Мемлекеттік рәміздер - ұлттың мақтанышы

Сабақтың тақырыбы: Мемлекеттік рәміздер - ұлттың мақтанышы
Мақсаты: І.Елтаңба, Ту, Әнұран туралы түсініктерін нығайту. Рәміздердің
пайда болуы және тарихтағы маңызы жайлы түсініктерді дамыту.
ІІ. Оқушының есте сақтауын дамыту, өз ойын дұрыс жеткізуге ынталандыру.
ІІІ.Оқушыларды Отан сүйгіштікке, адамгершілікке, Отанына, халқына адал
қызмет етуге, елінің Туын, Елтаңбасын, Әнұранын қастерлеп, құрметтеуге,
халқының тегін, тарихын білуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Ауызша журнал.
Көрнекілігі: Рәміздерге байланысты түрлі-түсті суреттер, буклеттер, карта,
мақал-мәтелдер, Отан,жер туралы нақыл сөздер.
Кіріспе бөлім:
Біздер тәуелсіз қазақ елінің ең жас ұландарымыз. Сондықтан өз жерімізді, өз
елімізді әкелер мен аталарымыз сияқты қадірлеуге,сүюге қорғауға тиіс
екенімізді естен шығармайық.
Отан –жерім,Отан - суым,
Отан қуат, нәр береді..
Отан - ұран, Отан - туым,
Отан мәңгі гүлденеді – демекші, тәуелсіздігіміз тұғырлы болып, еліміздің
символы –мемлекеттік рәміздерді қастерлеп, құрметтеу бәріміздің міндетті
парызымыз болып саналады.
2007 жылы 4 маусымда Астана қаласында Қазақстан Республикасы мемлекеттік
рәміздерінің 15 жылдығына арналған «Менің Қазақстаным» республикалық жастар
форумында Президент Н.Ә.Назарбаев сөйлеген сөзінде: «Мемлекеттік рәміздер
–еліміздің егемендігі мен тәуелсіздігін паш ететін нышандар. Бұл рәміздер
біздің мемлекетіміздің өткені, бүгіні мен болашағы арасындағы
сабақтастықтың жарқын бейнесі.
Мемлекеттік рәміздер - халқымыздың рухын, ұлттық салт-санасын, қаһармандығы
мен даналығын, болашаққа үмітін, арман - тілегін жеткізетін ерекше құнды
белгілер. Желбіреген аспан түстес байрағымыз халқымыздың арманын
асқақтатып, қыран бүркіттей елімізді аспан әлемінде қалықтап тұр» деп атап
көрсетті.
Ендеше, «Рәміздерім–мақтанышым» атты ауызша журналымызды бастаймыз.
Әнұран орындалады.
Журналымыздың бірінші беті: Тұңғыш Президент.1991 жылы 16 желтоқсанда
Қазақстан тәуелсіз республика болып жарияланды.1991 жылы 1 желтоқсанда
Қазақстанның ел басшысы - Президенттің сайлауы болды. Тұңғыш Президент
болып Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев сайланды.Ата Заңымыз бойынша мемлекет
басқарушысы –Президент. Латын тілінен аударғанда «президент» сөзі «алдында
отырған» деген мағынаны білдіреді. 2005 жылы 4 желтоқсанда бүкіл халықтық
сайлау қорытындысында Н.Ә. Назарбаев қайта Президент болып сайланды.
Қазақстан дейтін менің бар елім,
Жатыр алып жарты дүние әлемін!
Бұл даланы анам жаспен суарған,
Бұл далада атам қолға ту алған.
Бұл далаға жылап келіп, уанғам,
Бұл даланы көріп алғаш қуанғам,
Бұл далада өскен жанда жоқ арман!
Кең байтақ қой Қазақстан картасы,
Астанамен айшықталған ортасы.
Бүгін бізге таңдай қағар күллі әлем,
Бұның бәрі Елбасының арқасы.
Шықты тарап ой-данадан,
Бері қарап жұлдыз беті.
Өзі қалап сайлап алған,
Елімнің бар Президенті
Мемлекеттік елтаңбаның авторлары танымал суретшілер Жандарбек Мәлібеков пен
Шота Аман Уәлиханов.
Қазақта «Шаңырағың биік,керегең кең, босағаң берік болсын» деген тілек сөз
бар.Елтаңба авторлары осы сөздерді басшылыққа алған.Қазақстан
Республикасының Елтаңбасы көгілдір түстің үстіне салынған шаңырақ
бейнесінен тұрады.Одан жан-жаққа күн сәулесі тәрізді уықтар тарайды.
Шаңырақ пен уықтар біздің Отанымызда тыныштықта жарасымды өмір сүріп жатқан
көптеген халықтардың бірлігін көрсетеді. Қазақстан Республикасының
Елтаңбасының бір бөлігі ертедегі қанатты тұлпар. Елтаңбаның жоғарғы
жағындағы бес бұрыш – бақытты өмірге жол сілтейтін жарық жұлдыздың белгісі.
Төменгі жағындағы «Қазақстан» деген жазу республиканың атын көрсетеді.
Масақ Отанымыздың байлығы іспеттес. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
Елтаңбасында көгілдір фонда киіз үйдің шаңырағы бейнеленген, одан күн
сәулелері тәрізденіп ертегідегідей арғымақтардың қанаттарымен безендірілген
уықтар тарайды. Мемлекеттік Елтаңбаның негізіне алынған шаңырақ ошақты,
дүниенің біртұтастығын білдіреді. Елтаңбаның төменгі жағында “Қазақстан”
деген жазу бар.
Аружан:
Қатар шапқан қос тұлпар,
Ай астында қазақ үй
Қалықтаған жас сұңқар,
Шарықтаған таза күй.
Бұл таңбасы елімнің,
Күнімхан:
Елдігімнің белгісі.
Бейнелеп сан ғасырды
Елтаңбасы елімнің,
Таратады хас үлгі
Киесіндей жерімнің.
Бабам тұлпар жаратты,
Құлынында танып-ақ.
Айым:
Тұлпар барда қанатты,
Шайқалмайды шаңырақ.
Тәуелсіздік көркі ол да,
Өркениет өрінде.
Нұр төгеді елтаңба
Ақ орданың төрінде.
Журналымыздың үшінші беті: Тұғырлы туымыз
Ту – ертеден келе жатқан мемлекет белгісі. Алғаш рет ту осыдан бес мың жыл
бұрын Таяу Шығыста пайда болды. Бұл құстардың, аңдардың, құдайлардың
бейнелері салынған ту болатын.
Ең көне ту Иран елінің аумағында табылған. Ол Гиннестің рекордтар кітабына
енгізілген. Бұл ту – төртбұрышты металдан жасалған.
Қазіргі қолданылып жүрген тулардың алғашқысы болып Чжод деген Қытай
императорының туы саналады. Оның түсі ақ болған. Бұл түс көштің, биліктің
белгісі болып есептелген. Сондай-ақ осыған ұқсас тулар Үнді елінде және
Таяу Шығыста пайда болған. Біздің заманымыздың бірінші мың жылдығында олар
Еуропаға келген.
ХІІ ғасырда геральдика ілімінің негізі қаланған. Геральдика – латын тілінен
алынған сөз. Ол “елтаңба тану” дегенді білдіреді. Геральдика ілімінің
негізін салушы ХVII ғ. француз ғалымы Менестре болған.
Әр елдің ұлттық туларында әртүрлі түстер қолданылады. Соның ішінде жиі
кездесетіні – үш рең, яғни үш түрлі түстен тұратын тулар.
Біздің мемлекеттік туымыздың түсі – көк. Көк түс – аспанның белгісі. Ол
мемлекеттік тұтастық идеясын білдіреді. Алғашқы геральдистердің бірі
Аксельм жасаған кесте бойынша, көк түс – адалдықтың, тазалықтың белгісі.
Сенімділік, үміт сияқты адам қасиеттеріне жақын келеді.
Біздің республикамыздың мемлекеттік рәміздеріне шетелдік мамандар жоғары
баға берген. Мемлекеттік рәміздеріміз әлемдік каталогқа енген. Туымыздағы
күн бейнесі – шекарамыздың бұзылмайтындығын бейнелейді. Шексіз далада ұшқан
қыран, ою-өрнек – еліміздің ұлттық жиынтық бейнесі.Егер де Туға тұтас зер
салсаң, автордың оны жасағанда үлкен мазмұнды ойластырғаны байқалады. Ол
жер жүзінде әлемге нұрын шашқан Күн сәулесі астында қияға қанат қаққан
қыран - тыныштық пен баянды өмірдің белгісі, ал ою-өрнек тудың қай елдікі
екенін аңғартады.
Тудың авторы – Шәкен Оңдасынұлы Ниязбеков белгілі монументші - суретші.
Біздің туымыз – көгілдір түсті, тік төртбұрышты мата. Ол бірлік пен аман -
есендікті көрсетеді. Оның қақ ортасындағы сәулесін шашқан алтын Күн –
тыныштық пен байлықтың белгісі.
Қазақ халқы сонау ерте заманнан бері қыранды киелі, қасиетті құс деп
есептеген. Туда қыранның орын алуы тәуелсіздік алған Қазақстан қыран сияқты
биікте болсын, қыран сияқты ғұмыры ұзақ болсын деген ойдан туған.Тудың
сабын бойлай ұлттық ою-өрнек салынған тік жолақ қазақ елінің өзіндік
сипатын, танымдық бейнесін көрсетеді.
Гүлсая:
Айнымайды аспаннан
Біздің тудың болуы
Оны халық қашанда
Биікке іліп қояды.
Жанатын да өзі отша
Жалын шарпып бетіңді
Туымыз да қазақша
Сөйлеп тұрған секілді.
Журналымыздың төртінші беті: Асқақтаған Әнұран.
Кез келген мемлекеттік рәміздердің ең маңыздысы – Әнұран. Әнұран
мемлекеттің салтанатты әні. Ол халықты әйгілі етеді. Оның сөздерінде
халықтың мыңдаған жылғы тарихы, бүгінгі өмірі мен келешек арманы айтылған.
Әнұранды түрегеліп ,жүректің тұсына қолдарын қойып айтады. Бұл өз
мемлекетіңе деген құрметті көрсетеді. Халық өмір салтын бүгінгі тіршілігі
мен келешек армандарын, мың жылғы тарихын осы әнге сыйғызған.
1986 жылы «Менің Қазақстаным» бостандық аңсаған қазақ жастарының бейресми
әнұраны болған еді.
2006 жылғы 7 қаңтардағы Конституциялық заңға сәйкес ҚР-ның Мемлекеттік
Әнұранының музыкалық редакциясы мен мәтіні жаңа редакцияда жазылды.
Мемлекеттік Әнұранның авторы Шәмші Қалдаяқов, сөзін жазғандар Жұмекен
Нәжмеденов, Нұрсұлтан Назарбаев.
Алғашқы рет Қазақстан Республикасының Әнұраны ретінде
«Менің Қазақстаным» әні 10 қаңтарда 2006 жылы, Елбасын ұлықтау рәсімінде
орындалды.
Бұл Әнұранның сөзі республикамыздың барлық халықтарының жүрегіне жақын,
жұрттың бәрінің көңілінен шыққан, терең отаншылдық сезімдегі ән.
Самат:
Әнұраным –жан ұраным
Айтар әнім, сөйлер сөзім
Туған жерім сағынарым
Бақыт-бірлік күн талабы.
Тоқтамайды дабыр әні
Мәңгі бақи шырқалады
Республикам Әнұраны!
Мерей:
Барша халық таныған
Біздің үміт, тілекті.
Шырқалғанда әнұран
Шаттық кернер жүректі
Жеңіс туын көтерген
Жарыстарда сан қилы,
Жетіп бізге шетелден
Көкке әнұран шалқиды.
Шәмші атаның сазды үні
Жігер беріп қайратты,
Бәрімізді мәз қылып,
Жаңғыртады аймақты.
Қорытындылау: Әрқашанда өз рәміздерімізді мақтан тұттып, мәртебесін
асқақтата берейік.