Химиялық элементтер, атом молекулалар. д.и.менделеевтің периодтық заңы,периодтық жүйенің құрылысы

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |§1.1,1.2.Химиялық элементтер, атом молекулалар. |уақыт |
| |Д.И.Менделеевтің периодтық заңы,периодтық жүйенің құрылысы. | |
|Білімділік |Химияның бастапқы ұғымдарын, бейорганикалық қосылыстардың | |
|мақсаты: |негізгі кластарын, х имиялық қасиеттерін қайталау; | |
| |Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластарын анықтай білу,| |
|дамытушылық: |химиялық қасиеттерін сипаттайтын химиялық реакция | |
| |теңдеулерін құрастыра білу, түсіндіру, есте сақтау,көңіл | |
|тәрбиелік: |аудару,есеп шығару білім-білік дағдыларын жетілдіру; | |
| |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Жаңа сабақ. | |
|Сабақ | Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, 10-ЕТЖ-1 жаттығулар орындау, | |
|өткізілу |фронталды әңгімелесу,дәптермен жұмыс, 9-ЕТЖ-5; | |
|түрі: | | |
|Құралдар мен |интерактивті тақта, 10-ЕТЖ-1, ХЭПЖ, кітап, дәптер. | |
|реактивтер: | | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың| |
| |көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны | |
| |өткізу жоспарын көрсету. | |
| |ТҚ. Бойынша әңгімелесу. ТҚ. журналымен таныстыру. | |
| |Химия сабағына дәптер жүргізуге қоятын мұғалімнің | |
| |талаптарымен таныстыру, сабаққа дайындалу. | |
|Үй |Сабақтың білімділік мақсаты: |5-7 |
|тапсырмасын |-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
|тексеру |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау | |
|кезеңі: |барысында қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру. | |
|Оқушыларды |1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ |3-4 |
|білімді |мақсатын айқындау. | |
|,саналы және |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін | |
|белсенді |көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.Білімді | |
|түрде |жаңғырту. | |
|меңгеруге |(Актуализация ) | |
|дайындау |Білімділік міндеттері: . | |
|кезеңі: |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой | |
| |қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |Химияның бастапқы ұғымдары | |
| |1.Білімді жаңғырту: | |
| |1. Фронталды әңгімелесу: | |
| |Атом ,молекула, химиялық элемент деген не?Анықтама | |
| |беріңдер; | |
| |Мына элементтердің салыстырмалы атомдық массасын есептеңдер:| |
| |калий, магний, алюминий. | |
|Жаңа сабақты |Білімділік міндеттері: | |
|түсіндіру |Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын | |
|кезеңдері: |қамтамасыз ету; | |
| |- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен қорытынды | |
| | | |
| |шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс –тәсілдерді үйрету; | |
| |- оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін | |
| |қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға | |
| |,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық тұрғыдан| |
| |түсінуге көмек жасау. | |
| |2.Мұғалімнің түсіндіруі: | |
| |Жаңа сабақты түсіндіру: | |
| |9-ЕТЖ-5 (3) жұмыс істеу – негізгі ұғымдарын қайталау. | |
| |2. Параграф 1.1оқу – бірінші нұсқа | |
| |Параграф 1.2 оқу – екінші нұсқа | |
| |3.Нашарүлгеретін оқушыларға көңіл аудару. | |
|Жаңа сабақты |Білімділік мақсаты: |20-22 |
|қалай |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|қабылдағанын |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|алғашқы |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; - | |
|тексеру |1. 10-ЕТЖ-1 дәптерімен жұмыс орындау: бірінші нұсқа №1-4, | |
|кезеңі: |6бет | |
| |2. (1-8) сұрақтарға ауызша жауап беру : 8 бет | |
| |1.1параграфтан соң; | |
| |10бет (1-10) 1.2. параграфтан кейін. | |
|Білімді |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге |2-3 |
|қорытындылау |жеткізу; | |
|және жүйелеу:|-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып | |
| |тапсырманың күрделілігін анықтау; | |
| |Атом – күрделі өте кішкентай бөлшек | |
| |Молекула –бұл жай немесе күрделі заттың құрамы мен химиялық | |
| |қасиетін сақтайтын, кішкентай бөлшектер | |
| |Химиялық элемент –ядро зарядтары бірдей атомдардың түрі. | |
| |1 мольдің массасы - бұл молярлық масса | |
| |Молекулалық кристалл торы бар күрделі заттар, алыну әдісіне | |
| |қарамастан құрамы тұрақты болады: құрам тұрақтылық заңы | |
| |Әрбір молекуланың салыстырмалы молекулалық массасы болады. | |
| |23 | |
| |Кез-келген заттың 1 молінде 6.02*10 бөлшек болады | |
| |Бұл Авогадро саны | |
| |Бірдей жағдайда әртүрлі газдың бірдей көлеміндегі молекула | |
| |саны да бірдей. Бұл Авогадро заңы. | |
|Білімді |-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс |3-4 |
|тексеру және |меңгергенін анықтау; | |
|өз бетінше |Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды | |
|тексеру |анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау. | |
|кезеңі: |-оқушылардың өзін –өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай | |
| |жасау. | |
| |Дәптерге қажетті мәліметтерді жазу. | |
|Үй |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|тапсырмасын |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны | |
|беру кезеңі: |шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар: | |
| |параграф 1.1-1.2.оқу. № 11,15– жазбаша орындау. (9бет) | |
|Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың |1-2 |
|қорытындысын |кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою. | |
|шығару | | |
|кезеңі. | | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |§ 1,3.1,4. Химиялық элементтердің атом құрылысы.Атомдағы |уақыты|
| |электронның күйі.Энергетикалық деңгейлер бойынша электрондардың | |
| |таралуы. | |
|Білімділік |Оқушылардың атом құрылысы,атомдағы электрондардың | |
|мақсаты: |күйі,энергетикалық деңгейлерді толтыру заңдылықтарын,период нөмірі | |
| |мен энергетикалық деңгейлер арасындағы байланысты ашу,кванттық | |
| |теорияның маңызы химиялық туралы алған білімдерін жетілдіру; | |
|дамытушылық |энергетикалық деңгейлерді толтыру,атомдағы электрондардың | |
| |қозғалысының материалдық негізін аша білу білік- дағдыларын дамыту;| |
|тәрбиелік: | | |
| |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Жаңа сабақ түсіндіру. | |
|Сабақ өткізілу |фронталды әңгімелесу,қорытынды жасау,жаттығулар орындау, кітаппен | |
|түрі: |өзбетінше жұмыс істеу, 10-ЕТЖ-1, | |
|Құралдар мен |Кітап, дәптер, интерактивті тақта . Д.И.Менделеевтің ХЭПЖ , | |
|реактивтер: |10-ЕТЖ-1. | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың | |
| |көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу | |
| |жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын |Сабақтың білімділік мақсаты: |1-2 |
|тексеру кезеңі:|-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
| |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында | |
| |қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |1.мына қосылыстарды (тақтаға жазу)ата: айналымға берілген үй | |
| |тапсырмасын тексеру. | |
|Оқушыларды |1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын|5-6 |
|білімді ,саналы|айқындау. | |
|және белсенді |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. | |
|түрде меңгеруге|Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою. | |
|дайындау |Білімділік міндеттері: | |
|кезеңі: |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын | |
| |жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |3.Білімді жаңғырту. (Актуализация ): | |
| |Электрондардың энергетикалық деңгейлер бойынша таралуы: | |
| |10-ЕТЖ-1 тексеру жұмысын жүргізу (20 бет,) 3нұсқа -№1,2,4; | |
| |4нұсқа-№2,3,4. | |
|Жаңа сабақ |Білімділік міндеттері: |12-13 |
|түсіндіру |-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз | |
|кезеңі: |ету; | |
| |-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді | |
| |меңгеруіне жағдай туғызу; | |
| |- оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру | |
| |әдістерімен қамтамасыз ету; | |
| |-түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге | |
| |,талдауға көмек ету; | |
| |-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше | |
| |қабылдауын қамтамасыз | |
| |Мұғалімнің толықтыруы | |
| |1.Берілген тақырыпты кітаппен өз бетінше оқу - 2.3 ( 55-56) | |
| |жоспар бойынша: | |
| |Оқу және айтып беру: | |
| |1. Корпускулалық екі жақты қасиеті. | |
| |2. Орбиталь. Энергетикалық деңгейлер. | |
| |3. Бас квант саны. | |
| |4.Қорытынды. | |
| |Мұғалімнің толықтыруы. | |
| |Энергетикалық деңгейлер | |
| |Атомның орбитальдарының мөлшері әр түрлі. Электрон ядроға неғұрлым | |
| |күшті тартылса, яғни ядромен неғұрлым берік байланысса, соғұрлым | |
| |орбиталь мөлшері азаюы керек. Мөлшері жуық орбитальдардан | |
| |электрондық қабаттар немесе энергетикалық деңгейлер қалыптасады. | |
| |Энергетикалық деңгейлерді ядродан қашықтығына қарай нөмірлейді: | |
| |1,2,3,4,5,6,7. Кейде оларды сәйкесінше әріптермен белгілейді: K, L,| |
| |M, N, O, P, Q. (2.4 сурет). | |
| |Электрондардың энергия қоры және ядро өрісіндегі олардың | |
| |қозғалысының сипаты – атомдағы процестерді сипаттайтын, | |
| |математикалық теңдеулерді шешкенде шығатын кванттық сандармен | |
| |анықталады. | |
| |n бас квант саны | |
| |Электрондардың энергиясын сипаттайтын бүтін сан n бас квант саны | |
| |деп аталады. Ол электрон [pic] орналасқан энергетикалық деңгейдің | |
| |нөміріне тең. Бірінші энергетикалық деңгейдің электрондарының | |
| |энергиясы аз, олар ядроға күшті тартылады. Келесі деңгейлердің | |
| |электрондары үлкендеу энергия қорларымен сипатталады, олар ядромен | |
| |әлсіздеу байланысқан. Сыртқы деңгейдің электрондары ядроға тым | |
| |әлсіздеу тартылатыны анық. | |
| |Атомдағы энергетикалық деңгейлердің саны элемент орналасқан | |
| |периодтың нөміріне тең: І период атомдарында – бір энергетикалық | |
| |деңгей, ІІ периодта – екі, ІІІ периодта – үш және т.с.с. | |
| |Энергетикалық деңгейдегі электрондардың максимал саны (V периодқа | |
| |дейін) мынадай формуламен анықталады: | |
| |[pic][pic] | |
| |мұндағы N – электрон саны, ал n – деңгей нөмірі немесе бас квант | |
| |саны. | |
| |Осы теңдеуге сәйкес, 1-энергетикалық деңгейде екі электрон: 2-де – | |
| |8,3-де – 18, 4-де – 32 электрон бола алады. | |
| |Энергетикалық деңгейлер деңгейшелерден тұрады.Әрбір деңгейше | |
| |бір-бірінен энергия қоры арқлы ерекшеленеді. Деңгейшелер саны бас | |
| |квант санының мәніне тең. Деңгейшелер әртүрлі | |
| |формадағыорбитальдардан тұрады: s,p,d,f. | |
| |Бор теориясын электронның толқындық және басқа элементар | |
| |бөлшектердің қасиетін есепке алатын кванттық теория алмастырды. | |
| |Кванттық механика күрделі математикалық аппарат, сондықтан | |
| |біз,тек атом және молекула құрылысына байланысты сұрақтарды | |
| |түсінуге болатын жақтарын ғана қарастырамыз.Маңыздысы атомдағы | |
| |электронның қозғалысы квант сандарымен сипатталады: | |
| |А) бас квант саны -n | |
| |Б) орбиталь квант саны-l | |
| |В) магнит-m | |
| |Г) спин-s. | |
| |А). Бас квант саны сол орбитальда қозғалған электронның жалпы | |
| |энергиясын анықтайды;олар кез келген бүтін санға тең болады 1 | |
| |(п=1,2,3,….). | |
| |Б). Орбиталь квант саны арқылы электронның қандай деңгейшеде | |
| |болатынын көрсетуге болады: | |
| |Мәндері: 0 1 2 3 4 | |
| |Орбитальдар: s p d f g. | |
| |Орбиталь: электрон бұлты болатын кеңістік | |
| |Орбитальдардың пішіні орбиталь квант санымен анықталады. | |
| |В). Магнит квант саны : Ядро өрісінде қозғалатын электрондар | |
| |магнит өрісін туғызады,оларың өзара әсерлесуі кеңістіктегі | |
| |орбитальдардың бағытын анықтайды . | |
| |z z | |
| |z | |
| |x x | |
| |x | |
| |y y | |
| |y | |
| |Г). спин квант саны: электрондардың өз осінде қарама-қарсы бағытта | |
| |ұршық тәрізді айналу қабілеті бар екені анықталды.Мұндай | |
| |қасиеті«электрон спині» | |
| |( айналу)деп аталады. Атомның барлық қасиетін толықтай түсіндіру | |
| |үшін 1925жылы году электронның спиндері туралы гипотеза ұсынылды. | |
| |Ол z осінде екі мәнді: | |
| |m =+ m = - | |
| |=Қорытынды | |
| |А)Ядро маңындағы кеңістікте қозғалғанда электрондар белгілі бір | |
| |орбитальдар құрайды. | |
| |Б)Мөлшері жуық орбитальдар атомда энергиясының өсуі бойынша | |
| |орналасқан энергетикалық деңгейлер құрайды. | |
| |В)Энергетикалық деңгейлердің саны элемент орналасқан периодтың | |
| |нөміріне тең. | |
|Жаңа сабақты | Білімділік мақсаты: |7-8 |
|қалай |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын | |
|қабылдағанын |анықтау; | |
|алғашқы тексеру|-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері: |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |Дәптерге қажетті мәліметтерді жазу. | |
|Білімді жүйелеу|Білімділік міндеттері: |3-4 |
|және |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|қорытындылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
| |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары | |
| |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу; | |
| |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың| |
| |күрделілігін анықтау. | |
| |Жаттығу орындау №4-6 (63) | |
|Бақылау және |Білімділік міндеттері: |4-5 |
|өзбетінше |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|бақылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |1. Жаттығуларды тексеру | |
|Үй тапсырмасын |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы| |
| |түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| |Параграф 1,3.1,4 -оқу , 1-3(1 деңгей);№7-10 (2 деңгей)жатт.жазбаша| |
| | | |
| |2. Күнделікке жазғанын тексеру. | |
| Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың |1-2 |
|қорытынды сын |кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою. | |
|шығару кезеңі. | | |
| Рефлексия |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|кезеңі: |-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру. | |
| |-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым | |
| |–қатынас принципін үйрету.Өздерің сабақта не істеп | |
| |үлгердіңіздер?Сыныптастарыңызға немен көмектесе алдыңыздар. қызықты| |
| |болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай? | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |Қорытындылау. |уақ|
| | |ыты|
|Білімділік |Металдар мен бейметалдардың құрылысы және қасиеттері,ХЭПЖ орны, | |
|мақсаты: |металдардың бейметалдардан айырмашылығы туралы алған білімді, | |
| |қалыптастыру; Оқушылардың«Атом құрылысы ілімі тұрғысынан | |
| |Д.И.Менделеевтің периодтық заң және периодтық жүйесі», | |
|дамытушылық: |электрондық графиктік формула құрастыра білу білім-білік | |
| |дағдыларын дамыту; | |
| |түсіндіру,талдау, қорытындылаужасай білу білік ,дағдыларын | |
| |дамыту; | |
|тәрбиелік: |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Семинар сабағы | |
|Сабақ өткізілу|Мұғалімнің түсіндіруі,.Кітаппен өз бетінше жұмыс, жаттығулар | |
|түрі: |орындау, кестемен фронталды әңгімелесу, қорытынды жасау | |
|Құралдар мен |Кітап, дәптер, интерактивті тақта ,10-ЕТЖ-1 | |
|реактивтер: | | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2|
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың | |
| |көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу| |
| |жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын|Сабақтың білімділік мақсаты: |5-7|
|тексеру |-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
|кезеңі: |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында | |
| |қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |1.Айналымға берілген үй тапсырмасын тексеру. | |
| |2.Нашарүлгерушілермен жұмыс: кеңесшілер көмегі | |
|Оқушылардың |1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ |3-4|
|білімді |мақсатын айқындау. | |
|,саналы және |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін | |
|жаңғырту |көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою. | |
|кезеңі: |Білімділік міндеттері: | |
| |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой | |
| |қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |Менделеев кестесі тарих пен жаңа өмір кестесі. | |
| |3.Білімді жаңғырту: | |
| |Фронталды сұрақтар: | |
| |Сұрақтармен жұмыс- өзара тексеру(нашар үлгерушілермен жұмыс) | |
|Білімді |Білімділік міндеттері: | |
|жүйелеу және |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|қорытындылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
| |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары | |
| |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге | |
| |жеткізу; | |
| |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып | |
| |тапсырманың күрделілігін анықтау. | |
| |Семинар сабағы ,методикалық нұсқаумен бірге. | |
|Бақылау және |Білімділік міндеттері: | |
|өзбетінше |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|бақылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |1.Жаттығуды тексеру | |
|Үй тапсырмасын|Білімділік міндеттері: |1-2|
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу | |
| |жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| |Параграф1.3-1.4. | |
| |2. Күнделікке жазғанын тексеру | |
|Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың |1-2|
|қорытынды сын |кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою. | |
|шығару кезеңі.| | |

Семинар сабағының сұрақтары:

|№ |сұрақтары |әдебиет|
|1 |Химиялық элементтердің периодтық жүйесі қалай құрастырылғын? |1.1 |
|2 |Бір периодтағы элементтердің тотығу дәрежесі қалай өзгереді? |2.1 |
|3 |Атом құрылысының ядролық моделі қандай дәйектерге сүйеніп ұсынылған? |2.2 |
|4 |Бір химиялық элементтің изотоптарының айырмашылығы қандай? |2.2 |
|5 |«Орбиталь», «электрондық бұлт», «электрондық деңгей» ұғымдарына сипаттама|2.3 |
| |беріңдер?. | |
|6 |Паули принципін айтыңдар. |2.4 |
|7 |Нақты мысалмен орбиталдардың толтырылуының негізгі ережесін айтыңдар. |2.4 |
|8 |Период, топ, реттік нөмірдің, периодтық заңның физикалық мәні неде? |2.6 |
|9 |Периодтық заңның маңызына сипаттама беріңдер. |2.7 |
|10 |Период пен топтарда атом радиусы, тотығу дәрежесі, электртерістілік, |2.8 |
| |электронтартқыштық, иондану энергиясы қалай өзгереді? | |
|11 |ХЭПЖ қарай отырып мүмкін болатын валенттілігі мен тотығу дәрежесінің |2.9 |
| |шамасын қалай анықтауға болады | |
|12 |Бір топтағы оксидтердің қасиеттері қалай өзгереді? |2.10 |
|13 |Бір периодтағы оксидтердің қасиеттері қалай өзгереді? |2.10 |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |§ 1,5.1,6. Атом құрылысы туралы ілім тұрғысынан химиялық |уақыты|
| |элементтердің периодтық заңы және периодтық жүйесінің маңызы | |
|Білімділік |Оқушылардың периодтық заңның маңызы,периодтық заңның ғылым | |
|мақсаты: |дамуындағы маңызын аша білу,теориялық білімнің рөлі туралы алған | |
| |білімдерін жетілдіру; | |
| | | |
|дамытушылық |атомның электрондардық формуласын жазып, энергетикалық | |
| |деңгейлерді толтыра білу,сөздік қорын молайту,қорытындылай | |
|тәрбиелік: |білу,көңіл аудару,есте сақтау білік- дағдыларын дамыту; | |
| |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Жаңа сабақ түсіндіру. | |
|Сабақ өткізілу |фронталды әңгімелесу,қорытынды жасау,жаттығулар орындау, | |
|түрі: |кітаппен өзбетінше жұмыс істеу, 10-ЕТЖ-1, | |
|Құралдар мен |Кітап, дәптер, интерактивті тақта . Д.И.Менделеевтің ХЭПЖ , | |
|реактивтер: |10-ЕТЖ-1. | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың | |
| |көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу | |
| |жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын |Сабақтың білімділік мақсаты: |1-2 |
|тексеру кезеңі: |-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
| |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында | |
| |қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |1.мына қосылыстарды (тақтаға жазу)ата: айналымға берілген үй | |
| |тапсырмасын тексеру. | |
|Оқушыларды |1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ |5-6 |
|білімді ,саналы |мақсатын айқындау. | |
|және белсенді |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету.| |
|түрде меңгеруге |Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою. | |
|дайындау кезеңі:|Білімділік міндеттері: | |
| |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой | |
| |қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |Периодтық заң және химиялық элементтердің периодтық жүйесінің | |
| |маңызы | |
| |3.Білімді жаңғырту. (Актуализация ): | |
| |1. 10-ЕТЖ-1 жұмыс істеу Қосымша тапсырма .20бет (10-ЕТЖ-1) | |
|Жаңа сабақ |Білімділік міндеттері: |12-13 |
|түсіндіру |-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын | |
|кезеңі: |қамтамасыз ету; | |
| |-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді | |
| |меңгеруіне жағдай туғызу; | |
| |- оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру | |
| |әдістерімен қамтамасыз ету; | |
| |-түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге | |
| |,талдауға көмек ету; | |
| |-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше | |
| |қабылдауын қамтамасыз ету. | |
| |Оқу | |
| |1.Берілген тақырыпты кітаппен өз бетінше оқу –параграф 1.5.1.6 | |
| |оқу ( 20-24) оқып, сұрақтарға жауап беру | |
|Жаңа сабақты | Білімділік мақсаты: |7-8 |
|қалай |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын | |
|қабылдағанын |анықтау; | |
|алғашқы тексеру |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері: |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |ПЗ- табиғаттың маңызды заңдарының бірі,ол жаңа элементтер мен | |
| |олардың қосылыстарын сипаттап болжауға мүмкіндік берді; | |
| |Философияда- ол табиғат дамуының ең жалпы заңдарын(терісті | |
| |теріске шығару,қарама-қайшылықтың күресі мен бірлігі,санның | |
| |сапаға ауысуы) дәлелдеп,әрі бейнелеп берді. | |
| |Атом құрылысының теориясын ашуға мүмкіндік туғызды( ПЗ физикалық | |
| |мәнін ашты,элементтің орналасуын түсіндірді); | |
| |Педагогикада; | |
| |ПЗ –химия, физикадағы барлық жаңалықтардың негізі. | |
| |1.1875жылы - галлий, Л.де Буабодран (экаалюминий); | |
| |1879 жылы - скандий, Нильсон (экабор); | |
| |1886 жылы -германий, Винклер (экасилиций) | |
| |2.Түсініксіз сұрақтар парақтарымен жұмыс істеу: оқушы не мұғалім | |
| |жауап береді. | |
|Білімді жүйелеу |Білімділік міндеттері: |3-4 |
|және |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|қорытындылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
| |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары | |
| |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге | |
| |жеткізу; | |
| |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып | |
| |тапсырманың күрделілігін анықтау. 1. Қорытынды айту: | |
| |ПЗ- табиғаттың маңызды заңдарының бірі,ол жаңа элементтер мен | |
| |олардың қосылыстарын сипаттап болжауға мүмкіндік берді; | |
| |Философияда- ол табиғат дамуының ең жалпы заңдарын(терісті | |
| |теріске шығару,қарама-қайшылықтың күресі мен бірлігі,санның | |
| |сапаға ауысуы) дәлелдеп,әрі бейнелеп берді. | |
| |Атом құрылысының теориясын ашуға мүмкіндік туғызды( ПЗ физикалық | |
| |мәнін ашты,элементтің орналасуын түсіндірді); | |
| |Педагогикада; | |
| |ПЗ –химия, физикадағы барлық жаңалықтардың негізі. | |
|Бақылау және |Білімділік міндеттері: |4-5 |
|өзбетінше |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|бақылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |1.Түсініксіз сұрақтарды жазу: сыныппен жауап беру | |
|Үй тапсырмасын |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу | |
| |жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| |Параграф 1.5.1.6 -оқу, № 1-5 | |
| |2. Күнделікке жазғанын тексеру. | |
| Сабақ қорытынды|- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың |1-2 |
|сын шығару |кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою. | |
|кезеңі. | | |
| Рефлексия |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|кезеңі: |-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру. | |
| |-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым | |
| |–қатынас принципін үйрету.Өздерің сабақта не істеп | |
| |үлгердіңіздер?Сыныптастарыңызға немен көмектесе алдыңыздар. | |
| |қызықты болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай? | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |§ 1.7.Элементтердің периодты түрде өзгеретін қасиеттері. |уақыты|
|Білімділік |Химиялық элемент атомының қауызына байланысты элементтердің | |
|мақсаты: |қасиеттерінің топ пен период бойынша периодты түрде өзгеруі(атом | |
| |радиусы,электронтартқыштық,электртерітілік,иондану энергиясы) | |
| |химиялық элементтердің валенттігі, валенттілік мүмкіндіктері,тотығу| |
|дамытушылық |дәрежесі ұғымдарын атом құрылысы ілімі және химиялық байланыс | |
| |тұрғысынан түсіндіру туралы білімдерін қалыптастыру; | |
|тәрбиелік: |сөздік қорын молайту,қорытындылай білу,көңіл аудару,есте сақтау | |
| |білік- дағдыларын дамыту; | |
| |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Жаңа сабақ түсіндіру. | |
|Сабақ өткізілу |фронталды әңгімелесу,қорытынды жасау,жаттығулар орындау, кітаппен | |
|түрі: |өзбетінше жұмыс істеу, 10-ЕТЖ-1, | |
|Құралдар мен |Кітап, дәптер, интерактивті тақта . Д.И.Менделеевтің ХЭПЖ , | |
|реактивтер: |10-ЕТЖ-1. | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың | |
| |көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу | |
| |жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын |Сабақтың білімділік мақсаты: |1-2 |
|тексеру кезеңі:|-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
| |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында | |
| |қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |1.мына қосылыстарды (тақтаға жазу)ата: айналымға берілген үй | |
| |тапсырмасын тексеру. | |
|Оқушыларды |1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын|5-6 |
|білімді ,саналы|айқындау. | |
|және белсенді |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. | |
|түрде меңгеруге|Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою. | |
|дайындау |Білімділік міндеттері: | |
|кезеңі: |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын | |
| |жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |Элементтердің периодты түрде өзгеретін қасиеттері | |
| |3.Білімді жаңғырту. (Актуализация ): | |
| |1Фронталды сұрақтар: (нашар үлгерушілермен жұмыс) | |
| |Периодтық жүйе қанша период және қанша топтан тұрады? | |
| |Период деген не? | |
| |Топ не себебті топшаларға бөлінеді? | |
|Жаңа сабақ |Білімділік міндеттері: |12-13 |
|түсіндіру |-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз | |
|кезеңі: |ету; | |
| |-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді | |
| |меңгеруіне жағдай туғызу; | |
| |- оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру | |
| |әдістерімен қамтамасыз ету; | |
| |-түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге | |
| |,талдауға көмек ету; | |
| |-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше | |
| |қабылдауын қамтамасыз ету. | |
| |Мұғалімнің ауызша түсіндіруі: | |
| |Атомдардың электрондық қауызына орай анықталатын элементтердің | |
| |барлық қасиеттері периодттық жүйенің периоды мен тобы бойынша заңды| |
| |өзгереді, себебі ұқсас элементтердің электрондық құрылымы ұқсас, | |
| |бірақ бірдей емес, сондықтан топта және топшада бір элементтен | |
| |екіншісіне ауысқан кезде қасиеттердің жай қайталануы емес олардың | |
| |заңды өзгеруі байқалады. | |
| |Электрондық конфигурацияға байланысты атомдардың келесі қасиеттері| |
| |: атом радиусы, иондану энергиясы, электрон тартқыштық, | |
| |электротерістілік, тотығу дәрежесі периодты өзгереді. | |
| |Атом радиусы. Атомның шамасын дәл анықтау мүмкін емес. Есептеулерде| |
| |шартәрізді атомдар радиустарының жуықталған мәндері қолданылады. | |
| |Оларды рентгенқұрылымдық әдіспен бір элементтің екі көрші | |
| |атомдарының орталықтарын (центрлерін) бөлетін қашықтықтың шамасын | |
| |пайдаланып анықтайды. | |
| |Атом радиусы элементтің қасиетіне әсер етеді. Радиус неғұрлым үлкен| |
| |болса, сыртқы деңгейдің электрондары соғұрлым әлсіз тартылады. | |
| |Керісінше атом радиусы кемігенде электрондар ядроға күшті | |
| |тартылады. | |
| |Период бойынша атом радиусы солдан оңға қарай кемиді. Мұны ядро | |
| |заряды артқанда электрондардың тартылу күшінің өсуімен түсіндіреді.| |
| |Топшада жоғырыдан төмен қарай атом радиусы артады, өйткені қосымша | |
| |электрондық қабаттың қосылуы нәтижесінде атомның көлемі ұлғаяды. | |
| |(2.20-сурет). | |
| |Сонымен ядро заряды артқанда атом радиусының өзгеруі анық периодтық| |
| |сипатта болады. (2.21-сурет ) | |
| |Электртерістілік. Элементтердің бейметалдық немесе металдық | |
| |қасиеттері электртерістілік деп аталатын шамамен сипатталады, ол | |
| |атомның иондану энергиясы мен электронтартқыштық мәндеріне сүйеніп | |
| |есептеледі. | |
| |Электртерістілік ұғымын 1932 ж. америкалық ғалым Л.Полинг енгізген.| |
| |Электртерістілік – бұл қосылыстағы атомның өзіне электрондарды | |
| |тарту қабілеті. | |
| |Электртерістіктің алғашқы шкаласын құрған да Л. Полинг. | |
| |Атомның электртерістігі неғұрлым күшті болса , ол химиялық байланыс| |
| |түзу кезінде ортақ электрондық жұптың бұлтын соғұрлым өзіне күшті | |
| |тартады. | |
| |Электртерістігі ең күшті элемент фтор, оның электртерістігі 4-ке | |
| |тең деп алынған.Сілтілік металдар атомдарының электртерістігінің | |
| |мәні төмен. Инертті газдардың электртерістігі жоқ. Себебі олардың | |
| |атомдарының сыртқы деңгейінің аяқталған және тұрақты. | |
| |Химиялық элементтердің электртерістігін литийдің электртерістік | |
| |мәнімен (1,0) салыстырып, қарапайым және қолдануға қолайлы | |
| |салыстырмалы электртерістік шамаларын алады . | |
| |Кестедегі элементтердің электртерістік мәндерін салыстырып , бұл | |
| |шаманың периодты өзгеретінін оңай байқайға болады: периодта | |
| |элементтердің электртерістігі реттік нөмірі артқан сайын өседі, ал | |
| |топта - кемиді. Салыстырмалы электртерістік неғұрлым үлкен болса, | |
| |элемент соғұрлым бейметалдық қасиетті күштірек көрсетеді. | |
| |Бейметалдардың салыстырмалы электртерістігі үлкен, ал металдардың | |
| |электртерістігі аз. Химиялық реакцияларда электрондар әдетте | |
| |электртерістігі аз атомнан салыстырмалы электртерістігі үлкен | |
| |атомға қарай ығысады. Химиялық әрекеттесулерге металдар | |
| |тотықсыздандырғыштар ретінде кіріседі. Фтордан басқа бейметалдар | |
| |тотықтырғыш та, тотықсыздандырғыш та қасиет көрсетеді. Периодта жай| |
| |заттардың тотықсыздандырғыштық қасиеттері азаяды,ал тотықтырғыштығы| |
| |өседі. Заттың тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш қасиеттерінің өзгеру | |
| |сипаты реакциядағы серіктесінің табиғатына және реакцияның жүру | |
| |жағдайына тәуелді. Негізгі топшаларда элементтің реттік нөмірі | |
| |артқан сайын бейметалдардың тотықтырғыштық қасиеттері әлсірейді ал| |
| |металдардың тотықсыздандырғыштық қасиеті күшейеді. | |
| |Қорыта келе, химиялық элемент атомдарының қасиеттері периодтты | |
| |өзгереді деп қорытынды жасауға болады. | |
| |Д.И.Менделеев ПЗ ашарда «валенттілік» ұғымын атомның негізгі | |
| |қасиеттерінің бірі ретінде қолданды. Валенттілік атомның басқа | |
| |атомды қосып алу қасиетін сипаттайды. « Валенттілік» ұғымының | |
| |физикалық мәні атом құрылысы және химиялық байланыс туралы ілімнің| |
| |дамуымен түсіннікті бола бастады.Элемент атомдары электронды береді| |
| |немесе қосып алып,ортақ электрон жұптарын түзеді,ал атомдар | |
| |арасындағы химиялық байланысқа түзуге қатысатын электрондар | |
| |валентті деп аталады.Валентті электрондарға сыртқы аяқталмаған | |
| |деңгейдегі электрондар және сырттан санағанда астыңғы деңгей | |
| |электрондары да жатады(мысалы d-элементтер). | |
| |Марганецтің 25 электроны бар : 1 s-2, 2 s-2, 2p-6, 3 s -2, | |
| |3p-6, 3 d-5, 4 s-2, сондықтан оның жоғары валенттігі жетіге | |
| |тең.Жоғары валенттілік мәні ядро зарядының шамасына периодты | |
| |түрде тәуелді.Химиялық байланыс теориясын есепке алу арқылы | |
| |валенттіліктің анықтамасы да өзгерді.Валенттілік атомдар арасындағы| |
| |түзілген химиялық байланыс санымен анықталады. Атомдар арасында | |
| |түзілетін химиялық байланыс саны, олардың химиялық байланыс түзуге | |
| |жұмсалатын жұптаспаған электрондар санына тең. | |
| |Сұрақ:Валенттілік нолге немесе теріс бола ала ма? (Жоқ) | |
| |*Қосылыстардағы атомның күйін білу үшін «тотығу дәрежесі» деген | |
| |ұғым енгізілген. Тотығу дәрежесі- атомның берген немесе қосып алған| |
| |электрон санымен анықталады. Сұрақ: Тотығу дәрежесі қандай | |
| |мәндерге ие? | |
| |А) Электронын басқа атомға беретін атомдар оң тотығу дәрежесіне ие| |
| |болады,олардың электртерістігі қосылыстағы жұбымен салыстырғанда | |
| |кем болады. Электронды басқа атомнан қосып алатын атомдар теріс | |
| |тотығу дәрежесіне ие болады,олардың электртерістігі қосылыстағы | |
| |жұбымен салыстырғанда артық болады. Жай зат молекуласындағы | |
| |атомдардың тотығу дәрежесі нөльге тең болады. (мысалы: N2, | |
| |0O20,H20,CI20,F20,I02,Br02 Zn0, Fe0). | |
| |Элемент атомының тотығу дәрежесі –шартты ұғым,оны заттарды | |
| |жіктегенде,қасиеттерін сипаттағанда қолданып,элементтің қандай | |
| |қасиет көрсететінін анықтайды.Мысалы күкірттің күкірт қышқылындағы | |
| |тотығу дәрежесі+6,яғни ол басқа электрон бере алмайды,тотықтырғыш | |
| |қасиет көрсетеді,ал күкірсутекте күкірт ең төменгі тотығу дәрежесін| |
| |көрсетіп тотықсыздандырғыш қасиет көрсетеді.Тотығу дәрежесі көп | |
| |жағдайда валеттілікке сәйкес келмейді. | |
|Жаңа сабақты | Білімділік мақсаты: |7-8 |
|қалай |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын | |
|қабылдағанын |анықтау; | |
|алғашқы тексеру|-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері: |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |1.Жаттығу орындау | |
| |Жат 1-3 .кітаптың 28беті (4 тапсырма– 4 нұсқа) | |
|Білімді жүйелеу|Білімділік міндеттері: |3-4 |
|және |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|қорытындылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
| |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары | |
| |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу; | |
| |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың| |
| |күрделілігін анықтау. | |
| |1. Дәптерге қорытынды жазу: | |
| |Электрондық қауыздың құрылысына байланысты атомдардың барлық | |
| |қасиеттері периодты өзгереді. Бір периодтағы элементтердің иондану| |
| |энергиясы ядро заряды өскенде және атом радусы кемігенде солдан | |
| |оңға қарай өседі. Негізгі топшаларда ол жоғарыдан төмен қарай | |
| |ядродан электрон қашықтығының артуына сай кемиді. | |
| |Период бойынша атом радиусы солдан оңға қарай кемиді. Мұны ядро | |
| |заряды артқанда электрондардың тартылу күшінің өсуімен түсіндіреді.| |
| |Топшада жоғырыдан төмен қарай атом радиусы артады, өйткені қосымша | |
| |электрондық қабаттың қосылуы нәтижесінде атомның көлемі ұлғаяды. | |
| |Бұл сыртқы электрондық деңгей құрылысының периодты қайталануымен | |
| |түсіндіріледі. | |
| |Ұқсас элементтердің электрондық деңгейінің саны ядро зарядының | |
| |өсуіне сай артады, осыған орай қасиеттері жай қайталанбайды, олар | |
| |периодтық заңдылықпен өзгереді. | |
| |2. 10-ЕТЖ-1жұмыс істеу (21), 1-нұсқа. | |
|Бақылау және |Білімділік міндеттері: |4-5 |
|өзбетінше |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|бақылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |1.Жаттығуды тексеру | |
|Үй тапсырмасын |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы| |
| |түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| |Параграф 1-.7--оқу ,№ 3 жазбаша. | |
| |2. Күнделікке жазғанын тексеру. | |
| Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың |1-2 |
|қорытынды сын |кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою. | |
|шығару кезеңі. | | |
| Рефлексия |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|кезеңі: |-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру. | |
| |-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым | |
| |–қатынас принципін үйрету.Өздерің сабақта не істеп | |
| |үлгердіңіздер?Сыныптастарыңызға немен көмектесе алдыңыздар. қызықты| |
| |болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай? | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |§ 1.8. Химиялық элементтердің қосылыстары қасиеттерінің өзгеруінің |уақыты|
| |периодтылығы. | |
|Білімділік |Химиялық элементтердің ПЖ орнына байланысты қосылыстарының | |
|мақсаты: |қасиеттерінің периодты түрде өзгеруі туралы алған білімдерін | |
| |қалыптастыру; | |
|дамытушылық |сөздік қорын молайту,қорытындылай білу,көңіл аудару,есте сақтау | |
| |білік- дағдыларын дамыту; | |
|тәрбиелік: |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Жаңа сабақ түсіндіру. | |
|Сабақ өткізілу |фронталды әңгімелесу,қорытынды жасау,жаттығулар орындау, кітаппен | |
|түрі: |өзбетінше жұмыс істеу, 10-ЕТЖ-1, | |
|Құралдар мен |Кітап, дәптер, интерактивті тақта . Д.И.Менделеевтің ХЭПЖ , | |
|реактивтер: |10-ЕТЖ-1. | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың | |
| |көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу | |
| |жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын |Сабақтың білімділік мақсаты: |1-2 |
|тексеру кезеңі:|-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
| |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында | |
| |қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |1.мына қосылыстарды (тақтаға жазу)ата: айналымға берілген үй | |
| |тапсырмасын тексеру. | |
|Оқушыларды |1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын|5-6 |
|білімді ,саналы|айқындау. | |
|және белсенді |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. | |
|түрде меңгеруге|Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою. | |
|дайындау |Білімділік міндеттері: | |
|кезеңі: |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын | |
| |жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |Элементтердің қосылыстары қасиеттерінің өзгеруінің периодтылығы. | |
| |3.Білімді жаңғырту. (Актуализация ): | |
| |1Фронталды сұрақтар: (нашар үлгерушілермен жұмыс) | |
| |Валенттілік деген не? | |
| |Қандай электрондар валентті деп аталады? | |
| |Тотығу дәрежесі,атом радиусы, деген не? Олар қалай өзгереді? | |
|Жаңа сабақ |Білімділік міндеттері: |12-13 |
|түсіндіру |-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз | |
|кезеңі: |ету; | |
| |-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді | |
| |меңгеруіне жағдай туғызу; - оқушыларды өтілген материалды қайта | |
| |жаңғыртып, еске түсіру әдістерімен қамтамасыз ету; | |
| |-түсініктер,заңдар,ереже-ді философиялық тұрғыдан түсінуге,талдауға| |
| |көмек ету; -оқушылардың оқу материалын өз әдіс | |
| |-тәсілдерімен бетінше қабылдауын қамтамасыз ету. Оқу 1.Берілген | |
| |тақырыпты кітаппен өз бетінше оқу –параграф 1.8оқу ( 28-30) оқып, | |
| |сұрақтарға жауап беру.1,4 кестемен жұмыс істеу 28 бет. | |
|Жаңа сабақты | Білімділік мақсаты: |7-8 |
|қалай |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын | |
|қабылдағанын |анықтау; | |
|алғашқы тексеру|-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері: |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |1.Жаттығу орындау | |
| |Жат 1-4 .кітаптың 30беті (4 тапсырма– 4 нұсқа) | |
|Білімді жүйелеу|Білімділік міндеттері: |3-4 |
|және |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|қорытындылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
| |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары | |
| |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу; | |
| |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың| |
| |күрделілігін анықтау. | |
| |1. Дәптерге қорытынды жазу: | |
| |Периодтылық тотығу дәрежесінің өзгеруі химиялық қосылыстардың | |
| |құрамының периодты түрде өзгеруіне әсер етеді.Бұны алғаш | |
| |Д.И.Менделеев элементтердің сутекті және оттекті қосылыстарынының | |
| |жалпы формуласын ХЭПЖ бойынша топтарға орналаст | |
| |Периодта солдан оңға қарай типтік металдан типтік бейметалға | |
| |өткенде оксидтердің негіздік қасиеттері әлсіреп қышқылдық | |
| |қасиеттері артады. | |
| |Периодта солдан оңға қарай типтік металдан типтік бейметалға | |
| |өткенде гидроксидтердің негіздік қасиеттері әлсіреп қышқылдық | |
| |қасиеттері артады | |
| |Түсіндіру:3 период элементтерінің оксидтерді мен гидроксидтерінде | |
| |екі химиялық байланыс түрін байқауға болады: иондық,коваленттік. | |
| |Металлдардың оксидтерді мен гидроксидтері–ионды қосылыстар, | |
| |бейметаллдар –ковалентті. | |
| |*гидроксидтердің қышқылдық, негіздік,амфотерлі түрде | |
| |диссоциациялану қабілеттілігі Н-О, О-Э байланысының салыстырмалы | |
| |полюстілігіне тәуелді . | |
| |* 1,2 топтың металдарынан түзілетін сутекті қосылыстарын гидридтер | |
| |деп атайды және олардың иондық сипатты бар, бейметалдардың сутекті| |
| |қосылыстары ұшқыш газдар. Олардың химиялық қасиеттері сумен | |
| |әрекеттескенде көрінеді.Ол заттар ерігенде,қышқылдар мен сілтілер | |
| |түзіледі. | |
| |*қышқылдардың күші атом ядро зарядының өсуімен артады.Топтарда | |
| |сутекті қосылыстардың қышқылдық қасиеттері жоғарыдан төмен қарай | |
| |артады,атом радиусы артқан сайын Э-Н байланысы әлсірейді. | |
| |2. 10-ЕТЖ-1жұмыс істеу (21), 1-нұсқа. | |
|Бақылау және |Білімділік міндеттері: |4-5 |
|өзбетінше |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|бақылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; 1.Жаттығуды тексеру | |
|Үй тапсырмасын |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы| |
| |түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| |Параграф 1.8 -оқу ,№ 5 жазбаша 2. Күнделікке жазғанын тексеру. | |
| Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың |1-2 |
|қорытындысын |кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою. | |
|шығару кезеңі. | | |
| Рефлексия |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|кезеңі: |-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру. | |
| |-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым | |
| |–қатынас принципін үйрету.Өздерің сабақта не істеп | |
| |үлгердіңіздер?Сыныптастарыңызға немен көмектесе алдыңыздар. қызықты| |
| |болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай? | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |§2.1. Ковалентті байланыс. Лабораториялық тәжірибе №3 «Молекула |Уақы|
| |модельдерін жасау» |ты |
|Білімділік |Химиялық байланыстың түрлері,ковалентті байланыс туралы | |
|мақсаты: |білімдерін жүйелеу және қорытындылау, ковалентті байланыстың | |
|дамытушылық: |маңызды сипаттамалары туралы білімді қалыптастыру; | |
|тәрбиелік: |Заттардағы химиялық байланыстың типін анықтай білу,коваленттік | |
| |байланыстың түзілу схемасын құрастыра білу ,қорытынды | |
| |жасау,салыстыру,білім-білік дағдыларын дамыту; | |
| |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Жаңа білім беру сабағы. | |
|Сабақ өткізілу|Мұғалімнің түсіндіруі,кітаппен өз бетінше жұмыс, жаттығулар | |
|түрі: |орындау, кестемен,сызбанұсқамен жұмыс, фронталды әңгімелесу, | |
|Құралдар мен |Кітап, дәптер, интерактивті тақта . Түрлі түсті шариктер, | |
|реактивтер: |таяқшалар. | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың | |
| |көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу| |
| |жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын|Сабақтың білімділік мақсаты: |5-7 |
|тексеру |-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
|кезеңі: |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында | |
| |қиындықтарды анықтау ; -кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |1.Жаттығуды тексеру. | |
|Оқушыларды |1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ |3-4 |
|білімді |мақсатын айқындау. | |
|,саналы және |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін | |
|белсенді түрде|көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою. | |
|меңгеруге |Білімділік міндеттері: | |
|дайындау |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру. | |
|кезеңі: |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой | |
| |қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |Ковалентті байланыс | |
| |3.Білімді жаңғырту. (Актуализация ): | |
| |1.Фронталды әңгімелесу:(нашар үлгерушілермен жұмыс) | |
| |Байланыстың қандай типтерін білесіңдер? | |
| |Қандай химиялық элемент атомдары арасында ковалентті байланыс | |
| |түзіледі? | |
|Жаңа сабақ |Білімділік міндеттері: |16-1|
|түсіндіру. |-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын |7 |
| |қамтамасыз ету; | |
| |-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді | |
| |меңгеруіне жағдай туғызу; | |
| |- оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру | |
| |әдістерімен қамтамасыз ету; | |
| |-түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге | |
| |,талдауға көмек ету; | |
| |-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше | |
| |қабылдауын қамтамасыз ету. | |
| |Жаңа сабақ материалын түсіндіру: | |
| |Атомдар өзара әрекеттескенде химиялық байланыс түзіледі: | |
| |ковалентті байланыс | |
| |Ортақ электрон жұбы арқылы түзілген байланыс ковалентті байланыс| |
| |деп аталады. Ковалентті байланыс полюсті және полюссіз деп | |
| |екіге бөлінеді.. Ковалентті полюсті байланыс электртерістігі | |
| |бірдей атомдар арасында түзіледі. (Н2О2, С12). Молекуладағы | |
| |атомдар өзара байланысқанда электрон бұлттары жақындап,өзара | |
| |қаптасады. Ковалентті байланыстың пайда болуын сутек | |
| |молекуласының түзілуі арқылы түсіндіруге болады.Н+Н=Н2 (Н0=- | |
| |436кДж/моль | |
| |Атомдар жақындасқанда олардың электрондық бұлттары | |
| |бүркесіп,ядролардың арасындағы кеңістікте максимал электрон | |
| |тығыздығы бар электрон бұлттары түзіледі.Ортақ ядролардың тығыз | |
| |теріс аймаққа тартылуы оларды жақындастырып,тұрақты сутек | |
| |молекуласы түзіледі де,энергия ұтымы болады. | |
| |Қарама-қарсы спиндері бар жұптаспаған электрондар өзара қосылуы | |
| |арқылы ковалентті полюссіз байланыс түзіледі.Ол былай жазылады. | |
| |+ | |
| |s1 s1 1s2 | |
| | | |
| |Ковалентті полюссіз байланыс электртерістік шамасы аз | |
| |ажыратылатын атомдар арасында түзіледі.Бұндай байланыс түрі жиі | |
| |кездеседі.Бұл жағдайда электрон жұбы электртерістігі көп элемент| |
| |атомына қарай ығысады,мысалы су молекуласында оттек атомына | |
| |қарай ығысады: | |
| | | |
| |Н2 О, | |
| |Коваленттік байланыс химиялық элемент атомдарын энергиялық | |
| |тиімді ,тұрақты конфигурацияға ауыстырады. | |
| |Коваленттік байланыс еселігі ортақ электрондық жұптың санына | |
| |тәуелді. Хлор, сутек молекулаларында бір байланыс; оттекте -екі| |
| |байланыс;азотта –үш еселі байланыс. | |
| |:N +N: = N ::: N | |
| | | |
| |Полюсті | |
| |Полюссіз | |
| | | |
| |Электрондық бүркесу аймағы электртерістілігі үлкен атомға | |
| |ығысқан.Мысалы: хлорсутек молекуласы, электрон жұбы сутекке | |
| |қарағанда электртерістілігі үлкен хлор атомына қарай ығысқан. | |
| |Ковалентті полюссіз байланыс электртерістік шамасы бірдей | |
| |атомдар арасында түзіледі | |
| |Мысалы: екі атомды молекулалар. | |
| | | |
| |Коваленттік байланыс электрондық орбиталдардың бүркесу тәсілі | |
| |бойынша ерекшеленеді.Егер байланыстың электрондық бұлты | |
| |атомдардың ядроларын қосатын түзуде жатса,онда берік (-байланыс| |
| |алынады. | |
| |Р-орбитальдар бүйір жақтарымен бүркескенде берік емес (- | |
| |байланыс түзіледі. | |
| |Лабораториялық тәжірибе №3: су молекуласын жинаңдар. | |
| |Коваленттік байланыстың маңызды екі сипаттамасы бар:байланыс | |
| |ұзындығы және байланыс энергиясы. Байланыс ұзындығы ядроаралық | |
| |қашықтықтың шамасына сәйкес келеді.Байланыс ұзындығы неғұрлым | |
| |қысқа болса,соғұрлым химиялық байланыс берік болады.Байланыс | |
| |энергиясы молекуладағы бар байланысты үзуге қажетті энергияға | |
| |тең. Ол кДж/моль –мен өлшенеді. | |
|Жаңа сабақты |Білімділік мақсаты: |4-5 |
|қалай қабылда-|- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын | |
|ғанын алғашқы|анықтау; | |
|тексеру |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері: |Кітаптағы №1-3 жаттығуды орындау,33 бет. | |
|Білімді |Білімділік міндеттері: |2-3 |
|жүйелеу және |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|қорытындылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
| |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары | |
| |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге | |
| |жеткізу; | |
| |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып | |
| |тапсырманың күрделілігін анықтау | |
| |1.Қорытынды жасау: | |
| |*коваленттік байланыс- екі атомның электрондық бұлттары бүркесуі| |
| |арқылы түзіледі , ядролардың арасындағы кеңістікте максимал | |
| |электрон тығыздығы бар электрон бұлттары түзіледі; | |
| |* Ортақ ядролардың теріс аймаққа жақсы тартылуы оларды | |
| |жақындастырады да ,тұрақты молекула түзіліп ,энергия ұтымы | |
| |болады ; | |
| |*КПБ бір элемент атомынан тұратын молекулаларда түзіледі; | |
| |* Полюсті молекулада электрондық бүркесу аймағы | |
| |электртерістілігі үлкен атомға ығысқан ; | |
| |*Еселі байланыстар бүркесу тәсілі бойынша (-және (- байланыс деп| |
| |бөлінеді . | |
| |*КБ негізгі сипаттамасы байланыс ұзындығы және байланыс | |
| |энергиясы. Байланыс ұзындығы ядроаралық қашықтықтың шамасына | |
| |сәйкес келеді.Байланыс ұзындығы неғұрлым қысқа болса,соғұрлым | |
| |химиялық байланыс берік болады.Байланыс энергиясы молекуладағы | |
| |бар байланысты үзуге қажетті энергияға тең. Ол кДж/моль –мен | |
| |өлшенеді. | |
|Бақылау және |Білімділік міндеттері: | |
|өзбетінше |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|бақылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері. |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |1.Соңғы берілген жаттығулар мен есепті тексеру | |
|Үй тапсырмасын|Білімділік міндеттері: |1-2 |
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу | |
| |жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| |Параграф 2.1 оқу -4 (33бет) –жазбаша | |
| |2. Күнделікке жазғанын тексеру. | |
| Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың |1-2 |
|қорытындысы |кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою. | |
|Рефлексия |Білімділік міндеттері: | |
|кезеңі: |-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру. | |
| |-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым | |
| |–қатынас принципін үйрету.Сіздерге сабақ қызықты болды ма? | |
| |Білгендеріңнің маңызы қандай? | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |§2.2. Иондық химиялық байланыс. Иондық және ковалентті |уақы|
| |қосылыстардың қасиеттері. Лабораториялық тәжірибе №4 «Әр түрлі |ты |
| |кристалдық торы бар заттардың қасиеттері » | |
|Білімділік |Иондық байланыс туралы білімді жүйелеу,тереңдету; | |
|мақсаты: |Иондық байланыспен берілген заттарды сипаттай білу,атомдардан | |
|дамытушылық: |иондардың түзілу схемасын құрастыра білу,химиялық байланыстың | |
|тәрбиелік: |түрлерін анықтай білу,ковалентті байланыс туралы білімдерін | |
| |жүйелеу және қорытындылау,салыстыру, білім-білік дағдыларын | |
| |дамыту; | |
| |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Жаңа білім беру сабағы. | |
|Сабақ өткізілу |Мұғалімнің түсіндіруі,кітаппен өз бетінше жұмыс, жаттығулар | |
|түрі: |орындау, кестемен,сызбанұсқамен жұмыс, фронталды әңгімелесу, | |
|Құралдар мен |Кітап, дәптер, интерактивті тақта . Түрлі түсті шариктер, | |
|реактивтер: |таяқшалар. | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. Амандасу.Оқушылардың сабаққа| |
| |дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың| |
| |жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын |Сабақтың білімділік мақсаты: |5-7 |
|тексеру кезеңі: |-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
| |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында | |
| |қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою.1.Жаттығуды тексеру. | |
|Оқушыларды |1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ |3-4 |
|білімді ,саналы |мақсатын айқындау. | |
|және белсенді |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін | |
|түрде меңгеруге |көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою. | |
|дайындау кезеңі:|Білімділік міндеттері: | |
| |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой | |
| |қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |Иондықі байланыс | |
| |3.Білімді жаңғырту. (Актуализация ): | |
| |1.Фронталды әңгімелесу:(нашар үлгерушілермен жұмыс) | |
| |А).Ковалентті байланысқа сипаттама беріңдер: | |
| |(*байланыс ұзындығы, *байланыс энергиясы) | |
| |Б).Мына қосылыстардағы байланыстың типтерін анықтаңдар: | |
| |BCl3 ,CH4 , MgSO4, НСl, К2О,NaCI,KOH,NH4+ CI2 | |
|Жаңа сабақ |Білімділік міндеттері: | |
|түсіндіру. |-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын | |
| |қамтамасыз ету; | |
| |-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді | |
| |меңгеруіне жағдай туғызу; - оқушыларды өтілген материалды қайта | |
| |жаңғыртып, еске түсіру әдістерімен қамтамасыз ету; | |
| |-түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге | |
| |,талдауға көмек ету; | |
| |-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше | |
| |қабылдауын қамтамасыз ету. Жаңа сабақ материалын түсіндіру: | |
| |Иондық байланыс металдық және бейметалдық қасиеттері |15-1|
| |айқын,электртерістілік шамасы ның айырымы көп ажыратылатын |6 |
| |элементтер атомдары арасында түзіледі | |
| |Иондардың,катиондар мен аниондардың электростатикалық тартылуы | |
| |есебінен түзілетін байланыс иондық байланыс деп аталады. | |
| |Иондық байланыстың сипаттамалары: | |
| |: | |
| |Иондық байланыста иондар әр түрлі баңытта тартылатындықтан | |
| |бағыты болмайды.Оның күш өрісі компенсацияланбаған,сондықтан | |
| |иондық байланыс қанықпаған. | |
| |Иондық байланыс пен ковалентті байланыстың пайда болуы | |
| |механизмінде ерекшеліктер жоқ. Олар молекулалық электрондық | |
| |бұлттың полюстену дәрежесімен ерекшшеленеді.Таза иондық | |
| |байланыспен байланысқан зат жоқ.Әдетте иондық байланыстың | |
| |дәрежесімен анықтайды.Мысалы:натрий хлоридінде -0,84. | |
| |Қосылыстардың қасиеттері химиялық байланыс пен олар түзетін | |
| |кристалл тор түріне тәуелді. Ковалентті қосылыстар көбінесе суда| |
| |ерімейді,ал ерісе де жеке молекула күйінде болады. | |
| |Ионды қосылыстар | |
| |Ковалентті қосылыстар | |
| | | |
| |Ериді,олардың ерітінділерінде электролизденетін бос иондар | |
| |болады. | |
| |Ковалентті қосылыстар көбінесе суда ерімейді,ал ерісе де жеке | |
| |молекула күйінде болады. | |
| | | |
| |Балқу темперературасы жоғары. | |
| |Балқу темперературасы төмен. | |
| | | |
| |Қатты заттардың кристалл тор түйіндерінде иондар орналасады. | |
| |Молекулалық кристалл торындағы заттарды ковалентті байланыспен | |
| |түзі- | |
| |леді,олардың балқу температуралары төмен,ковалентті | |
| |байланыспенқатты заттар байланыса алады,олардың кристалл тор | |
| |түйіндерінде атомдар орналасады.Мысалы: алмаз | |
| | | |
| |Қаттылығы жоғары,қиын балқиды ұшпайды. | |
| |Бөлме температурасында олар –сұйықтықтар,газдар. | |
| | | |
| |Тұздар. | |
| |Мұз,қатты галогенсутектер,көптеген органикалық | |
| |қосылыстар,инертті газдар,бір молекуласы бір,екі,үш,төрт,сегіз | |
| |атомнан | |
| |тұратын жай заттар. | |
| | | |
|Жаңа сабақты |Білімділік мақсаты: |3-4 |
|қалай қабылда- |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын | |
|ғанын алғашқы |анықтау; | |
|тексеру |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері: |Жаттығу орындау:10 -ЕТЖ-1 33бет. 1нұсқа. | |
|Білімді жүйелеу |Білімділік міндеттері: |5-6 |
|және |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|қорытындылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
| |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары | |
| |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге | |
| |жеткізу; | |
| |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып | |
| |тапсырманың күрделілігін анықтау | |
| |Дәптерге қорытынды жазу. | |
| |1.Химиялық байланыстың табиғаты бірдей. | |
| |2.Қосылыстардың қасиеттері химиялық байланыстың типіне ғана емес| |
| |,сонымен қатар олар түзетін кристалл торының түріне байланысты..| |
| |3.Иондық және атомдық кристалл торы бар қатты | |
| |заттар,молекулалықкристалл торы бар заттармен салыстырғанда | |
| |беріктеу. | |
|Бақылау және |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|өзбетінше |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|бақылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері. |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |1.Соңғы берілген жаттығуларды тексеру. | |
|Үй тапсырмасын |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу | |
| |жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| |Параграф 2.2 оқу -1-4(34бет) –жазбаша. | |
| |2. Күнделікке жазғанын тексеру. | |
| Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру. |1-2 |
|қорытындысын |Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. | |
|шығару кезеңі. |Баға қою. | |
| Рефлексия |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|кезеңі: |-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру. | |
| |-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым | |
| |–қатынас принципін үйрету.Сіздерге сабақ қызықты болды ма? | |
| |Білгендеріңнің маңызы қандай? | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ
реті: күні________

|Тақырыбы |§2.3-2.4. Металдық химиялық байланыс. Сутектік химиялық |Уа |
| |байланыс. |қыты |
|Білімділік |Металдық байланыс,оның шығуы,металдық байланыстың табиғаты, | |
|мақсаты: |сутектік байланыс,оның шығуы туралы білімдерін | |
|дамытушылық: |жүйелеу,тереңдету; | |
|тәрбиелік: |металдық байланыспен берілген заттарды, сутектік байланысты | |
| |сипаттай білу,атомдардан иондардың түзілу схемасын құрастыра | |
| |білу,химиялық байланыстың түрлерін анықтай білу,ковалентті | |
| |байланыс туралы білімдерін жүйелеу және | |
| |қорытындылау,салыстыру, білім-білік дағдыларын дамыту; | |
| |Сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Білімді тереңдету сабағы. | |
|Сабақ өткізілу |Мұғалімнің түсіндіруі,кітаппен өз бетінше жұмыс, жаттығулар | |
|түрі: |орындау, кестемен,сызбанұсқамен жұмыс, фронталды әңгімелесу, | |
|Құралдар мен |Кітап, дәптер, интерактивті тақта . Түрлі түсті шариктер, | |
|реактивтер: |таяқшалар. | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) -сабақта |1-2 |
|кезеңі: |қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; -оқушыларды | |
| |психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың | |
| |көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны | |
| |өткізу жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын |Сабақтың білімділік мақсаты: |5-7 |
|тексеру кезеңі:|-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
| |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау | |
| |барысында қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |1.Жаттығуды тексеру. | |
|Оқушыларды |Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ |2-3 |
|білімді ,саналы|мақсатын айқындау. | |
|және белсенді |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін | |
|түрде меңгеруге|көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою. | |
|дайындау |Білімділік міндеттері: | |
|кезеңі: |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой | |
| |қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: Металдық байланыс,сутектік | |
| |байланыс. | |
| |3.Білімді жаңғырту. (Актуализация ): | |
| |1.Фронталды әңгімелесу:(нашар үлгерушілермен жұмыс) | |
|Жаңа сабақ |Білімділік міндеттері: -оқушылардың өтілген материалды |15-16|
|түсіндіру. |қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз ету; | |
| |-нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен | |
| |тәсілдерді меңгеруіне жағдай туғызу; | |
| |- оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру | |
| |әдістерімен қамтамасыз ету; | |
| |-түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге | |
| |,талдауға көмек ету; | |
| |-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше | |
| |қабылдауын қамтамасыз ету. | |
| |Жаңа сабақ материалын түсіндіру: Көптеген металл атомдарының | |
| |сырт -қы қабатында бір,екінемесе үш электроннан болады.Үш | |
| |электроны бар ме -талл атомдарында иондану энергиясы төмен | |
| |болғандықтан электрондар оңай үзіліп,электрондық газ | |
| |түзіледі,яғни «бос электрондар» жи ынтығы пайда болады. Олар | |
| |қозғалғыш, оңай орын ауыстырады,сондықтан кезкел -ген металды | |
| |өз-ара байланысқан оң зарядталған металл ионы мен электрон- | |
| |дық газдан тұратын тығыз жи -нақталған құрылым есебінде | |
| |қарастыруға болады.Металл иондары мен электрондар арасында | |
| |түзілетін байла нысты металдық байланыс деп атайды. Ол | |
| |металдар мен құймаларға тән.Байланыс табиғаты металдық. | |
| |Металдық байланыс валентті электрондардың ортақтасуына | |
| |негізделгендік- тен ковалентті байланыспен көптеген | |
| |ұқсастықтары бар.Бірақ ковалентті байланыста жұп электрон тек | |
| |екі атомға ортақ болса,ал металдық байланыс- та барлық атомдар| |
| |электрондары байланыс түзуге қатысады. барлық атом -дарға | |
| |ортақ болады.Сондықтан ковалентті байланысы бар кристалл | |
| |торлары сынғыш ,ал металдық кристалл торлар-иілгіш Металда | |
| |иондар өзара байла- ныстарды бұзбай ығысады.Бұл металдық | |
| |байланыстың бағытының болмау ын көрсетеді.Металдардың | |
| |қаттылығын арттыру үшін құймаға бағытты ко- валентті байланыс | |
| |түзуге қолайлы жағдай жасайтын элементтерді енгізеді, мысалы | |
| |легирленген болат алу.Сутектік бай-с-бұл бір молекуладағы оң | |
| |по- люстенген сутек атомы мен екінші бір молекуладағы теріс | |
| |полюстенген фтор, оттек және азот (кейде хлор, күкірт | |
| |жәнет.б.) атомы арасында түзіле -тін ерекше бай-с.Ол көбінесе | |
| |молекулааралық кейде молекулаішілік болады | |
| |Молекулааралық сутектік байланыс су молекулаларының арасында | |
| |пайда болады. Судың дипольді молекуласындағы ортақ электрондық| |
| |жұп сутек атомынан электртерістігі үлкен оттек атомына | |
| |күштірек ығысқан, сондықтан сутектің оң заряды аз ғана | |
| |көлемде, яғни протонның өзінде шоғырланған. Түгелдей дерлік | |
| |«жалаңаштанған» протон кез келген басқа су молекуласындағы | |
| |оттек атомының бөлінбеген жұбының бұлтына тартылады. | |
| |Нәтижесінде сутектік байланыс деп аталатын жаңа байланыс | |
| |түзіледі: | |
| |Н Н | |
| |Н-----О…..Н----О Н----О------- О | |
| | | |
| |Н Н Н Н | |
| |О | |
| |Н | |
| |Сызбанұсқадан сутектік байланыстың пайда болуынан судың екі, | |
| |тіпті үш молекуласы бірігіп, ашық немесе циклді (сақиналы) | |
| |құрылымдар түзетіні көрініп тұр. | |
| |Әдетте сутектік байланысты нүктелермен белгілейді, бұл оның | |
| |ковалент -тік байланыстан шамамен 5-20 еседей, яғни әлдеқайда | |
| |әлсіз екенін көрсете- ді. Алайда осы байланыстың әсерінен су | |
| |молекулалары ассоциацияланады (бірігеді) әрі сондықтан сұйық | |
| |күйде болады. | |
| |Молекуланың ретті орналасуы қатты мұзға тән. Сұйық суға | |
| |қарағанда оның құрылымындағы молекулалардың тығыздығы едәуір | |
| |төмен. Сондық -танда су қатқанда көлемін 9%-ке арттырады және | |
| |0°С-тағы судан мұздың тығыздығы аздау болады. 0°С-тағы суға | |
| |қарағанда мұздың тығыздығының азырақ болуы, тұщы сулы су | |
| |қоймаларының бетінен бастап қатуына әкеле -ді. Судың максимал | |
| |тығыздығы 4°С-қа сай келеді.Суды одан әрі салқындат- қанда | |
| |оның бетіндегі тығыздық мұзға айналғанша азая бастайды, | |
| |сондықтан жылы сулардың терең қабаттары, сұйық күйінде | |
| |сақталады, қатпайды. Беткі мұз қабаты астындағы судың жылуын | |
| |одан әрі жоғалтпай сақтайды, соған орай қыста беті қатып | |
| |қалған өзендер мен көлдерде тіршілік жалғаса береді. | |
| |Сутектік байланыс | |
| |молекулааралық молекулаішілік | |
| |Сутектік байланыс құрамына сутек және электртерісітігі күшті | |
| |элементтер, мысалы, фтор, оттек, азот, кейде хлор және күкірт | |
| |кіретін молекулалардың арасында пайда болады. | |
| |Сутектік байланыс көптеген заттардың қасиеттеріне әсер етеді. | |
| |Мәселен, сутектік байланыстың әсерінен фторсутек кәдімгі | |
| |жағдайда су сияқты, сұйық күйде (19,5°С-тан төмен) болады және| |
| |құрамы: H2F2, H3F3-тен, H6F6-ға дейін біріккен әртүрлі | |
| |молекулалардан тұрады. Фторсутек молекуласы мен иондар | |
| |арасындағы берік сутектік байланыс HF2-, H2F3- және т.б. типті| |
| |тұрақты қышқыл аниондар түзеді. Оларды KHF2 – калий | |
| |гидрофториді, NH4HF2 – аммоний гидрофториді сияқты қышқыл | |
| |тұздардың құрамынан табуға болады. | |
| |Судың қайнау (100°С) және қату температурасының (0°С) оттек | |
| |топша- сы элементтерінің сутекті қосылыстарымен (H2S, H2Se, | |
| |H2Te) салыстыр- ғанда әлдеқайда жоғары екені сутектік | |
| |баланыстың болуымен түсіндіріледі. Судағы сутектік | |
| |байланыстарды үзу үшін қосымша энергия жұмсау керек. | |
| |Басқа галогенсутектер (HCl, HBr, HI) және сутектік байланыс | |
| |тән емес халькогенсутектер (H2S, H2Se, H2Te) физикалық және | |
| |химиялық қсиеттері- нің өзгеру сипаты қатаң сақталатын | |
| |газтектес заттар болып табылады. Бұл топтың екі өкілінің – су | |
| |және фторсутектің басқалардан күрт айырмашылы- ғы олардың | |
| |кәдімгі молекулаларының ассоциациялануына (бірігуіне) әкелетін| |
| |сутектік байланыстың болуымен түсіндіріледі. | |
| |2.Қорытынды: А) кристалл торындағы металдар атомдары | |
| |бағытталмауымен,қанықпауымен сипатталады; | |
| |Б) металдардың физикалық қасиеттері | |
| |(қаттылығы,электрөткізгіштігі,жылуөткізгіштігі,иілгіштігі,тапт| |
| |алғыштығы) металдық байланыстың болуымен түсіндіріледі. | |
| |Металл Na кристалдарының құрылысы. | |
|Жаңа сабақты |Білімділік мақсаты: |2-3 |
|қалай қабылда- |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын| |
|ғанын алғашқы |анықтау; | |
|тексеру |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері: |Жаттығу орындау:10 -ЕТЖ-1 33бет. 1нұсқа | |
|Білімді жүйелеу|Білімділік міндеттері: |6-7 |
|және |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|қорытындылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
| |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары | |
| |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге | |
| |жеткізу; | |
| |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып | |
| |тапсырманың күрделілігін анықтау | |
| |1.Дәптерге жазу. 10-ЕТЖ-1 (37бет) №1-6, №1-10 (күшті | |
| |оқушылар) | |
| |№1 (в- периодтарда солдан оңға қарай артады) №2 (а) №3 | |
| |(в) №4 (а) №5 (а) | |
| |№6 (г) №7 (г,в) №8 (б) №9 (а) №10 (б) | |
|Бақылау және |Білімділік міндеттері: |2-3 |
|өзбетінше |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау; | |
|бақылау |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңдері. |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |1.Соңғы берілген жаттығуларды тексеру | |
|Үй тапсырмасын |Білімділік міндеттері: -оқушыларға үй тапсырмасының берілу |1-2 |
|беру кезеңі: |мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету| |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. Параграф | |
| |2.3- 2.4.оқу.№1 – 5 (37бет) –жазбаша, фторсутек , йодсутек | |
| |молекуласының масштабты шарөзекті моделін құрастыру. 2. | |
| |Күнделікке жазғанын тексеру. | |
| Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру. |1-2 |
|қорытындысын |Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою. | |
|шығару кезеңі. | | |
|Күтілетін |Металдық байланыстың түзілу себебтері,басқа байланыстар мен | |
|нәтиже: |ұқсастықтары мен айырмашылықтарын түсіндіре білу. | |
|Рефлексия |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|кезеңі: |-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру. | |
| |-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым| |
| |–қатынас принципін үйрету.Сіздерге сабақ қызықты болды ма? | |
| |Білгендеріңнің маңызы қандай? | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |§3.1.Химиялық реакциялардың жылдамдығы. |Уақы |
| | |ты |
|Білімділік |«Химиялық рекация жылдамдығы» туралы алған білімдерін ары| |
|мақсаты: |қарай жетілдіру, химиялық реакция жылдамдығыына әсер | |
| |етуші факторлар, әсер етуші массалар заңы туралы және | |
|дамытушылық: |Вант-Гофф ережесін түсіндіре отырып, білімді | |
| |қалыптастыру; | |
|тәрбиелік: |Химиялық реакцияның жылдамдығына әсер етуші факторларды | |
| |түсіндіре білу,қорытындылау. | |
| |Құрамы мен қаситтері,кристалл торы арасындағы байланысқа | |
| |көңіл аудару, есте сақтау,көңіл аудару қабілеттерін | |
| |дамыту; | |
| |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Жаңа сабақ. | |
|Сабақ өткізілу | Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, кітаппен өз бетінше жұмыс | |
|түрі: |істеу,жаттығулар орындау 11-Б-2 көрсету . | |
|Құралдар мен |интерактивті тақта, 11-Б-2 | |
|реактивтер: | | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. | |
| |Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы | |
| |мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын |Сабақтың білімділік мақсаты: |5-7 |
|тексеру кезеңі: |-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
| |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау | |
| |барысында қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру. | |
|Оқушыларды |1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып |3-4 |
|білімді ,саналы |сабақ мақсатын айқындау. | |
|және белсенді |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін | |
|түрде меңгеруге |көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.Білімді | |
|дайындау кезеңі:|жаңғырту. | |
| |(Актуализация ) Білімділік міндеттері: . | |
| |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын | |
| |жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой | |
| |қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |Химиялық реакцияның жылдамдығы | |
| |1.Білімді жаңғырту: | |
| |Жеке сұрақтар қою: | |
| |* Химиялық реакциялар бірдей жағдайда жүре ме? | |
| |Химиялық реакциялардың жылдамдығына не әсер етеді? | |
|Жаңа сабақты |Білімділік міндеттері: |14-15 |
|түсіндіру |Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын | |
|кезеңдері: |қамтамасыз ету; | |
| |- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен | |
| |қорытынды | |
| |шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс –тәсілдерді | |
| |үйрету; | |
| |- оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін | |
| |қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға | |
| |,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық | |
| |тұрғыдан түсінуге көмек жасау. | |
| |2.Мұғалімнің түсіндіруі: Химиялық реакциялардың | |
| |жылдамдығын оқытатын бөлім химия лық кинетика деп | |
| |аталады. Реакция жыл -дамдығы бұл әрекеттесуші заттардың | |
| |белілі уақыт бірлігінде біреуінің концентрациясының | |
| |өзгеруі . 4.1. Xимиялық реакцияның жылдамдығы | |
| |Химиялық реакцияның жылдамдығын зерттейтін химияның бөлі-| |
| |мін-химиялық кинетика деп атайды.Химиялық реакцияның жыл-| |
| |дамдығы деп уақыт бірлігінде әрекеттесетін заттардың | |
| |немесе ре акция өнімдерінің біреуінің концентрацияларының| |
| |өзгеруін ай тады.Бұл кезде реакцияға қатысатын зат қандай| |
| |болса да бәрібір: олардың барлығы өзара реакция | |
| |тендеуімен байланысқан, сондықтан олардың біреуінің | |
| |концентрациясының өзгеруі бойынша қалғандары ның | |
| |концентрациясының өзгеруі туралы айтуға болады.Әдетте кон| |
| |центрация моль/л,ал уақыт секундпен немесе минутпен | |
| |өрнектеледі. | |
| |A+B=C+D теңдеуі бойынша өтетін реакцияның жылдамдығын | |
| |жалпы түрде қарастырайық. А заты жұмсалған сайын реакция | |
| |жылдамдығы кемиді,А затының концентрация-cының белгілі | |
| |бір t1 уақыт кезеңінде С1 шамасымен өлшенеді, ал t2 | |
| |кезеңінде С2-ге тең, сонда t = t2 - t1 уақыт | |
| |аралығында заттардың концентрациясының өзгеруі C = C2 | |
| |– C1 құрайды, осыдан реакцияның орташа жылдамдығы ( v ) | |
| |мынаған тең: | |
| |V = c2 - c1 = - c | |
| |t1 - t2 t | |
| | | |
| |Минус белгісі А затының концентрациясы кемігеніне сай, | |
| |яғни с2 – c1 айырмасы теріс мәнді болғанда қойылады, | |
| |өйткені реакция жылдамдығы тек оң шамалы болады. | |
| |Химиялық реакциялар газ қоспасының немесе ерітіндінің | |
| |көлемінде және қатты заттың бетінде жүреді.Осыған | |
| |байланысты реакция жылдамдығы туралы мәселені | |
| |қарастырғанда гомогенді жүйеде (гомогенді реакциялар) | |
| |жүретін реакцияны және гетерозегенді жүйеде (гетерогенді | |
| |реакция)жүретін реакцияларды айырып алу керек. Бір фаза- | |
| |дан тұратын жүйені гомогенді,бірнеше фазадан тұратын | |
| |жүйені гетерогенді деп атайды.( Фаза- жүйенің бөлігі,оның| |
| |басқа бөліктерінен бөліну беті арқылы бөлінген.) | |
| |Гоиогенді реакцияның жылдамдығы деп жүйенің белгілі бір | |
| |көлемінде уақыт бірлігі ішінде реакцияға қатысқан немесе | |
| |реакция кезінде түзілген заттың мөлшерін айтады. | |
| |Оны математикалық түрде былай өрнектейді: | |
| |Vгом = n | |
| |V t | |
| |мұндағы n- реакцияға қатысушы заттардың бірінің зат | |
| |мөлшерінің өзгеруі,ал V-жүйенің көлемі, t-көрсетілген | |
| |өзгеріс өткен уақыт аралығы. Бұл теңдеуді одан әрі | |
| |ықшамдауға болады .Зат мөлшерінің n жүйенің көлеміне V | |
| |қатынасы солш заттың молярлық концентрациясын көрсетеді: | |
| |n/V=C.Сонда | |
| | | |
| |Vгон =+ С | |
| |t | |
| | | |
| |Гетерогенді жүйенің мысалы ретінде ішіне мырыш салынған | |
| |тұз қышқылын алуға болады. | |
| |Агрегаттық күйі әр түрлі заттардың жанасу бетінде өтетін | |
| |реакцияларды гетерогенді деп атайды.Гетерогенді | |
| |реакцияның жылдамдығы деп фаза бетінің ауданы бірлігінде | |
| |белгілі бір уақыт ішінде реакцияға қатысатын немесе | |
| |реакция кезінде түзілетін заттың мөлшерін айтады. | |
| |Vгетерог.= + n , мұндағы s-реакция өтетін фаза бетінің | |
| |ауданы. | |
| |S t | |
| |Сонымен гетерогенді реакцияның жылдамдығы кейбір қосым- | |
| |ша факторларға : жанасу бетінің шамасына, араластыру жыл-| |
| |дамдығына тәулді.Қатты және сұйық заттардың арасындағы | |
| |реакциялар қатты заттың бетінде жүреді. Демек, қатты | |
| |заттың ұсталу дәрежесін жоғарылату нәтижесінде оның | |
| |бетінің ауданы өсіп,сұйықтың қатты заттың бөлшектерімен | |
| |араласуы артады.Осыған байланысты барлық қатты реагенттер| |
| |ірі бөлшек емес,ұнтақ түрінде қолданылады. Мысалы,егер | |
| |сұйытылған тұз қышқылы бар бір сынауыққа мырыш түйіршігін| |
| |салса,ал екіншісіне сондай массалы мырыш ұнтағын салса, | |
| |сонда бірінші сынауықта – сутек жайлап бөлінеді,ал | |
| |екіншісінде – сұйықтық көпіре,шабытты бөлінеді: | |
| |Zn+2HCl=ZnCl2+H2 | |
| |Гетерогенді реакциялардың жылдамдығы затты тасымалдау | |
| |процесімен (конвекция және дифузия) | |
| |тығыз байланысты. Гетерогенді реакция барысында | |
| |әрқайсысының өзіндік жылдамдығы бар, кем дегенде үш | |
| |сатыны бөлуге болады: | |
| |1.әрекеттесуші заттарды жанасу бетіне жеткізу V1 | |
| |2.бетте жүретін химиялық реакция V2 | |
| |3.беттен реакция өнімін алып кету V3 | |
| |Мұндай реакциялардың жылдамдығы, көбінесе заттарды | |
| |тасымалдау жылдамдығымен анықталады.Алайда барлық | |
| |жағдайларда гетерогенді реакцйялардың жылдамдығы заттарды| |
| |тасымалдау жылдамдығымен анықталмайды.Кейбір | |
| |реакциялардың анықтаушы сатысы екінші саты –химиялық | |
| |реакция болып табылады. Реакцияның жүру жылдамдығын | |
| |анықтайтын сатыны лимиттенуші саты деп атайды. | |
| |Хабарлама «Дмитрий Владимирович Сокольский» | |
|Жаңа сабақты |Білімділік мақсаты: - оқылған материалды оқушылардың |3-5 |
|қалай қабылдаға-|дұрыс меңгергенін анықтау; -алғашқы берілген түсінікте | |
|нын алғашқы |кеткен кемшілікті анықтау; - кеткен кемшілікті жою | |
|тексеру кезеңі: |жұмыстары; - | |
| |10-ЕТЖ-1 дәптерімен жұмыс орындау №1-4, 51бет | |
|Білімді |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге|6-7 |
|қорытындылау |жеткізу; -оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне| |
|және жүйелеу: |қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау; | |
| |Қорытынды: | |
| |ӘРЕКТТЕСУШІ ЗАТТАРДЫҢ КОНЦЕНТРАЦИЯСЫ ӘСЕР ЕТУШІ МАССАЛАР | |
| |ЗАҢЫМЕН АНЫҚТАЛАДЫ.; | |
| |ТЕМПЕРАТУРАНЫҢ ӘСЕРІН ВАНТ-ГОФФ ЕРЕЖЕСІМЕН БАҒАЛАЙДЫ; | |
| |ТЕМПЕРАТУРАНЫ ӨСІРГЕНДЕ АКТИВТІ МОЛЕКУЛАЛАР ҮЛЕСІ | |
| |АРТАДЫ.. | |
| |Дәптерге жазу. | |
|Білімді тексеру |-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс |3-4 |
|және өз бетінше |меңгергенін анықтау;Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі| |
|тексеру кезеңі: |олқылықтарды анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін | |
| |анықтау. | |
| |-оқушылардың өзін –өзі бағалау қабілеттерін дамытуға | |
| |жағдай жасау.Жаттығу тексеру. | |
|Үй тапсырмасын |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны | |
| |шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| |параграф 3.1 № 3,6– жазбаша орындау. | |
|Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға |1-2 |
|қорытындысын |беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға | |
|шығару кезеңі. |қою. | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |§3.2.Химиялық тепе-теңдік. |уақыты|
| | | |
| | | |
|Білімділік |«Химиялық тепе-теңдік» химиялық тепе-теңдіктің ығысуына | |
|мақсаты: |әсер ететін факторлар, туралы алған білімдерін ары қарай | |
| |жетілдіре отырып, білімді қалыптастыру; | |
|дамытушылық: |түсіндіру, есте сақтау,көңіл аудару қабілеттерін дамыту; | |
| | | |
|тәрбиелік: |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Жаңа сабақ. | |
|Сабақ өткізілу | Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, кітаппен өз бетінше жұмыс | |
|түрі: |істеу,жаттығулар орындау 11-Б-2 көрсету . | |
|Құралдар мен |интерактивті тақта, 11-Б-2 | |
|реактивтер: | | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. | |
| |Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы | |
| |мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын |Сабақтың білімділік мақсаты: |5-7 |
|тексеру кезеңі: |-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
| |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау | |
| |барысында қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру. | |
|Оқушыларды |1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып |3-4 |
|білімді ,саналы |сабақ мақсатын айқындау. | |
|және белсенді |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін | |
|түрде меңгеруге |көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.Білімді | |
|дайындау кезеңі:|жаңғырту. | |
| |(Актуализация ) | |
| |Білімділік міндеттері: . | |
| |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын | |
| |жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой | |
| |қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |Химиялық реакцияның тепе-теңдігі. | |
| |1.Білімді жаңғырту: | |
| |Жеке сұрақтар қою: | |
| |* Химиялық реакциялар бірдей жағдайда жүре ме? | |
| |* Химиялық реакциялардың жылдамдығына не әсер етеді? | |
|Жаңа сабақты |Білімділік міндеттері: |14-15 |
|түсіндіру |Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын | |
|кезеңдері: |қамтамасыз ету; | |
| |- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен | |
| |қорытынды | |
| |шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс –тәсілдерді | |
| |үйрету; | |
| |- оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін | |
| |қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға | |
| |,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық | |
| |тұрғыдан түсінуге көмек жасау. | |
| |2.Мұғалімнің түсіндіруі: | |
| |Нәтижесінде бастапқы заттар (реагенттер) толығымен | |
| |реакция өнімдеріне айналатын химиялық реакцияларды | |
| |қайтымсыз реакциялар деп атайды.Бір мезгілде қарама-қарсы| |
| |бағытта (тура және кері) жүретін қайтымды реакцияларды | |
| |деп атайды. Кез келген қайтымды реакция үшін бастапқы | |
| |сәтте әрекеттесуші массалар заңынна сәйкес тура | |
| |реакцияның жылдамдығы максимал мәнді,ал кері реакцияның | |
| |жылдамдығы нөлге тең.Уақыт өте келе бастапқы заттардың | |
| |концентрациялары кемиді,ал өнімдерінің концентрациялары | |
| |артады. Демек,тура реакцияның жылдамдығы кемиді,кері | |
| |реакцияның жылдамдығы артады.Ерте ме,кеш пе тура және | |
| |кері реакцияның жылдамдықтары теңесетін кезең болады,ол | |
| |кезде жүйеде тепе-теңдік күй орнайды.Оның жалпы химиялық | |
| |теңдеуі: | |
| |аА + bB( c C+ dD | |
| |Тура және кері реакциялардың жылдамдықтары тең болғандығы| |
| |жүйенің күйін химиялық тепе-теңдік деп атайды. | |
| | | |
| |Тепе-теңдік орнаға кезеңдегі әрекеттесуші заттардың | |
| |концентрацияларын тепе-теңдік концентрациялары деп | |
| |атайды.Әдетте олар моль /л-мен өрнектеліп ,квадрат | |
| |жақшада беріледі,мысалы,[A],[B],[C],[D] және Химиялық | |
| |тепе-теңдік бұзылғанға дейін олардың мәндері өзгеріссіз | |
| |қалады. | |
| |Қайтымды реакциялар жағдайында бастапқыда заттардың | |
| |реакция өнімдеріне айналу дәрежесі химиялық тепе-теңдік | |
| |күйемен анықталады,оның сипаттамасы химиялық тепе-теңдік | |
| |константасы(К) болып табылады.Ол сан жағынан реакция | |
| |өнімдерінің тепе-теңдік концентрацияларының көбейтіндісін| |
| |бастапқы заттардың тепе-теңдік концентрацияларының | |
| |көбейтіндісіне бөлгенге тең.Тура және кері реакциялардың | |
| |жылдамдық константаларының қатынасы кері реакцияға | |
| |қарағанда тура реакция қанша есе жылдам журетінін | |
| |көрсетеді. | |
| |Әрекеттесуші массалар заңына сәйкес тура(v тура )және | |
| |кері(v кері) реакцияның жылдамдықтары мына теңдеулермен | |
| |өрнектеледі: | |
| |VТУРА=kТУРА[A]` [B] | |
| |VКЕРІ=kкері[C] `[D] | |
| | | |
| |Әрбір қайтымды реакция берілген температурада бастапқы | |
| |заттардың реакция өнімдеріне айналуын анықтайтын | |
| |тепе-теңдік константасының белгілі мәнімен | |
| |сипатталады.К>>1 алынған алынған заттардың | |
| |концентрацияларының көбейтіндісі бастапқы заттардың | |
| |концентрацияларының көбейтіндісінен көп есе артық | |
| |болады. К<<1кезінде,керісінше реакция өнімдерінің шығымы | |
| |өте аз.Бірінші жағдайда жүйенің тепе-теңдігі реакция | |
| |өнімінің түзілу жағдайына қарай ығысқан,екінші | |
| |жағдайда-бастапқы заттарға қарай ығысқан. | |
| |Химиялық тепе-теңдік кезінде бастапқы заттар мен реакция | |
| |өнімдерінің концентрациялары өзгеріссіз қалады.Бірақ | |
| |химиялық тепе-теңдікті статикалық деп ұғынуға | |
| |болмайды.Қайтымды қайтымды раекциялар әдетте аяғына дейін| |
| |бармайды.Тура және кері реакйиялар тепе-теңдікке | |
| |жеткеннен кейін де жүріп жатады,бірақ олардың | |
| |жылдамдықтары бірдей болғандықтан,жүйедегі өзгерістер | |
| |байқалмайды.Сондықтан тепе-теңдік динамикалық деп | |
| |аталады. | |
| |Сонымен тұрақты температура кезінде қайтыды реакцияның | |
| |тепе-теңдік константасы тепе-теңдік кезінде айқындалатын | |
| |реакция өнімдерінің концентрациялары мен бастапқы | |
| |заттардың арасындағы арақатынасты көрсететін тұрақты | |
| |шама. | |
| |Тепе-теңдік константасының теңдеуі тепе-теңдік жағдайында| |
| |реакцияға қатысатын барлық заттардың концентрациялары | |
| |өзара байланысты екенін көрсетеді.Кез келген осы заттың | |
| |концентрациясының өзгерісі барлық қалған заттардың | |
| |концентрацияларының өзгеруіне әкеледі,бірақ жаңа | |
| |тепе-теңдік орнағанда,олардың арасындағы қатынас осы | |
| |температураға сай тепе-теңдік константасымен сипатталады.| |
| |Гетерогенді реакция-дың тепе-теңдік константасының | |
| |өрнегіне тек қана газ немесе сұйық фазадағы заттардың | |
| |концентрациялары кіреді. | |
| |Тепе-теңдік константасының шамасы әрекеттесуші заттардың | |
| |таби ғаты мен температураға тәуелді.Катализатор тура және| |
| |кері реакция -лардың белсендіру энергияларын бірдей | |
| |шамаға өзгертетіндіктен,ол жылдамдық константаларының | |
| |қатынасыны әсер етпейді.Демек, ре -акция шығымын | |
| |арттырмайды және кемітпейді.Ол тек қана тепе-тең- діктің | |
| |орнауын тездетеді. Қайтымды реакциялар жүргенде тура және| |
| |кері реакциялардың жылдамдықтарының теңелуі нәтижесінде | |
| |жүйеде тепе-теңтеңдік орнайды.Тепе-теңдік берілген | |
| |температурада тепе-теңдік константасының мәні арқылы | |
| |сипатталады. | |
|Жаңа сабақты |Білімділік мақсаты: |2-3 |
|қалай |1. - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін | |
|қабылдағанын |анықтау; | |
|алғашқы тексеру |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңі: |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; - | |
| |10-ЕТЖ-1 дәптерімен жұмыс орындау №1-4, 51бет | |
|Білімді |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге|6-7 |
|қорытындылау |жеткізу; | |
|және жүйелеу: |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып | |
| |тапсырманың күрделілігін анықтау; | |
| |Қорытынды: | |
| |Қайтымды реакциялар жүргенде тура және кері реакциялардың| |
| |жылдамдықтарының теңелуі нәтижесінде жүйеде тепе-теңдік | |
| |орнайды. | |
| |Тепе-теңдік берілген температурада тепе-теңдік | |
| |константасының мәні арқылы сипатталады. | |
| |Дәптерге жазу. | |
|Білімді тексеру |-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс |3-4 |
|және өз бетінше |меңгергенін анықтау; | |
|тексеру кезеңі: |Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды | |
| |анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау. | |
| |-оқушылардың өзін –өзі бағалау қабілеттерін дамытуға | |
| |жағдай жасау. | |
| |Жаттығуды тексеру. | |
|Үй тапсырмасын |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны | |
| |шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| |параграф 3.2 № 6– жазбаша орындау. (47бет) | |
|Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға |1-2 |
|қорытындысын |беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға | |
|шығару кезеңі. |қою. | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |§3.3.Химиялық тепе-теңдіктің ығысуы. Ле-Шателье |уақыты |
| |принципі. | |
| | | |
|Білімділік |«Химиялық тепе-теңдіктің ығысуы Ле-Шателье принципі» | |
|мақсаты: |химиялық тепе-теңдіктің ығысуына әсер ететін факторлар,| |
| |Ле-Шателье принципі туралы алған білімдерін ары қарай | |
| |жетілдіре отырып, білімді қалыптастыру; | |
| |химиялық тепе-теңдіктің ығысуы, Ле-Шателье принципін | |
|дамытушылық: |қолдана отырып есептер шығару қабілеттерін дамыту; | |
| |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге| |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|тәрбиелік: | | |
|Сабақ типі: |Жаңа сабақ. | |
|Сабақ өткізілу | Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, кітаппен өз бетінше | |
|түрі: |жұмыс істеу,жаттығулар орындау 11-Б-2 көрсету . | |
|Құралдар мен |интерактивті тақта, 11-Б-2 | |
|реактивтер: | | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. | |
| |Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы | |
| |мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын |Сабақтың білімділік мақсаты: |5-7 |
|тексеру кезеңі: |-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
| |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау | |
| |барысында қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру. | |
|Оқушыларды білімді|1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып |3-4 |
|,саналы және |сабақ мақсатын айқындау. | |
|белсенді түрде |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық | |
|меңгеруге дайындау|қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу | |
|кезеңі: |проблемасын қою.Білімді жаңғырту. | |
| |(Актуализация ) | |
| |Білімділік міндеттері: . | |
| |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын | |
| |жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой | |
| |қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |Химиялық реакцияның тепе-теңдіктің ығысуы. | |
| |1.Білімді жаңғырту: | |
| |Жеке сұрақтар қою: | |
| |* Химиялық реакциялар бірдей жағдайда жүре ме? | |
| |* Химиялық реакциялардың жылдамдығына не әсер етеді? | |
| |*Химиялық тепе-теңдік неге динамикалық деп аталады.? | |
| |* Химиялық тепе-теңдік константасы деген не? | |
|Жаңа сабақты |Білімділік міндеттері: |15-16 |
|түсіндіру |Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте | |
|кезеңдері: |сақтауын қамтамасыз ету; | |
| |- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен | |
| |қорытынды | |
| |шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс –тәсілдерді | |
| |үйрету; | |
| |- оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін | |
| |қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға | |
| |,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық | |
| |тұрғыдан түсінуге көмек жасау. | |
| |2.Мұғалімнің түсіндіруі: | |
| |.Сыртқы жағдай өзгермейінше, жүйенің тепе- теңдік күйде| |
| |болады. | |
| |* концентрацияның әсері: | |
| |Қайтымды реакциялар қарастырсақ ,бастапқы заттардың | |
| |концентрациясын арттырсақ ,әрекеттесуші массалар заңы | |
| |бойынша тура реакцияның жылдамдығы артып, ал кері | |
| |реакция жылдамдығы өзгеріссіз қалады.Тура бағыттығы | |
| |реакция жылдамдау жүреді.Осының нәтижесінде бастапқы | |
| |заттардың концентрациясы кеміп,тура бағыттағы реакция | |
| |ақырындайды,бірақ реакция өнімі өседі де кері бағыттағы| |
| |реакция жылдамдайды.Белгілі уақыттын кейін тура және | |
| |кері бағыттағы реакция жылдамдығы теңеседі,жаңа тепе | |
| |теңдік орнайды.Концентрацияның өзгеруімен тепе | |
| |–теңдіктің бұзылуы тепе-теңдіктің ығысуы деп аталады. | |
| |* қысымның әсері:реакцияға газдар қатысқанда қысымның | |
| |өзгеруімен тепе –теңдік те өзгереді.Егерде | |
| |температураны өзгертпей жүйенің көлемін 2 есеге дейін | |
| |кішірейетіндей етіп қысымды жоғарылатсақ .Алғашқыда | |
| |барлық газдардың концентрациясы мен көлемі екі есеге | |
| |өседі,бірақ тура және кері реакциялардың жылдамдығы | |
| |өзгеріп,тепе –теңдік бұзылады. | |
| |* температураның әсері: температура өзгергенде | |
| |көптеген химиялық реакциялардың жылдамдығы | |
| |ығысады.Химиялық реакцияның тепе-теңдігінің ығысуын | |
| |анықтайтын фактор реакцияның жылу | |
| |эффектісі.Температураны жоғарылатқанда тепе-теңдік | |
| |эндотермиялық бағытқа ,ал төмендеткенде экзотермиялық | |
| |бағытқа ығысады. | |
| |Ле-Шателье принципі: | |
| |Егер тепе-теңдік күйдегі жүйеге сыртқы ортамен әсер | |
| |еткенде, тепе-теңдік сыртқы ортаны әлсірететін бағытқа | |
| |ығысады. | |
|Жаңа сабақты қалай|Білімділік мақсаты: |2-3 |
|қабылдағанын |1. - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін | |
|алғашқы тексеру |анықтау; | |
|кезеңі: |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
| |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; - | |
| |10-ЕТЖ-1 дәптерімен жұмыс орындау №1-4, 51бет | |
|Білімді |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай |6-7 |
|қорытындылау және |дәрежеге жеткізу; | |
|жүйелеу: |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып| |
| |тапсырманың күрделілігін анықтау; | |
| | | |
| |Қорытынды: | |
| |Осының нәтижесінде бастапқы заттардың концентрациясы | |
| |кеміп,тура бағыттағы реакция ақырындайды,бірақ реакция | |
| |өнімі өседі де кері бағыттағы реакция жылдамдайды. | |
| |* Концентрацияның өзгеруімен тепе –теңдіктің бұзылуы | |
| |тепе-теңдіктің ығысуы деп аталады | |
| |* Егерде ,температураны өзгертпей жүйенің көлемін 2 | |
| |есеге дейін кішірейетіндей етіп қысымды жоғарылатсақ. | |
| |*Температураны жоғарылатқанда тепе-теңдік эндотермиялық| |
| |бағытқа ,ал төмендеткенде экзотермиялық бағытқа | |
| |ығысады. | |
| |* Егер тепе-теңдік күйдегі жүйеге сыртқы ортамен әсер | |
| |еткенде, тепе-теңдік сыртқы ортаны әлсірететін бағытқа | |
| |ығысады. | |
| | | |
| |Дәптерге жазу. | |
|Білімді тексеру |-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс |3-4 |
|және өз бетінше |меңгергенін анықтау; | |
|тексеру кезеңі: |Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды | |
| |анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау. | |
| |-оқушылардың өзін –өзі бағалау қабілеттерін дамытуға | |
| |жағдай жасау. | |
| |Жаттығуды тексеру. | |
|Үй тапсырмасын |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны | |
| |шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| | | |
| |параграф 3.3 № 4 жазбаша орындау. (49бет) | |
|Сабақ қорытындысын|- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға |1-2 |
|шығару кезеңі. |беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға | |
| |қою. | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |§3.4.Химиялық процестердің жүру заңдылықтарын білудің |уақыты|
| |маңызы. | |
| | | |
|Білімділік | | |
|мақсаты: |Химиялық процестердің жүру заңдылықтарын білудің маңызы | |
| |туралы, білімді қалыптастыру; | |
|дамытушылық: |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|тәрбиелік: | | |
|Сабақ типі: |Жаңа сабақ. | |
|Сабақ өткізілу | Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, кітаппен өз бетінше жұмыс | |
|түрі: |істеу,жаттығулар орындау 11-Б-2 көрсету . | |
|Құралдар мен |интерактивті тақта, 11-Б-2 | |
|реактивтер: | | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. | |
| |Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы | |
| |мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын |Сабақтың білімділік мақсаты: |5-7 |
|тексеру кезеңі: |-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
| |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау | |
| |барысында қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру. | |
|Оқушыларды |1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып |3-4 |
|білімді ,саналы |сабақ мақсатын айқындау. | |
|және белсенді |Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін | |
|түрде меңгеруге |көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.Білімді | |
|дайындау кезеңі: |жаңғырту. | |
| |(Актуализация ) | |
| |Білімділік міндеттері: . | |
| |-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын | |
| |жұмылдыру. | |
| |-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға; | |
| |- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой | |
| |қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі. | |
| |2.Оқыту проблемалары: | |
| |Химиялықпроцестердің жүру заңдылықтарын білудің маңызы. | |
| |1.Білімді жаңғырту: | |
| |Жеке сұрақтар қою: | |
| |* Химиялық реакциялар бірдей жағдайда жүре ме? | |
| |* Химиялық реакциялардың жылдамдығына не әсер етеді? | |
| |*Химиялық тепе-теңдік неге динамикалық деп аталады.? | |
| |* Химиялық тепе-теңдік константасы деген не? | |
|Жаңа сабақты |Білімділік міндеттері: | |
|түсіндіру |Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын | |
|кезеңдері: |қамтамасыз ету; | |
| |- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен | |
| |қорытынды | |
| |шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс –тәсілдерді | |
| |үйрету; | |
| |- оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін | |
| |қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға | |
| |,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық | |
| |тұрғыдан түсінуге көмек жасау. | |
| |2.Мұғалімнің түсіндіруі: | |
| |1.Химиялық реакциялардың жылдамдықтары туралы ақпаратты | |
| |алу дың химиктер үшін қажет бірнеше маңызды себептері | |
| |бар.Солардың бірі, реакциялардың әртүрлі жылдамдықтармен| |
| |жүруі болып табыла ды.Бірақ мұндай бақылаулар ештеңе | |
| |көрсетпейді,тек жүретін процес тер туралы біздің | |
| |білімімізді арттырады.Егер химиялық реакция жыл дамдығына| |
| |әсер ететін факторларды табу мүмкін болса,онда реак цияны| |
| |басқаруда біздің мүмкіндігіміз өлшеусіз өскен болар | |
| |еді.Тоты ғу реакциясын қарастырайық.Химик қазіргі | |
| |реактивті қозғалтқыша тиімді жанатын отынды дайындайын | |
| |деп жатыр дейік.Отынның ауа дағы оттекпен әрекеттесу | |
| |жылдамдығының өте жоғары болуы түсі -нікті,бірақ | |
| |қопарылыс болмауын бақылау қажет.Екінші жағынан, егер | |
| |ауада қандай да бір затты тотығудан (мысалы,малдың майы) | |
| |сақ тау қажет болса,оның табиғи тотығу қабілетін тежеу | |
| |қажет.Екі жағ дайда да химиялық өзгерістібақылау | |
| |керек.Едәуір тиімді жолдармен химиялық өнімдерді алу үшін| |
| |өнеркәсіпте химиялық реакцияның жылдамдығын бақылау | |
| |қажеттігіне көптеген мысалдар келтіруге бо | |
| |лады.Мәселен,экономикалық тиімсіз,өте баяу жүретін | |
| |процестердің жылдамдығын көтеру үшін көбінесе өршіткілер | |
| |қолданылады, кері сінше жылдам жүретін процестерге | |
| |химиялық реакцияны баяулата -тын тежегіштер | |
| |пайдаланылады.Өсімдіктер мен жануарлардың орга | |
| |низмдерінде жүретін күрделі химиялық және биологиялық | |
| |процес- терге температура елеулі әсер етеді.Мысал | |
| |ретінде,медицина да ма- ңызы ерекше- тыныс алу | |
| |жылдамдығына температураның әсерін кел тіруге | |
| |болады.Кейбір хирургиялық операциялар кезінде қанның цир | |
| |куляциясы мен тыныс алу жиілігін төмендетіп, | |
| |метаболизмдік про -цестердің жүруін баяулату үшін | |
| |пациенттің денесін салқындатады. Тамақты сақтағанда оны | |
| |дайындау барысында жүретін биохимиялық процестерге де | |
| |температураның әсері бар.Тамақ өнімдерінің бұзылу | |
| |жылдамдығын әртүрлі жолдармен мысалы,тоңазытқышта | |
| |салқында- тунемесе нитридтер сияқты консерванттарды қосу | |
| |арқылы тежейді. | |
| |Химиялық тепе-теңдіктің ығысуын лабороторияда және | |
| |зауыттарда химиялық реакцияларды жүргізу үшін кеңінен | |
| |қолданылады.Шығым ды көтергенде өндірістің құны кемиді. | |
| |Ол үшін тепе-теңдікті өнімнің түзілу жағына қарай | |
| |ығыстыру керек. Көптеген технологиялық, хи -миялық | |
| |процесстердің оңтайлы тиімділігі ле температураға | |
| |тәуелді. Мысал ретінде күкірт қышқылын алудың екінші | |
| |жанасу сатысын көрсетуге болады: 2SО( (О(→ 2SO3 | |
| |Н°= – 191,6 кДж/моль. | |
| |Бұл реакция экзотермиялық болғандықтан температураны | |
| |төмендетіп, күкірт триоксидінің шығымын жоғарылатуға | |
| |болады. Бірақ температураның төмендеуі процестің | |
| |баяулауына әкеледі. Сондықтан реакция шығымы мен | |
| |жылдамдығының арасындағы оңтайлы байланысты табу керек. | |
| |Бұған 450°С-тан 500°С – қа дейінгі температурада және | |
| |өошіткі – ванадий (V) оксидін қолданып жетуге болады. | |
| |Сонымен реакция жылдамдыөтарын не үшін оқып үйренеді: | |
| |Материя туралы білімімізді тереңдетуге, сонымен бірге | |
| |оның негізінде теориялық толықтырулар жасауға мүмкіндік | |
| |беретін фактілерді жинау; | |
| |Неге реакциялар белгілі жылдамдықпен жүретінің түсіндіру;| |
| |Химиялиқ процестерді басқаруға мүмкіндік беретін | |
| |материяның өзгерісін бақылай білу; | |
| |Химиялық өзгерістер қалай жүретінін білу. | |
|Жаңа сабақты |Білімділік мақсаты: |2-3 |
|қалай |1. - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін | |
|қабылдағанын |анықтау; | |
|алғашқы тексеру |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
|кезеңі: |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; - | |
| |10-ЕТЖ-1 дәптерімен жұмыс орындау №1-4, 51бет | |
|Білімді |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге|6-7 |
|қорытындылау және|жеткізу; | |
|жүйелеу: |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып | |
| |тапсырманың күрделілігін анықтау; | |
| |Дәптерге жазу. | |
|Білімді тексеру |-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс |3-4 |
|және өз бетінше |меңгергенін анықтау; | |
|тексеру кезеңі: |Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды | |
| |анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау. | |
| |-оқушылардың өзін –өзі бағалау қабілеттерін дамытуға | |
| |жағдай жасау. | |
| |Жаттығуды тексеру. | |
|Үй тапсырмасын |Білімділік міндеттері: |1-2 |
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны | |
| |шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| |параграф 3.4 № 3–7 жазбаша орындау. | |
|Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға |1-2 |
|қорытындысын |беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға | |
|шығару кезеңі. |қою. | |

Сыныбы – 10(қ) сабақ реті:
күні________

|Тақырыбы |Есеп шығару |уақы|
| | |ты |
|Білімділік |Оқушылардың есептер шығару білімдерін қалыптастыру; | |
|мақсаты: |есептер шығару біліктілігі мен дағдысын дамыту; | |
|дамытушылық: |түсіндіре білу , қорытынды жасау,жүйелеу, білім-білік | |
|тәрбиелік: |дағдыларын дамыту; | |
| |сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге | |
| |қызығушылығын арттыру. | |
|Сабақ типі: |Есептер шығару. | |
|Сабақ өткізілу|Мұғалімнің түсіндіруі,.Кітаппен өз бетінше жұмыс, жаттығулар | |
|түрі: |орындау, кестемен фронталды әңгімелесу, қорытынды | |
| |жасау,10-ЕТЖ-1жұмыс істеу. | |
|Құралдар мен |Кітап, дәптер, интерактивті тақта ,10-ЕТЖ-1жұмыс істеу. | |
|реактивтер: | | |
|Ұйымдастыру |(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.) |1-2 |
|кезеңі: |-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ; | |
| |-оқушыларды психологиялық дайындау. | |
| |Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың | |
| |көңілін сабаққа аудару. Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу| |
| |жоспарын көрсету. | |
|Үй тапсырмасын|Сабақтың білімділік мақсаты: |5-7 |
|тексеру |-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ; | |
|кезеңі: |-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында | |
| |қиындықтарды анықтау ; | |
| |-кеткен кемшіліктерді жою. | |
| |1.мына қосылыстарды (тақтаға жазу)ата: айналымға берілген үй | |
| |тапсырмасын тексеру. | |
|Есеп шығару |Білімділік мақсаты: | |
|кезеңдері: |- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын | |
| |анықтау; | |
| |-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау; | |
| |- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; | |
| |1. 10-ЕТЖ-1жұмыс істеу, 2 -4 нұсқа.8-10бет. | |
|Білімді |-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге |6-7 |
|қорытындылау |жеткізу; | |
|және жүйелеу: |-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып | |
| |тапсырманың күрделілігін анықтау; | |
|Үй тапсырмасын|Білімділік міндеттері: |1-2 |
|беру кезеңі: |-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу | |
| |жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету | |
| |1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар. | |
| |1-тарауды қайталау | |
| |2. Күнделікке жазғанын тексеру. | |
| Сабақ |- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың |1-2 |
|қорытынды сын |кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.Есеп шығару білім - | |
|шығару кезеңі.|дағдысы өмірде сендерге қай жерде қажет деп ойлайсыңдар? | |

-----------------------
(

(

(