - есту мүшесі.

-Бұл - тері. Тері жасушадан тұрады. Терінің тесіктері мен түкшелері болады. Терінің тесіктері арқылы тері дем алады, ал түкшелер теріні қорғайды. Тері - сипап сезу мүшесі.

Бағалау

• Өз басқа топтарыға баға қойыңдар.

2-тапсырма

Сарамандық жұмыс

• Балалар, сендердің алдарыңда қорап бар. Қораптың ішіндегі заттарды өз топтарыңның атауларына байланысты таңдап алыңдар. Неге бұл затты алғандарыңды дәлелдеп беріңдер.

• Құлақ тобы дискті таңдапты. Олай болса, бұл топты тексерейік. Мен сендерге дисктегі жануарлардың дыбыстарын қоямын, ал сендер олардың аттарын атау керексіңдер.

Көз:

*Біздің топ -көз тобы.

*Біз кемпірқосақ суретін таңдадық.

*Оның жасыл, қызыл, көк және т. б. түстері бар.

*Кемпірқосақты көзбен көреміз, қолмен ұстай алмаймыз, иісін сезе алмаймыз.

*Көз - көру мүшесі.

Тіл:

*Біздің топ - тіл тобы.

*Біз қант пен тұзды таңдадық.

*Қант - тәтті.

*Тұз -ащы.

*Тәттіні - тілдің ұшымен, ащыны - екі жағымен сеземіз.

*Тіл - дім сезу мүшесі.

Тері:

*Біздің топ - тері тобы.

*Біз допты таңдадық.

*Себебі оны қолмен ұстаймыз, ал қолда тері бар.

*Доптың жұмсақ екенін, шипасы бар екенін сездік.

*Тері -сипап сезу мүшесі.

Мұрын:

*Біздің топ - мұрын тобы.

*Біз әтірді таңдадық.

*Әтірдің иісін мұрнымызбен сеземіз.

*Оның иісі жағымды.

*Мұрынмен дем аламыз.

*Мұрын - дәм сезу және дем алу мүшесі.

Құлақ:

*Біздің топ - құлақ тобы.

*Біз «жануарлар дауыстары» деген дискті таңдадық.

*Себебі онда әр түрлі дыбыстар жазылады.

*Ал дыбыстарды біз естиміз.

*Құлақ - есту мүшесі.

Бағалау

Топ басшылары бағаларыңды қойыңдар.

• Ал, енді, орнымыздан тұрамыз. Біздің сезім мүшелерімізді сергітейік. Олай болса, «Сезім мүшелері жаттығуын» жасайық. (Музыка ойнап тұрады)

3- тапсырма

• Енді, әр топ атауларыңа байланысты осы сезім мүшелерінің күтуін атап, дәлелдейсіңдер.

Көз:

*Үшкір затпен ойнауға болмайды, себебі көзге кіріп кетуі мүмкін.

*Қолмен көп уқалауға болмайды, көз ауыра бастайды.

*Көзге бірдеңе түссе, жылы қайнатылған сумен шаю керек.

*Қараңғыда кітап оқуға болмайды, көз көруі нашарлайды.

*Теледидар және компютерде көп отыруға болмайды, себебі көздің көруі нашарлайды.

Тіл:

*Өткір затты ауызға салуға болмайды, себебі кесіп алуың мүмкін.

*Тамақты асықпай жеу керек, өйткені тілді тістеп алуымыз мүмкін.

*Тамақтан кейін ауызды шаю керек, өйткені тамақ қалдықтары қалады.

*Ыстық тамақты суытып ішу керек, себебі тіл күйіп қалады.

Мұрын: