Эволюцияның дәлелдемелері

Сабақтың тақырыбы: §38. Эволюцияның   дәлелдемелері . Күні: 09.02.15.

Сабақтың  мақсаты:
Білімділігі: Оқушыларға органикалық  дүние эволюциясының дәлелдемелері
жайында түсінік бере  отырып, оқушылардың  білімін  жетілдіру.
Тәрбиелілігі: Оқушыларға білім бере отырып, топпен жұмыс істей білуге,
ұқыптылыққа, әдептілікке, жинақылыққа, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін
 қорғауға  тәрбиелей  білу,экологиялық тәрбие беру
Дамытушылығы: Оқушылардың ой - өрісін, сана - сезімдерін, пәнге деген
қызығушылығын  дамыта отырып, білім беру.
Сабақтың типі: жаңа білімді игеру
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың  өтілу әдісі: топтық 
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, слайд, стикер, муляждар, карта, микроскоп
Сабақтың  басқа пәндермен  байланысы: тарих, география,медицинамен
Сабақтың  барысы:
І. Ұйымдастыру  кезеңі
А) Сәлемдесу.
Б) оқушылардың  сабаққа қатысуын қадағалау, сабаққа  дайындығын  тексеру.
В) сабақтың мақсатымен, тақырыбымен  таныстыру
Г) Жас ғалымдар топтарымен таныстыру: «Палеонтологтар», «Анатомдар»,
«Химиктер», «Цитологтар», «Эмбриологтар».

ІІ.Миға  шабуыл  
№ 1. Блиц сұрақтар( 1мин): әр сұрақ – 1 ұпай
1. Эволюция деп нені айтамыз?
2. Қалай ойлайсыздар, Карл Линнейдің еңбектерінің мәні неде?
3. Бірінші эволюциялық теорияның авторы кім ?
4. Қалай ойлайсыздар, Ламарктың эволюциялық теориясының мәні неде?
5. Эволюцияның қозғаушы күштері не?

№ 2. Анықтама мен терминдерді сәйкестіріңдер(2 мин): әр сұрақ – 2 ұпай

|1. Түр |А.Тірі табиғат өзгермейтіндігін және |
| |әуел бастан мақсатқа сәйкестілікті |
| |қуаттайтын метефизикалық көзқарас |
|2. Ароморфоз |Ә. Сыртқы ортанын жағдайына |
| |байланысты түрлер өзгергіштігін |
| |қуаттайтын көзқарас |
|3. Креационизм |Б.Әр алуан тіршілік жағдайларында |
| |пайда болып, организмнің құрылым |
| |деңгейін күрделендіретін |
| |бейімділіктер |
|4. Трансформизм |В. Табиғат, болмыс алғышқы, |
| |ал сана, рух, ой  туынды. Табиғат |
| |мәңгілік, ол жаралмайды, уақыт пен |
| |кеңістікте шексіз-шетсіз өмір сүреді.|
|5. Материализм |Г. Тірі организмдердің қарапайым |
| |құрылыстан күрделіге қарай жоғарылауы|
|6. Градация |Д. Құрылысы ұқсас, шығу тегі бір, |
| |өзара еркін шағылысып, өсімтал ұрпақ |
| |беретін және ұзақ уақыт нақты аймақты|
| |мекендейтін , сол орта жағдайларына |
| |жақсы бейімделген даралар жиынтығы |

Жауабы: 1- д,2-б, 3-а, 4-ә, 5-в, 6-г.

№ 3. Ғалымдарды анықта (2 мин): 3 ұпай

|К. Линней |Ж.Б. Ламарк |Ч.Дарвин |
| | | |

|А |Ә |Б |
| 1.Талантты, бірақ | 1.Еңбекқор, салмақты | 1. Эрудит, идеалист |
|сәтсіз |2. Саяхатшыл, |2. Жазды, жүйеледі, |
|2. Күресті, дәлелдеі |бақылаушы, анализдеуші |ұйымдастырды |
|3. Бірінші эволюциялық |3. Тіршілік |3. Жасанды жүйелеуді |
|іілім құрды |эволюциясының себебін |жасады |
|4. Жаратушы |анықтаушы |4. Тыным таппайтын |
| |4. Данышпан | |

1 2
3

4 5
6

Жауабы:
|К. Линней |Ж.Б. Ламарк |Ч.Дарвин |
|Б,5,1 |A,2,4 |Ә,3,6 |

№4 (4 ұпай). Эволюциялық көзқарастың қалыптасуын дәлелдеу. 1 мин.

Керіктің мойынынң ұзындығын осы ғалымдардың теориясына арқаланып
түсіндіріңдер.

Күтілетін жауаптар

: К.Линней: Жаратушы әуел бастан солай жаратқан деген.

Ж.Б. Ламарк: Жаратушы «жетілдіруге ұмтылдыратын» күш салаып, мойыны қысқа
жануарлар жапыраққа жетуге ұмтылып, мойының созып жаттықты. БЕЛГІЛЕР
ҰРПАҚҚА БЕРІЛДІ.

Ч. Дарвин: Керіктердің ата тектерінде мутациялар пайда болып, мойындарының
ұзын болуына әкеледі. Тіршілік үшін күресте ұзын мойынды керіктер жеңіп
шығып, ұрпақ қалдырған.

ІІІ. Мағынаны тану. Топтық жұмыс.
№ 5. Әр топқа мәтіндер таратылып, тапсырма беріледі: Өз сала бойынша
эволюцияны дәлелдеу. Кабинеттегі бар құрал жабдықтарды пайдалана білу. 5
минут дайындыққа + 2 минут қорғауға. 7 ұпай

ІҮ. Жаңа сабақты қорытындылау.
№ 6. Әр топ постерге жауабын жазады( бұл сұрақтар ҰБТ жиі кездеседі) (2
мин): 5 ұпай
• Адам организміндегі рудименттер:
• Адам организміндегі атавизмдер:
• Мюллер – Геккельдің биогенетикалық заңы:
• Қазба өтпелі формаларға жатады:
• Жылқының палеонтологиялық қатарының авторы:
• Карл Бэр заңы:
Жауаптары:
• Құйымшақ, соқырішек, үшінші қабақ(эпикантус), ақыл тіс, құлақ
бұлшықеттері, қаз терісі
• Түктілік, құйрық, көпемшектілік,саусақ арасындағы перепонки
• Онтогенез филогенездің қысқаша қайталануы.
• Архиоптерикс, псилофиттер, тұқымды қырықжапырақ
• Ковалевский В.О. Жылқының палеонтологиялық қатары[pic]
• фенакодустан - эогиппус - миогиппус - парагиппус - ең соңында қазіргі
заманғы жылқылар шықты.
• Ұрықтың ұқсастық заңы

Ү. Бағалау.
Бағалау парақшасы.
|Оқушының |№ 1. |№ 2. |№ 3. |№4 (4 |№ 5.|№6 |Барлығы|
|аты |Блиц |Анықтама мен|Ғалымдарды |ұпай). |. 7| | |
| |сұрақта|терминдерді |анықта (2 |Эволюциялы|ұпай|5 |22 ұпай|
| |р, 1 |сәйкестіріңд|мин): 3 ұпай |қ |  |ұпай | |
| |ұпай |ер(2 мин): | |көзқарасты| | | |
| | |әр сұрақ – 2| |ң | | | |
| | |ұпай | |қалыптасуы| | | |
| | | | |н | | | |
| | | | |дәлелдеу. | | | |
| | | | |1 мин. | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |

1- 8 - «3»
9- 19- «4»
20-22 – «5»

ҮІ. Үйге  тапсырма:Эволюцияның дәлелдемелері туралы  кестені толтыру, бет
179.

YІІ. Рефлексия. Әр оқушы стикерге сабақтан алған әсері туралы жазып,
тақтаға іліп кетеді.
Сабақ аяқталды. Рахмет оқушыларға.