Жоңғар шапқыншылығы

<<Көпір>>
тапсырмалары









Теориясы
<<Білу>>
(Кім? Не? Қашан? Қайда? Не істеді?)













<<Түсіну>>


























<<Талдау>>


















Практикасы <<Қолдану>>












Теориясы
<<Білу>>






















Теориясы
<<Түсіну>>

<<Талдау>>





Практикасы <<Қолдану>>







Теориясы <<Жинақтау>>












Практикасы
<<Баға беру>>


Сабақтың тақырыбы: § 3 Жоңғар шапқыншылығы
Ұйымдастыру
I кезең
* Тәуке хан қайтыс болғаннан кейін Қазақстанда қандай өзгерістер болды? Жауабы (Қазақ мемлекетінің бұрынғы ұлылығын берік ұстап тұра алмады)
* Тап сол кезеңде қазақтарға қауіп төндірген қай меелекет? Жауабы (Жоңғар)
* Қазақтар жауларына төтеп беру үшін қандай шаралар қолданды? Жауабы (қазақтар бүкіл үш жүзінің күш жігерін біріктіру өте-мөте қажет болды)

ІІ. кезең
1. Жоңғар хандығы қашан қазақ халқын <<Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұламаға>> ұшыратты?

1722 ж көктемде
1721жмамырда
1723 маусымда
Жауабы 1723ж көктемде
2. Жоңғарлардың Қазақстанға басқыншылық жасауының себептерін жаз.
__________________________________________________________________Жауабы:Қазақ халқының құнарлы жерлері қызықтырды
3.Сөйлемдегі тастап кеткен сөздердің орнын тауып жаз.
А) ... (1723) жылдың көктемінде алдағы болатын жойқын... мықтап әзірленген, әрі қазақ хандығының алтыбақан ..(алауыз) болып ыдырап бара жатқанын..(пайдалана) қойған ..............(Цеван-Рабтан) өз әскерінің қалың қолын Қазақстанға қарай аттандырды
ә) Қазақстан басынан ...(кешірген) сол бір орасан ауыр ...........(қайғы-қасіреттің) символы....(<<Елім-ай>>)атты зарлы .........(жыр)болды
б) Өлмей аман қалу үшін ....................... .........................(қайыңның сөлін) ішкен.
4. Көп нүктенің орнына тастапп кеткен буынды қойып толықтырып жаз
Ба....(тыс), Дала.......(лық), жар.........(лық), Ти.........(бет), (лама).........лары, Ио.........(ган).
........ім,
5. Қазақтар неліктен жеңілді?
Себебі, ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Жауабы (Қазақтар жүз-жүзге бөлініп күштерін біріктіре алмады)
6. Жоңғарлар неліктен қазақтарға соғыс ашты?
Себебі олар, ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Жауабы (Кең байтақ қазақ жерін жаулап алып,қазақ халқын жойып жібергілері келді)

7 .1723-1727 жылдар неліктен <<Ақтабан шұбырынды Алқакөл сұлама>> деп аталды.
Себебі, Жауабы (оның қазақ халқына тигізген зардабы - қайғы-қасірет, аштығы мен қайыршылық халге душар етуі өте-мөте ауыр болды)

8) Қазақтар мен жоңғарлардың қолданған қару-жарақатарын салыстыр

Қазақ хандығы
Жоңғар хандығы
Ұқсастығы
Жауабы Найза,қылыш,садақ,айбалта,семсер
Жауабы Найза,қылыш,садақ,айбалта,семсер
Айырмашылығы

Оқ дәрілі қару мылтық

9. <<Ақтабан шұбырынды,алқакөл сұлама>> сөйлемінің мән-мағынасын ашып жаз.
Жауабы:Жоңғарлардың
шапқыншылығы Қазақтардың
баспанасыз қалуы

Қазақ халқының бастары
ауған жаққа кетуі

10. <<Жұт>>, <<Лама>> , <<Қайың сауған>> сөздерінің мағынасын ашып жаз.
А) <<Жұт>> дегеніміз_________________________________________________ Жауабы (қыс қатты болған жылдары аштықтан, суықтан малдың қырылуы, мал өнімі, індет)
ә) <<Лама>>_______________________________________________________ Жауабы (ламалық монах, дін қызметкері.)
б) <<Қайың сауған>> ________________________________________________ (Жауабы: өлмей аман қалу үшін қайыңның сөлін ішкен)

11. Оқулықтағы 21 беттегі суретті пайдаланып эссе жазыңдар
Жауабы:М.Қаспақтың картинасы.Бұл суретке қарап отырып,қазақ халқының 1723 жылғы <<Ақтабан шыбырынды.алқакөл сұлама>> жылындағы қасіретті көреміз.Тұтқиылдан шабуыл жасаған жоңғарлар қазақ халқын әбден қасіретке душар етті,қазақ халқы бас сауғалап шекара асып жөнелі берді.Табандары ағарғанша,аш-жалаңаш ел асып кете берді.
12.Егерде 1722 жылы Канси өлмесе, қазақ хандығына Жоңғар хандығы соғыс ашар ма еді. Егер сен қазақтың ұлы ханы болсаң не істер едің?
Жауабы:Канси тірі болғанда да жағдай өзгере қоймаған болар еді деп ойлаймын ,себебі Қытай мен келісім жасасуға қалмақтар бар күштерін салар еді,қалай болғандада жоңғар қазақ жеріне көз тігіп,одан қайтуды ойлаған жоқ.Егер мен қазақ ханы болсам,қазақ ханы үшін жоңғарлар оңай жау болған жоқ,дегенмен халықтың жағдайын ойлап күш біріктіріп батырларды жігерлендіріп жауға қарсы шығар едім.

ІІІ кезең
Деңгейлік тапсырмалар
І деңгей
1. Канси -дегеніміз не? Жауабы (Қытайдағы Цин денациясы әулиетінің 2 императоры)
2. Жоңғар хандығы қашан құрылды?(1635ж)
3. Иоган Густав Ренат дегеніміз кім?(швед артиллериясының сержанты)
4. XVІІ.ғ аяқ жағында Жоңғар хандығы не жасай бастады?(білтелі мылтық)
5. Қазақтарға жорықты кім бастап шықты?( Бөгенбай)

7. Неліктен Ресей империясы Қазақтарға көмек көрсетпеді? (Бейтарап саясат ұстанды)

--------------------------------------------------------------------------------
8.<<Елім-ай>> өлеңі неліктен қайғылы? (Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама оқиғасынан кейін)

9. Қазақтардың жеңілу себептері мен Жоңғар агрессиясының салдарын бөліп жазыңдар.

1 баған
2 баған
Қазақ халқына тұтқиылдан шабуыл жасағандықтан,олар ес жиа алмады,олардың қару жарақтары да әлсіз болды,үш жүзге бөлініп ауыздары бірікпеді.
Жоңғарлар бұл шабуылға мұқият әзірленген еді.Қыстаудан көктеуге көшіп шығар абыр-сабыр кез болатын.1723 ж Қазақтар жұтқа ұшыраған болатын.
Жоңғарлар қазақ халқына шабуыл жасап,қазақ халқын түгелдей қырып тастағысы келді,олар қазақ ауылдарын өртеп,қазақ халқын әбден құлдыратты.

10 Картадан Жоңғар хандығының орналасқан жерін көрсет

ІІІ деңгей

11.

Б

А

Т

Ы

Р

1. <<Елім-ай>> жырының авторы Жауабы (Қожаберген)
2. 1722 ж қайтыс болған император?(Канси)
3. Жоңғарларға зеңбірек жасауды үйреткен адам?(Ренат)
4. Құба қалмақтардың мекендеген жері Жауабы:(Жайық)
5. Жоңғарлармен соғыста бейтарап қатынасты ұстаған ел?(Ресей)

* <<Ақтабан шұбырынды ,алқакөл сұлама>> кезінде ел асып кеткен қандастарымыз туралы біліп келіңдер?
Жауабы:Қазіргі таңда Қазақсатн тәуелсіздігіг алған соң,өз Отанымызға көрші Моғолстанға,Қытайға ел асып кеткен қандас бауырларымыз оралып келуде,оларға барлық жағдай жасалуда.

* Егер сен Ресей императоры болсаң, көрші халыққа қандай қатынас ұстанар едің?
Жауабы:Егер мен Ресей императоры болсам көрші халықтарға отарлау саясатын жүргізген кезде олардың да жағдайын ойлап,олардың да ой пікірлерімен санасар едім.