Оғыз - наме - эпостық туынды

Тақырыбы: «Оғыз - наме» - эпостық туынды
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: Аңыздың мазмұнымен, кейіпкерлерімен таныстыру, хикаяларына
ортақ идеяны табу.
2.Дамытушылық: әдеби-теориялық білімдерін арттыруға,кейіпкерлердің ой-
түйіндеулерін, іс-әрекеттерін тауып, өз пікірлерін айтуға дағдыландыру,
ойлау, жүйелеу, салыстыру қабілеттерін жетілдіру.
3.Тәрбиелік:оқушыларды әділдікке, адамгершілікке баулу, өз бойларына
ізгілік қасиеттерді жинай отырып, даналықты қастерлеуге үйрету.
Әдісі: салыстыру, проблемалық ситуация туғызу, алдын ала оқу, сұрақ-
жауап, баяндау.
Түрі:сахналандырылған пресс – конференция сабағы.
Оқыту формалары: жалпысыныптық тапсырма, жұптық тапсырмалар, танымдық
іздендіруші жұмыстар.
Көрнекілігі: тірек – схема.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
1-топ М.Шахановтың «Арман» өлеңі бойынша көрініс.
Автор. Қария. Шәкірттер.
Бекіту кезеңі:
«Зерттеушілер кезеңі» тобы (ІІ топ): ежелгі әдебиет туралы.
1.Ежелгі әдебиет VІІ-ХІV ғасырды қамтитын тарихи ескерткіштер,
шығармалар.
Орхон-Енисей ескерткіштері (VІІғ.)
«Қорқыт» (VІІІғ.)
«Оғыз-наме» (ІХғ.)
2.Ежелгі дәуір әдебиетін Мұхаммед Хорезми, Әбу Насыр әл Фараби, Әбу Райхан
әл Бируни, Махмұд Қашқари, Қожа Ахмет Иассауи, Сүлеймен Бақырғани, Жүсіп
Баласағұни тәрізді түркі халықтарының біразына ортақ ойшылдар
жалғастырады.
3.Ежелгі дәуір әдебиетінің қыпшақ тілінде дамыған кезеңіне (ХІІІ-ХVІғ.)
«Кодекс куманикус», «Мұхаббатнама», «Жүсіп - Зылиха», «Гүлстан»,
«Домбауыл»,т.б. қиссалар, дастандар, шежірелер, тарихи мұралар енеді.
4.Дүние жүзіндегі халықтар сияқты түркі халықтарының да өзіне тән
даму,қалыптастыру тарихы бар. Орхон – Енисей ескерткішінің зерттелу
тарихы ХVІІ ғасырдың екінші жартысынан басталады. Ең алғаш рет (1662ж.)
Орхон-Енисей жазуы жөнінде хабар берген адам – Амстердам қаласының
бургомистрі Н.Витзен. 1697 жылы Тобыл қаласының бояры С.Ремеровтың «Сібір
қалаларының, көл, далалары мен таулы жерлерінің чертежі» атты еңбегі
жарық көрді.Сол еңбекте «Орхон тасы» деген жер атап көрсетілді.
1889 жылы Н.М.Ядринцев бастаған орыс географиялық қоғамының Шығыс
Сібір бөлімінің экспедициясы Моңғолиядағы Орхон өзені бойынан екі
үлкен ескерткіш тауып, түркология ғылымына елеулі үлес қосты. Оның
бірі Күлтегінге, екіншісі Білге қағанға арналған ескерткіштер еді.
Ескерткіштердің тылсым сырын ашып,оларды оқу мәселесі күн тәртібіне
қойылды.
ІІІ. Жаңа сабақ.
1.Кіріспе сөз. Оғыздар – ертедегі түркі тайпаларының бірі. «Оғыз - наме»-
оғыздар жайында, оның ханы Оғыз қағанның әскери жорықтары, ерлік істері
туралы көркем жыр. «Оғыз - наменің» ұйғыр әрпімен жазылған нұсқасы
Париж кітапханасында сақталып келген. Оны зерттеген ғалымдар:
В.В.Радлов, Ә.Марғұлан, М.Жолдасбеков, Н.Келімбетов. «Оғыз - наме» 40-тан
астам хикаядан тұрады. Әрбір хикаяда Оғыз қаған туралы оқиғалар
баяндалады. «Наме» - хат түрінде келген ұзақ хикаялы шығарма.
2.Шығармамен жұмыс.
Жоспар құру
1.Оғыздың ерліктері
2.Үйленуі, балалары
3.Жеңімпаз жорықтары
4.Қартайған шағы,қалдырған мұрасы.

3.Жұппен жұмыс. Диалог құру.
ІV.Қорытындылау.
1.Ежелгі әдебиет түрлері.
2.Ежелгі әдебиетті зерттеушілер.
3. «Оғыз – наменің» идеясы.
V.Үйге тапсырма.
1.Мифологиялық бейнелер туралы.
2.Шығармадағы мақал – мәтелдер,қанатты сөздер.
3.Мазмұндау, мінездеме беру.
VІ.Бағалау. Барлық жүйе бойынша.

Ертеңгіліктерді талдау парағы

Қатысқан тәрбиеші саны ___________________
Күні ________________ Тәрбиешісі: _________________________
Тақырыбы: _______________________________________________
Мақсаты: ________________________________________________
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |

1.Ертеңгіліктің мақсатының қойылуы

а)қойылған мақсаттың жас ерекшелігіне сәйкестігі.
2.Ертеңгіліктің жоспарлануы, іс-әрекеттің реттілігі.
3.Ертеңгіліктің өткізу формасын таңдауы және оның жас ерекшелігіне
сәйкес келуі .
4.Көрнекі және техникалық құралдарды ұтымды пайдалану.
5.Балалар ұжымында өзін-өзі басқаруы және ұйымдастыру шеберлігі.
6.Қоғамдық белсенділікті шығармашылықты және дербестікке тәрбиелеу
жұмысын ұйымдастыру шеберлігі.
7.Балалармен қарым-қатынас жасау шеберлігі.
8.Қиын және талантты балалармен жұмыс істеуі.
9.Ертеңгілік барысында балалар қызметі, олардың белсенділігі,
қызығушылығы, тәртібі.
10.Ата-ананың немесе қонақтардың қатысуы.
11.Тәрбиешілердің педагогикалық және психологиялық білімі.
12.Балалармен жұмыс істеу методикалық білімі.
13.Тәрбиешілердің балаларға тигізетін ықпалы.
14.Балалардың өзін-өзі ұстауы, сөйлеу мәнері.

Ертеңгіліктің тиімділігі, мәні

10 | | | | | | | | | | | | | | | |9 | | | | | | | | | | | | | | | |8 | | |
| | | | | | | | | | | | |7 | | | | | | | | | | | | | | | |6 | | | | | | | |
| | | | | | | |5 | | | | | | | | | | | | | | | |4 | | | | | | | | | | | | |
| | |3 | | | | | | | | | | | | | | | |2 | | | | | | | | | | | | | | | |1 |1
|2 |3 |4 |5 |6 |7 |8 |9 |10 |11 |12 |13 |14 | | 1-3 «нашар»
4-5 «орташа»
6-8 «жақсы»
9-10 «жоғары»

Қорытынды: ______________________________________________________

__________________________________________________________________

21.05.2014 жыл.

№ 5 педагогикалық кеңестің отырысы.

Тақырыбы: Жылдық оқу іс-әрекетіне қорытынды есеп беру

Күн тәртібінде қаралатын мәселелер

1.2013-2014 оқу жылының жылдық қорытынды есебі. Бөлімше әдіскерлері.

2.Ересектер тобы бойынша түбегейлі тексеріс қорытындысы С.Динбаева.

3.Екінші сәбилер тобы бойынша түбегейлі тексеріс қорытындысы
А.Булекбаева.

4.Сауықтыру тобы бойынша түбегейлі тексеріс қорытындысы
Г.Кайнарбаева.

5. «Денсаулық» саласы бойынша салауатты өмір салтының үлгісі (күн
режимі,тамақтану, қимыл-қозғалыс белсенділігі) жайында есебі. Медбикелер.

6.Аттестация қорытындысы.

7.Ағымдағы мәселелер.

Бала тілін дамытудағы көркем әдебиеттің ролі.

Мен, Куракбаева Айгул Адайқызы 1994 жылы Қ.Дүтбаева атындағы
педагогикалық училищесін бітіріп «мектепке дейінгі» тәрбие мамандығын
алдым.
2008 жылдың сәуір айынан бастап «Боранқұл балабақшасы» МКҚК – да
тәрбиеші болып жұмыс жасап келемін.
Менің алға қойған мақсатым балаларға саналы білім беру арқылы
шығармашылық қиялы мен қабілеттерін көркем әдебиет арқылы дамыту.
Балалардың шығармашылығын ұйымдастырудың ерекше өзіндік мәні
бар.Балабақшадағы тәрбие – барлық тәрбиенің бастамасы.Тәрбиеші балаларды
адам мәдениетінің әлеміне ертетін үлкендердің бірі.Әр мамандықтың өз
қиындығы мен өз қызығы бар.Ұстаз – киелі мамандық. Еліміздің айқын
мақсаттарының бірі – бәсекеге қабілетті жас ұрпақты жан – жақты жетілген
, парасатты азамат етіп тәрбиелеу.
Елбасы Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан - 2030» жолдауында «Біздің жас
мемлекетіміз өсіп- жетіліп, кемелденеді, біздің балаларымыз осымен бірге
ер жетеді, олар өз ұрпағының жауапты да, жігерлі, білімді, өресі биік,
денсаулығы мықты өкілдер болады» деген сенімді бүгінгі тәрбие мен
білім өзегін бала бойына қалыптастырар тәрбие ошағына артқан жүк
екені сөзсіз.
Тәрбиенің тал бесігі – балабақша табалдырығынан бастау алады.
Тәрбиенің ең алғашқы негізі отбасынан басталып балабақша арқылы
жалғасады.
Мен баланы тәрбиелей отырып білім беру кезіндегі проблемалық
тақырыбыма тоқталамын. «Бала тілін дамытудағы көркем әдебиеттің ролі»
- тақырыбымен балалармен жұмыс жүргізіп келемін.
Жаңа ғасырдағы Қазақстан елінің үміт артар келешегі бүгінгі
балабақшадан басталады. Оларды жан – жақты тәрбиелеу, уақыт талабына
сай білімді, мәдениетті азамат етіп шығару тәрбиешілер алдындағы зор
міндет. Балабақшада берілетін оқу тәрбие жұмысы баланы келешекте
жақсы азамат болып қалыптасуына ықпалы зор.Біздің өміріміздің мәні
де, сәні де – бала. Бала біздің болашағымыз, еліміздің ертеңі,
келешегіміздің келбеті. Бұл жердегі түпкі мақсат бала тілін
шынықтыру, ойлау, есте сақтау, қызығушылықтарын шыңдау.
Бала қабілетін ашуда тіл шеберлігіне көңіл бөлу қажет.
Балалардың періште әлемі – тәрбиешілердің бақыты. Осы мақсатта халық
ауыз әдебиетінің мағнасы зор. Халық ауыз әдебиеті – халық шежіресі.
Ауыз әдебиеті де, жазба әдебиетте көркем туынды.
Осы қазақ ауыз әдебиеті арқылы мақал – мәтел, жұмбақ, жаңылтпаш,
санамақ, ертегілері болсын бәрі де балаларды отанын сүюге, ерлікке,
елін қорғауға тәрбиелейді.
Балабақшада тәрбиеленушілерді ауыз әдебиетінің үлгілерімен таныстырып,
оларды рухани өмірін дамытуға, қиялын шарықтатып, тіл байлығын
молайтуға ауыз әдебиеті үлгілері – ертегілер, жұмбақтар, жаңылтпаштар,
санамақтардың,

халық ойындарының тигізетін пайдасы мол.
Адам өзіне – өзі қоятын және оған әрдайым жауап іздейтін
санаулы сұрақтары болады. Өйткені мен де бала бағбаны –
тәрбиешісімін.
Таңғажайып балалар әлеміне тереңірек танысып, өз өмір тәжірибемнің
мейірімінің дәндерін қондыру – менің жұмысымның мәні. Балалармен жұмыс
жасау үлкен бақыт. Себебі бала ешнәрсеге алаңдамай мейірімділікке
сенеді, кішкентай алақанын менің алақаныма қойып, маған сенім артады.
Тәрбиешінің жұмысы күрделі де қызықты. Шынымды айтсам кейде
жұмыстан үйге келгенде қатты шаршағанымды сеземін. Бірақ сол күнгі
уақытымды ой елегінен өткізсем шаршағанымды ұмытып кетемін. Осы бір
«Балалар әлемінің теңізіне» бір бойласам ешқашан өз мамандығымды
өзгерткім келмейді. Өйткені, бала тап – таза мөлдір бұлақтың бастауы.
Мен еңбек жолымды алдыма қойған мақсатым әрдайым балалардың тілін
дамытып,ой өрісін жетілдіруде қазақ ауыз әдебиетін пайдаланып
отырамын. Бұл тақырыпты алудағы басты мақсатым оқытудың жаңа
әдістерін қолдану арқылы баланың кішкентай кезінен дұрыс сөйлеуге,
тілінің дұрыс қалыптасуына, балалар әдебиеті жазушыларының жыр
шумақтарын жатқа айтқызуға , жұмбақтарды шешуге, жаңылтпаштарды
қайталап айтуға, ертегіні тыңдап әңгімелеп беруге, кейіпкердің ролін
өздері орындауға үйретіп отырамын. Себебі бала ролде өзі ойнаса
кейіпкердің бойындағы қасиеттерді ұғынады. Мектепке дейінгі балаларға
арналған көркем шығармалар баланы шынайы болмысқа нақты әрекетімен
таныстыра отырып, оны көркемдеп, баяндап сөздік қорын молайтып, тілін
байытады. Балалардың шығармашылық дарындылығын дамыту және оны
тәрбиелеп шыңдай түсуді көкейкесті мәселемнің бірі санаймын.

Балалардың осындай шығармашылығын ұйымдастыра отырып өмір сүруге
қабілетті, өзіндік дамуға даяр, өзін таныта алатын құзіретті тұлғаны
тәрбиелеуге жұмыстанамын. Осы талап тұрғысынан алғанда оқу-тәрбие
үрдісін ұйымдастырудың сан түрлі әдіс – тәсілдерін іздестіру, жаңа
технологияларды тиімді пайдаланудың маңызы ерекше екенін максат
етемін.
Балалардың жан дүниесін неғұрлым терең таныған сайын оның тұлға
ретінде жетілуіне септігін тигізе алады. Балалардың өзін ұстай
біліп, ортаға сахна төріне қысылмай шығу үшін түрлі шараларға
қатыстырып отырмын.
Балалардың тілін дамытуға күнделікті оқу іс-әрекетінде қызықты
ойындар, тренингтер ұйымдастырамын. Балалардың есте сақтау қабілетінің
жақсы қалыптасуына өлең, тақпақ, жаңылтпаш, жұмбақ айтқызу арқылы
жүзеге асырып отырамын. Осындай еңбектің жемісін көру үшін
тәрбиешінің бойынан жігерлік пен еңбекқорлықты қажет ететінін айқын
аңғардым. Әрине әрбір тірлікте жігерлі еңбек етпей айтарлықтай
нәтижеге жету мүмкін емес. Ал тәрбиешіде бұл қасиеттің түп негізі
жауапкершілікте. Балаларды жалықтырып алмас үшін бала қабілетін ашуда
тіл шеберлігіне көңіл бөліп, жылы сөздер арқылы шабыт беріп
отырамын. Сонымен қатар балаға білім, тәрбие беріп қана қоймай әрбір
баланың ортаға икемділігін ашу, шығармашылық тұлғаға айналдырумен
жұмыс жүргіземін. Осылайша қолындағы балалардың тағдырын шешуден артық
жауапкершілік болмайды. Балалардың шығармашылық ізденістерін дамыта
отырып, қазіргі заманғы педагогикалық теориямен, практиканы басшылыққа
алып жұмыс жасаудамын. Сонымен қатар күннің екінші жартысынды
балалардың бір – біріне қарым-қатынасын нығайту үшін әр түрлі
ойындар, диалогты сөйлесу жұмыстарын да жүргізіп отырамын. Мен өз
пікірімді айтар болсам әр тәрбиешінің басты міндеті бала жүрегіне
жылулық ұялатып, қабілеті мен дарынын ашу ең бастысы деп түсіндім.

Сонымен қатар балаларға көптеген тәлім тәрбие беріп, мақал –
мәтел , санамақ,өлең жолдарын мәнерлеп айта білуге, әнге, биге, өнерге
деген қызығушылығын арттырып, үлкен жетістіктерге жетулеріне көптеген
үлесімді қоса білдім. Өйткені менің алдымда тәрбиеленіп жатқан
балаларым талантты, әрі талапты. Осылайша әр еңбегімнің нәтижесінде
тәрбиеленушілерім түрлі жарыстарға қатысып жүлделі орындарға ие болып
келеді. Менің мақтанышым бола білді. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны
ілерсің» деген аталы сөз бекер айтылмағанын осыдан аңғаруға болады.
Біз яғни, балабақша тәрбиешісі ретінде, айнадай өнегесі ретінде
балалардың қазірден бастап дұрыс сөйлеуіне, тіл байлығын дамытуға,
дұрыс қалыптасуына көңіл бөлсек, осы еңбегіміздің келешекте олардың
өміріне азық, қадамына қазық болары хақ деп білемін.

Педагогтың шағын тұжырымдамасы .

Кіріспе.

Педагогтың басты міндеті – жеке тұлғаның ұлттық және адамзаттық
құндылықтар негізінде қалыптасуы мен дамуы және оның жетілуі үшін
қажетті жағдайлар жасау, баланың тәрбиеленуі, білім алуы және жан –
жақты қалыптасуы, тілін, ұлттық салт – дәстүрлерді сақтау сияқты
құқықтарын іске асыру болып табылады.

Мақсат – міндеттері:
-Тұлға ретінде баланың жеке басының іс – әрекетін дамыту теориясы
негізінде белсенді әдіс – тәсілдерді қолдана отырып тәрбиелеу мен
білім беру жұмысын жетілдіру.
-Отбасы қарым – қатынасындағы үлгі – өнегенің тәрбиелік ықпалын
арттыру.

-Бала бойына жалпы адамдық , мәдени және адамгершілік құндылықтарды
дарыту.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. «Мектепке дейінгі тәрбие» журналы.
2. «Отбасы және балабақша» журналы
3. «Балалар көркем әдебиеті» кітабы.
4. «Бала мен балабақша» журналы.