Сұлтан қалиев

|Сыныбы: |8 а |
|Пәні: |Қазақ тілі |
|Сағат саны: |1 |
|Тақырыбы: |Сұлтан Қалиев |
|Мақсаты: | |
|а) білімділік: |Қазақ балалар әдебиетінің атасы – Сұлтан Қалиевтің өмірі |
| |мен шығармашылығынан мәлімет бере отырып, бар өмірін білім|
| |мен тәрбиеге жұмсаған, халқының адал кемеңгері екендігін |
| |дәріптеу; |
|ә) дамытушылық: |Оқушыларды ізденуге, дәлелді мысалдар арқылы сауатты |
| |сөйлеуге, шығармашылыққа баулу, танымдық қабілеттерін |
| |арттыру, қосымша деректер арқылы дүниетанымын кеңейту; |
| |Оқушыларды ұлтжандылыққа, адамгершілікке, отансүйгіштікке |
|б) тәрбиелік: |тәрбиелеу; |
|Сабақтың түрі: |Ашық сабақ |
|Сабақта | |
|қолданылатын |Түсіндіру, сұрақ-жауап, талдау |
|әдістер: | |
|Пәнаралақ | |
|байланыс: |Әдебиет, орыс тілі, ағылшын тілі, түрік тілі |
|Көрнекілігі: |Слайд, топшама |
|Ұйымдастыру бөлімі: |
|Оқушыларды түгендеймін; |
|Сабаққа дайындығын тексеремін. |
|Үй тапсырмасын тексеру: |
|Оқушылардан «Жақсы кітап ақылды адамның әңгімесімен бірдей» тақырыбына |
|жазылған ой толғауларын тексеріп, тақырып негізінде қосымша сұрақтар қоямын.|
|Өткен сабақты бекіту: |
|Өткен сабақты сөзжұмбақ арқылы бекітіп, жаңа сабақтың тақырыбын анықтаймыз.|
|Сөзжұмбақ сұрақтары |
|«Менің атым Қожа» повесінің авторы кім? (Соқпақбаев) |
|Машқар Гумеров қай жерде дүниеге келді? (Башқұртстан) |
|Ескен Елубаевтың пьесасы? («Балабек») |
|Машқар Гумеровтің әңгімесі? («Саятхана») |
|Жер-су атауларына, адам есіміне, газет-журнал атауларына байланысты |
|айтылатын сөздер қалай аталады? (Жалқы есім) |
|«Менің атым Қожа» повесіндегі Қожаның ұстазы? (Майқанова) |
|Қастек Баянбаевтың балаларға арналған әңгімесі? («Құс сүті») |
|–мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек қосымшалары арқылы жасалатын келер шақтың|
|түрі? (Мақсатты) |
|Бірігу, қосарлану, тіркесу арқылы жасалатын сөздер қалай аталады? (Күрделі |
|сөздер) |
|Машқар Гумеровті әдебиетке, соның ішінде балалар әдебиетіне алып келген |
|публицист жазушы? (Иманжанов) |
|–атын, -етін, -йтын, -ған, -ген қосымшалары арқылы жасалатын етістіктің |
|түрі? (Есімше) |
|1923 жылы Павлодар облысының Шарбақты ауданында дүниеге келген ақын? |
|(Әлімбаев) |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
|Жаңа сабақты түсіндіру: |
|Сұрақ-жауап. |
|Балалар ақындарынан кімдерді білесіңдер? |
|Сұлтан Қалиев кім? |
|Сұлтан Қалиевтің балаларға арналған қандай шығармаларын білесіңдер? |
| |
|Жылдар |
|Суреттер |
|Ақынның өмірі |
| |
| |
|1943 жылы |
|1 мамыр |
|[pic][pic] |
| |
|Сұлтан Қалиев Жамбыл облысының Жамбыл ауданында дүниеге келді. |
| |
| |
| |
|1959 – 1961 |
|жылдары |
|[pic] |
| |
| |
|Тараз қаласында Абай атындағы педагогикалық училищеде оқып, білім алады. |
| |
| |
| |
|1961 жылы |
|[pic] |
| |
|Әл-Фараби (Киров) атындағы Қазақ Ұлттық университетінің филология |
|факультетінде сырттай білім алады. |
| |
| |
|1967 - 1973 жылдар |
|[pic] |
| |
|Қазақ радиосының музыка, балалар редакциясында аға редактор; |
| |
| |
|1973 – 1991 жылдар |
|[pic] |
| |
|«Балдырған» журналының жауапты хатшысы; |
| |
| |
| |
|1991 жылы |
| |
|[pic] |
| |
|«Ұлан» газетінің бас редакторы қызметін атқарады. |
| |
| |
|Ақынның шығармалары |
|Ақынның аудармалары |
| |
|«Сыныққа сылтау» (1967); |
|«Қасиетті тақия» (1972) |
|«Сәлем, саған мектебім» (1975); |
|«Кішкентай астрономдар» (1977); |
|«Мен мектепке барамын» (1982); |
|«Қандай болып өсемін» (1994). |
|«Ақымақ тышқан туралы ертегі»; «Степа ағай»; |
|«Менің атам»; |
|«Пілдің баласы»; |
|«Мен әлі сәбимін»; |
|«Сен тұрғанда». |
| |
| |
|Тапсырма №1 |
|Сөйлемді көшіріп жазып, жалқы есімнің астын сызыңыз. |
|С.Қалиевтің балаларға арналған жинақтары: «Өлеңдер», «Дүрбі», «Қасиетті |
|тақия», «Сәлем, саған мектебім», «Кішкентай астрономдар», «Бақыт деген не?»,|
|«Мен мектепке барамын». |
|С.Қалиевтің «Қасиетті тақияның» оқиғасы сәбидің әжесінен естіген әңгімесі |
|ретінде баяндалады. |
|Тапсырма №2 (Топшама) |
| |
|І топ |
|ІІ топ |
| |
|Сөйлемге синтаксистік талдау жасаңыз. |
|Сұлтан Қалиев 1943 жылы Жамбыл облысының Жамбыл ауданында дүниеге келді. |
| |
|Сөйлемге синтаксистік таладу жасаңыз. |
|Ақынның 1982 жылы «Мен мектепке барамын» өлеңі жарық көрді. |
| |
|«Балдырған» сөзіне фонетикалық талдау жасаңыз. |
|«Жамбыл» сөзіне фонетикалық-математикалық талдау жасаңыз. |
| |
| |
| |
|І топ |
|Балдырған |
|Б – дауыссыз, ұяң |
|а – дауысты, жуан, ашық, езулік |
|л – дауыссыз, үнді |
|д – дауыссыз, ұяң |
|ы – дауысты, жуан, қысаң, езулік |
|р – дауыссыз, үнді |
|ғ – дауыссыз, ұяң |
|а – дауысты, жуан, ашық, қысаң |
|н – дауыссыз, үнді |
| |
|ІІ топ |
|Жамбыл |
|Т/қ: жуан (а, ы) |
|жіңішке |
| |
|Ж/қ: ашық (а) Шешуі: 6 ꞊ 2 (а+ы) |
|қысаң (ы) 4 (ж+м+б+л) |
| |
|Е/қ: еріндік |
|езулік (а, ы) |
| |
|Сөйлемге морфологиялық талдау жасаңыз. |
|Ақынның біраз өлеңдері орыс, украин, грузин, әзірбайжан тілдерінде |
|аударылды. |
|Ақынның – дара, негізгі, жалпы, деректі, -ның – ілік септігі |
|біраз – мөлшер үстеу |
|өлеңдері – дара, негізгі, жалпы, -дер – көптік жалғау, -і – тәуелдік |
|жалғауының |
|ІІІ жағы |
|орыс – |
|украин – |
|грузин – дара, негізгі, жалпы, атау тұлғалы зат есім |
|әзірбайжан – |
|тілдерінде – дара, негізгі, жалпы, -дер – көптік жалғау, -і – тәуелдік |
|жалғауының ІІІ жағы, -нде – жатыс септігі |
|аударылды – болымды, -ыл – ырықсыз етіс, -ды – жіктік жалғауының ІІІ жағы |
|Сергіту сәті. |
|Оқушылар Сұлтан Қалиевтің жұмбақтарының шешуін табады. |
|Жасыл ине киімім, |
|Жайлаймын тау биігін. |
|Жаңа жылды тойласаң |
|Үйіңдемін төріңнің. (Шырша) |
| |
|Дөп-дөңгелек қос шыны, |
|Бұзылмайды достығы. |
|Өмір бойы екеуі |
|Қол ұстасып өтеді. (Көзілдірік) |
| |
|Қос қанатын иіп ап, |
|Жарға келіп қонады. |
|Қара киім киіп ап, |
|Балшықтан үй соғады. (Қарлығаш) |
| |
|Жайшылықта жекесің, |
|Қарай қалсаң – екеусің. (Айна) |
| |
|Кейде жарты, кейде бүтін дөңгелек, |
|Түн болғанда шомылады көлге кеп. (Ай) |
| |
|Тапсырма №3 |
|Сұлтан Қалиевтің «Сәлем, саған мектебім», «Мен мектепке барамын» атты |
|шығармаларының тақырыбын негізге ала отырып, сурет бойынша шағын мәтін |
|құрыңыз. |
|[pic] |
| |
|Жаңа сабақты бекіту: |
|Тест сұрақтары |
| |
|1943 жылы Жамбыл облысының Жамбыл ауданында дүниеге келген балалар ақыны? |
|а) Қастек Баянбаев |
|в) Мұқан Иманжанов |
|с) Сұлтан Қалиев + |
|д) Бердібек Соқпақбаев |
|е) Ескен Елубаев |
| |
|Сұлтан Қалиев 1957 – 1961 жылдар аралығында қай оқу орнында білім алды? |
|а) Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінде |
|в) Жәңгір хан атындағы аграрлық университетінде |
|с) Ж.Досмұхаммедов атындағы педагогикалық колледжінде |
|д) Жүргенов атындағы Өнер академиясында |
|е) Абай атындағы педагогикалық училищесінде + |
| |
|С.Қалиевтің Бақытжан Момышұлынан аударған әңгімесі? |
|а) «Менің атам» |
|в) «Мен әлі сәбимін» + |
|с) «Ақымақ тышқан туралы ертегі» |
|д) «Пілдің баласы» |
|е) «Степа ағай» |
| |
|Ақынның «Мен мектепке барамын» атты туындысы қай жылы жарық көрді? |
|а) 1982 жыл + |
|в) 1983 жыл |
|с) 1984 жыл |
|д) 1985 жыл |
|е) 1986 жыл |
| |
|С.Қалиев 1973 – 1991 жылдар аралығында қандай басылымда жауапты хатшы |
|қызметін атқарды? |
|а) «Ұлан» |
|в) «Айгөлек» |
|с) «Мөлдір бұлақ» |
|д) «Балдырған» + |
|е) «Еңбек туы» |
| |
|Ақынның аудармасын табыңыз. |
|а) «Қандай болып өсемін?» |
|в) «Ақымақ тышқан туралы ертегі» + |
|с) «Сәлем, саған мектебім» |
|д) «Сыныққа сылтау» |
|е) «Қомағай бақа» |
|Үйге тапсырма: Кесте толтыру |
| |
|Ақынның |
|аты-жөні |
|Туған жылы, жері |
|Оқыған оқу орындары |
|Ақынның шығармалары |
| |
| |
|Сұлтан Қалиев |
| |
| |
|............. |
| |
|................ |
| |
|.................. |
| |
| |
|Бағалау: |
|Сабақта белсенділік танытқан оқушыларды бағалаймын. |