Ұйқы безі,жыныс бездері мен бүйрекүсті бездері

Аты-жөні: Четкельбаева Айжан
Болатовна
ІІІ-деңгей
Мектебі:Т.Рысқұлов атындағы орта
мектеп МДШО
Пәні: Биология
Сыныбы: 8"б"

|1 |Сабақтың тақырыбы |Ұйқы безі,жыныс бездері мен бүйрекүсті |
| | |бездері |
|2 |Cілтеме |Биология оқулығы 8 сынып, ғаламтор көздері |
|3 |Мақсаты | 1.Оқушыларға ұйқы безінің инсулин |
| | |гормондарың қандағы глюкоза мөлшерін |
| | |реттеудегі рөлі,қант диабеті,бүйрек үсті |
| | |безі, гипофиз және қалқанша без және жыныс |
| | |бездері гормондарының жыныстық жетілуді |
| | |реттеудегі рөлі туралы білім беру. |
| | |2.Өз ойларын еркін жеткізе алатындай |
| | |биологиялық сөздік қорларын дамыту |
| | |3.Оқушыларды топтық жұмыс арқылы бірін-бірі |
| | |тыңдай білуге,еркін сөйлеуге, ұйымшылдыққа, |
| | |ізденімпаздыққа тәрбиелеу |
|4 |Қолданылатын модульдер |1.Диалог |
| | |2.СТО |
| | |3.АКТ |
| | |4.Жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту мен |
| | |бағалау |
| | |5.Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау |
| | |6. Оқытуды басқару және көшбасшылық |
|5 |Оқыту нәтижесі |Оқушылар ұйқы безінің инсулин гормонының |
| | |қандағы глюкоза мөлшерін реттеудегі рөлін |
| | |біледі және бездердің жұмысы бұзылғанда |
| | |қандай ауруға ұшырайтынын түсінеді. Аурудың |
| | |алдын алу шараларын өмірде пайдалана алады |
|6 |Түйінді идея |Аралас бездердің қызметін білу |
|7 |Көрнекіліктер |Электронды оқулық, слайдтар, смаиликтер,әр |
| | |түрлі жапырақтар,бағалау парақшалары |
|8 |Оқыту әдістер |Топтастыру, бір қадам артқа, ой қозғау, |
| | |диалогтік оқыту, суретпен жұмыс, кесте |
| | |толтыру, мақал-мәтелдер |
| |Психологиялық ахуал |Мақсаты: Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын |
| | |қалыптастыру |
| | |-Оқушылармен амандасу |
| | |-«Әріптер сөйлейді» тренингі арқылы әр |
| | |оқушыға өзінің атының бірінші әрпіне сәйкес |
| | |қасындағы оқушы тілек айтады |
| |Топқа бөлу |Сары жібек көйлегін желбіретіп |
| |(жапырақ түстеріне |Жапырағын ағаштардың селбіретіп-дегендей |
| |қарай) |балалар қазір күз мезгілі. Күзде айналаның |
| | |бәрі әр түрлі жапырақтарға толады. Бүгін осы |
| | |жапырақтарды мен сендерге сыйға тартқым |
| | |келеді. Қане менің жұмыс столыма келіп |
| | |өздеріңе ұнаған жапырақты таңдап алыңдар. |
| |Үй тапсырмасын сұрау |Мақсаты: Оқушылардың өткен материалдар |
| |1.«Бір қадам артқа» |бойынша алған білімдерін тексеру |
| | |І топ |
| | |1.Қалқанша безінің құрылысын сипатта |
| | |2.Эндемиялық зоб қандай ауру? Белгілерін ата |
| | |ІІ топ |
| | |1.Қалқанша без бөлетін гормон және оның |
| | |қызметін қандай? |
| | |2.Кретинизм ауруларының белгілері қандай? |
| | |ІІІ топ |
| | |1.Миксидема ауруына қай жағдайда душар болады|
| | |және белгілері қандай? |
| | |2.Базедов аурeы және күресу жолдарын ата |
| | |ІV топ |
| | |1.Қалқанша маңыбезінің құрылысы мен атқаратын|
| | |қызметі қандай? |
| | |2.Қалқаншамаңы безі гормонының қызметі |
| | |артқанда немесе төмендегенде ағзада қандай |
| | |өзгерістер болады? |
| | |V топ |
| | |1.Тимус немесе жасөспірім безіне сипаттама |
| | |бер |
| | |2.Бүйрекүсті бездеріне сипаттама бер |
| |2.« Білімдіге дүние |Тест сұрақтарына жауап |
| |жарық, білімсіздің күні|1.Қалқанша безі гормонының құрамындағы |
| |кәріп! » |элемент |
| | |а) Натрий |
| | |ә) Йод |
| | |б) Фтор |
| | |в) Бром |
| | |2.Адреналин бөлетін без |
| | |а) Бүйрекүсті безі |
| | |ә) Қалқанша без |
| | |б) Айырша без |
| | |в) Сілекей безі |
| | |3.Бүйрекүсті безінің қыртыс қабатынан |
| | |түзілетін гормон |
| | |а) Тимозин |
| | |ә) Глюкагон |
| | |б) Кортизон |
| | |в) Парат гормоны |
| | |4.Тағамның құрамындағы кальций мен фосфордың |
| | |ішке тез сіңуіне әсер ететін қандай без? |
| | |а) Қалқанша без |
| | |ә) Айырша без |
| | |б) Гипофиз |
| | |в) Қалқаншамаңыбезі |
| | |5.Ішкі секреция бездерінің ауруларын |
| | |зерттейтін ғылым |
| | |а) Экология |
| | |ә) Неврология |
| | |б) Эндокринология |
| | |в) Хирургия |
| | |6.Ішкі секреция бездерінің қызметін реттейтін|
| | |орталық |
| | |а) Гипофиз |
| | |ә) Гипоталамус |
| | |б) Тимус |
| | |в) Нейроглия |
| | |7.Қай без ішкі секреция бездеріне жатпайды? |
| | |а) Гипофиз |
| | |ә) Айырша без |
| | |б) Тері безі |
| | |в) Қалқанша без |
| | |8.Қан қысымын жоғарлатып ағзадан судың |
| | |бөлінуіне тосқауыл болатын гормон |
| | |а) Тимозин |
| | |ә) Вазопрессин |
| | |б) Окситоцин |
| | |в) Тироксин |
| | |9.Орталық жүйке жүйесінің қозғыштығы |
| | |артып,бұлшықеттердің сіресіп қалуы қандай |
| | |гормонныңжетіспеуінен болады? |
| | |а) Тимозин |
| | |ә) Паратгормоны |
| | |б) Кортизон |
| | |в) Адреналин |
| | |10.Айырша без дененің қай бөлігінде |
| | |орналасқан? |
| | |а) Кеңірдекте |
| | |ә) Көмейде |
| | |б) Мида |
| | |в) Бүйректе |
| | |(жауаптары : 1-ә, 2-а, 3-б, 4-в, 5-б, |
| | |6-ә, 7-б, 8-а, 9-ә, 10-а) |
| | |(Әр топ жауаптарын алмастырып |
| | |тексереді,бағасын бағалау парақшасына қояды) |
| | |Оқушы сұрақтарына жауап беру (топпен) |
| | |1. И. С. Тургеневтың “Живые мощи” әңгімесінде|
| |3.« Ақылдассаң |мынадай аурудың белгілері суреттелген. |
| |шешерсің , |Басы солып қалған, бір түсті денесінің әр |
| |ақылдаспасаң |жерінде қола түсті дақтар пайда болған, |
| |кем көсерсің !» |мұрыны жіңішкерген пышақтың қырындай, еріні |
| | |көрінбейді – тек тісі ағарады, көзінің |
| | |жүдеулігі байқалады. Тірі аруаққа |
| | |ұқсайды.Қандай ауру туралы Тургенев |
| | |суреттеген, бұл аурудың себебі неде? |
| | |Жауабы: Адиссон ауруы немесе қола ауру деп |
| | |аталады. |
| | |Бүйрекүсті безі сыртқы және ішкі қабаттан |
| | |тұрады. Ішкі қабаты адреналин гормонын |
| | |бөледі, ал сыртқы қабатта гормондар көп |
| | |болады. Соның бірі кортикоидтер. Кортикоидты |
| | |гормон жетіспегенде адам Адиссон ауруына |
| | |шалдығады. Тургеневтің “Тірі аруақтар” |
| | |әңгімесінде суреттелген адам “қола |
| | |аурумен ” ауырады. |
| | |2. Дәрігер күнделігінен : Қара суық күз |
| | |күнінің 9 қарашасы. Ауруханаға таңғы сағат |
| | |тоғызда жас әскер ауыр күйде жеткізілді.Оқыс |
| | |ойламаған жерден 19 жастың ойынан 20-ның |
| | |қырқасына шығар шағында Ғалымжан опат болар |
| | |еді. Шұғыл түрде операция бөлмесіне жүгіріп |
| | |бардым. Әріптестерім жас жігіттің өміріне |
| | |араша түсуге ешқандай мүмкіндік жоқ дегенде, |
| | |тұла бойым мұздап кетті. Кенет оның бір |
| | |саусағы қимылдағанын байқадым.Ғалымжан |
| | |«клиникалық өлімге» ұшыраған. Әдетте, мұндай |
| | |өлім бес минутқа дейін болады, осы уақыт |
| | |аралығында науқасты құтқарып қалмасаң, |
| | |биологиялық өлімге ұласады. Тез арада |
| | |жүрегіне  екі рет «көңіл-күй» гормонын |
| | |енгіздім. Ол тірі қалды.Оның өмірін сақтап |
| | |қалуға бар күш-жігерімді салғаныма өзімді |
| | |бақытты сезінемін. |
| | |Сұрақ: Дәрігер науқасқа қандай гормон екті |
| | |және неліктен деп ойлайсыздар? |
| | |Жауабы: Адреналин гормоны, себебі ол жүректің|
| | |соғуын жылдамдатады? |
| | |«Ой қозғау» |
| | |Мақсаты: Оқушылардың қызығушылығын ояту |
| | |(Диалогтік оқыту,түрткі сұрақтар,қайта |
| | |бағыттау) |
| |Тапсырмалар |Мақсаты : Ойды дамытып жинақтау |
| |(Блум токсономиясы |-Адам ағзасында сонымен қандай бездер болады |
| |бойынша ) |екен? |
| |Білу кезеңі: |-Аралас бездерге қандай бездер жатады? |
| | |-Бүйрекүстібезі қандай гормон бөледі? |
| | |-Ұйқы безі қандай гормон бөледі? |
| | |-Қант диабеті ауруы туралы естігендерің бар |
| | |ма? |
| | |«Мәтінмен жұмыс» |
| | |Мақсаты:оқығанын түсінуге, өз ойына басшылық |
| | |етуге, ойын білдіруге үйрету |
| | |(Тақырыпты оқып шығып топ арасында |
| | |талқыланады және әр топ көшбасшысы басқа |
| |Түсіну кезеңі: |топқа түсіндіреді) |
| | |Би |
| | | |
| | | |
| | |(Тақырыпты оқып шығып топ арасында |
| | |талқыланады және әр топ көшбасшысы басқа |
| |Сергіту сәті: |топқа түсіндіреді) |
| | |1. Кесте толтыру |
| | |№ |
| |Қолдану кезеңі: |Аралас бездер |
| | |Бөлетін гормондары мен қызметі |
| | |Пайда болатын ауру түрлері |
| | | |
| | |1 |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | |2 |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | |2.Диагноз қоя білесіз бе? |
| | |(әр топ тақтадағы суреттерге қарап диагноз |
| | |қояды) |
| | |19 ғасырдың соңында неміс физиологтары |
| | |Минковский және Фон Меринг асқорыту жүйесінің|
| | |қызметін талдаумен айналысты. |
| | |Эксперимент барысында иттің ұйқы безі алынып |
| | |тасталды. Бір күні, қызметші, ота жасалынған |
| |Талдау кезеңі: |иттің кіші дәретіне шыбындардың көп |
| | |үймелейтінін байқады. Физиологтарға бұл факт |
| | |қызық әсер қалдырды. |
| | |Соңында физиологтар қандай шешімге келді, өз |
| | |ойларыңды түсіндіріңдер? |
| | |«Ой-толғаныс » |
| | |Мақсаты: Оқушылардың алған білімдерін бекіту |
| | |1.Салмағыңызды білу не үшін керек? |
| | |(дене массасының индексін табу керек.Ол үшін |
| | |кг-мен есептелген салмағыңызды бойыңыздың |
| | |квадратына бөлесіз. Мысалы: бойы 170 |
| | |см,салмағы 100 кг адамның ДМИ 34-ке тең. Ер |
| | |адамда ДМИ 25-тен, нәзік жандыларда 24-тен |
| | |аспағаны жөн.) |
| | |2.Сәйкестендіру кестесі |
| | | |
| | | |
| | |1.Ұйқы безі |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | |2.Жыныс бездері |
| | | |
| |Жинақтау |-қантты диабет |
| |кезеңі:«Тіліңмен |-сақал-мұрттың пайда болуы |
| |жүгірме, біліміңмен |-инсулин |
| |жүгір!» |-глюкагон |
| | |-сүйек және бұлшықеттің дамуының төмендеуі |
| | |-Ер адамға табандылық,өжеттілік қасиет береді|
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | |3. Мақалдың жалғасын тап |
| | |Мақсаты: Оқушылардың логикалық ойлауын, |
| | |шығармашылығын дамыту |
| | |1. Аурудың жақсысы жоқ, |
| | |Дәрінің тәттісі жоқ. |
| | |2. Ауру батпаңдап кіріп, |
| | |Мысқылдап шығады. |
| | |3. Ауру кісі күлкі сүймес, |
| | |Ауыр жүкті жылқы сүймес. |
| | |4. Дауды елемеген төлейді, |
| | |Ауруды елемеген өледі. |
| | |5. Айналдырған ауру алмай қоймас, |
| | |Бұлттанған күн жаумай қоймас. |
| | |6. Денсаулықтың қадірін ауырғанда білерсің. |
| | |7. Көзің ауырса қолыңды тый, ішің ауырса |
| | |аузыңды тый. |
| | |8. Жаман ауруға – жақсы ас. |
| | |9. Ауру аздырады, |
| | |Суық тоңдырады. |
| | |10. Үшнәрсенің алдынал:  |
| | |Аурудың алдын ал,  |
| | |Жаудың алдын ал,  |
| | |Қайта қозған даудың алдын ал.  |
| | |11. Қотыр қолдан жұғады |
| | |Таз тақиядан жұғады |
| | |12. Тыйылмаған ауызда пәле бар |
| | |13. Ауруын жасырған өледі |
| | |14. Денсаулық зор байлық |
|10 |Бағалау |1.Ынталандыру |
| | |2.Сыныпты және өзін-өзі бағалау |
| | |(бағалау парақшасы) |
| | |3.Формативті бағалау |
|11 |Үйге тапсырма |§ 13 қайталау |
| | |1. Ұйқы безі және жыныс бездеріне Венн |
| | |диаграммасын құру |
| | |2.Жүйке жүйесіне жалпы сипаттама |
|12 |Кері байланыс |1.Екі жұлдыз бір тілек |
| | |2.Смайликтер арқылы |