Сұраулы сөйлем. Құрмалас сөйлем. Шылаулар

I МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Менің отбасы мүшелерім
Грамматикалық тақырыбы: Сұраулы сөйлем.
Құрмалас сөйлем. Шылаулар
|Бөлімі |Сабақ саны|Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру |45 |
| | |Грамматикалық |минут |
| | |тақырып | |
| | |Лексикалық тақырып | |
| | |Бекіту | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Мінездің ұнамды белгілері» |45 |
| | |мәтінімен жұмыс |минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |3-сабақ |Тіл дамыту |45 |
| | |«Мен кешірдім» |минут |
| | |диалогі | |
| | |Тірек сызбамен | |
| | |жұмыс | |
| |4-сабақ |«Менің туыстарым» мәтінімен |45 |
| | |жұмыс Деңгейлік |минут |
| | |тапсырмалармен жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Қорытынды |5-сабақ |1. Тест |45 |
| | | |минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Сұраулы сөйлем. Құрмалас сөйлем. Шылаулар
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Грамматикалық тақырыпты тірек сызба
негізінде түсіндіру.
[pic]

Құрмалас сөйлем
[pic]

[pic]

|1. Сұраулы сөйлем бір нәрсе жайында сұрап білу мақсатында айтылатын |
|сөйлем. Сөйлем соңында сұрау белгісі (?) қойылады. |
|Сұраулы сөйлемнің жасалу жолдары: |
|1) сұрау есімдіктері арқылы (кім? не? қанша? т.б.); |
|2) сұраулық шылаулар арқылы (ма, ме, ба, бе, па, пе, ше); |
|Мысалы: Сенің отбасыңда қанша адам бар? |
|2. Құрмалас сөйлем екі немесе бірнеше жай сөйлемнен құралып, күрделі |
|ойды білдіретін сөйлем. |
|Мысалы: Жазда мен ауылға бардым, бір ай жақсы |
|демалып қайттым. |
|3. Шылау — сөздер мен сөйлемдерді байланыстыратын және өзі тіркескен |
|сөзге қосымша мағына беретін сөз табы. Шылау сөздер: септеулік, |
|жалғаулық, демеулік. |
|1) Септеулік шылау белгілі бір септікте тұрған сөзбен ғана тіркесіп |
|қолданылады. Септеулік шылаулар: туралы, үшін, дейін, кейін, соң, бірге,|
|қатар, т.б. |
|Мысалы: Мен ана туралы өлең оқыдым. |
|2) Демеулік шылау өзі тіркескен сөзге қосымша мағына үстейді. |
|Демеулік шылаулар: ма, ме, ба, бе, па, пе, ше; -ақ, -ау, -ай, да, де, |
|та, те, ғана, тек, т.б. |
|Мысалы: Сен үйге барасың ба? |
|3) Жалғаулық шылау сөздер мен сөйлемдерді салыстыра, тең дәрежеде |
|байланыстырады. |
|Жалғаулық шылаулар: және, әрі, да, де, немесе, өйткені, себебі, т.б. |
|Мысалы: Мен кешке кітап оқимын немесе кино көремін. |

Оқушылар оқулықта берілген сызбаларды қарап, ережелерді оқып шығады.
V. Сөздік жұмысы.
1. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарын түсіндіру, сөздік
дәптерлеріне жазу.
2. Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру: а) мұғалімнің мәнерлеп оқуы; ә)
оқушылардың дауыстап қайталауы; б) оқушылардың тізбектеп оқуы.
3. Сөздерден сөз тіркестерін құрау.
4. Сөйлем құрау.
VI. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Жұмбақтарды шешу.
2. 2-тапсырма. Ы. Алтынсариннің өлеңін түсініп, жаттау.
3. 3-тапсырма. «Әженің таңдануы» мәтінін рөлге бөліп оқу.
4. 6-тапсырманы орындау.
VII. Сабақты қорытындылау.
VІІІ. Үй тапсырмасы. Ы. Алтынсариннің өлеңін жаттау.

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Менің отбасым
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Грамматикалық тақырыпты тірек сызба
негізінде түсіндіру.
Оқушылар оқулықта берілген сызбаларды қарап, ережелерді оқып шығады.
V. Сөздік жұмысы.
1. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарын түсіндіру, сөздік
дәптерлеріне жазу.
2. Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру:
а) мұғалімнің мәнерлеп оқуы;
ә) оқушылардың дауыстап қайталауы;
б) оқушылардың тізбектеп оқуы.
3. Сөздерден сөз тіркестерін құрау.
4. Сөйлем құрау.
1-тапсырма. Жұмбақтарды шешу.
1) Кітапты көп оқитын, қызықты тарихи оқиғаларды жақсы білетін, мақал
– мәтелдерді жиі қолданып сөйлейтін, немерелерін еркелетіп, үнемі қасынан
тастамай ертіп жүретін ақ сақалды кісіні кім дейміз? (Ата,
ақсақал).
2) Ол өте мейірімді, ақ шашты, дәмді тағамдар, тәтті бауырсақ
пісіреді, бізг жылы қолғап, шұлық тоқиды, ұйықтар алдында ән немесе ртегі
айтып береді. Бұл кім?
(Әже, апа).
VI. Бекіту.
3-тапсырма. «Әженің таңдануы» мәтінін рөлге бөліп оқу.
Берік елден келген үлкен әжесін ертіп, қаланың кең көшесімен келе
жатты.
- Берік, мына жерден өтйік, - деді әжесі.
- Әже, бұл жерден өтуге болмайды. Жаяулар өтетін арнаулы орын бар, -
деді Берік.
Бұлар жаяулар өтетін жерге келіп тоқтады.
- Әже, осы жерден өтеміз.
- Берікжан, енді неге өте бермейміз?
- Әже, ана бағдаршамға қараңызшы, ол «машиналар өтсін, сендер тұра
тұрыңдар» деп тұр. Қазір оның жасылы жанып, бізге «өтіңдер» деп жол береді,
- деп түсіндірді немересі.
Осы кезде бағдаршамның жасылы жанып, жаяулар өте бастады. Олармен
бірге Беріктер де өтіп кетті.
- Ой, керемет-ай. Қалада жүріп-тұру тәртіпке салынған екен. Бәрін де
білуің, бәрін де орындауың керек. Бұларды кіп-кішкентай болып қалай біле
бересің? – деп таңданды әжесі.

VII. Сабақты қорытындылау.
5-тапсырма. «Менің отбасым» деген тақырыпқа сұрау есімдіктері арқылы
сұраулы сөйлемдер құрап, сұрақтарға өзара жауап беріңдер. Сөйлемдерде
септеулік, демеулік, жалғаулық шылауларды пайдаланыңдар.

VІІІ. Үй тапсырмасы. Ереже қайталау.

Сөйлесу бөлімі
-сабақ Мінездің ұнамды белгілері
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы. Сөздік
келбет – внешность жан дүниесі - внутренний мир
көркі – вид үңілу - заглянуть
құдай сақтасын! - боже упаси! ештеңемен - ничем
жуып кетіре алмау - не смыть
2. 1-тапсырма. А. П. Чеховтың айтқан сөзін қалай түсінесіңдер? Өз
пікірлерін ортаға салу. Мәтіндегі жалғаулық шылаулары бар сөйлемдерді жазып
алу.
3. 2-тапсырма. «Мінездің ұнамды белгілері» мәтіні бойынша үш деңгейлі
тапсырмаларды орындау.
Жеке-топтық жұмыс формасы
Құрал-жабдығы:
1. Бағалау парағы.
2. Оқулықтағы үш күрделілік деңгейдегі тапсырмалар.
3. Жауап үлгілерін мұғалімнің өзі дайындайды. Жетон дар.
Ойынның жүру барысы
I нұсқа:
Бұл сабақта оқушылар өз білім деңгейіне қарай тапсырмалар таңдай
алады. Үстелде әр оқушының алдында үш деңгейлі барлық сұрақтар бар парақтар
жатады (әр парақта 2-3 тапсырмадан).
Оқушылар деңгейді таңдайды:
• III деңгей тақырып бойынша алынған ақпаратты қолданып, жеткізе
білуді талап етеді.
• II деңгей сұрақтары бұл ақпаратты талдай білуін талап етеді.
• I деңгей (едеуір күрделі деңгей) сұрақтары шығармашылық сипаттағы
тапсырмалардан тұрады, мұнда оқушылар ақпаратты бағалап, ол туралы өз
пікірін білдіріп, оны негіздеп, дәлелдей білуі тиіс.
Жауаптар әр деңгейдің ішінде бес балдық жүйемен бағаланады.
Оқушыларға өздеріне тиісті деңгейді тандап алуға уақыт беріледі (2-3
минут). I деңгейді тандап алған балалар бөлек отырады (оларға көбірек уақыт
беріледі). Әрбір сұраққа немесе тапсырмаға дайындалу үшін оқушыларға 5-7-10
минут уақыт беріледі. Оқушылар екі-екіден отырады. II және III деңгей
тапсырмаларын тандап алғандар бір-біріне бірінші сұрақ бойынша жауап
береді. Сосын мұғалімнен жауап үлгілерін алып, сыныптастарының жауабын
салыстырады да, бағалау парағына бір-біріне баға қояды.
Мұғалім дайындық барысында оқушыларға көмек бере алады. I күрделілік
деңгейінің тапсырмасын алған оқушылардың жауабын мұғалім өзі тексеріп,
бағалайды. Бұдан әрі 2, 3-сұрақтардың жауаптары да осы үлгімен дайындалады.
Жұмыс аяқталған соң, II және III деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген
оқушылар әр сұраққа қойылған бағалары негізінде өз сыныптастарына бір ортақ
баға шығарып, оны да бағалау парағына енгізіп, мұғалімге өткізеді.
I деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген оқушылардың бағалау парағын
мұғалім өзі толтырады.
4. 3-тапсырма. «Уәде берсең қайтпа, қолыңнан келмесе айтпа» деген ата-
бабаларымыздың айтқанын қалай түсінесіңдер? Осы тақырып бойынша шағын
әңгіме дайындау.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Ережелерді жаттап келу.
-сабақ Менің отбасы мүшелерім қай тілде сөйлейді?
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті сөздер мен жалғауларды
қойып жазу.
Жауап үлгісі:
Мен қазақпын. Менің ана тілім – қазақ тілі. Мен қазақша сөйлеймін.
Мен орыспын. Менің ана тілім – орыс тілі. Мен орысша сөйлеймін.
Мен украинмын. Менің ана тілім – украин тілі. Мен украинша сөйлеймін.
Мен кәріспін. Менің ана тілім – кәріс тілі. Мен кәрісше сөйлймін.

2. 2, 3, 4, 5-тапсырмалар бойынша сайыс сабағын өткізу.
2-тапсырма. Берілген диалогті өз ойларыңша жалғастырыңдар, өзара
сөйлесіңдер.
3-тапсырма. Көп нүктенің орнына кректі сөздерді қойыңдар.
4-тапсырма. Шылаулардың түрлрін қатыстырып, отбасы мүшелерің қай тілде
сөйлейтіні туралы ауызша өз ойларыңды әңгімелеп беріңдер.
5-тапсырма. Отбасы мүшелеріңнің тілдері туралы 5-6 құрмалас сөйлемнен
тұратын мәтін жазыңдар.
Сайыс сабағын жүргізбес бұрын, сынып үш топқа бөлінеді. Төмендегі
кестеде берілген кезеңдер бойынша тапсырмаларды орындап, әр топ ұпай
жинайды.
Сайыс аяқталған соң, ұпаймен қорытынды жасалып, оқушылар бағаланады.

|Кезең |I |II |III |IV | |
| |2-тап-сырм|3-тапсырма|4-тап-сырм|5-тап-сырм|Қорытынды |
|Тапсырмалар |а | |а |а |ұпай саны |
| | | | | | |
|Топ | | | | | |
|А | | | | | |
|Б | | | | | |
|В | | | | | |

V. Сабақты қорытындылау.
Екі жұлдыз, бір тілек.
Оқушылардың тілектері мен ұсыныстары.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

-сабақ Менің туыстарым
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтіннің мазмұның айтып беру. Мәтін бойынша үш деңгейлі
тапсырмаларды орындау.
Сөздік жұмысы. Сөздік
отбасы мүшелері - члены семьи ағайындылар - родственники
ата - дедушка әже - бабушка
қария – старец ерлі-зайыптылар – супруги
немере - внук, внучка шөбере - правнук, правнучка
аға - брат әпке - сестра
қарындас - младшая сестра (по отношению к старшему брату)
сіңлі - младшая сестра (по отношению к старшей сестре)
тәлімгер – наставник ардақтау - проявление уважения
парыз – долг бауырлас - кровный родственник

жеңге – невестка жезде - зять (муж старшей сестры)
келін – сноха нағашы - дядя (родственник по
линии матери)
жиен - племянник, племянница
Сынып 3 адамнан топтарға бөлінеді. Тақырып материалы бірнеше блоктарға
бөлініп, әрқайсысына үш нұсқадағы тапсырма дайындалады. Тапсырмаларды бәрі
орындайды, бір-біріне көмектеседі (мұғалімнен кеңес алуға болады). Бірінші
тапсырманы орындап болған соң, команда оны үлгі бойынша тексереді, сосын 2,
3, 4-тапсыр-маларды орындайды. Әр тапсырма бағаланып, нәтижесі бағалау
парағына жазылып отырылады. Сабақ соңына барлық тапсырмаларға берген
жауаптарын қорыта келіп, әр оқушыға ортақ баға қойылады.

2. 2-тапсырма. Мәтіндегі түсініксіз сөздерді сөздіктен қарап аудару.
Жауап үлгісі:
Ас – еда, бор – мел, естияр – дошколенок, кенж бала – самый младший
ребнок, өзімшіл – игоист, кешірімшіл – простительный.

V. Сабақты қорытындылау.
2. 3-тапсырма. Сөйлемді мағынасына қарай толықтыру.
Жауап үлгісі:
Мен ата-анама көмектестім.
Сен ініңді балабақшадан алып келдің.
Сіз немереңізге сыйлық алып бердіңіз.
Ол қарындасын мектепке апарды.
Біз туыстарымызбен қыдырдық.
Сендер нағашымды көрдіңдер ме?
Сіздер ағаммен ақылдасыңыздар.
Олар жеңгеммен хабарлассын.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Сұраулы сөйлемнің жасалу жолын табыңдар. «Сенің отбасыңда қанша
адам бар?»
A. сұрау есімдігі арқылы B. сұраулық шылау арқылы
C. көмекші сөз арқылы D. интонация арқылы
2. Берілген сөйлемге тиісті шылауды қойыңдар. «Ол ана ... өлең оқыды.»
A. сияқты B. және C. Туралы D. әрі
3. Қате жазылған шылауды табыңдар.
A. Сіз оқисыз ба? B. Келеді ау деймін.
C. Ақ пен қара D. Сен ше?
4. «Табиғилық үшін адалдың пен шыншылдық қажет.» Берілген сөйлемдегі
шылаулар түрін табыңдар.
A. септеулік, жалғаулық B. жалғаулық, демеулік
C. демеулік, септеулік D. септеулік, демеулік
5. Атаңның баласы,
Кей кезде таласып.
Қаласың әжеге
Білгенің асады кәдеге?
Ол кім?
A. анаң B. әкең C. Атаң D. әпкең
6. Толықтырыңдар: «Менің отбасым ... тұрады.»
A. бауырмал B. тату-тәтті C. Үлкен D. ақылды
7. Отбасы мүшелерінің атауын табыңдар.
А. Әке, шеше, әже, ата. В. Мектеп, мұғалім, оқушы, бала.
C. Күзетші, суретші, жазушы. D. Аспазшы, наубайшы, жұмысшы.
8. Анаңды ардақта деген сөйлемде қойылатын тыныс белгісін табыңдар.
A. нүкте B. Үтір C. Дефис D. леп белгісі
9. Апалы-сіңлілердің баласы бір-біріне кім болады?
A. апалы-сіңлі B. ағалы-қарындасты
C. жиен D. бөле
10. Туыстық атауға жатпайтын қатарды табыңдар.
A. әже B. Нағашы C. Ұстаз D. жеңге

ІІ. Бақылау сұрақтары мен тапсырмаларды орындау.
1. Құрмалас сөйлемнің неш түрі бар? Әрқайсысына мысал келтіріңдр.
2. Адамның ұнамды және ұнамсыз мінездерін ажыратыңдар және өзара бір-
біріңе мінездемее беріңдер.
3. Шылаулардың неше мағыналық түрлері бар? Әрқайсысына мысал
келтіріңдер.
4. Туыстық атаулардың бір-біріне жақындықтарын түсіндіріңдер.
5. «Туыстармен араласу» деген тақырыпқа диалог құраңдар.
6. «Ата көрген оқ жонар, ... ». Берілген мақалды жалғастырып, оның
тәрбиелік мәнін түсіндіріңдер.

V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

II МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Тәрбие отбасынан басталады
|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Лексикалық |45 минут |
| | |тақырып Бекіту | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Тілашар» мәтінімен жұмыс |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |3-сабақ |«Ана тілінде сөйлеу» |45 минут |
| | |мәтінімен жаттығу жұмысы | |
| | |Диалог бойынша жұмыс | |
| | |Фонетикалық талдау жасау | |
| |4-сабақ |«Әдеп» мәтінімен жұмыс |45 минут |
| | |Сұрақтар дайындау | |
| | |Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
|Қорытынды |5-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Бауыр
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтіннің мазмұнын түсініп, бауырлар арасында қандай
қарым-қатынастың болуы керектігін анықтап, шылау сөздерді теріп жазу.
Бауыр.
- Сен Әунді ренжітпе, - деді атам мені қасына шақырып алып. «Аға –
бор, іні - тас» деген мәтелді естіп пе едің? Оның мәнісі былай: сен
естиярсың ғой, ол болса әлі ақылы кірмеген сәби. Сондықтан да бірді
түсінсе, бірді түсінбейді және кенже бала өзімшіл болады. Жалпы, жасы кіші
бауырға кешірімшіл болу керек. «Ағасы бардың жағасы бар, інісі бардың
тынысы бар» дегенді ұмытпа!
(М.Қазбеков).
2. 2-тапсырма. Мақал-мәтелдердің аудармасын тауып, мағыналарын
түсіндіру. Құрмалас сөйлемдерді теріп жазып, тұрлаулы мүшелерінің астын
сызу.
Дұрыс аудармасы.
|Қазақ тілінде |Орыс тілінде |
|1. Қыз - қонақ. |1. Дочь - гостья в доме. |
|2. Әкең өлсе де, әкенді көрген |2. Пока живы знавшие отца, жива и память|
|өлмесін. |о нем. |
|3. Бес саусақ бірдей емес. |3. Пять пальцев на одной руке, и все |
|4. Ата - бәйтерек, Бала - жапырақ. |разные. |
| |4. Отец - дерево могучее, дети — его |
| |листья. |
|5. Атаңа не қылсаң, алдыңа сол |5.Как отблагодаришь отца, так |
|келер. |отблагодарят дети тебя. |

3. 3-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, берілген ойды өз беттерінше
жалғастыру.
О бастан келе жатқан қазақ отбасының дәстүрлі құрылым жүйесі бойынша
ата – ана, әке – шеше және бала – шаға бір шаңырақ астына топтасып тұратын.
Осындай көп балалы отбасында өскен бала негізінен ата - әжесінің тәрбиесін
көріп, ұлттық салт-сана мен халықтық қасиеттерді бойына сіңіріп өсуші еді.
(«Жаңғырған салт-дәстүрлер» кітабынан).
V. Сабақты қорытындылау.
4. 4-тапсырма. Сөздердің мағыналарын түсіндіріп, құрмалас сөйлем
құрау.
1. Бала, немере, шөбере, ұрпақ.
2. Туыс, туысқан, ағайын.
3. Ел, жұрт, халық.
4. Отбасы, шаңырақ.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Тілашар
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, сұрақтарға жауап беру.
Сөздік жұмысы. Сөздік
ерінбей-жалықпай - не ленясь бүлдіршін, бөпе - младенец, ребенок
жеке-жеке – отдельно шақыру - пригласить
саусақ – пальцы аты жоқ - безымянный
қабылдау – воспринимать
Сұрақтар:
1. Бүлдіршіндер алғаш дыбыс шығара бастағанда ата-ананың міндеті не?
2. Қазақ халқы баланың тілі тез шығу үшін қандай ырым жасаған?
3. Ана тілінің байлығын толық меңгеру үшін заттар қалай таныстырылған?
4. Саусақтардың атаулары қандай?
5. Қабылдауға жеңіл болу үшін қалай жаттатқызған?

2. 2-тапсырма. Берілген хабарлы сөйлемдерден сұраулы сөйлем құрау.
Жауап үлгісі:
1) Бала үшке толғанда ата-анасы оған нені үйрете бастайды?
2) Сәбиге айтылатын ертегі қалай күрделеніп отырады?
3) Балаға айтылатын тұңғыш ертегіні аталарымыз қалай айтып бастаған?

3. 3-тапсырма. Абай Құнанбаевтың жетінші қара сөзін қалай түсінесіңдер?
Жазып алып, шылаулардың астын сызу.
«...не көрсе соған талпынып, жылт-жылт еткен болса, соған қызығып,
аузына салып, дәмін татып қарап, тамағына, бетіне басып көріп,...ит үрсе
де, мал шуласа да, біреу күлсе де, біреу жыласа да, тұра жүгіріп, «ол
немене?», «бұл немене?» деп..., көзі көрген, құлағы естігеннің бәрін сұрап,
тыныштық көрмейді. Мұның бәрі - жан құмары, білсем екен, көрсем екен,
үйренсем екен деген...»

V. Сабақты қорытындылау.
4. 4-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
1. Сұраулы сөйлем дегеніміз не?
2. Шылау сөздердің түрлері қандай? Мысал келтіріңдер.
3. Отбасы тақырыбына қандай мақал – мәтелдер білсіңдер?
4. А.Құнанбаевтың жетінші қара сөзінде не айтылған?

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

3-сабақ Ана тілінде сөйлеу
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Сөйлемдерді көшіріп жазып, бастауыш пен баяндауыштың
астын сызу.
Жеті жасқа дейін тек бір тілде – ана тілінде сөйлеген сәби туған тілін
ешқашан ұмытпайды. Көнеден келе жатқан қазақ зиялылардың тағылымы бойынша
«жігіт болсаң, жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі ғылым біл» деп талап қоя
тәрбиелейді. Мысалы, ұлы ғалымымыз Ш.Уәлиханов осы талапқа сай жеті жұрттың
тілін білген.
(М.Қазбеков).
2. 2-тапсырма. Диалогті толықтырып, өзара сөйлесу.
- Отбасыңда қай тілде сөйлесесіңдер?
- Отбасымда қазақ тілінде сөйлесеміз .
- Ата – анаң тағы да қандай тілдерді біледі?
- Ата – анам орыс тілін біледі .
- Өзің қазақ, орыс тілінен басқа қандай тілдерді білесің?
- Ағылшын тілін білемін .
- Ағылшын тілін қалай меңгеріп жүрсің?
- Ағылшын тілін мектепте оқып біліп жүрмін .
- Қосымша сабақ алып жүрсің бе?
- Иә, қосымша сабаққа келіп жүрмін.
- Қазақ тілін толық меңгеру үшін не керек? Қалай ойлайсың?
- Қазақ тілін толық меңгеру үшін қазақша сөйлесетін ортада көп
араласып, грамматикасын жақсы меңгеру керек деп ойлаймын.

3. 3-тапсырма. Берілген сөздерге фонетикалық талдау жасау.
Отбасы, татулық, тәрбие.
Жауап үлгісі: от – ба – сы, үш буын, 1-тұйық буын, 2-3-ашық буындар.
О – дауысты дыбыс, ашық, еріндік, жуан.
Т – дауыссыз дыбыс, қатаң.
Б – дауыссыз дыбыс, ұяң.
А – дауысты дыбыс, жуан, езулік, ашық.
С – дауыссыз, қатаң.
Ы – дауысты дыбыс, қысаң, жуан, езулік.
6 әріп, 6 дыбыс.

V. Сабақты қорытындылау. Топтастыру:

Ана тілі

VI. Үй тапсырмасы. Отбасындағы тәрбие туралы әңгіме құрау.
4-сабақ Әдеп
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқу. Әр абзацтағы негізгі ойды анықтау.

Сөздік жұмысы. Сөздік
үлгі-өнеге - пример, образец ысырап - напрасная трата
дағды - навык қалыптасу - формироваться
сауап - благодеяние, добро бұзылу - нарушаться
кесір - вред, зло борыш - долг
обал - жалко, жаль адамгершілік - человеческий

«Әдеп» мәтінімен «Бақытты сәт» оқыта үйрету ойыны бойынша да сабақ
жүргізуге болады. Ол үшін мәтін бойынша мұғалім III, II деңгейлі
тапсырмаларды дайындайды.
«Бақытты сәт» ойынының шарты:
Мұғалім оқушыдан қай деңгейде жұмысқа дайын екендіктерін анықтап
сұрайды. II деңгейді талдағандар белгіленген үстелге отырады, III деңгейді
таңдағандар басқа үстелге жиналады.
2 үстелдің әрқайсысына сұрақтар жазылған конверттер қойылады (олардың
көп болғаны дұрыс, себебі қанша оқушының қай деңгейді таңдағанын дәл
анықтау қиындық туғызады).
Ойын 2 кезеңде өткізіледі.
1-кезеңде «III деңгейді» таңдаған оқушылар ойнайды. Қалған оқушылар
бұл уақытта керермен болады. Жүргізуші үстел басында отырғандардың
барлығының 1 конверттен таңдап алуына мүмкіндік береді. Оқушылардың
біреуіне жауапқа сай алынған бағаға 1 ұпай қосылуын білдіретін «бақытты
сәт» карточкасы түсуі мүмкін (егер оқушы 3 ұпайға жауап берсе, онда 4 ұпай
алады). Ойын барысында мұндай жүйе «II деңгейдің» үстелінде де сақталады.
«III деңгей» үстелінде ойын аяқталғанда, жүргізуші жеңімпазды
анықтайды.
Әрі қарай «II деңгей» үстелі ойнайтын 2-кезең басталады. Қалғандары
олардың ойындарын қадағалайды. Ереже 1-кезеңдегідей.
Ойын соңында екі кезеңнің жеңімпаздарының аты аталады.

2. 2-тапсырма. Әр сөйлемге сұрақ құрау. Құрмалас сөйлемнің тұрлаулы
мүшелерін табу.
Жауап үлгісі:
1. Әр халықтың өз дәстүрі бар ма?
2. Отбасында баланы тәрбиелеу қалай болу керек?
3. Үлкендермен қалай қарым – қатынас жасау керек?
4. Біреуге жақсылық істесең не болады?
5. Ата – анаңның тапқанын қалай жұмсау керек?

V. Сабақты қорытындылау.
3. 3-тапсырма. Төмендегі сөздердің синонимдік қатарымен танысып,
сөйлем құрау.
1. Ысырап – шығын, босқа шашу.
2. Кесір – зиян, жамандық.
3. Салт – дәстүр, әдет – ғұрып.
4. Әдеп, сыпайылық.

VI. Үй тапсырмасы.
4-тапсырма. Өз отбасыларындағы бір жақсы дәстүр туралы жоспар құрып,
әңгімелеу.

5-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Көп нүктенің орнына керекті сөзді қойыңдар. «Ағасы бардың... бар».
A. тынысы B. жағасы C. көңілі D. отбасы
2. Тілашар қандай салт?
A. бала дүниеге келгендегі той B. баланы бесікке бөлегендегі
той
C. бала жүре бастағандағы салт D. бала сөйлей бастағандағы
салт
3. Сұраулы сөйлемнің жасалу жолын атандар. Бала алғаш дыбыстар шығара
бастағанда, ата-ананың міндеті қандай?
A. Сұраулық шылау арқылы B. Интонация арқылы
C. Оқшау сөздер арқылы D. Сұрау есімдігі арқылы
4. Балаға ата-анасы неше жасқа толғанда ертегі айтуы тиіс?
A. екі жасқа B. үш жасқа C. бес жасқа D.
төрт жасқа
5. Әдептілікке тәрбиелеу қайдан басталады?
A. мектептен B. Достарынан C. Отбасынан D. сыртқы
адамдардан
6. Төмендегі сөздерден «ысырап» сөзінің синонимін табыңдар.
A. теріс әрекет B. бос шашу C. құрметтеу D.зиянды
7. Төмендегі мақалдардан құрмалас сөйлемді табыңдар.
А. Бес саусақ бірдей емес.
В. Отан - оттан да ыстық.
C. Тәрбие отбасынан басталады.
D. Әкең өлсе де, әкеңді көрген өлмесін.
8. Төменнен дұрыс жазылмаған шылауды табыңдар.
A. барған-ды B. келеді міс C. үркек қой D.
Отан үшін
9. Керекті шылауды табыңдар. Ата-ана баласы ... бәріне дайын болады.
A. сияқты B. Туралы C. Үшін D. арқылы
10. Құрмалас сөйлем нешеге бөлінеді?
A. беске B. Алтыға C. Үшке D. екіге

ІІ. Бақылау сұрақтары мен тапсырмаларды орындау.

1. Отбасына арналған дәстүрлерді атап беріңдер.
2. Әдептілік жөнінде бірнеше сөйлемдер құраңдар. Сөйлемнен шылаудың
түрлерін ажыратыңдар.
3. Сптеулік шылаудың қанша септікпен байланысатынын мысал келтіру
арқылы дәлелдеңдер.
4. Үлкенді құрметтеу жөнінде қазақ халқындағы кейбір тыйым сөздерге
тоқталып, күнделікті естіп жүргендеріңнен мысал келтіріңдер.
5. «Тәрбие отбасынан басталады» деген тақырыпқа шағын шығарма
жазыңдар.
6. «Ағасы бардың жағасы бар, ... ». Берілген мақалды жалғастырып, оның
тәрбиелік мәнін түсіндіріңдер.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

| | 7-сынып |
| |Қазақ тілі |
|Сабақ тақырыбы | Диктант «Дөң басында» |
|Жалпы мақсаттар |Сөйлем мүшелері , сөйлемдегі орны, тыныс белгілері бойынша |
| |диктант жүргізу. |
| |Материалды қалай меңгергендігіне бақылау жасау. |
| |Өтілген тақырып бойынша сауаттылығын бағалау. |
| |Алған білімдерін өз бетінше пайдалана алуға үйрету. |
|Оқыту нәтижелері |Топта белсенділік көрсетуге тырысады; |
| |Теориялық білімдерін практикада тиімді пайдалануға үйренеді; |
| |Ситуациядан шығу жолдарын бірлесе ойланады; |
| |Пысықтауыштың күнделікті әрекетте кездесіп жүргенін біледі, |
| |сөйлемге жүйелі талдау жасауға ұмтылады. |
|Негізгі идеялар |Диктант- сауаттылықты тексеру жұмысы, оқушылар жұмыстарының |
| |қалай бағаланатын біледі. |
|Дереккөздер,сілтемеле|«Диктанттар мен мазмұндамалар жинағы» 5-9 сыныптар. |
|р |М.С.Атабаева. 2002ж . |
| |Мұғалім жазбалары |
|Ынтымақтастық | |
|атмосфера тудыру | |
| |Еркін әңгімелесу. |
| |Мектепке келе жатып нені байқадыңыздар? |
| |Ауа- райы қалай? |
| |Сен сыныпқа келгенде кімдер болды? |
| Тұсаукесер |Өтілген ережелер бойынша сұрақтар, диктант мақсатымен |
| |таныстыру, бағалау критерийлерін бірігіп жасау. |
| |Мәтінге кіріспе сұрақтар беру. |
|Мағынаны тану |Ескіден жаңаға көшу, меңгеру қадамдары. |
| | |
| | |
| |Дөң басында |
| | |
| |Жаздың жайлы кеші. Бойды сергітетін қоңыр салқын леп біліне |
| |бастаған. Қызыл күн таудан асып, ұясына кіріп барады. Жұқалаң,|
| |ұзыншақ көп бұлт қызыл сеңдей болып, батар күнді ентелеп қамап|
| |тұр. |
| |Күннің ақырғы сәулесі түсіп тұрған тау бастары көлеңке басқан|
| |қоңыр жердің алтын шатырындай нұрланып, қызғылттанады. |
| |Күнбатыстан басқа жақтың пішіні сұрғылт тартты. Алыста қара |
| |қошқыл тау да біліне бастаған көлеңкедей әжімі жиылып, салқын |
| |пішінмен түнергендей. |
| |Ептеп қоңырқай тартқан. Жым-жырт. Күн батты. Қызыл шапақтың |
| |көрікті ажары минут сайын бәсеңдеп барады. |
| | |
| |(78 сөз) |
| | Жазу кезеңі |
| |Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлеріне бір мысалдан |
| |келтіру. |
| Қосымша тапсырмалар |Қайталап оқу, тексеру, тыныс белгілерін қою. |
|Ой толғаныс |Не себепті қарлығаштың ұясын бұзуға болмайды? |
|Үй тапсырмасы: |Қайталау ережелері. |
| |Шешендік сөздерден 6 сөйлем жазып,сөйлем мүшесіне талдау. |
|Бағалау |Тексеріп, емле қателері мен пунктуациялық қателерін шартты |
| |белгімен көрсету |

Сабақтың тақырыбы: Мазмұндама
Мақсаты: білім стандарттарына сай алған білімдеріне бақылау жасау,
сауаттылықтарын тексеру.
Міндеттер: Өз ойын еркін жеткізе білу. Сөздік қорларын, ойлау қабілеттерін
шыңдау. .
Асхана.
Біздің ауыл орталығында үлкен асхана бар. Асханада ауыл адамдары тамақ
ішеді. Асханадағы аспаз тамақты өте дәмді пісіреді. Асханада әрдайым ыстық
тамақ, салаттар жеуге болады. Асхананың іші жарық, кең және таза.
Біз мұғаліммен асханаға келдік. Барлығымыз орындықтарға отырып тамақ іштік.
Тамақ өте дәмді болды. Барлығымызға асханада өте ұнады. Біз аспазға алғыс
айттық. (51 сөз)

Тапсырмалар.
І нұсқа
ІІІ деңгей
Мына сөздерге зат есімнің сұрағын қой: асхана, мұғалім.
Көптік жалғау жалғанған сөздерді тауып жаз.
Буынға бөліп, буын түрлерін анықта.
Біздің ауыл орталығында үлкен асхана бар.
ІІ нұсқа
ІІІ деңгей
Мына сөздерге зат есімнің сұрағын қой: Аспаз, ауыл.
Көптік жалғау жалғанған сөздерді тауып жаз.
Буынға бөліп, буын түрлерін анықта.
Тамақ өте дәмді болды.
ІІ деңгей.
І нұсқа
1.Дыбыстық талдау жаса: Жарық
2. Мына сөздердің септік жалғауларын тап. Біздің, тамақты, асханада.
ІІ нұсқа
1.Дыбыстық талдау жаса: Аспаз.
Мына сөздердің септік жалғауларын тап. Мұғаліммен, ауыл, аспазға.
І деңгей
І нұсқа
Отбасы туралы әңгіме құра.
Білім туралы 2 мақал-мәтел жаз.
ІІ нұсқа
Мектеп туралы әңгіме құра.
Отбасы туралы 2 мақал-мәтел жаз.

Грамматикалық тапсрымаларды бағалау:
Бірініші тапсырма толық орындалып, екінші тапсырма жартылай орындалса – «3»
(50%)
Екі тапсырма да дұрыс орындалып, үшінші тапсырма жартылай орындалса - «3»
(75%)
Үш тапсырма да қатесіз орындалса - «5» (100 %)

ІІІ МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Тұрмыстағы мәдениет

|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Лексикалық тақырып|45 минут |
| | |Бекіту. «Өз үйім - берік | |
| | |қамалым» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |Тіл дамыту |45 минут |
| | |Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |3-сабақ |«Тұрмыстағы мәдениет» мәтінімен |45 минут |
| | |жаттығу жұмысы Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
|Қорытынды |4-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Өз үйім — берік қамалым
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау. Мәтіннің
мазмұнына қарай ат қою.
Сөздік жұмысы. Сөздік
қамал - крепость бағалау – ценить
қосылу - присоединиться өзгелер – другие
сүйіспеншілік – любовь мәдениет - культура
торышар - недальновидный, ограниченный қабырға – стена
ескере брмеу – не учитывать таң ату – наступление утра
баспалдақ – лестница ресми – официально
амандасу – здороваться жайлы – удобный
ұмтылу – стремиться өз орны – на месте
шашылу – разбросать міндет – обязанность
жауапкершілік – ответственность

«Жеке-топтық» оқыта үйрету ойыны арқылы сабақ жүргізу.
Жұмыстың бұл түрі жеке де орындалуы мүмкін. Жазба жұмысын орындағанда
әрбір оқушы үш деңгейдің тапсырмалары жазылған парақ алады. Солардың
біреуін таңдағаннан соң, оқушылар бірінші тапсырманы орындауға кіріседі.
Оны орындаған оқушы қолын көтереді. Мұғалім оған өзін-өзі тексеруі үшін
дайын жауап үлгісін (дұрыс шешімді) береді. Өз жұмысын мұғалімнен алған
дұрыс үлгісімен салыстырып, оқушы бағалау парағына баға қояды да, екінші
тапсырманы орындауға кіріседі. Аяқталған соң тағы да өзін-өзі солай
тексереді. Одан кейін үшінші тапсырмасын орындап, соны бағалауға кіріседі.
Оқушы кез келген деңгей тапсырмаларын орындауға құқылы (мысалы, II
деңгейдің бірінші тапсырмасын орындап болған соң, ол III немесе I деңгейдің
екінші тапсырмасын орындауға кірісе алады).
Оларға жеке парақтарда жауап үлгілері (дұрыс шешім үлгілері)
дайындалады. Содан кейін осы материал сынып оқушыларының санына қарай
көбейтіледі.
2. 2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, керекті шылауларын қойып жазу.
Мәтін бойынша өз пікірлерін айту. «Көршілерге қатысты нені ескеру керек?»
деген сұраққа жауап беру.
3. 3-тапсырма. Отбасы мүшелерінің мінез-құлықтары туралы айтып беру.
Мәтінде айтылған пікірлермен келісесіңдер ме? Шылаулардың түрін анықтау.
Бұл тапсырманы терме диктанты ретінде де орындауға болады.
V. Сабақты қорытындылау.
4. 4-тапсырма. Диалогті толықтырып, өзара сөйлесу. Сұраулы
сөйлемдердің жасалу жолдарын анықтау.
- Адамның рухани болмысын неден көруге болады?
- ... .
- Үйлі жайлы ететін не?
- ... .
- Пәтердің таза болуы нені талап етеді?
- ... .
- Үйдегі міндеттер қалай атқарылуы керек?
- ... .
- Еңбек кішкене балаларды неге тәрбиелейді?
- ... .

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.
Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. «Отбасы» деген тақырыпқа төменде берілген сызба бойынша
сөйлемдер құрау.
1) Атау септігіндегі зат есім (туралы , үшін, сияқты).
2) Барыс септігіндегі зат есім (дейін, қарай).
3) Етістік (демеулік шылау: ба,бе,ма,ме, па, пе).
4) Зат есім (және, өйткені, сбебі) зат есім.
2. 2-тапсырма. Мәтін бойынша диалог құрау. Мәтінге ат қою.
Сөздік жұмысы.
1. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарын түсіндіру, сөздік
дәптерлеріне жазу.
2. Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру: а) мұғалімнің мәнерлеп оқуы; ә)
оқушылардың дауыстап қайталауы; б) оқушылардың тізбектеп оқуы.
3. Сөздерден сөз тіркестерін құрау.
4. Сөйлем құрау.
Сөздік
тәртіптілік - дисциплина
тазалық - чистота
қол орамал - носовой платок
жастайынан - с детства
сыпайылық - вежливость
құрметтеу - уважать
әділдік - справедливость
үлгі – образец
бала өмірдгі алғашқы тәлімін үйде алады. Баланың адал адам болып өсуі үшін
оған ата-анасы үлгі болуы тиіс.
Баланы тәртіптілік пен тазалыққа, тамақ ішерде қолын жууға, ұйықтар алдында
бетін ғана емес мойны мен аяғын да жуып, тісін тазалауға, қол орамалды
пайдалана білуге, тамақты дұрыс отырып жеуге жастайынан үйрету керек. Ата –
аналар балаларды күн сайын сыпайылыққа, үлкендерді құрметтеуге, әділдікке
өз үлгісімен тәрбиелеп отыруға тиіс.

V. Сабақты қорытындылау.
3. 3-тапсырма. Сөйлемдерге тиісті сөздерді қойып жазу.
1) Бала тамақ ішерде қолын жуу керек.
2) Ұйықтар алдында бетін, мойнын, аяғын жуып, тісін тазалайды.
3) Аузын тамаққа толтырып алып сөйлеуге болмайды.
4) Үлкендер тәрбиелеу керек.

VI. Үй тапсырмасы. I модульде берілген ережелерді қайталау.
3-сабақ Тұрмыстағы мәдениет
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. «Тұрмыстағы мәдениет» мәтінін әңгімелеп, өз ойларын білдіру.
Тұрмыстағы мәдениет - өз үйіміздегі және өзіміздің өмір салтымыздағы
мәдениет. Өкінішке орай, тұрмыстағы мәдениетті өз үйінің тазалығы мен
әдемілігі деп қана түсініп, қоғамдық үйлерді, бау – бақтар мен
саябақтардағы, көшлердегі тазалық пен тәртіпке алаңдамайтын адамдар әлі де
бар.
«Аяқтарыңызды сүртуді өтінеміз», «Тазалық сақтаңыздар», «Көк шөпті
баспаңыздар» деген ескертулер біздің тұрмыстағы мәдениетіміздің жеткіліксіз
екенін дәлелдейді.
Тұрмыстағы мәдениеттің негізгі шарттарының бірі – санитарлық ережелерді,
тәртіпті сақтау мен әдемілік сезімінің жоғары дамуы. Біздің қоғамымызда
тұрмыстағы мәдениетке көп көңіл бөлінеді.
Сұрақтар:
1. Тұрмыстағы мәдениет деген не?
2. Сендердің тұрмыстағы мәдениеттерің жеткілікті ме?
3. Сендер санитарлық ережелер мен тәртіпті сақтайсыңдар ма?

2. 2-тапсырма.
Балалардың үйлер қабырғаларын шимайлауына, көк шөптерді басуына, гүлдерді
жұлуына, ағаштарды сындыруына тыйым салатын ескертулерді дайындап,
мектептің қабырға газетіне ұсыну.

3. 3-тапсырма. Берілген сөздерден сөйлемдер құрау.
Жауап үлгісі:
1. Тұрмыстағы мәдениетке көп көңіл бөлінді.
2. Балалар, тазалық сақтаңыздар!
3. Еңбек – балалар бойында жауапкершілік сезімін тәрбиелейді.

V. Сабақты қорытындылау. Топтастыру:

Тұрмыстағы
мәдениет
деген не?

VI. Үй тапсырмасы.
4-тапсырма. Ата-аналарына үйде қалай көмектесетіндері туралы әңгімелеу.

4-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Көп нүктенің орнына керекті сөзді қойыңдар. «Өз үйім - берік...»
A. бесігім B. Қамалым C. Қорғаным D. отбасы
2. Бақытты отбасын құруға ең қажеттісін табыңдар.
A. үй B. көлік С. Татулық D. үй ішіндегі
заттар
3. Тәрбие қайдан басталатынын табыңдар.
A. мектептен B. Балабақшадан C. Отбасынан D. достарынан
4. Сыңарлары бағыныңқы, басыңқы болып бөлінетін құрмалас сөйлемді
табыңдар.
A. салалас құрмалас B. сабақтас құрмалас
C. аралас құрмалас D. ыңғайлас құрмалас
5. Көп нүктенің орнына тиісті шылауды қойыңдар. Осында сен ... келдім.
A. туралы B. Үшін C. Кейін D. шейін
6. Пәтердің таза болуы мен онда тәртіптің сақталуы нені талап етеді?
A. әрбір заттың өз орнында тұруын B. қымбат дүниелердің болуын
C. отбасы мүшелерінің түгел болуын D. кішкентай балалардың
көп ойнамауын
7. Сұраулық шылау арқылы жасалған сөйлемді табыңдар.
А. Жаңбыр жауып тұр (ма). В. Ғылым таппай мақтан (ба).
C. Жабырқа (ма), сабыр қыл. D. Орын таппай баптан (ба).
8. Тұрмыстағы мәдениеттің негізгі шарттарын табыңдар.
A. өз үйіміздің ғана тазалығы B. сырт киімдеріміздің
тазалығы
C. жуынатын бөлменің тазалығы
D. үйде, қоғамдық орындарда санитарлық ережелердің сақталуы
9. Қарсылықты салалас сөйлемді көрсетіңдер.
A. Айжан дүкенге кетті. B. Біресе ол барады, біресе
Айгүл барады.
C. Күн де шығып түр, жел де соғып тұр. D. Бұл шөп әдемі, бірақ
зияны да бар.
10. Сұрау есімдігімен жасалған сұраулы сөйлемді табыңдар.
A. Сіз барасыз ба, әже? B. Сіз де барсаңыз қайтеді?
C. Кімің келіп кетті? D. Жетісудікі?

ІІ. Бақылау сұрақтары мен тапсырмаларды орындау.

1. «Тәрбие отбасынан басталады» деген тақырып төңірегінде шағын әңгіме
жазыңдар.
2. «Отбасы» сөзіне синонимдес сөздерді сөздіктен қарап, мағынасын
ашыңдар.
3. Салалас және сабақтас құрмалас сөйлемдердің айырмашылығы қандай?
4. Септеулік шылаулар қанша септікпен байланыса алады?
5. Тұрмыстық мәдениетте санитарлық ережелерді қалай сақтайсыңдар?
6. Бала өміріндегі ата - ананың рөлі қандай?

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы.

IV МОДУЛЬ

Лексикалық тақырыбы: Сыйлықтар

Грамматикалық тақырыбы: Біріккен сөздердің жасалу жолдары, емлесі.
Лепті сөйлем. Тұйық етістіктің септелуі

|Бөлімі |Сабақ |Модуль мазмұны |Уақыты |
| |саны | | |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Грамматикалық тақырып|45 минут |
| | |Лексикалық тақырып Бекіту. | |
| | |«Сыйлықтар» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Сыйлық берілетін қуаныштар» |45 минут |
| | |мәтінімен жұмыс | |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |3-сабақ |«Сыйлықты қашан береді?» диалогі |45 минут |
| | |Жаттығу жұмыстары | |
| |4-сабақ |«Сыйлықты таңдау» Жаттығуларды |45 минут |
| | |орындау Суретпен жұмыс | |
| |5-сабақ |«Кімге не сыйлау керек?» |45 минут |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Жаттығулар | |
|Қорытынды |6-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ.
Сабақтың тақырыбы: Біріккен сөздердің жасалу жолдары, емлесі. Лепті
сөйлем. Тұйық етістіктің септелуі.
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Грамматикалық тақырыпты тірек сызба
негізінде түсіндіру.
[pic]

[pic]

[pic]

Тұйық етістіктің түрленуі

[pic]

[pic]

|1. Екі немесе одан да көп сөз бірігіп, бір ұғымды білдіретін, бір |
|сұраққа жауап беретін сөздер біріккен сөздер деп аталады. |
|Мысалы: тасбақа, Ақтөбе, т.б. |
|Құрамына енген түбірлердің тұлғалары сақталып отырады. |
|Мысалы: Талдықорған, т.б. |
|Біріккен сөздің сыңарлары тұлғасын өзгертіп біріксе, оны кіріккен сөз |
|деп атайды. |
|Мысалы: биыл (бұл жыл), бүгін (бұл күн), жаздыгүні (жаздың күні), |
|қарлығаш (қара ала құс), сексен (сегіз он), т.б. |
|2. Шақпен, жақпен байланысы болмай, қимылдың атауын ғана білдіретін түрі|
|тұйық етістік деп аталады. Тұйық етістік не істеу? деген сұраққа жауап |
|береді. Тұйық етістік у жұрнағы арқылы жасалады. |
|Мысалы: аудару, орындау. |
|Тұйық етістік көптеледі (тексерулер), тәуелденеді (менің айтуым - I ж.),|
|септеледі (тексерудің - і.с). |
|3. Лепті сөйлем дегеніміз сөйлеушінің көңіл күйін білдіру мақсатында |
|айтылатын сөйлем. Сөйлем соңында леп белгісі (!) қойылады. Мысалы: |
|Мерекеңмен құттықтаймын! |
|Лепті сөйлемдердің жасалу жолдары: |
|1) Одағай сөздер арқылы. |
|2) Күшейткіш мәнді сөздер арқылы. |
|3) Демеулік шылаулар арқылы. |
|4) Интонация арқылы. |

Сөздік жұмысы. Сөздік
ынталандыру – поощрение сый-сияпат - подарок
мүмкіндік - возможность ілтипат - внимание
айналдыру - превратить ықылас - желание
шын пейіл - от души мейірімділік - доброта
талғам - здесь: вкус қиял - мечта
тапқырлық – находчивость

1. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарын түсіндіру, сездік
дәптерлеріне жазу.
2. Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру: а) мұғалімнің мәнерлеп оқуы; ә)
оқушылардың дауыстап қайталауы; б) оқушылардың тізбектеп оқуы.
3. Сөздерден сөз тіркестерін құрау.
4. Сөйлем құрау.

V. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұның сұрақтар негізінде әңгімелеу.
2. 2-тапсырма. Сөйлемдер құрау, өзара сөйлесу.
3. 4-тапсырма. Берілген үлгілерді пайдаланып, ата-аналарына,
достарына, мұғалімдеріне құттықтау жазу.

VI. Сабақты қорытындылау.

VII. Үй тапсырмасы. Ережелерді жаттау.
Кіріспе бөлімі
2-сабақ Сабақтың тақырыбы: Сыйлықтар
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Грамматикалық тақырыпты тірек сызба негізінде
түсіндіру.
Сөздік жұмысы. Сөздік
ынталандыру – поощрение
сый-сияпат - подарок
мүмкіндік - возможность
ілтипат - внимание
айналдыру - превратить
ықылас - желание
шын пейіл - от души
мейірімділік - доброта
талғам - здесь: вкус
қиял - мечта
тапқырлық - находчивость
1. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарын түсіндіру, сездік дәптерлеріне
жазу.
2. Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру:
а) мұғалімнің мәнерлеп оқуы; ә) оқушылардың дауыстап қайталауы;
б) оқушылардың тізбектеп оқуы.
3. Сөздерден сөз тіркестерін құрау.
4. Сөйлем құрау.

V. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұнын сұрақтар негізінде әңгімелеу.
Сұрақтар:
1. Адамдар түрлі мерекелерде, мерейтойларда неге ие болуды жақсы көреді?
2. Сыйлық беру неге жатады?
3. Сыйды тартуға қандай кезден үйрену керек?
4. Шын пейілден жасалған сыйлық қандай жақсы қасиеттерді туғызады?
2. 2-тапсырма. Сөйлемдер құрау, өзара сөйлесу.
1. Адамның жақсы міндеті бар.
2. Өмірде көп мүмкіндіктер әкелетін – қуаныш.
3. Шын пейілден жасаған сыйлық адамның бойында мейірімділік туғызады.

VI. Сабақты қорытындылау.
3. 4-тапсырма. Берілген үлгілерді пайдаланып, ата-аналарына, достарына,
мұғалімдеріне құттықтау жазу.
- Мерекеңізбен құттықтаймын!
- Мерекеңіз құтты болсын!
- Туған күніңізбен құттықтаймын!
- Сізге табыс тілеймін!
- Отбасыңызға табыс тілеймін!
- Бақытты болыңыз!
- Еңбектегі табысыңызбен құттықтаймыз!
- Зор денсаулық тілеймін!

VII. Үй тапсырмасы. Ережелерді жаттау.

Сөйлесу бөлімі
3-сабақ Сабақтың тақырыбы: Сыйлық берілетін қуаныштар
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Сөйлемдердегі етістіктерден тұйық етістік жасау.
Төмендегі берілген сұраққа жауап беру.
Үлгі: болмайды – болма - у (не істеу?)
Сұрақ: Қалай ойлайсыңдар, мерекеде, туған күнде қонақтар қандай
сыйлықтар әкеледі?
2.2-тапсырма. «Сыйлық» мәтіні бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды
орындау.

Жеке-топтық жұмыс формасы
Құрал-жабдығы:
1. Бағалау парағы (1-қосымша).
2. Үш деңгейлі тапсырмалары бар парақ.
3. Жауап үлгілері. Жетондар (2-қосымша).

Ойынның жүру барысы
I нұсқа:
Бұл сабақта оқушылар өз білім деңгейіне қарай тапсырмалар таңдай
алады. Үстелде әр оқушының алдында үш деңгейдің барлық сұрақтары бар
парақтар жатады (өр парақта 2-3 тапсырмадан).
Оқушылар деңгейді таңдайды:
• III деңгей тақырып бойынша алынған ақпаратты қолданып, жеткізе
білуді талап етеді.
• II деңгей сұрақтары бұл ақпаратты талдай білуін талап етеді.
• I деңгей (едәуір күрделі деңгей) сұрақтары шығармашылық сипаттағы
тапсырмалардан тұрады, мұнда оқушылар ақпаратты бағалап, ол туралы өз
пікірін білдіріп, оны негіздеп, дәлелдей білуі тиіс.
Жауаптар әр деңгейдің ішінде бес балдық жүйемен бағаланады.
Оқушыларға өздеріне тиісті деңгейді таңдап алуға уақыт беріледі (2-3
минут). I деңгейді таңдап алған балалар бөлек отырады (оларға көбірек уақыт
беріледі). Әрбір сұраққа немесе тапсырмаға дайындалу үшін оқушыларға 5-7-10
минут уақыт беріледі. Оқушылар екі-екіден отырады. II және III деңгей
тапсырмаларын таңдап алғандар бір-біріне алдымен сұрақ бойынша жауап
береді. Сосын мұғалімнен жауап үлгілерін алып, сыныптастарының жауабын
салыстырады да, бағалау парағына бір-біріне баға қояды.
Мұғалім дайындық барысында оқушыларға көмек бере алады. I деңгейдің
тапсырмасын алған оқушылардың
жауабын мұғалім өзі тексеріп, бағалайды. Бұдан әрі 2, 3-сұрақтардың
жауаптары да осы үлгімен дайындалады.
Жұмыс аяқталған соң, II және III деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген
оқушылар әр сұраққа қойылған бағалары негізінде өз сыныптастарына бір ортақ
баға шығарып, оны да бағалау парағына енгізіп, мұғалімге өткізеді.
I деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген оқушылардың бағалау парағын
мұғалім өзі толтырады.
3. 3-тапсырманы орындау. Тұйық етістіктердің астын сызып, жалғауларын
анықтау.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. 3-тапсырмадағы сөйлемдердің мағынасын түсіндіру.

4-сабақ Сабақтың тақырыбы: Сыйлықты қай кезде береді?
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген сұрақтарға сәйкес жауаптарын тауып, диалог
құру. Тұйық етістіктерді теріп жазу.
|Сұрақ |Жауап |
|1. Сыйлықты қай кезде береді? |1. Туған күнге, мерекелерге, |
| |мерейтойларға, аттестат, диплом |
| |алуына, т.б. |
|2. Мұндай сыйлықтарды алдын ала |2. Сыйлықты сол күні берген дұрыс. |
|беріп қоюдың қажеті бар ма? | |
|3. Адамдарға өз кәсібінің төл |3. Иә, ол артықтық етпейді |
|мерекесінде сыйлықтар беріле ме? | |
|4. Сыйлықты жай күндерде ұсынуға |4. Жай күндері құрмет белгісі |
|бола ма? |ретінде ұсынуға болады. |

Сөздік:
Алдын ала – заранее
Кәсіп – профессия
Құрмет – уважение
Белгі - знак
2. 2-тапсырма. Сөйлемдердің мағынасын түсініп, көп нүктенің орнына
сәйкес керекті жалғауларын қойып көшіру. Тұйық етістіктерді белгілеу.
Жауап үлгісі:
1. Сыйлықты қалай ұсынсаң, ол сондай әсер қалдырады.
2. Алыстағы адамға сыйлықты басқа кісіден беріп жіберуге болады.
3. Сыйлықпен бірге хат жолдап, құттықтау айтқан жөн.
4. Сыйлықты кешіктірмей жеткізу керек.
3. 3-тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Мәтінге ат қою.

Мәтін бойынша «Жеке-топтық» ойын жүргізу.
Сынып 3 адамнан топтарға бөлінеді. Тақырып материалы бірнеше блоктарға
бөлініп, әрқайсысына үш нұсқадағы тапсырма дайындалады. Бір сабақта әр
оқушыға 4 тапсырмадан болса, жеткілікті (3 нұсқасы х4 =12 тапсырма әр
топқа). Мұнда III деңгей тапсырмаларын бермеген дұрыс. Жауаптары жеке
парақтарда дайындалады. Тапсырмаларды бәрі орындайды, бір-біріне
көмектеседі (мұғалімнен кеңес алуға болады). Бірінші тапсырманы орындап
болған соң, команда оны үлгі бойынша тексереді, сосын 2, 3, 4-тапсырмаларды
орындайды. Әр тапсырма бағаланып, нәтижесі бағалау парағына жазылып
отырылады. Сабақ соңына барлық тапсырмаларға берген жауаптарын қорыта
келіп, әр оқушыға ортақ баға қойылады.
.
V. Сабақты қорытындылау.
4. 4-тапсырма. Берілген сөздердің ішінен достарына сыйлықтарды таңдап
алу.
Қолшатыр, итмұрын (гүл), қобдиша, кітап, беторамал, бижутерия,
білезік, фотоальбом, кәмпит, ойыншық
Мен досыма қолшатыр сыйлаймын.
Итмұрын емдік шөп.
Мен өзіммен бірге үнемі беторамал ұстап жүремін.
Менің әжемде әдемі білезік бар.
Менің өз суреттерім бар жеке фотоальбомым бар.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.
5-сабақ Сабақтың тақырыбы: Сыйлық
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Сөйлемдерді түсініп жазып алу, есте сақтау. Тұйық
етістіктердің жасалу жолдарын түсіндіру.
- Сыйлық талғамыңнан шықпаса да, ренжімеуге, күлімсіреп қабылдауға,
рақмет айтуға тиістісің.
- Сыйлықтың бағасын сұрап, жұрттың көзінше пайдалы немесе пайдасыз
екенін айтуға болмайды.
- Сыйлықты қайтып беру - әдепсіздік.
- Сыйлық әкелмеген қонаққа ренжімейді, оларға да басқалармен бірдей
құрмет көрсету керек.
Сөздік:
Ренжімеу – не обижаться пайдалы – полезный
Күлімсіреу – улыбаться қайтып беру – возвращать
Тиісті – обязан әдепсіздік – невоспитанность
2. 2-тапсырма. Сөйлемдердің дұрыс, бұрысын анықтау.
1. Сыйлық қымбат болу керек. Бұрыс.
2. Сыйлықтың пайдалы болуы міндетті емес. Бұрыс.
3. Туысына, досына арнап өлең, ән сыйлауға болмайды. Бұрыс.

Кластер жасау:
Оқушылар қандай сыйлықтардың пайдалы, қандай сыйлықтардың пайдасыз
екенін қағаз бетіне түсіріп, өз ойларын еркін жеткізуі керек. Ол үшін әр
топтан оқушылар ортаға шығып, салған суреттері бойынша әңгімелеп беріп, өз
пікірлерін білдіреді.

V. Сабақты қорытындылау. Автор орындығы әдісі:
«Сыйлық жасау» тақырыбына шағын эссе жазып, оқушылар өз ойларын
жазады. Содан соң жазған оқушы ортадағы орындыққа отырып өзінің эссесін
оқып береді. Оқушылар өздерін мұғалімнің орнына қойып, сезінеді. Осылайша
келесі оқушы ортаға шығады.

VI. Үй тапсырмасы. 3-тапсырма. Суретте бейнеленген заттардың ішінен
қайсысын досына сыйлайтыны туралы әңгімелеу.

6-сабақ Сабақтың тақырыбы: Кімге не сыйлау керек?
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 2-тапсырма. «Баланың сыйлығы» мәтіні бойынша үш деңгейлі
тапсырмаларды орындау.
Сынып 3 адамнан бірнеше топқа бөлінеді. Тақырып материалы бірнеше
блоктарға бөлініп, әрқайсысына үш нұсқадағы тапсырма дайындалады. Жауаптары
және парақтарда дайындалады. Тапсырмаларды бәрі орындайды, бір-біріне
көмектеседі (мұғалімнен кеңес алуға болады). Бірінші тапсырманы орындап
болған соң, команда оны үлгі бойынша тексереді, сонан соң 2, 3, 4-
тапсырмаларды орындайды. Әр тапсырма бағаланып, нәтижесі бағалау парағына
жазылып отырылады. Сабақ соңына барлық тапсырмаларға берген жауаптарын
қорыта келе, әр оқушыға ортақ баға қойылады.
ІІІ деңгей
1. Берілген сөз тіркестері бар сөйлемдерді тауып аударыңдар.
Ілтипат көрсетуге, сурет салуына, өлең жаттауына, ән үйренуіне, сыйлық
жасамауы, сезімін білдіру.
2. Жоғарыдағы сөз тіркестерінен тұйық етістіктерді теріп жазып, үлгі
негізінде талдаңдар.
Үлгі: көрсетуге – көрсет-у-ге (барыс септігінде).
ІІ деңгей
1. Баланың қасындағы адамдарға беретін сыйлығы қандай болу керек
екенін айтып беріңдер.
2. Оқушының өз мұғаліміне бірдеңе сыйлауына бола ма? Қалай
ойлайсыңдар? Өз пікірлеріңді жазбаша түрінде беріңдер.
І деңгей
Бір мереке күніне құттықтау тілектерін лепті сөйлемдерді пайдалана
отырып жазыңдар.
2. 4-тапсырма. Сөздердің аудармасын табу. Дұрыс жауабы:
1. мейірімділік 1. доброта
2. мүмкіндік 2. возможность
3. сыйлық 3. подарок
4. мерейтой 4. юбилей
5. мереке 5. праздник
6. көрсету 6. показать
7. жаттау 7. выучить

V. Сабақты қорытындылау.
3. 1-тапсырма. Синоним сөздерді есте сақтау. Олардан сөйлем құрау.
1) Сыйлау, құрметтеу, қадірлеу, ардақтау, қасиеттеу, қастерлеу.
2) Сұлу, әдемі, әсем, көркем, көрнекті, ажарлы.

VI. Үй тапсырмасы. 3-тапсырма. Еңбек сабағында әлдебір қажетті затты
немесе әшекейлі нәрсені жасауға болады. Сыйлыққа беретін қандай затты
жасауға болатыны туралы шағын шығарма жазу.
7-сабақ Сабақтың тақырыбы: Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Сыйлықты таңдау неге байланысты?
А. Жасқа В. Уақытқа C. Тұрмысқа D. талғамға
2. Түбір тұлғасы сақталмай біріккен сөзді табыңдар.
A. әуежай B. Қарлығаш C. Еламан D. Ақтөбе
3. Берілген құттықтаулардың қайсысы туған күнге қатысты екенін
табыңдар.
A. Мерекеңіз құтты болсын!
B. Шаңырақтарың биік болсын!
C. Керегелерің кең болсын!
D) Жастан жасқа жете беріңіз!
4. Тұйық етістікті анықтаңдар.
A. ұнау B. Айтыс C. Жу D. қу
5. Берілген сөйлемді мағынасына қарай толықтырыңдар.
Сыйлық әкелмеген қонаққа... болмайды.
A. үйге кіруге B. ренжуге
C. құрмет көрсетуге D. басқалармен салыстыруға
6. Лепті сөйлемді табыңдар.
A. Жақыныңды жаралама. B. Бай болсаң, халқыңа пайдаң тисін.
C. Түу, тауда күн күркірегені қандай қорқынышты.
D. Не жазып жүрсіз.
7. Берілген сөйлемге тиісті кіріккен сөзді қойыңдар. Оның... туған
күні.
А. Ертең В. Бүгін C. Кеше D. алдыңгүні
8. Берілген сөйлемге қандай тұйық етістікті қойғанда сыйлықты тарту
мәні шығады? Сыйлықты....
A. сату B. Ұту C. бөлу D. сыйлау
9. Берілген лепті сөйлемнің жасалу жолын анықтаңдар. Қандай керемет
сыйлық!
A. одағай сөз арқылы B. күшейткіш мәнді сөз арқылы
C. демеулік шылау арқылы D. интонация арқылы
10. Тұйық етістіктің жұрнағы жалғанғанда соңғы дыбысы өзгеріске
ұшырайтын сөзді табыңдар.
A. тап B. Қал C. Сана D. жи

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.
1. Зат есім болып кеткен тұйық етістіктерге мысал келтіріңдер.
2. Өздерің білетін халықтардың сыйлық беру ғұрпын салыстырыңдар.
3. Қалай ойлайсыңдар, сыйлықтың ақшалай берілгені дұрыс па?
4. Қалтасына қарамай мырзалық көрсету дұрыс па?
5. Көрсетуге, оқудан, сыйлауды, құрметтеуде деген тұйық етістіктерді
өзара талдап, қандай септікте тұрғанын анықтаңдар.
6. Сыйлықты таңдауда басқа да адамдардың пікіріне құлақ түру керек пе?

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

| |7-сынып Қазақ тілі|
|Сабақ тақырыбы |Диктант «Теңге алу» |
|Жалпы мақсаттар |Сөйлем мүшелері , сөйлемдегі орны, тыныс белгілері бойынша |
| |диктант жүргізу. Материалды қалай меңгергендігіне бақылау |
| |жасау. Өтілген тақырып бойынша сауаттылығын бағалау. |
| |Алған білімдерін өз бетінше пайдалана алуға үйрету. |
|Оқыту нәтижелері |Топта белсенділік көрсетуге тырысады; |
| |Теориялық білімдерін практикада тиімді пайдалануға үйренеді;|
| |ситуациядан шығу жолдарын бірлесе ойланады; |
| |пысықтауыштың күнделікті әрекетте кездесіп жүргенін біледі,|
| |сөйлемге жүйелі талдау жасауға ұмтылады. |
|Негізгі идеялар |Диктант- сауаттылықты тексеру жұмысы, оқушылар жұмыстарының |
| |қалай бағаланатын біледі. Ұлттық ойындар туралы толық |
| |мәліметтермен танысу. |
|Дереккөздер,сілтемелер|Қазақ тілі «Диктанттар мен мазмұндамалар жинағы» |
| |М.С.Атабаева. 2002ж . |
| |Мұғалім жазбалары |
|Ынтымақтастық | |
|атмосфера тудыру | |
| |Еркін әңгімелесу. |
| |Мектепке келе жатып нені байқадыңыздар? |
| |Ауа- райы қалай? |
| |Сен сыныпқа келгенде кімдер болды? |
|Тұсаукесер |Өтілген ережелер бойынша сұрақтар, диктант мақсатымен |
| |таныстыру, бағалау критерийлерін бірігіп жасау. |
| |Мәтінге кіріспе сұрақтар беру. |
| |Ұлттық ойындар туралы айту. |
|Мағынаны тану |Ескіден жаңаға көшу, меңгеру қадамдары. |
| |Теңге алу |
| |Өте қызықты, жігітті сынайтын ойындардың бірі. Белгіленген |
| |ара-қашықтықта үш-төрт жерге шүберекке оралып, күміс немесе |
| |теңге тасталынады. Шабандоздар кезек алып тізбекке тұрады. |
| |Олар келген кезектерімен осы қашықтықта шауып келе жатып, ат|
| |үстінен еңкейе отырып, жолындағы түйілген шүберекті алуы |
| |керек. Осы кезде аттың басын тартып, тоқтатуға болмайды. |
| |Атты тоқтатып барып алынған шүберек есептелінбейді. Ойынды |
| |қызықтау үшін көрермендер күміс немесе теңгені бірнеше рет |
| |қайталап тігеді. Жердегі шүберекті алған шабандоз оның |
| |ішіндегісін өзіне қалдырады. Ойын осылайша жалғаса береді. |
| |(75 сөз) |
| |Жазу кезеңі |
| |Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлеріне бір мысалдан |
| |келтіру. |
|Қосымша тапсырмалар |Қайталап оқу, тексеру, тыныс белгілерін қою. |
|Ой толғаныс |Ұлттық ойындардың түрлерін ата? |
| |Қайталау ережелері Бір сөзге фонетикалық талдау жасау,|
| |бір сөзді септеу. |
|Бағалау |Тексеріп, емле қателері мен пунктуациялық қателерін шартты |
| |белгімен көрсету. |
|Үйге тапсырма |Ережелерді қайталау |

V МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Мен досыма қандай сыйлықтар сыйлаймын?
|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Грамматикалық тақырып|45 минут |
| | |Лексикалық тақырып Бекіту. «Кімге | |
| | |не сыйлау керек?» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |Тіл дамыту |45 |
| | |Жаттығуларды орындау |минут |
| |3-сабақ |«Балаларға арналған сыйлықтар» |45 минут |
| | |мәтінінің мазмұны бойынша қорытынды| |
| | |жасау «Балаларға арналған | |
| | |ойыншықтар қандай болу керек?» | |
| | |Тірек сызбамен жұмыс | |
| |4-сабақ |«Мен досыма қандай сыйлықтар |45 минут |
| | |беремін?» мәтінімен жұмыс Деңгейлік| |
| | |тапсырмалармен жұмыс Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |5-сабақ |«Анама қандай сыйлық сыйлаймын?» |45 минут |
| | |мәтіні | |
| | |Ы. Алтынсариннің елеңі | |
| | |Жаттығу жұмыстары | |
| | |Суретпен жұмыс | |
| |6-сабақ |«Сыйлықты жасау дәстүрі» мәтіні |45 минут |
| | |Сұрақтарға жауап беру | |
| | |Диалог құру | |
|Қорытынды |7-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Кімге не сыйлау керек?
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
Сөздік диктант. IV модульдегі берілген жаңа сөздерді теріп, сөздік
диктантын жаздыру.
2. 2-тапсырма. Диалогті оқып, өзара сөйлесу.
3. 3-тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
«Әрқашанда орынды болатын сыйлықтар» мәтіні бойынша деңгейлік
тапсырмаларды «Брейн-ринг» оқыта үйрету ойынның бірінші не екінші нұсқасы
арқылы жүргізуге болады.
I нұсқа:
Құрал-жабдығы:
1. Нөмірлері және атқаратын рөлі жазылған жетондар.
2. Тапсырмаларға арнап алты (төрт) бөлікке бөлінген кеспелер. Сандар
жазылған кеспелер.
3. Сары («3» бағасы), жасыл («4» бағасы), қызыл («5» бағасы) түсті
фишкалар және толықтыру жасағандарға берілетін көк түсті жарты фишкалар.
4. Үстелдердің сілтемесі.
5. Ортақ қосымша парағы.
6. Үш күрделілік деңгейіндегі тапсырмалар жазылған кеспелер: ойынның
екінші нұсқасына мұндай кеспелер түрлі түсті көк, жасыл және сары түсті
қатырма қағаздан жасалады.
7. Жауап үлгілері жазылған кеспелер.

Ойынның жүру барысы
Сынып 7(5) адамнан топтарға бөлінеді: мұнда 6(4) ойыншы және бір
жүргізуші болады. Ойынға қатысушыларға нөмір жазылған жетондар таратылады.
Әрбір топ жеке үстел басында отырады. Үстелдің үстінде үстелдің сілтемесі
және 6(4) бөлікке бөлінген жаймалар; осы карталардың үстіне тапсырма
жазылған кеспелер келесі ретпен қойылады: астында бірінші деңгейдің
сұрақтары (3), оның үстіне екінші деңгейдің сұрақтары (2), ең үстіне үшінші
деңгейдің сұрақтары (1). Әр бөлікке бір сұрақтан (А суретін қараңыз).
Үстіңгі сұрақтарға дайындықсыз жауап беріледі («блиц-турнир»), екінші
сұрақтарға дайындалуға 3-5 минут уақыт беріледі. Астыңғы сұрақтардың жауабы
ең күрделі, оларға 7-10 минут уақыт беріледі. Жүргізуші жайманы жаяды.
Мысалы, «2» саны түсті делік, яғни 2-нөмірлі ойыншы жауап береді. Егер
жауап толық болса, ойыншыға фишка беріледі. Егер жауап толық болмаса, онда
кез келген ойыншы оны толықтырып, жарты фишка даярланады, алайда олар әр
түрлі болуы да мүмкін, онда ойын екінші нұсқасы бойынша жүргізіледі.
[pic]

[pic]

[pic]

II нұсқа:
Екінші нұсқаның ерекшелігі: бөліктерге бөлінген әрбір кеспеге бір ғана
тапсырма кеспесі (онда 1-2 сұрақтан) қойылады. Бір үстелге қызыл түсті
кеспе, екіншісіне - көк, сонан соң сары, жасыл түсті кеспелер қойылады.
Топ қызыл үстелдегі тапсырманы орындаған соң, көк үстелге, одан соң
жасыл және сары үстелдерге көшеді.
Дайындалуға міндетті түрде уақыт беріледі (5-7 минут).
Командалар бір уақытта ойнайды. Бір үстел басындағы ойынның уақыты
немесе тиісті деңгей сұрақтарына жауап беру уақыты - 10-12 минут (әр
ойыншыға 1,5-2 минут есебінен). Ойын барысында әрбір ойыншы фишка алып
отырады. Солардың санына және түсіне қарай баға қойылады. Сөйтіп бір ойында
әр оқушы әр түрлі күрделілік деңгейіндегі 18-24 тапсырма орындайды.
4. 4-тапсырма. Дара сөздер мен күрделі (біріккен) сөздерді екі бағанға
бөліп жазу. Мағыналарын анықтау. Біріккен сөздерден сөйлемдер құрау.
Сыйлық, Ботагөз, гүлдер, бәйшешек, бүгін, көкөніс, мереке, мерейтой,
Екібастұз, кітап, жаздыгүні, өлең, лалагүл, шығарма, қыстыгүні, биыл.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген тірек сөздер мен тірек сызбаларды мәтінге
айналдыру.
Сөздік.
Қашқаргүл – астра
Бақытгүл – хризантема
Баршынгүл – гладиолус
2. 2-тапсырма. Гүлдердің мағыналарымен танысып, есте сақтау. Гүл
атауын білдіретін біріккен сөздерден лепті сөйлемдер құрау.
Қызыл қалампыр – махаббат
Нарғызгүл (георгина) – құрмет
Лалагүл (лилия) – жастық шақ
Қызғалдақ – түсіністік
Итмұрын (шиповник) – үйлесімділік
Ақгүл (жасмин) – сыпайылық
Лаванда – сенімсіздік
Ақ раушан – үнсіздік
Шегіргүл (фиалка) – кішіпейілдік
3. 3-тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Жұмыстың бұл түрі жеке де орындалуы мүмкін. Жазба жұмысын орындағанда
әрбір оқушы үш деңгейдің тапсырмалары жазылған парақ алады. Солардың
біреуін таңдағаннан соң, оқушылар бірінші тапсырманы орындауға кіріседі.
Оны орындаған оқушы қолын көтереді. Мұғалім оған өзін өзі тексеруі үшін
дайын жауап үлгісін (дұрыс шешімді) береді. Өз жұмысын мұғалімнен алған
дұрыс үлгісімен салыстырып, оқушы бағалау парағына баға қояды да, екінші
тапсырманы орындауға кіріседі. Аяқталған соң тағы да өзін әзі солай
тексереді. Одан кейін үшінші тапсырмасын орындап, соны бағалауға кіріседі.
Оқушы кез келген деңгей тапсырмаларын орындауға құқылы (мысалы, II
деңгейдің бірінші тапсырмасын орындап болған соң, ол III немесе I деңгейдің
екінші тапсырмасын орындауға кірісе алады).
Мұғалім сабаққа тек 6 тапсырма дайындайды (бірінші және екінші
нұсқаларға арнап, үш күрделілік дәрежесіндегі үш тапсырмадан жеке-жеке
парақтарда). Оларға жеке парақтарда жауап үлгілері (дұрыс шешім үлгілері)
дайындалады.
V. Сабақты қорытындылау.
4. 4-тапсырма. «Гүл сыйлай білесіз бе?» мәтініне диалог құрастырып,
өзара сөйлесу.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.
5. 5-тапсырма. Диалог бойынша сөйлесу.

3-сабақ Балаларға арналған сыйлықтар
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген сөздерден сөйлемдер құрау. Тұйық етістіктердің
септіктерін анықтау.
2. 2-тапсырма. Мәтіннің мазмұны бойынша қорытынды жасау.
«Балаларға арналған ойыншықтар қандай болу керек?» мәтіні бойынша
«Тірек сызба» оқыта үйрету ойынын жүргізу.
«Тірек сызбаларын құру және қорғау» оқыту ойыны
Жұмыстың бірінші кезеңінде мұғалім сол жұмыс түрінің мазмұның ашады,
оқушыларға оның бағытын түсіндіреді, тірек сызбаларын қалай құруға
болатындығын мысал (үлгі) келтіре отырып көрсетеді, топтар арасындағы
жарыстарды өткізу ережесімен таныстырады. Сабақтың бұл бөліміне 10 минут
кетеді.
Бұдан соң сынып 5 топқа бөлініп, «А», «Б», «В», «Г», «Д» әріптерімен
белгіленген үстелдерге отырады. Әр топтың жұмысын бағалайтын және
белгіленген критерийлерге сәйкес жарыстың қорытындысын шығаратын сарапшылар
(аналитиктер) тобы бөлек тағайындалады. Сарапшылар әр топ жұмыс жүргізіп
жатқан кезде жұмыс барысын бақылай отырып, 1-үстелден 2-үстелге ауысып
отырады. Әрбір топ тірек сызбасы құрылатын тақырып атауын алады. Тақырып
тақтаға жазылады, не оны әр топ ойын алдында кеспелерге жазылу түрінде
алады.
Тапсырма алып, топтар іске кіріседі. Топтар жұмыс істеп жатқан кезде
мұғалім олардың жұмысын бақылайды, көмектеседі және үстелдегілердің
барлығының жұмыс істеуін қадағалайды (топтардың жұмысына берілген уақыт -
30 минут).
Осы сабақтың соңына қарай тірек сызбалары (ТС) қорғауға дайын болуы
керек. Жұмыстың келесі сағаты - топтардың тірек сызбаларын қорғауы. Топ
өкілдері сөйлеуге 5 минут алады және бірге істелген шығармашылық жұмыстың
нәтижесін көрсетеді. Сарапшылар тобы арнайы бағалау парақтарына
критерийлерге сәйкес әр топқа ұпай (балл) қойып шығады.
Бағалау парағы мынадай болуы мүмкін:
|Үстел |Топ құрамы |Өкіл (оқушының аты-жөні) |Тақырыпқа |
| | | |сәйкестілігі |
| | | |(1-3 б) |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру |45 минут |
| | |Лексикалық тақырып | |
| | |Бекіту. «Жаз деген...» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Серуендеу» мәтіні |45 минут |
| | |Деңгейлік тапсырмалар | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |3-сабақ |«Жайлаудағы жаз» |45 минут |
| | |Қ. Баянбаевтың өлеңі | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| | |Жұмбақтарды шешу | |
|Қорытынды |4-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Жаз деген...
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1.1-тапсырма. Өлеңді мәнерлеп оқу. Тәуелдік жалғауы бар сөздерді теріп
жазып, жалғауларын белгілеу.
Жалғасы – ы – тәуелдік жалғауы.
өрігі – і - тәуелдік жалғауы.
Мейізі – і - тәуелдік жалғауы.
Алмасы – ы - тәуелдік жалғауы.
Аузына – ы - тәуелдік жалғауы.
Суына – ы - тәуелдік жалғауы.
Күніне – і - тәуелдік жалғауы.

2. 2-тапсырма. Үлгі бойынша сын есімдерді қатыстырып сөйлемдерді жазып
алу.
Үлгі: Мөлдір, салқын бұлақ қай жерде?
1. Мен мынадай тамаша, әсем табиғатты бірінші рет көріп тұрмын!
2. Не деген керемет, тамаша!
3. Салқын, мөлдір бұлақ қай жерде?
4. Біздің далада жабайы аңдар тіршілік етеді.
5. Тамаша табиғат аясында жүргенге не жетсін!
6. Тау өзендері мен бұлақтарының суы мөлдір.
7. Не деген тұнық өзен!

V. Сабақты қорытындылау.
3. 3-тапсырма. «Жазғы саяхат» мәтінін түсініп оқып, мазмұнын
әңгімелеу.
Жазғы саяхат
Мансұр екеуіміз былтыр мектепте «өте жақсы» деген бағамен бітірдік.
Мектеп директоры бізге Астана қаласына саяхатқа жолдама берді. Астанаға
бізден басқа да көп оқушы жиналыпты. Біздің ауылдан отыз оқушы шілде айында
пойызға отырдық. Жетекшіміз қазақ тілі пәнінің мұғалімі Жұлдыз апай болды.
Астана қаласына келесі күні сағат үште жеттік. Мансұр екеуіміздің Астанада
бірінші рет болуымыз. Бізге қала қатты ұнады. Керемет әдемі, көрікті
орындар бар екен. Ең алдымен Бәйтеректі көрдік. Оның биіктігі 97 метр екен.
Бұл елдің ордасы Алматыдан Астанаға көшіп келген жылдың соңғы екі цифрына ,
1997 жылға сәйкес келеді. Көп көрікті жерлерді көріп қайттық. Бізге саяхат
қатты ұнады.

VI. Үй тапсырмасы.
4-тапсырма. Жазда қайда демалғандарың туралы әңгімелеу.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Серуендеу
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. «Серуендеу» тақырыбына берілген сұрақтарды пайдаланып,
жұпта диалог құрастыру. Өзара әңгімелесу.
2. 2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды
орындау.
Ойынның ерекшелігі: бөліктерге бөлінген әрбір кеспеге бір ғана
тапсырма кеспесі (онда 1-2 сұрақтан) қойылады. Бір үстелге қызыл түсті
кеспелер, екіншісіне - көк, сосын сары, жасыл түсті кеспелер қойылады.
[pic]

[pic]

Топ қызыл үстелдегі тапсырманы орындаған соң, көк үстелге, одан жасыл
және сары үстелдерге көшеді.
Дайындалуға міндетті түрде уақыт беріледі (5-7 минут).
Командалар бір уақытта ойнайды. Бір үстел басындағы ойынның уақыты
немесе тиісті деңгей сұрақтарына жауап беру уақыты - 10-12 минут (өр
ойыншыға 1,5-2 минут есебінен). Ойын барысында әрбір ойыншы фишка алып
отырады. Солардың санына және түсіне қарай баға қойылады. Сөйтіп бір ойында
әр оқушы әр түрлі күрделілік деңгейіндегі 18-24 тапсырма орындайды.
Сөздік жұмысы. Сөздік
сәл – немного ілгері - вперед
бұлақ – родник дәмін тату - пробовать вкус
пікір – мнение асқазан - желудок
шипалы – целебный жазылу - здесь: выздороветь

V. Сабақты қорытындылау.
3. 4-тапсырма. Сөйлемдерге тиісті сөздерін қойып жазу.
Жауап үлгісі:
1. Балалар көп ұзамай бұлақтың (көзін) тапты.
2. Судың дәмі туралы (түрлі) пікірлер айтты.
3. Бұлақтың суы - аса қадірлі, (шипалы) су.
4. Бұлақтың суы (асқазан) ауруын емдейді.
5. Бұлақтың суы (мөлдір).

VI. Үй тапсырмасы. 3-тапсырма. Сөздердің тәуелдік жалғауларын
белгілеу.
3-сабақ Жайлаудағы жаз
1. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1.1-тапсырма. Қ. Баянбаевтың санағын түсініп, мәнерлеп оқу.
Сөздік жұмысы. Сөздік
санау - считать лезде - быстро
қыр - горный хребет, взгорье өру - подниматься
талғанша - пока не устанут ұйықтау - спать
балаша - как ребенок көбею - увеличиваться

2. 2-тапсырма. Сөйлемдердегі сөздердің тәуелдік жалғауларын қойып,
қандай жақта тұрғанын белгілеу. Бала атасының ауылына барғанда қандай
малдарды көргендігін әңгімелеу.
Каникулды ауылда өткіздім. Атам қой бағады. Түйені бірінші көруім. Екі
өркеші бар, ботасы өліп қалыпты. Көзінде жас мөлтілдейді. Аяп кеттім.
Кешке қарай өрістен сиыр келеді. Келе жатып мөңірейді. Бұзауын
іздегені. Шөмеледен шөп алып саламын. Шөпті көріп: «Мө-ө, мө-ө!»-дейді.
Риза болғаны.
Атамның сұр есегі бар. мөңкиді деп мені мінгізбейді. Әжем есік алдына
өрмек құрды. Мен ылғи аттап өтетінмін. Бірде өкшеммен іліп кетіп, өрмекті
үзіп алдым.
- Өркенің өскір – ай! – деді ол. Ренжіген түрі.

4. 4-тапсырма. Қ. Нұрғалиевтің «Ақ желкен» повесінен үзіндіні түсініп
оқу. Төменде берілген сұрақтарға жауап беру.
Сұрақтар:
1. Автор жаз мезгіліндегі таудың шөбін қалай суреттеген?
2. Жұмбақ сырлары неде деп ойлайсыңдар?
Сөздік:
Шүйгін - густой сезіледі – чувствуется
өзен жағасы – берег реки бұл маңда – в этих краях
секілді – словно, как қазу – выкопать
ала жаздай – все лето дымқыл – влажный
сай – овраг сыр – секрет

V. Сабақты қорытындылау.
3. 3-тапсырма. Жаңылтпашты түсініп, таза айтуға жаттығу.
Қойымыз семіз,
Қозымыз егіз.
Өзіңіз келіп,
Көрсеңіз дейміз. (Қ.Баянбаев)

VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. М. Әлімбаевтың жұмбақтарын шешу.

| | 7-сынып |
| |Қазақ тілі |
|Сабақ тақырыбы | Диктант «Бозторғай» |
|Жалпы мақсаттар |Өтілген тақырыптар бойынша диктант жазу. |
| |Материалды қалай меңгергендігіне бақылау жасау. |
| |Өтілген тақырып бойынша сауаттылығын бағалау. |
| |Алған білімдерін өз бетінше пайдалана алуға үйрету. |
|Оқыту нәтижелері |Топта белсенділік көрсетуге тырысады; |
| |Теориялық білімдерін практикада тиімді пайдалануға үйренеді; |
| |Ситуациядан шығу жолдарын бірлесе ойланады; |
| |Пысықтауыштың күнделікті әрекетте кездесіп жүргенін біледі, |
| |сөйлемге жүйелі талдау жасауға ұмтылады. |
|Негізгі идеялар |Диктант- сауаттылықты тексеру жұмысы, оқушылар жұмыстарының |
| |қалай бағаланатын біледі. |
|Дереккөздер,сілтемеле|«Диктанттар мен мазмұндамалар жинағы» 5-9 сыныптар. |
|р |М.С.Атабаева. 2002ж . |
| |Мұғалім жазбалары |
|Ынтымақтастық | |
|атмосфера тудыру | |
| |Еркін әңгімелесу. |
| |Мектепке келе жатып нені байқадыңыздар? |
| |Ауа- райы қалай? |
| |Сен сыныпқа келгенде кімдер болды? |
| Тұсаукесер |Өтілген ережелер бойынша сұрақтар, диктант мақсатымен |
| |таныстыру, бағалау критерийлерін бірігіп жасау. |
| |Мәтінге кіріспе сұрақтар беру. |
|Мағынаны тану |Ескіден жаңаға көшу, меңгеру қадамдары. |
| | |
| | |
| |Бозторғай |
| | |
| |Әлі де болса салқын, барлық жерді қар басып жатыр. Наурыз күні|
| |әлемге шуағын шашып тұр, бірақ қызуы әлсіз. Әйткенмен көктем |
| |де келіп қалыпты. Оның дәлелі - әуеден тамылжып естілген құс |
| |әуендері. Көзің күнге шағылысып, әншіні көре алмайсың. Бірақ |
| |оны іздеп әуре болмай-ақ қой, себебі сен оның әр жыл сайын |
| |ерте көктемде келетін бозторғай екенін білесің. |
| |Ол – денесі шағын, түсі солғын, қара жолағы мен секпілі бар |
| |әдемі қоңыр торғай. Мұндай түс оған әккі жаулардан жасырынып |
| |қорғануға жәрдемдеседі. |
| |(73 сөз) |
| | Жазу кезеңі |
| |Бір сөзге дыбыстық талдау жасау. «Наурыз». |
| Қосымша тапсырмалар |Қайталап оқу, тексеру, тыныс белгілерін қою. |
|Ой толғаныс |Не себепті бозторғайды көктем құсы дейміз? |
|Үй тапсырмасы: |Ережелерді қайталау. |
|Бағалау |Тексеріп, емле қателері мен пунктуациялық қателерін шартты |
| |белгімен көрсету . |

Тақырып: Мазмұндама «Қазақ халқы қонақжай» .
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: оқушылардың қазақ халқының қонақжайлығы туралы білмдерін
бақылау,білім деңгейін тексеру;
2.Дамытушылық: жазбаша көркем тілін дамыту, теориялық білімдерін
практикалық жұмыстарда қолдануға,ойлау еңбегіне,өз беттерімен ойларын
жүйелі түрде жеткізуге,қорытынды жасай білуге дағдыландыру.
3.Тәрбиелік: оқушыларды мәтінді оқығанда ынтамен тыңдауға,есте
сақтауға,бағыттау,оқушының зейінін,ойын дамытуға,оқушының іс-әрекетке
ұйымдастыру.
Сабақ барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі: амандасу,кезекшілермен әңгімелесу,сабақтың тақырыбы
мен мақсатын айту.
II. Мазмұндама жазуда нені ескеру керек?
1. Оқушының білім деңгейін;
2. Дағдысын
3. Жас ерекшілігін
4.Оқушыны неге үйрету
5.Мазмұндама түрін ( негізінде мазмұндаманың 5 түрі бар:бақылау
мазмұндама,үйрету
мазмұндама,қысқа мазмұндама,тапсырмасы бар мазмұндама,таңдамалы мазмұндама)

III. Кірспе әңгіме: мұғалім оқушының назарын ұйымдастыру үшін мәтін туралы
оларға қысқаша түсінік береді,мәтіннің мазмұнын түсінуге дайындайды,
өйткені кіріспе әңгіменің мазмұндама сапасына әсері үлкен.
IV. Мәтінмен танысу, мәтін бойынша жұмыстар:
1. Мәтінді асықпай,жағымды дауыспен,салмақпен оқу керек. Түсініксіз
сөздерді сөздік дәптерлерге жаздырады,кейбір қиын,жаңа сөздерді тақтаға
жазып қояды.Оқушылар мәтіннің ең басты сөздерін теріп бірінші бағанаға
жазады,екінші бағанаға етістіктерді жазады. Содан кейін оқушылар бірінші
мен екінші бағаналардағы сөздермен сөз тіркестерімен, сөйлем құрастырады.
2. Оқушының мәтін мазмұнын түсінген-түсінбегенін тексеруі қажет. Оқушылар
мәтін мазмұнын түсінбесе түсіндіруі керек. Мұғалім өзі түсіндірмей тек
сұрақ арқылы оқушыларды мәтінді түсінуге жетелейді.
Мысалы: - Мәтінде не туралы айтылған ? Басты дәстүрлер қандай ? деген
сияқты сұрақтар арқылы іске асады.
3.Жоспар құрастыру. М.М.Жанпейісованың «Мәтін бөліктері» ойынын өткізуге
болады. Оқушылар 3 топқа бөлінеді.Әр топ мәтіннің белгілі бөлігін табады.
Мысалы: I. Кіріспе
II.Негізгі бөлім
III.Қорытынды бөлім
IV.Толықтыру.
4.Мәтінді екінші рет оқу,не өте жақсы оқитын оқушыға оқыту.Бұдан соң
мәтінді 2-3 оқушыға жоспар бойынша әңгімелетеді.
5.Тілдік тапсырмалармен байланыстырады.Ол үшін тірек сөздерді
қолдану,сөйлемнің сөз тіркестерін білгілі бір үлгілерін қолдану т.б. осы
сияқты тапсырмалар арқылы жүзеге асыру қажет.
6.Дұрыс жазу.Қазақ тілінде ауызша тіл мен жазбаша тілде кейбір сөздердің
айтылуы мен жазылуы бірдей бола бермейтінін оқушыларға ескерту керек.
7.Үндестік заңын ескерту.
8.Мазмұндама жазу.
Мазмұндама
"Қазақ халқы қонақжай"
Жоспар:
1. Қазақтарда қонаққа қатысты қандай түсініктер бар.
2. Қазақ халқының салт-дәстүрлері:
а) Қонақ күту - ең жауапты іс.
б) қонақтарға сусын беруі.
в) "мырза үй" мен "сараң" үй
3. Шетелден келген қонақтардың пікірі.
Қазақ халқы танымаса да, "құдайы қонақпын" деген адамды қарсы алады. Жол
жүріп келе жатқан адам кез келген ауылға, үйге келіп, қонақ бола береді.
Қазақ халқында "қазақтың бірі қыдыр" деген сөз бар. Бұл сөздің мағынасы:
"Алланың жіберген сыйы қырық адаммен бәрге келуі мүмкін". Сондықтан
"қонақпен бірге құт, ырыс келеді, қонақты қусаң, құт, ырыс, кейін қашып
кетеді" деген түсінік бар.
Қазақ үшін қонақты қарсы алмау, күпеу- ұят. Қонақты қарсы алуға, шығарып
салуға ерекше мән береді. Қонақ келгенде үй иесі алдынан шығып қарсы алып,
есікті өзі ашып, үйге кіргізіп, өзі қонақтардан кейін кіріп, есікті жабуы
керек. Бұл - қонақпен келген "құт", "ырыс" бәрге кірсін дегені.
Қонақ күту - қазақ халқының ең жауапты ісі. Оларды риза етуге тырысады. ең
алдымен, қонақтарға сусын (қымыз, шұбат) беріледі. Содан кейін шай ішіледі.
Шайдан кейін қонақтардың көңілді отыруына үй иесі жағдай жасайды. ауылдағы
әнші, күйшілерді шақырып, қонақтардың көңілін көтереді. Қонвқты жақсы қарсы
алған үйді "мырза үйі", ал дұрыс қарсы алмаған үйді "сараң" дейді.
Осы дәстүр қазір де бар. Шетелден келген қонақтар "қазақ халқы- қонақжай
халық " деп бекер айтпайды.
( Ш. Бектұров)
V. Үйге тапсырма беру: ережелерді қайтала
4-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.

I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Жаз деген не? Сұрақтың жауабын табыңдар.
A. қыстың жалғасы B. күздің басы C. көктемнің жалғасы D.
қыстың ортасы
2. Туынды сын есімді сөзді табыңдар.
A. жазғы саяхат. B. биік тау. C. таза ayа.
D. жақсы демалыс
3. Жазғы демалысты қайда өткіземіз?
A. мектепте. B. Класта C. атам мен әжемде
D. партада
4. Берілген сөйлемді дұрыс аяқтаңдар. Біз жазда саяхатқа....
A. түсеміз B. көреміз C. Шомыламыз D. шығамыз
5. Берілген сөйлемді дұрыс аяқтаңдар. Біз жазда өзенге...
A. түсеміз B. көреміз C. Шомыламыз D. шығамыз
6. «Аухау-аухау» деп қай малды шақырамыз?
A. қойды B. Сиырды C. Түйені D. ешкіні
7. Жаз мезгіліне қатысы жоқ сөзді табыңдар.
А. Жайлау В. Гүл C. Боран D.
ыстық
8. Күшейткіш үстеуді табыңдар.
A. ыстық B. Ыстықтау C. тым ыстық D.
ыстығырақ
9. Қайсысы төрт түлік малға жатпайды?
A. піл B. Қой C. Түйе
D. сиыр
10. Жазда болатын табиғат өзгерісін табыңдар.
A. қар жауып, боран болады B. қар еріп, күн жылиды
C. жапырақтар сарғайып, күн суиды D. айнала гүлдеп, күн ысиды

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

1. Жазғы демалыстың сендер үшін ерекшелігі қандай? Сипаттап беріңдер.
2. Ата - әжелеріңе немесе жайлауға барғанда қандай малды көріп жүрсіңдер?
Сипаттап беріңдер.
3. Жазда қай жерде демалуды қалар едіңдер? Шағын мәтін құраңдар.
4. Жылдың төрт мезгілінің қайсысы ұнайды?
5. Жазда табиғатта қандай өзгерістер болады? Сипаттап беріңдер.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

VII МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Менің жазғы демалысым
Грамматикалық тақырыбы: Туынды сын есім. Күшейткіш үстеулер. Тәуелдік
жалғау. Етістіктің еткен шағы. Туынды сөздердегі түбір мен қосымшаның
үндесуі
|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру |45 |
| | |Грамматикалық |минут |
| | |тақырып | |
| | |Лексикалық тақырып Бекіту. «Менің| |
| | |жазғы демалысым» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Жазғы демалысқа арналған |45 минут |
| | |бағдарламалар» мәтіні Деңгейлік | |
| | |тапсырмалар Жаттығу орындау | |
| |3-сабақ |«Табиғат аясында демалу» мәтіннің|45 минут |
| | |мазмұны бойынша жұмыс | |
| | |Жаттығу жұмыстары | |
| |4-сабақ |«Жазғы демалысты жоспарлау» |45 минут |
| | |мәтінімен жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |5-сабақ |«Жазғы демалысты кімдермен |45 минут |
| | |өткіздім?» мәтіні | |
| | |Жаттығу жұмыстары | |
| |6-сабақ |«Жаз мезгілі демалысқа қолайлы |45 минут |
| | |кез» мәтіні | |
| | |Сұрақтарға жауап беру Фонетикалық| |
| | |талдау Суретпен жұмыс | |
|Қорытынды |7-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Туынды сын есім. Күшейткіш үстеулер.
Тәуелдік жалғау. Етістіктің еткен шағы.
Туынды сөздердегі түбір мен қосымшаның үндесуі.
Менің жазғы демалысым
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Грамматикалық тақырыпты тірек сызба
негізінде түсіндіру.

|1. Басқа сөз табынан жұрнақ арқылы жасалған сын есімді туынды сын есім |
|деп атаймыз. Мысалы: кеш-кі, жаз-ғы, өнерлі, т.б. Туынды сын есімдер |
|жоғарыдағы кестеде берілген жұрнақтар арқылы есім сөздерден де, |
|етістіктерден де жасалады. Мысалы: жазғы, өнерлі сияқты сын есімдердің |
|түбірі зат есім болса, ауыспалы, білгіш деген сын есімдердің түбірі |
|етістіктер. |
|2. Күшейткіш үстеу сынның не қимылдың, іс-әрекеттің белгісін я сапасын |
|күшейтіп, я солғындатып көрсетеді. Мысалы: ең жақсы, әбден шаршаған, т.б.|
|Сұрақтары: қалай? қандай? |
|3. Тәуелдік жалғау заттың біреуге немесе бір нәрсеге тәуелді екенін |
|білдіреді. Тәуелденетін зат 3 жақтың біріне меншікті болып тұрады. |
|Мысалы: кітабым, сыныбың, т.б. |
|4. Өткен шақ сөйлеп тұрған уақыттан бұрын болған іс-әрекетті білдіреді. |
|Оның 3 түрі бар: жедел еткен шақ, бұрынғы еткен шақ, ауыспалы еткен шақ. |
|Жедел өткен шақ қимылдың таяу уақытта болғандығын білдіріп, етістік |
|түбіріне -ды, -ді, -ты, -тi жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады. |
|Мысалы: келдік, сөйлестік, т.б. Бұрынғы еткен шақ біраз уақыт бұрын |
|болған іс-әрекетті білдіреді. Мысалы: барғанбыз, айтыпты, т.б. Ауыспалы |
|еткен шақ |
|сөйлеп тұрған уақытқа дейін дағдылы болып тұрған іс-қимылды білдіреді. |
|Мысалы: баратын едік, еске алатын еді, т.б. |
|5. Туынды сөздер сөздің ең бастапқы бөлшегіне жұрнақтар жалғану арқылы |
|жасалады. Туынды сөздердегі түбір мен қосымшаның үндесуі түбірдің |
|құрамындағы дауысты дыбыстардың жуан-жіңішкелігіне қарай орналасады. |
|Мысалы: орман-ды, біл-ім, айт-ыс, т.б. |

V. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы.
Сөздік
нағыз - настоящий ерекше - особенный
түрліше - разнообразный сағыну - скучать
тынығу - успокоиться
2. 1. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарын түсіндіру, сөздік
дәптерлеріне жазу.
2. Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру: а) мұғалімнің мәнерлеп оқуы; ә)
оқушылардың дауыстап қайталауы; б) оқушылардың тізбектеп оқуы.
3. Сөздерден сөз тіркестерін құрау.
4. Сөйлемдер құрау.
3. 1-тапсырма. Берілген мәтінді оқып, мазмұның айту.
4.2-тапсырма. Берілген ережелер бойынша сұрақтарға жауап беру.
1. Туынды сын есімдер қандай сөз таптарынан жасалады?
2. Үстеудің неше мағыналық түрі бар? Күшейткіш үстеу дегеніміз не?
3. Қазақ тілінде жалғаудың неше түрі бар? Тәуелдік жалғаудың басқа
жалғау түрлерінен айырмашылығын табыңдар.
4. Өткен шақ қай кезде болған қимылды білдіреді? Неше түрі бар?
5. Туынды сөздердегі түбір мен қосымшаның үндесуі неге байланысты?
VI. Сабақты қорытындылау.
5. 3-тапсырма. Төменде берілген сөйлемдерге тиісті туынды сын
есімдерді қойып толықтыру.
Мен үшін жазғы демалыс демалуға қолайлы уақыт.
Біз жастық шағымызда лагерьде демаламыз.
Біздің елімізде көптеген демалыс орындары бар.
Лагерьде барлық балалар өлең айтып, би биледі.
VII. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Сөздерді тәуелдеу.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Жазғы демалысқа арналған бағдарламалар
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. «Ұмытылмас демалыс» мәтінін түсініп оқып, үш деңгейлі
тапсырмаларды орындау.
Сөздік:
Бағдарлама – программа тілдік орта – языковая среда
Ауызекі тіл – устная речь саяхат – путешествие
Дәстүр – традиция мәдени – культурный
Артықшылықтар – особенности танымал – известный
ІІІ деңгей
1. Мәтіннің мазмұнын айтып беріңдер, сендердің шетелге демалып қайту
туралы көзқарастарың қалай?
2. Мәтіндегі қарамен жазылған туынды сын есімдердің жасалу жолын
түсіндіріңдер.
ІІ деңгей
1. Мәтіннен үш сөйлемді өткен шаққа айналдырып жазып, өткен шақтың
түрлерін ажыратыңдар.
Үлгі: Мектептер ауызекі тілді жетілдіруге арналған әр түрлі
бағдарламаларды ұсынды. – Жедел өткен шақ.
2. Берілген сөйлемдердегі сын есімдердің түбірі мен қосымшасының
үндесуіне назар аударып, өзара талдау жүргізіңдер.
Өнерпаз оқушылар жазғы демалысқа жолдама алды. Жазғы демалысқа
байланысты ашық есік күні өткізілді. Олар шетелдегі сәнқой әртістерді
көрді. Бәрнеше бойшаң балаларды шараға қатыстырды.
2. 2-тапсырма. Берілген диалогті оқып, еткен шақта тұрған етістіктерді
теріп жазып, шақ түрлерін ажырату.
І деңгей
Өздеріңнің немесе достарың мен туған – туыстарыңның жазғы демалысының
шетелде өткізгендігі туралы айтып беріңдер. Әңгіме барысында өткен шақтың
түрлерін атап өтіңдер.

V. Сабақты қорытындылау.
2-тапсырма. Берілген диалогті оқып, өткен шақта тұрған етістіктерді
теріп жазып, шақ түрлерін ажыратыңдар.

VI. Үй тапсырмасы.
3-тапсырма. Шетелде белгілі бір бағдарламамен жазғы демалысты өткізу
мүмкіндігі туып жатса, қандай елді таңдайтындығы туралы әңгімелеп, мәтін
жазу.

3-сабақ Табиғат аясында демалу
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. «Табиғат аясында демалу» мәтінін оқып, мазмұнын айту.
Қазақстан – бай өлке. Табиғаты тамаша, өзен – көлге бай елімізде
бірнеше демалыс орындары бар. Көкшетаудың табиғаты өте көркем. Ол –
«қазақтың Швейцариясы» атанған өлке.
Көкшетау өңірі асқақ тауларымен, қалың орман-тоғай, ондаған
көлдерімен, түрлі жабайы хайуанаттарымен белгілі. Әсіресе, Бурабай,
Оқжетпес тауларының сұлулығын айтып жеткізу қиын.
Ормандарда негізінен қайың мен терек өседі. Көкшетау ормандарында
жабайы бұғы, елік, ал тауларында арқар мекендейді. Көлдері балық пен жабайы
құстарға толы.
Бурабайдың көркем табиғатын қорғайтын арнайы орман шаруашылық мекемесі
құрылған.
Мәтін мазмұнына 5 сұрақ құраңдар.
1. Қазақстанның жері қандай?
2. «Қазақтың Швейцариясы» атанған өлке?
3. Көкшетаудың тауларын ата?
4. Көкшетау тауларында қандай ағаштар өседі және қандай жануарлар
мекендейді?
5. Бурабайдың табиғатын кімдер қорғайды?
2. 2-тапсырма. Керекті сөздерді қойып жазу.
Көкшетаудың табиғаты тамаша.
Көкшетау өңірі асқақ тауларымен белгілі.
Ормандарда негізінен қайың мен терек өседі.
Көлдері балық пен жабайы құстарға толы.
3. 3-тапсырма. Берілген зат есімдерден туынды сын есімдер жасап,
жұрнақтарын анықтау, түбір мен қосымшаның үндесуін ажырату.
Үлгі: өлке - өлкелік, өлке – жіңішке буын, жұрнағы – лік те жіңішке,
өзара үндесіп жалғанып тұр.
Өлке, қазақ, орман, тарих, бой, бала, жаз, дала, сән, кек, ақыл, ой.

V. Сабақты қорытындылау.
4. 4-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
1. Сендер үшін демалуға қолайлы уақыт қайсы?
2. Сендердің жаз айында қайда демалғыларың келеді?
3. Еліміздегі қандай демалыс орындарын білесіңдер?
4. Табиғат аясында демалу ұнай ма?

VI. Үй тапсырмасы.
5. 5-тапсырма. Табиғат аясында демалудың қай түрін таңдар едің? Тірек
сызба бойынша әңгімелеп беру.
4-сабақ Жазғы демалысты жоспарлау
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Сөйлемді дұрыс құрау.
1. Жазғы демалыста достарыммен лагерьде боламын.
2. Демалыста ата-әжемнің үйіне барамын.
3. Мектептегі арнайы бағдарламамен шетелде достарымызбен қыдырамыз.
4. Жазғы демалыста мен Астанаға барамын.

2. 2-тапсырма. Мәтіндегі негізгі ойды тауып, ат қою.
Балалрдың жазда көңілді демалуы үшін, олардың келесі оқу жылына тың,
жаңа күшпен келіп кірісуіне үлкен жағдай жасалып, балалар үшін ауасы кең,
орман-тоғайлары жақсы жерден лагерьлер ашылды. Мектеп балалары сол
лагерьлерде демалады.
Балалар! Әрине, бұл сендерге істеліп отырған үлкен қамқорлық, үлкен
жағдай. Сондықтан сендер мәдениетті демалуға тырысыңдар.
Сендер қыс бойы оқыдыңдар. Сендердің мектептеріңде әдбиет үйірмелері
болды. Сендер онда ұйымдасып жұмыс істедіңдер.
Енді жаздық лагерьлерде де сендер әдебиет үйірмесін ұйымдастырыңдар.
Демалыс уақытында болсын, лагерьде болсын әдебиетпен шұғылдану
мейлінше қажет.

3. 3-тапсырма. Мәтіннен сын есімдерді теріп алып, екі бағанға негізгі
және туынды түрлерін ажыратып жазу.
Негізгі сын есімдер Туынды сын есімдер
Жаңа, үлкен, кең, жаздық,
Жақсы,

V. Сабақты қорытындылау.
4. 5-тапсырма. Жазғы демалысыңда қайда баруды жоспарлар едің? Тірек
сызбаны толықтырып, өзара әңгімелесіңдер.
[pic]

VI. Үй тапсырмасы.
4-тапсырма. Мәтіннен алынған сөйлемдердің қай уақытқа тәуелді
екендігін тауып, етістіктің шақтарын анықтау.
Үлгі: Орман-тоғайлары жақсы жерден лагерьлер ашылды. - Өткен шақ,
жедел өткен шақ.

5-сабақ Жазғы демалысымды кімдермен өткіздім?
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген сөйлемдерді дұрыс құрау. Дұрыс жауап үлгісі:
Мен жазғы демалысымды... ата-анаммен өткіздім.
Соның ішінде ұнағаны... суға шомылғанымыз.
Лагерьге де... бардым.
Мен бассейнге... түстім.
Жазғы демалыс... қызықты өтті.
Достарым шетелде... қыдырды.
Мен ата-әжеме... барып келдім.
Жазғы демалыста... көп шаралар өтті.

2. 2-тапсырма. Жақшаны ашып, сөйлем құрау.
1. Бүгін лагерьде концерттік шара болады екен.
2. Келесі жылы оқушылар арнайы бағдарламамен шетелге барады.
3. Биыл жазғы демалысымды достармен өткізуді жоспарладым.

3. 4-тапсырма. Берілген диалогті оқып, жазғы демалысты кіммен
өткізгендерін айтып беру. Қарамен жазылған сөздің қандай сөз табы екендігін
анықтау.
- Жазғы демалыс та аса ұзақ болмаған сияқты (Күшейткіш үстеу).
- Иә, айтпақшы, қайда қыдырдыңдар?
- Көкшетауға бардық. Өте күшті әсер алып қайттым (Күшейткіш үстеу).
- Кіммен бірге қыдырдың?
- Достарыммен, Ерік пен Асан - үшеуіміздің отбасымыз бірге барды.
- Қызықты өткен шығар, иә?
- Әрине, тым асырғаным емес, бірақ ең тамаша жерлерді араладық.
(Күшейткіш үстеу).

V. Сабақты қорытындылау.
4. 5-тапсырма. Жазғы демалысты кіммен өткізгендері туралы әңгімелеу.
[pic]

VI. Үй тапсырмасы.
3-тапсырма. Берілген тіркестердегі сын есімдердің жұрнақтарын анықтау.
Сөз тіркестерінен сөйлемдер құрау.
Үлгі: Қақпаның сыртында қабаған ит жатыр.

6-сабақ Жаз мезгілі - демалысқа қолайлы кез
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру.
Жаз
Жаз мезгілі – демалысқа қолайлы кез. Жаз айлары: маусым, шілде, тамыз.
Жазда күн ұзақ, түн қысқа болады. 22 маусым – жылдың ең ұзақ күні. Жаз
айында табиғат қысқы ұйқысынан оянып, құстар ән сала бастайды. Жаз айының
ауасы да ерекше. Балалар жаз айында кешке дейін ойнағанды ұнатады. Жаз
айында адамдар ерте тұрып, кеш жатады. Сонымен қатар жазда ерекше әсер
аларлықтай демалыстар өтеді.
Сөздік:
Қолайлы – удобный
Ерте тұру – рано просыпаться
Ауасы – воздух

1. Жаз айларын атаңдар.
2. Ең ұзақ күн жаздың қай айында?
3. Жаз мезгілінің басқа жыл мезгілдерінен айырмашылығы қандай?
4. Жаз мезгілі демалысқа неге қолайлы?

2-тапсырмадағы берілген сөздерге фонетикалық талдау жасау.
Жаз – бітеу буын,
Ж – дауыссыз ұяң
А – дауысты, жуан, ашық, езулік.
З – дауыссыз ұяң
3 әріп, 3 дыбыс.

Күн, құстар, ауа.

V. Сабақты қорытындылау.
2. 4-тапсырма. Суреттегі қай мезгілді ұнататыны туралы әңгімелеу. Әр
мезгілге сипаттама беру.
Қыс – жаңа жылдың басы. Ауа райы боранды, суық, аязды болады.
Балаларға сырғанақ тебуге, аққала жасауға, қар лақтырып ойнауға қолайлы
мезгіл.
Көктем – жер жүзінің қыстан кейін оянып, гүлденетін мезгілі. Төл
төлдеп, жылғалардан су ағып, құстар сайрап, бәйшешек шығады.
Жаз – демалуға қолайлы кез. Оқушылар суда жүзіп, табиғат аясында
демалып, ойын ойнайтын уақыт.
Күз – жапырақтар сарғайып, құстар жылы жаққа ұша бастайды. Оқушылар
мектепке келеді. Ауа райы жаңбырлы, жер батпақ, суық жел болады.

VI. Үй тапсырмасы. 3-тапсырмадағы берілген жаңылтпаштарды жаттап алу.
7-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі. ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Туынды сын есімнің қандай сөз табынан екенін табыңдар. Ұялшақ бала.
A. зат есім B. сын есім C. сан есім D. етістік
2. Өткен шақтың қанша түрі бар?
A. 3 түрі B. 4 түрі C. 5 түрі D. 6 түрі
3. Сөйлемдерден күшейткіш үстеуді табыңдар.
A. Олар өрең жетті.
B. Демалысты өте жақсы өткізді.
C. Сапардан кеш келді.
D. Оқушылар жоғары көтерілді.
4. Демалуға ең қолайлы кез қайсысы?
A. көктем B. Қыс C. Жаз D. күз
5. Дұрыс тәуелденген қатарды табыңдар.
A. Менің демалысың.
B. Оның демалысы.
C. Біздің демалысым.
D. Сендердің демалысымыз.
6. Қазақтың Швейцариясын табыңдар.
A. Алматы B. Астана C. Көкшетау D. Қарағанды
7. Шетелге баруға арналған ең танымал жазғы бағдарлама қалай аталады?
А. «Бал ал ар демалысы» В. «Оқушы айнасы»
C. «Демалыс кезі» D. «Оқу және демалыс»
8. Жедел өткен шақтың жасалу жолын табыңдар.
A. -ды, -ді, -ты B. -ған, -ген, -қан, -кен
C. -атын, -етін, -йтын D. -ар, -ер, -р
9. Туынды сын есімі бар сөйлемді табыңдар.
A. Балалар далада ойнап жүр.
B. Олар жазғы киімдерін киді.
C. Көшеде жарық жанып түр.
D. Алыстан бір дауыс естілді.
10. Мен жазғы демалысымды... бірге өткіземін. Көп нүктенің орнына
көмектес септігіндегі сөзді қойыңдар.
A. үйде B. Мектептен C. ата-анаммен D. лагерьде

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.
1. Жазғы демалыста қандай жоспарларың бар? Әңгімелеп беріңдер.
2. Туынды сын есім дегеніміз не? Оның жасалу жолдарын түсіндіріңдер.
3. Етістіктің өткен шағының жасалу жолдарын түсіндіріп, мысал арқылы
дәлелдеңдер.
4. Демалу, жазғы, қолайлы, балалық сөздерін қолданып, тақырыпқа сәйкес
сөйлемдер құраңдар.
5. Күшейткіш үстеулерді қолданып, жазғы дмалыстарыңнан алған әсерлерің
туралы сөйлемдер құраңдар.
6. Түбір мен қосымшаның өзара үндесуіне бағынатын бірнше туынды сөзге
мысал келтіріңдер.

V. Сабақты қорытындылау

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.
| |7-сынып Қазақ тілі|
|Сабақ тақырыбы |Диктант «Шымкент» |
|Жалпы мақсаттар |Сөз таптары, жалғау түрлері, түбір мен қосымшаның үндесуі |
| |бойынша диктант жүргізу. Материалды қалай меңгергендігіне |
| |бақылау жасау. Өтілген тақырып бойынша |
| |сауаттылығын бағалау. Алған білімдерін өз бетінше пайдалана|
| |алуға үйрету. |
|Оқыту нәтижелері |Топта белсенділік көрсетуге тырысады; |
| |Теориялық білімдерін практикада тиімді пайдалануға үйренеді;|
| |ситуациядан шығу жолдарын бірлесе ойланады; |
| |пысықтауыштың күнделікті әрекетте кездесіп жүргенін біледі,|
| |сөйлемге жүйелі талдау жасауға ұмтылады. |
|Негізгі идеялар |Диктант- сауаттылықты тексеру жұмысы, оқушылар жұмыстарының |
| |қалай бағаланатын біледі. |
| |Шымкент қаласы туралы толық мәліметтермен танысу. |
|Дереккөздер,сілтемелер|«Диктанттар мен мазмұндамалар жинағы» 5-9 сыныптар. |
| |М.С.Атабаева. 2002ж |
| |Мұғалім жазбалары |
|Ынтымақтастық | |
|атмосфера тудыру | |
| |Еркін әңгімелесу. |
| |Мектепке келе жатып нені байқадыңыздар? |
| |Ауа- райы қалай? |
| |Сен сыныпқа келгенде кімдер болды? |
|Тұсаукесер |Өтілген ережелер бойынша сұрақтар, диктант мақсатымен |
| |таныстыру, бағалау критерийлерін бірігіп жасау. |
| |Мәтінге кіріспе сұрақтар беру. |
| |Тарихи қалалар туралы айту. |
|Мағынаны тану |Ескіден жаңаға көшу, меңгеру қадамдары. |
| | |
| |Шымкент |
| |Шымкент ХІІ ғасырда пайда болған. Халқының саны жағынан |
| |үшінші орын алады. Ол – республикадағы маңызды өндірістік |
| |қалалардың бірі. Қаратау тауларындағы полиметалл өндіру, |
| |мақта өсіруді ұлғайту, Түрксіб темір жолын салу, түрлі кен |
| |орындарын игеру Шымкент өнеркәсібінің дамуына ықпал етті. |
| |Қаланың ең маңызды кәсіпорны – қорғасын зауыты. Мұнда үлкен |
| |химия – фармацевтика зауыты бар. Ауылшаруашылық өнімдерін |
| |өңдейтін, тігін, тоқыма-шұлық фабрикалары жұмыс істейді. |
| |Сондай-ақ цемент , мұнай өңдеу, дөңгелек – шина жасау, |
| |фосфор тұздарын жасау зауыттары да республика үшін маңызды. |
| |(71 сөз) |
| |Жазу кезеңі |
| |Бес сөзді құрамына қарай талдау. |
| |Үш сөзге морфологиялық талдау жасау, бір сөзді септеу. |
|Қосымша тапсырмалар |Қайталап оқу, тексеру, тыныс белгілерін қою. |
|Ой толғаныс |Шымкент қаласы туралы тағы не білесің? |
|Үйг тапсырма: |Ережелерді қайталау. |
|Бағалау |Тексеріп, емле қателері мен пунктуациялық қателерін шартты |
| |белгімен көрсету. |

VIII МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Ұлттық тағамдар
|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Лексикалық тақырып |45 минут |
| | |Бекіту. «Еттен жасалатын тағамдар»| |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Сыйлы қонақтарға берілетін |45 минут |
| | |тағамдар» мәтінімен жұмыс | |
| | |Деңгейлік тапсырмалар | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |3-сабақ |«Нан тағамдары» мәтінімен жұмыс. |45 минут |
| | |Жаттығу жұмыстары | |
| | |Жұмбақтарды шешу | |
| |4-сабақ |Тіл дамыту |45 минут |
| | |Деңгейлік | |
| | |тапсырмалар | |
| | |Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |5-сабақ |«Қымыз» мәтінімен жұмыс |45 минут |
| | |Деңгейлік тапсырмалар | |
| | |Жаттығулармен жұмыс | |
| | |Жаңылтпаштармен жаттығу | |
|Қорытынды |6-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Күрделі сөздер. Септеулік шылау. Этнолингвистикалық атаулар.
Еттен жасалатын тағамдар.
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы.
2. 1-тапсырма. Сөз және сөз тіркестерімен танысып, сөйлем құрау.
соғым сою - забой скота на зиму
қуырдақ - жареное мясное блюдо
қазақша ет - мясо по-казахски
күздік - осенний забой скота
қазы - изысканное кушанье наподобие колбасы из брюшной и реберный
части конской туши
жал - продолговатое отложение жира в подгривной части конской туши
жая - мясо, прослоенное жиром

3. 2-тапсырма. Мәтінді оқып, күрделі сөздерді теріп жазу.
Этнолингвистикалық атауларды анықтау.
Азық – түлік, жақын – жуық, тума – туыс, құда – жекжаттарға.

5. 4-тапсырма. Сөздердің түсініктемесін белгілеу. Жауап үлгісі:
|Сөз |Түсініктемесі |
|1. Күздік - |1. күз айында сойылатын мал. |
|2. Қуырдақ - |2. жүрек, ет, өкпе, бауырды, майлы ішек-қарынды |
| |араластырып қуырылған тағам. |
|3. Соғым - |3. түйе, жылқы, сиыр сияқты ірі малдың сойылуы. |
|4. Қазақша ет - |4. пісірілген ет, қазақ халқының ең басты тағамы. |

V. Сабақты қорытындылау.
4. 3-тапсырма. Диалогті толықтырып, өзара сөйлесу
- Еттен жасалатын тағамдарға байланысты қазақ халқының қандай салты бар?
- ... .
- Соғымға нелер сойылады?
- ... .
- Соғым сойылғаннан кейін міндетті түрде қандай тағам жасалады?
- ... .
- Қазақ халқында соғымға қатысты қандай салт қалыптасқан?
- ... .
- Сендердің отбасыларыңда соғым сойыла ма?
- ... .
- Соғымның етінен аналарың қандай тағамдар жасайды?

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Сыйлы қонақтарға берілетін тағамдар
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. «Қазақша ет» мәтінін түсініп оқып, үш деңгейлі
тапсырмаларды орындау.
Сөздік:
Ұсыну – предлагать дәреже – уровень
Сәйкес – соответственно мүше (сүйек) – кость
туыстық қатынас – родственные отношения
лайық – подходящий
ІІІ деңгей
1. Сұрақтарға жауап беріңдер.
1. Қазақ халқының ең басты тағамдарының бірін атаңдар.
2. Табақ тарту деген не? Қалай түсінесіңдер?
2. Мәтіннен күрделі сөздері бар сөйлемдерді теріп жазыңдар.
ІІ деңгей
1. Мәтіннің мазмұнын айтып беріңдер.
2. Сөйлемдерді аяқтаңдар.
1) Қазақша ет – қазақ халқының құрметті қонақтарға ұсынатын әрі орны
бөлек тағамдарының ең бастысы.
2) Қазақтар сыйлы қонақтарға табақ тарту еткен.
3) Әр табақ қонақтың дәрежесі мен жасына сәйкес келуі керек.
4) Әр қонақтың жасына, туыстық қатысына қарай малдың әрбір мүшесінің
соған лайық орны болады.
І деңгей
Қазақ халқының ең басты тағамының бірі – қазақша ет туралы қосымша
мәліметтер тауып, шағын шығарма жазыңдар.

2. 2-тапсырма. Берілген сөйлемдерді түсініп оқып, мәтін құрап жазу.
1. Қазақ отбасылары өздерінің сыйлы адамдарына, туыстарына шұжықты
сыбаға ретінде сақтайды.
2. Қазы – жылқы етінен жасалатын тағамның бір түрі.
3. Қазыны халық жоғары бағалайды.
4. Қазы – аса дәмді, сый табақтарға салатын тамақ.
5. Қазанда пісіріп жатқанда, оның жағымды иісі мұрын жарады, тәбетті
ашады.
6. Қазыны жасау, сақтау, пісіруді қазақ әйелдері өте шебер меңгерген.

V. Сабақты қорытындылау.
3. 3-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.

Топтастыру:

Қазақша ет құрамы

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

3-сабақ Нан тағамдары
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1.1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, негізгі бөліктерге бөліп ат қою.
Бауырсақты дайындау үшін не керек екенін айтып беру.
Сөздік:
Тым – очень өзгермейді – не изменяется
Домалақ – круглый ашытқы – дрожжи
Сақталу – храниться жұмыртқа – яйцо
Қату – зачертстветь қуыру – жарить
Жеу – есть, кушать өсімдік майы – растительное масло
Күлше – лепешка сүйсіне – с удовольствием

2. 2-тапсырма. Тиісті әріптерін қойып жазу.
Дұрыс жауап үлгісі:
1. Күлше - наннан жасалатын тағам.
2. Кей жерде тоқаш деп атайды.
3. Оны қамырды қатты илеп, домалақтап қызуы мол қоламтаға (горячие
угли) көмеді.
4. Ол 15-20 минутта пісіп шығады.
5. «Күлшелі бала сүйкімді» («Хорош ребенок, у которого есть кулше»)
деген мәтел осыдан шыққан.

3. 3-тапсырма. Тамаққа байланысты ырымдар мен тыйымдарды түсініп оқып,
есте сақтау. Жазып алу.
* Асты жамандамайды.
* Қол жумай асты жемейді.
* Дастарқан үстінде әдепсіз сөз сөйлемейді, жаман сөз айтпайды.
* Аузында тамақ тұрғанда сөйлемейді.
* Көшеде, түрегеп тұрып, жүріп келе жатып немесе жатып тамақ ішпейді.
* Тамақ үстінен аттамайды.
* Түнде тамақ бетін жауып қояды.
* Үйге келген адамдарға дәм таттырмай шығармайды.
* Әкесі бар адам бас ұстамайды.
* Суды қарызға сұрамайды.
* Дастарқанда бата қайырылмай, ешкім орнынан тұрмайды.

V. Сабақты қорытындылау. Синквейн әдісі:
Бауырсақ. Нан.

VI. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Жұмбақтарды шешу.

4-сабақ Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды
орындау. Мәтінге ат қою.
ІІІ деңгей
1. Сұрақтарға жауап беріңдер.
1) Наурыз мейрамында әр үйдің дастарқанына қандай тағамдар қойылды?
2) Наурыз көже қандай дәмнен пісіріледі?
3) Наурыз көженің құрамындағы дәмдер қандай мағына береді?
4) «Жыл бойына тоқшылық болсын» дегенді қалай түсінесіңдер?
2. Төменде берілген сөздерден сөйлемдер құраңдар.
Наурыз көже, ұлыс күні, дәм, қойылу, пісірілу.
ІІ деңгей
1. Наурыз көже туралы мәтін құрап жазыңдар.
2. Наурыз көженің құрамына кіретін дәмдер қандай мағына беретіндігі
туралы айтып беріңдер.
І деңгей
Қосымша материалдарды қолдана отырып, «Наурыз көжені дайындау» деген
тақырыпқа шығарма жазыңдар.

2. 2-тапсырма. Мәтін бойынша мазмұндама жазу.
Сөздік:
құймақ - оладьи суытпай - не охлаждая
өте сіңімді - легко усваиваемый орғанизмом
жұмсақ – мягкий қарттар - пожилые
сұйық – полужидкое құйылу - выливать
пайдалы - полезен

3. 3-тапсырма. Төменде берілген бір тақырып бойынша диалог құрап,
өзара сөйлесу.
1. Қазақ халқының еттен жасалатын тағамдары.
2. Нан тағамдары.
3. Наурыз көжені дайындау.
4. Өзімнің ұнататын тағамым.
.
V. Сабақты қорытындылау.
4. 4-тапсырма. Мәтінді рөлге бөліп оқу. Мырзабай мінезінің жағымсыз
жақтары туралы пікірлесу

VI. Үй тапсырмасы.
5-тапсырма. Дәмге байланысты айтылған мақал-мәтелдерді жазып алу.

5-сабақ Қымыз
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы.
1. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарын түсіндіру, сөздік
дәптерлеріне жазу.
2. Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру:
а) мұғалімнің мәнерлеп оқуы; ә) оқушылардың дауыстап қайталауы;
б) оқушылардың тізбектеп оқуы.
3. Сөздерден сөз тіркестерін құрау.
4. Сөйлем құрау.
2. 1-тапсырма. Жаңа сөздердің мағынасымен танысып, есте сақтау.
қымыз - кобылье молоко (свежеприготовленный кумыс - полезный, целебный
напиток)
саумал қымыз - только что заквашенный кумыс
түнемел қымыз - однодневный кумыс тай қымыз - двухдневный кумыс
құнан қымыз - трехдневный кумыс дөнен қымыз - четырехдневный
кумыс
бесті қымыз - пятидневный кумыс сүр қымыз - выдержанный кумыс
ашыту – заквасить қор - закваска
түшкіру – чихать ем – лечение бағалы -
ценный
3. 2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды
орындау.
ІІІ деңгей
1. Сұрақтарға жауап беріңдер.
1) Қымыз дегеніміз не?
2) Қымыздың қандай түрлері бар?
3) Қымызды қалай жасайды?
2. Мәтіннің мазмұнына сәйкес септеулік шылауларды қатыстырып,
сөйлемдер құраңдар.
ІІ деңгей
1. Тірек сызбаны толтырып, қымыз туралы мәтін құраңдар.
2. Қымыз ашыту өнері туралы 1-2 сөйлем құраңдар.
І деңгей
«Қымыз – бағалы сусын» деген тақырыпқа реферат жазыңдар.

4. 3-тапсырма. Сөйлемдерді аяқтап жазу.
1. Қымыз – қазақ халқының әрі тамақ, әрі дәрі, әрі сусын орнына жүретін ең
бағалы сусыны.
2. Ол биенің сүтінен жасалады.
3. Қымыздың түрлері: саумал, түнемел, тай, құнан, дөнен, бесті, сүр.
4. Бесті қымыз өте бағалы, өйткені ол - әбден ашыған, иісі кісіні алыстан
тартып, түшкіртіп жіберетін күшті қымыз.
5. Қымызды ашыту – үлкен өнер.

V. Сабақты қорытындылау.
5. 4-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
1. Сен қымыз ішіп көрдің бе?
2. Дәмі қандай екен? Саған ұнады ма?
3. Қалай ойлайсың, дүкендегі сатылатын қымыз бен ауылдағы ашытылатын
қымыздың айырмашылығы бар ма?
4. Қандай айырмашылықтары бар?
5. Қымызды дәрі деп неге айтады?
VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырмадағы жаңылтпаштарды тез айтуға
жаттығыңдар.
6-тапсырма. Жаңылтпашта айтылған ұлттық тағамдар туралы не білесіңдер?
Ол тағамдар неден жасалатыны туралы айтыңдар.
6-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Қазақ халқының ұлттық тағамға байланысты салтын атаңдар.
A. сорпа дайындау B. палау дайындау
C. соғым сою D. кәуап дайындау
2. Күздік дегеніміз не?
A. қыста сойылатын соғым B. күнде сойылатын мал еті
C. жазда тарататын мал D. күзде сойылатын мал
3. Қазақ халқы сыйлы қонақтарға не тартады?
A. малдың басын B. малдың сирақтарын
C. малдың етін D. малдың терісін
4. Сорым сойылғаннан кейін жасалатын тағам түрін табыңдар.
A. қазақша сорпа B. Палау C. Қуырдақ D. кәуап
5. Төмендегілердің қайсысы нан тағамдарына жатады?
A. шұбат B. Шұжық C. Тары D. бауырсақ
6. Наурыз көжеге қанша түрлі тағам қосылады?
A. бес түрлі B. екі түрлі C. сегіз түрлі
D. жеті түрлі
7. Қазақ халқында биенің сүтін не деп атайды?
А. Сүт В. Шұбат C. Айран D. қымыз
8. Жаңа ашыған қымыз қалай аталады?
A. құнан қымыз B. түнемел қымыз C. саумал қымыз D. бесті
қымыз
9. Көп нүктенің орнына керекті сөзді қойыңдар. Түйе маған... береді.
A. сүт B. Шұбат C. Айран D. қымыз
10. Берілген сөйлемде септеулік шылаудың қай септікпен тіркесетіндігін
табыңдар. Біз сыныпта ұлттық тағамдар туралы оқыдық.
A. атау септігі B. барыс септігі
C. шығыс септігі D. көмектес септігі

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.
1. Қазақтың ұлттық тағамдарының маңызы қандай? Отбасыңда күнделікті
ұлттық тағамның қай түрін дайындайсыңдар?
2. Күрделі сөздер дегеніміз не? Қазақ тілінде күрделі сөздер нешеге
бөлінеді? Мысал арқылы түсіндіріңдер.
3. Қазақтың ұлттық сусындары туралы не білесіңдер?
4. Қазақ халқының еттен, сүттен, ұннан жасалатын тағамдарын бөліп
айтып беріңдер.
5. Септеулік шылауларды қолдана отырып, тақырыпқа сәйкес сөйлемдер
құраңдар.
6. Этнолингвистикалық атауларды қатыстыра отырып, «Қазақтың ұлттық
тағамдары» атты шағын шығарма жазыңдар.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

IX МОДУЛЬ
Лексикалық тақырып: Тамақтану мәдениеті
|Бөлімі |Сабақ саны|Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Лексикалық тақырып |45 минут |
| | |Бекіту. «Ас - адамның арқауы» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Дұрыс тамақтану режимі» |45 минут |
| | |мәтінімен жұмыс Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |3-сабақ |«Дастарқан жасау» мәтінімен жұмыс |45 минут |
| | |Жаттығу жұмыстары | |
| |4-сабақ |Кофе. Деңгейлік тапсырмалар |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |5-сабақ |«Шай ішу» мәтінімен жұмыс |45 минут |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Жаттығулармен| |
| | |жұмыс | |
| |6-сабақ |Тамақтануды тиімді ұйымдастыру |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Қорытынды |7-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Ас - адамның арқауы
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Жаңа сөздермен танысып, сөз тіркестерін, сөйлемдер
құрау.
Сөздік:
тәбет - аппетит мәдениетті - культурный
кепіл - гарантия қанағат - удовлетворение
қомағайлық - обжорство күнә - здесь: грех
зиян - вред санау - считать

2. 2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, әңгімелеу. Мәтінге ат қою.
Л.Толстой мен Сократтың тамақ ішу туралы айтқан сөздерін түсіндіру.
Жақсылап, дәмді дайындалған тамақ, әдемі жасалған үстел, жақсы мәнер –
мәдениетті адамның тәбеті мен көңіл – күйі жақсы болуының кепілі. Жайлы
жағдайда тамақ ішу қанағат сезім әкеледі. Әрине, дәмді тамақ ішудің
ләззатына тым беріліп, оны нағыз мақсат етіп алуға болмайды. Лев Толстой
былай жазған: «Қомағайлық өзгелерге елеулі зиян келтірмейтін болғандықтан
ғана оны күнә деп санамайды, бірақ ол адамның қасиеттеріне қарсы күнә болып
саналады». Ежелгі грек данышпаны Сократтың өзі де: «Біз тамақ ішу үшін өмір
сүрмейміз, қайта өмір сүру үшін тамақ ішеміз», - деген екен.
(И.Аасамаадан)
4. 5-тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
ІІІ деңгей
1. Сұрақтарға жауап беріңдер.
1) Қазақ халқында асқа байланысты қандай мақал бар?
2) Адамның денсаулығы неге байланысты?
3) Біз неге дұрыс тамақтануымыз керек?
4) Күніне неше рет тамақтануымыз керек?
5) Тамақ ішер алдында қандай гигиенаны сақтауымыз керек?
6) Адамға не пайдалы?
2. Мәтіннен мақалды көшіріп жазып, сөздердің септік жалғауларын
анықтаңдар.
ІІ деңгей
1. Мәтін бойынша сөйлемдерді аяқтаңдар.
1) Денсаулықтың жақсы болуы ... .
2) Дұрыс тамақтану ... , ... .
3) ... , ... тамақты күнде бір мезгілде ішу керек.
4) ... мен ... адамға өте пайдалы.
5) ... әбден шайнап жұту керек.
2. Мәтіннің мазмұнын төменде берілген жоспар негізінде әңгімелеңдер.
Жоспар
1. Дұрыс тамақтанудың маңыздылығы.
2. Тамақтану реті.
3. Тамақ ішер алдындағы гигиена.
4. Адамның денсаулығына пайдалы заттар.
І деңгей
1. Асқа, тамаққа, тамақтану мәдениетіне қатысты мақал-мәтелдерді
теріп, мағынасын түсіндіріңдер.
2. «Дұрыс тамақтану режимін сақтау керек» дегенді қалай түсінесіңдер?
Өз пікірлеріңді білдіріңдер.
V. Қорытындылау.
4-тапсырма. Оқыңыз, қызық. Мәтінді оқып, түсіну.
Орта ғасырларда князьдардың үйлерінде дастарқан жасаудың бірегей әдісі
кең таралды. Салтанатты түскі тамақ кезінде қызметшілер залға атқа мініп
келіп, қонақтарға табақтар меен құмыраларды тура ат үстінде отырып берген
де, қалдықтарды итке тастаған. Қолдың майын жануарлардың терісіне сүрту
керек болған.
(«Әдептен озбайық» кітабынан)

VI. Үй тапсырмасы: 3. 3-тапсырма. Берілген сөйлемдердің дұрысын тауып
жазу. Зат есімдердің септіктерін ажырату. Септеулік шылаулардың астын сызу.
Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Дұрыс тамақтану режимі
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы.
1. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарын түсіндіру, сөздік
дәптерлеріне жазу.
2. Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру: а) мұғалімнің мәнерлеп оқуы; ә)
оқушылардың дауыстап қайталауы; б) оқушылардың тізбектеп оқуы.
3. Сөздерден сөз тіркестеріп құрау.
4. Сөйлем құрау.
Сөздік:
зат алмасу - обмен веществ бұзылулар - нарушения
ауру - болезнь бауыр - печень
теңіз тағамдары - морепродукты жеткілікті - достаточный
2. 1-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұның айтып беру. Төменде берілген
сұрақтарға жазбаша жауап беру. Сұрақтар:
1) Дұрыс тамақтану режимі адамды неден сақтайды?
2) Адам күніне неше рет тамақтану керек?
3) Қандай тағамдарды жеткілікті мөлшерде пайдалану қажет?
Осы тапсырманы төменде берілген ойын арқылы жүргізуге болады.
«Сұрақтар мен жауаптар» ойыны
Ойынды материалды өз бетінше игерудің бірінші кезеңінде, яғни сөйлесу
бөлімінің бірінші сабақтарында өткізуге болады.
I тур.
Оқушылар, әдеттегідей, партада қатарласып отырады. Барлығы 6 қатар.
|1 қатар |2 қатар |3 қатар |4 қатар |5 қатар |6 қатар |

Мұғалім әрбір оқушыға барлық игеріліп жатқан тақырып бойынша 10 сұрақ
жазылған қағаздарды таратады (немесе тақтаға жазады), 20 минут ішінде әр
жұп оқулықтардан жауап іздеумен айналысады.
ІІ тур.
2 және 3-қатарда отырған оқушылар орын ауыстырады, 4 және 5-қатарлар да
солай істейді, яғни жаңа жұптар пай да болады.
1-қатар + 3-қатар 4-қатар + 6-қатар 2-қатар + 5-
қатар
Енді қатар отырған оқушылар кезекпен бір-біріне сұрақтарды қоя бастайды
(сұрақтардың бұрынғы тізімі бойынша).
Әр оқушыда жауаптарды бағалау үшін жеке парақ болады. Осылайша оқушы
тек жұп (немесе тақ) сұрақтарға ғана жауап береді. Әр жауаптың уақыты - 2
минут. Бағаны жұптаса қояды.
III тур.
II турдағы жұмыс біткеннен кейін қатарлар қайтадан алмасады.
Енді кездесетіндер: 1-қатар + 6-қатар 2-қатар + 3-қатар 4-
қатар + 5-қатар
(қатарлардың нөмірлері ойын басынан сақталады). Басында берілген
сұрақтардың тізімі бойынша оқушылар бір-бірін қайтадан тексереді. Егер II
турда оқушылар жұп нөмірлері сұрақтарға жауап берсе, онда III турда тақ
нөмірлері сұрақтарға жауап береді.
3. 2-тапсырма. Мақал-мәтелдердің орысша баламасын тауып, мағынасын
түсіндіру. Жауап үлгісі:
|1. Сыйлап берсе, суын іш. |1. И вода - еда, если от души |
| |подана. |
|2. Асы бар аяқтан аттама. |2. Не перешагивай через блюдо с |
| |едой. |
|3. Ac қадірін тоқ білмейді. |3. Сытому не понять цену куска |
| |хлеба. |
|4. Той тамағы тәтті. |4. Праздничные блюда -самые |
| |изысканные блюда. |
|5. Ac - адамның арқауы. |5. Еда придает человеку силу. |

4. 3-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.

V. Қорытындылау.
5. 4-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұның ашатын негізгі сөйлемдер құрап,
жауап беру.
VI. Үй тапсырмасы: 5-тапсырма.
3-сабақ Дастарқан жасау
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Үлгі бойынша төменде берілген септеулік шылауларды
қатыстырып, ас ішуге байланысты сөйлемдер құрау.
1. Атау септігі + туралы сияқты, үшін, сайын.
2. Барыс септігі + дейін, қарай, тарта, жуық.
3. Шығыс септігі + кейін, соң, әрі, гөрі.
4. Көмектес септігі + бірге, қатар.
Үлгі: Мен ас ішкеннен кейін ыдыс-аяқтарды жуып қоямын.

2. 2-тапсырма. Тағамға қатысты фразеологизмдермен танысып, берілген
аудармасы бойынша мағынасын түсіндіру. Есте сақтау.
1. Айрандай ұйып тұр – живут дружно, в согласии.
2. жас уыз – дети.
3. Бір жұтым – глоток.
4. Бір шайнам – на зубок.
5. Бір үзім – ломоть, кусок.
6. Бір қайнатым шай – чай на одну заварку.
7. Сүт пісірім уақыт – время, за которое закипает молоко.

3. 3-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
- Дастарқан қалай жасалу керек?
- Жақсы жасалып, жайлы отыратындай болуы керек. Дастарқан әрқашанда
таза болуы тиіс.
- Дастарқан жасаудың ережелері бар ма?
- Әрине, белгілі бір ережелері бар.
- Ол қандай ережелер?
- Ең алдымен, үстел үстіндегі ыдыс-аяқтың бәрі түзу сызықтың бойына
орналасуы тиіс.
- Ал ас ішетін аспаптар: пышақты, шанышқылар, қасықтар, т.б. қалай
орналастыруға болады?
- Барлық құралдар оңай алынатындай етіп орналастырылады. Пышақты
тәрелкенің оң жағына, шанышқыны сол жағына қояды.
- Тәрелкеге тамақты қалай салады?
- Тамақты үйіп салмайды, өйткені бұл әдемі емес және тәбетті тартпайды.

- Егер мен кейбір тағамды жегім келмесе ше?
- Себебін түсіндірмей, рақметіңді айту жеткілікті болады.

V. Қорытындылау.
4. 4-тапсырма. Тиісті жалғауларын қойып, тамақты қалай жеу керек екенін
есте сақтау. Жауап үлгісі:
1. Нанды ортақ тәрелке (неден?)-ден қолмен, басқа тілімдерге тимей, өз
тәрелкесі(неге?)-не салып, шетінен сындырып жейді.
2. Қуырылған тамақ(нені?)-ты пышақ пен шанышқыны пайдаланып жейді.
3. Күріш(нені?)-ті шанышқы(немен?)-мен жейді.
4. Торт(нені?)-ты дастарқан(неге?)-ға кесіп әкеледі.
5. Картоп пен көкөніс(нені?)-ті сол қолға ұстаған шанышқы(немен?)-мен
бөлшектейді, пышақ(немен?)- пен картопты ұстап отырады.

VI. Үй тапсырмасы: 5-тапсырма.

4-сабақ Кофе
I. Ұйымдастыру кезеңі.
Сәлемдесу.оқушыларды түгендеу, кезекшімен сөйлесу.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
ІІІ. Сабақтың барысы: мақсатын, барысын айту. Кофе туралы оқушыларға
мәлімет беру.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Сөздік:
Аңыз – легенда ойнақ салу – бодрствовать
Кездестіру – встретить арамза күш – нечистая сила
Араласқан – вмешалась бақташы – пастух
Беймәлім – неизвестный, неопределенный Дән – семя

сергек – бодро Көпес – купец

ІІІ деңгей
1. Сұрақтарға жауап беріңдер.
1) Молда жол бойында нелерді кездестіреді?
2) Молда не ойлады?
3) Ешкі бағып жүрген бақташылар нені аңғарған?
4) Жемістерде неше дән бар екен?
5) Кофені молда не істеген?
6) Кофені Батысқа кім әкелген?
2. Сөйлемдерді мәтін бойынша аяқтаңдар. Септеулік шылаулар қандай
сөздермен байланысып тұрғанын анықтаңдар, септік жалғауларын ажыратыңдар.
Үлгі: Кофенің шығуы (несі? А.С.) туралы көптеген аңыздар бар.
1. Ешкілер беймәлім бұтаның жемісін жегеннен кейін ... .
2. ХҮІІ ғасырдан кейін ... .
3. Молда бұл жемісті жеп көрген соң, ... .
ІІ деңгей
1. Мәтінге жоспар құрып, әңгімелеңдер.
2. Төменде берілген сөздер мен сөз тіркестерінен сөйлемдер құраңдар.
Беймәлім бұта, ойнақ салу, дән, сергек, қара қышқыл сұйық, көп мөлшерде,
кең таралды.
І деңгей
Кофені дайындаудың қадамдарын белгілеп алып, айтып беріңдер.

V. Қорытындылау.
2. 2-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
- Қонаққа кофе қалай беріледі?
- Арнаулы сервизге, стаканға құйылып беріледі.
- Кофені кім құйып береді?
- Қонақтарға кофені үй иесі өзі құйып береді, қонақтардың жастау
біреуінің оған көмектесуіне болады.
- Кофемен бірге не ұсынылады?
- Әдетте кішкентай бутербродтар, торт, печенье т.б.
- Ал қантты, кілегейді және басқаларын қосымша беріп отырады.
- Кофені көп ішуге бола ма?
- Кофенің мөлшері көп, күшті болса, ағзаға зиянды. Әсіресе, жүрегі
ауыратын адамдарға өте зиян.

VI. Үй тапсырмасы: 3-тапсырма.

5-сабақ Шай ішу
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды
орындау.
Сөздік:
Сусын – напиток қою – густой
Шығарылу – заваривать қайнату – кипятить
Кірден тазартатын заттар – чистящее средство
Құрғақ – сухой сіңіру – впитывать

ІІІ деңгей
1. Сұрақтар бойынша диалог құрастырып, өзара сөйлесіңдер.
1) Шайдың Отаны қай ел?
2) Шай нешінші ғасырдан бастап белгілі болған?
3) Шай қайнату мен берудің қандай ережелері бар?
2. Қарамен жазылған сөздер шылаудың қай түріне жататынын анықтап,
тіркесіп тұрған зат есіммен көшіріп жазыңдар. Зат есімдердің септік
жалғауларын белгілеңдер.
Үлгі: шаймен (К.с.)+бірге септеулік шылау.

ІІ деңгей
1. Септеулік шылаулары бар сөйлемдерді теріп жазып, бастауыш пен
баяндауыштың астын сызыңдар.
2. Мәтіннің мазмұнын қысқаша әңгімелеңдер.

І деңгей
1. Мәтіндегі шайды дұрыс шығару ережелерін әрі қарай жалғастырыңдар.
1) Шай қайнататын арнайы ыдыс болуы керек.
2) Шәйнекті алдын ала ыстық сумен шаю керек.
3) ... .
4) ... .
2. Қою шығарылған шай ағзаға кофе сияқты әсер етеді. Неге олай
ойлайсыңдар?

V. Қорытындылау.
2. 2-тапсырма. Сурет бойынша диалог құрастырып, өзара сөйлесу.

VI. Үй тапсырмасы: 3-тапсырма.

6-сабақ Тамақтануды тиімді ұйымдастыру
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1, 2, 3, 4-тапсырмалар бойынша сайыс сабағын өткізу.
Сайыс сабағын жүргізбес бұрын, сынып үш топқа бөлінеді. Төмендегі
кестеде берілген кезеңдер бойынша тапсырмаларды орындап, әр топ ұпай
жинайды.
Сайыс аяқталған соң, ұпаймен қорытынды жасалып, оқушылар бағаланады.

|Кезең |I |II |III |IV | |
|Тапсыр- |1-тап- |2-тап- |3-тап- |4-тап- |Қоры- |
|малар |сырма |сырма |сырма |сырма |тынды |
|Топ | | | | |ұпай саны |
|А | | | | | |
|Б | | | | | |
|Б | | | | | |

1-тапсырма. Тамақтануды тиімді ұйымдастыру туралы мәліметтерді
түсініп, есте сақтап жүріңдер. Сөйлемдерді көшіріп жазып, септік
жалғауларын анықтаңдар.
Үлгі: Тамақты (нені?) өте ыстық немесе өте салқын күйінде жеу зиян.
2-тапсырма. Дұрыс тамақтану бойынша ұсыныстарды түсініп оқып, тірек-
сызба негізінде әңгімелеңдер.
3-тапсырма. Ас-тағамға қатысты мақал-мәтелдерді оқып, мағынасын
түсіндіріңдер. Орыс тілінде ұқсас мақалдар бар ма?
1. Ас тұрған жерде ауру тұрмайды. – Гд пища водится, там болезнь не
заводиттся.
2. Күріштің мәнін май келтіреді. – Масло плову вкус придает.
3. Ас қадірін тоқ білмейді. – Сытому не понять цену куска хлеба.
4. Қазан қайнап тұрса, ақыл сайрап тұрады. – Когда котел кипит, у
человека мысль бурлит.
5. Жаманнан жарты қасық ас қалар. – От плохого человека пол ложки еды
остается.

V. Сабақты қорытындылау.
4-тапсырма. Берілген сөйлемдерді аяқтап, өздеріңнің қандай тағам
ұнататындарың туралы әңгімелесіңдер.
Мен (салқын тағамдардан, ыстық тағамдардан, ет тағамдарынан, сүт
тағамдарынан, сусындардан).

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау. 5-тапсырма.

7-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.

I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Берілген сөйлемді мағынасына қарай аяқтаңдар. Дұрыс тамақтану
адамның....
A. көңілін түсіреді B. көңілін көтереді
C. ұйқысын келтіреді D. қанын толықтырады
2. Тамақ ішер алдында не істеу керек?
A. ұйқыны қандыру керек B. кітап оқу керек
C. қолды сабындап жуу керек D. далаға шығып таза ayа жұту керек
3. Адамға қандай тағам жеген пайдалы деп ойлайсыңдар?
A. өте майлы тағамдар B. тым ащы тағамдар
C. көкөністер мен жемістер D. салқын тағамдар
4. Кешкі тамақ ішу ұйқыға дейін қанша уақыт бұрын болу керек?
A. 10 минут бұрын B. 1 сағат бұрын
C. 2 сағат бұрын D. 5 сағат бұрын
5. Дастарқанға шанышқыны қалай орналастыру қажет?
A. тәрелкенің үстіне қою керек B. тәрелкенің сол жағына қою
керек
C. тәрелкенің оң жағына қою керек D. шанышқының қажеті жоқ
6. Кофе қай ғасырда пайда бола бастады?
A. XVII ғ. B. XVIII ғ. C. XIX ғ. D. XX ғ.
7. Шайдың Отанын табыңдар.
А. Үндістан В. Қытай C. Грузия D. Жапония
8. Берілген сөйлемге тиісті септеулік шылауды қойыңдар. Ол
достарымен... шай ішті.
A. арқылы B. Кейін C. Бірге D. шейін
9. Бірінші (первый) тамаққа қандай тағамдарды жатқызамыз?
A. қою тағамдарды B. сұйық тағамдарды
C. салқын тағамдарды D. сусындарды
10. Ыстық тағамдардың температурасы қанша градустан жоғары болмауы
тиіс?
A. 10-20 градус B. 20-30 градус C. 30-40 градус D. 50-60 градус

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

1. Күніне қанша рет тамақтану керек?
2. Мөлшерден тыс тамақтану неге әкеліп соғады?
3. Шайды тамақпен бірге ішкен дұрыс па?
4. Шай мен кофені ішу ретін түсіндіріңдер.
5. Адамның ағзасына керекті тағамдық заттары бар бірнеше тағам
түрлерін атаңдар.
6. Күнделікті қант мөлшері мен тұз мөлшері қаншалықты болуы керек?
7. «Ас – адамның арқауы» деген тақырыпқа бірнеше мақал – мәтелдер
келтіріңдер.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

X МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Киім
Грамматикалық тақырыбы: Ашық рай. Шартты рай.
Рай жұрнақтарының жазылуы. Тұйық
етістік
|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Лексикалық тақырып |45 минут |
| | |Грамматикалық тақырып Бекіту. «Киім| |
| | |қию туралы» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Күндізгі киім» мәтінімен жұмыс |45 минут |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |3-сабақ |«Спорт киімі» мәтінімен жұмыс |45 минут |
| | |Жаттығу жұмыстары | |
| |4-сабақ |Тіл дамыту |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |5-сабақ |«Жолға шыққанда киетін киім» |45 минут |
| | |мәтінімен жұмыс | |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Жаттығулармен| |
| | |жұмыс | |
| |6-сабақ |Жастардың киімі Жаттығуларды |45 минут |
| | |орындау | |
|Қорытынды |7-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Ашық рай. Шартты рай.
Рай жұрнақтарының жазылуы. Тұйық етістік
Киім кию туралы
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Грамматикалық тақырыпты тірек сызба
негізінде түсіндіру.

ЕТІСТІКТІҢ РАЙЛАРЫ
[pic]

Мысалы: Мен келдім, келсем, келгім келеді, кел.
|Етістіктің райлары орындаушының іс-қимылға байланысты ой-пікірін, |
|қатынасын білдіреді. Етістіктің төрт райы бар: ашық, шартты, қалау, |
|бұйрық. |
|Ашық рай іс-қимылдың қай шақта екенін білдіреді. Мысалы: Мен кітап |
|оқыдым. |
|Шартты рай іс-қимылдың орындалу - орындалмау шартын білдіреді. Мысалы: |
|Күн жылы болса, серуенге шығамыз. |

V. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы.
1. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарын түсіндіру, сөздік
дәптерлеріне жазу.
2. Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру: а) мұғалімнің мәнерлеп оқуы; ә)
оқушылардың дауыстап қайталауы; б) оқушылардың тізбектеп оқуы.
3. Сөздерден сөз тіркестерін құрау.
4. Сөйлемдер құрау.
Сөздік жұмысын сөздік диктант ретінде де өткізуге болады.
Сөздік диктанты оқушыларға жеке сөздердің мағынасын терең түсіндіру
үшін жазылады. Бұл диктант үшін мұғалім мәтін таңдайды, онда оқушыларға
орфографиялық немесе фонетикалық жағынан ауырлық келтіріп жүрген сөздерге
ерекше назар аударылады. Сөздік диктантын жаздырудың түрлі әдістері (көру,
есту, түсіндірме, әңгіме, есте сақтау) бар. Сөздік диктантын күнделікті
сабақта 5-8 минут уақыт бөліп еткізуге де болады.
(Диктанттар жинағынан)
Сөздік:
қалмау - не отставать ерекшеліктер - особенности
жеткіліксіз – недостаточно кию - одевать
санасу – считаться қалай болса солай - как попало
салақ – неопрятно қарапайым - простой
қолайлы - удобный жарасымды - подходящий

2. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, сұрақтарға жауап беру.
Сұрақтар:
1) Киім киерде адамның жас ерекшеліктерімен санасу керек пе?
2) Түнгі киімге не жатады?
3) Үйде киетін киім қандай болуы керек?

3. 4-тапсырма. Берілген тұйық етістіктерді шартты, ашық райларға
қойып, жасалу жолдарын түсіндіру.
Үлгі: ұйықтау - ұйықта+са (шартты рай).

4. 5-тапсырма. Берілген сызба бойынша әңгіме құрау. Мәтінге ат қою.

VI. Сабақты қорытындылау.
6-тапсырма. Киімге байланысты мақал-мәтелдерді түсіндіру
1. Киім ауыр болмайды,
Азық ауыр болмайды,
Ақыл ауыр болмайды.

2. Ескі киімді баптағаның,
Жаңа киімді сақтағаның.

3. Екі аяқ бір етікке сыймайды.

4. Ескі киім – жаңа киімнің қорғаушысы.

VII. Үй тапсырмасы.
3-тапсырма. Синоним сөздерді жазып алып, есте сақтау.
Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Күндізгі киім
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Диалогті түсініп оқып, өзара сөйлесу.

3. 4-тапсырма. «Жұмыс киімі» мәтіні бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды
орындау.
Сөздік:
Ыңғайлы – удобный өткізу – пропускать
Зерттеулер – исследования қабілет – способность
Нашарлау – ухудшаться желді – ветреный
Сақтау – сохранить қысу – жать
ІІІ деңгей
1. Келесі сұрақтарға жауап беріңдер: Жұмыс киімі қандай болуы керек?
Зерттеулер нені көрсетеді?
2. Мәтіннен етістіктерді теріп, райларын ажыратыңдар.
ІІ деңгей
1. Сөйлемдерді мәтін бойынша толықтырып жазыңдар.
1) Жұмыс киімі ... (қандай?) болуға тиіс.
2) Жұмыс істегенде дене мен киім арасындағы температура ... (қандай?)
болғаны дұрыс.
3) Желді жерде жұмыс істегенде киім ... (неден?) тігілуі тиіс.
4) Тоқыма киімдер ... (нені?) ... (қалай?) сақтап тұрады.
5) Аяқ киім ... (қандай?) болуы керек.
2. берілген етістіктерді райлардың басқа түрлеріне қойыңдар.
Үлгі: болады – болса, болды.
Болады, көрсетеді, нашарлайды, сақтайды.
І деңгей
Өздеріңнің жұмысқа киетін киімдеріңе сипаттама беріңдер. Қыста, жазда
қандай киім киетіндеріңді әңгімелеңдер.

V. Сабақты қорытындылау.
2. 2-тапсырма. Сөйлемдерді түсініп оқып, аяқтау.
Жауап үлгісі:
1) Көшеге күндіз шықсам, кеудеше (белдемше, шалбар, костюм) киемін.
2) Таңертең тұрсам, халат киемін.
3) Үй ішіндегі жұмыстарды істегім келсе, жұмыс киімін киемін.

VI. Үй тапсырмасы.
3-тапсырма. Сөйлемдердегі етістіктер қандай райда қолданылып тұрғанын
анықтау.

3-сабақ Спорт киімі
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың, мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Сөйлемдерді түсініп оқып, жазып алу. Тұйық
етістіктердің жалғауларын анықтау.
Тапсырманы өздік диктант түрінде де өткізуге болады. Өздік диктантын
оқушылар мұғалімнің айтуымен емес, жатқа жазады. Оның бірнеше жолы бар:
1. Мәтін бірнеше рет оқылады. Содан кейін оқулықты жауып қойып,
оқушылар оны жатқа жазады. Содан соң кітаппен салыстырылады.
2. Мұғалімнің өзі бірнеше рет оқып, содан кейін оқушылар жатқа жазады.
Оқушылар түгел жазып болған соң, оқулықтағы мәтінмен салыстырылады.

3. 3-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
- Шаңғымен серуенге шыққанда қалай киіну керек?
- Тоқыма свитер, күртеше және жел өткізбейтін матадан жасалған шалбар
киюге болады.
- Аяқ пен басқа не кию керек?
- Аяққа жүн шұлық, басқа тоқыма бөрік.
- Шаңғышының киіміне қойылатын басты талап қандай?
- Ол қимылдауға кедергі жасамайтын, ауа өткізетін, желден қорғайтын
болуға тиіс. Шаңғы тепкенде былғары қолғап өте қолайлы.
- Сонымен шаңғымен серуенге шыққанда жылы киіну қажет пе?
- Иә, өйткені адам тоңбау керек.

4. 4-тапсырма. Сөйлемдердегі зат есімдерге тиісті жалғауларын қойын,
жазып алу. Етістіктердің шақтарын анықтау.
Жауап үлгісі:
1. Теннисшілерге түгелдей ақ киім қию дәстүрге айналды.
2. Еркектер шолақ немесе ұзын шалбар, қысқа жең көйлек киеді.
3. Әйелдер шолақ шалбар немесе қысқа белдемше киеді.
4. Тенниске арналған аяқ киімнің ішінен шұлық киеді.

V. Сабақты қорытындылау.
2. 2-тапсырма. Мақалдың мағынасын түсіндіріп, орысша баламасымен
танысу. Мақалды жаттау.
Адам көркі - шүберек, Дерево листья украшают,
Ағаш көркі - жапырақ. Человека - одежда.

VI. Үй тапсырмасы.
5-тапсырма. Волейбол, баскетбол, футбол спорт түрлеріне арналған киім
қандай болу керек? Сипаттап беру.

4-сабақ Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Б. Әділовтің мысалдарын түсініп оқып, рөлге бөліп
орындау. Өз пікірлерін білдіру. Шартты райда тұрған етістіктерді құрамына
қарай талдау.
Осы тапсырманы терме диктант ретінде де өткізуге болады.
Сол арқылы етістіктің шартты райын қамтып, оқушының білім деңгейін
пысықтауға көмектеседі. Оқушыларға «Киімілгіш» мәтіні ұсынылып, тек шартты
райда тұрған етістіктерді теріп жазуға тапсырма беріледі. Оқушылар көшіріп
қана қоймай, олардың жасалу жолдарын түсіндіреді.

2. 2-тапсырма. Жоғарыда берілген мысалдар негізінде үш деңгейлі
тапсырмаларды орындау.
ІІІ деңгей
1. Төменде берілген сөздердің аудармаларын табыңдар. Сөздерден сөз
тіркестерін құраңдар.
Есік – дверь киімілгіш - вешалка
Қанағатсыз – неудовлетворенный күшті – сильный
Ілу - вешать құлау – упасть
2. Сөйлемдерді «Киімілгіш» мәтіні бойынша толықтырыңдар.
1) Есік жақстағы киімілгіш «бәрін маған іле берсе ...» ... .
2) Үйге көп қонақ ... .
3) Адамдар сырт киімдерін есік жақтағы киімілгішке ... .
4) Киімілгіш қисалаңдап, жалп етіп ... .
ІІ деңгей
1. Төмендегі шартты райда тұрған етістіктерден тұйық етістік жасаңдар.

Болсаң, берсе, ілсе.
2. Б.Әбілов мысалдарының мазмұнын айтып беріңдер.
І деңгей
Берілген мысалдарда адамдардың қандай қасиеттері туралы айтылғанын
анықтаңдар.

V. Сабақты қорытындылау.
«Соқыр бәтеңке» мәтіні бойынша сұрақтарға жауап беру.
Сұрақтар:
1. Жұп бәтеңкенің мінезі қандай болды?
2. Сол аяқтың бәтеңкесі өзін өзі қалай көрсетті?
3. Оң аяқтың бәтеңкесінің сөзіне қалай жауап берді?
4. Оң аяқтың бәтеңкесі неге көпке шыдамады?
5. Иесі бәтеңкелерді не істеді?

VI. Үй тапсырмасы. 3-тапсырма. Мазмұндама жазу

5-сабақ Жолға шыққанда киетін киім
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1.1-тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Құрал-жабдығы:
1. Бағалау парағы.
2. Үш күрделілік деңгейдегі тапсырмалары бар парақ.
3. Жауап үлгілері. Жетондар.
Ойынның жүру барысы
Бұл сабақта оқушылар өз даярлық деңгейіне қарай тапсырмалар таңдай
алады. Әр оқушының алдында үш деңгейлі барлық сұрақтар бар парақтар жатыр
(өр парақта 2-3 тапсырмадан).
Оқушылар деңгейді таңдайды:
• III деңгей тақырып бойынша алынған ақпаратты қолданып, жеткізе
білуді талап етеді.
• II деңгей сұрақтары бұл ақпаратты талдай білуін талап етеді.
• I деңгей (едәуір күрделі деңгей) сұрақтары шығармашылық сипаттағы
тапсырмалардан тұрады, мұнда оқушылар ақпаратты бағалап, ол туралы өз
пікірін білдіріп, оны негіздеп, дәлелдей білуі тиіс.
Жауаптар әр деңгейдің ішінде бес балдық жүйемен бағаланады.
Оқушыларға өздеріне тиісті деңгейді таңдап алуға уақыт беріледі (2-3
минут). I деңгейді таңдап алған балалар бөлек отырады (оларға көбірек уақыт
беріледі). Әрбір сұраққа немесе тапсырмаға дайындалу үшін оқушыларға 5-7-10
минут уақыт беріледі. Оқушылар екі-екіден отырады. II және III деңгей
тапсырмаларын таңдап алғандар бір-біріне бірінші сұрақ бойынша жауап
береді. Содан соң мұғалімнен жауап үлгілерін алып, сыныптастарының жауабын
салыстырады да, бағалау парағына бір-біріне баға қояды.
Мұғалім дайындық барысында оқушыларға көмек бере алады. I деңгей
тапсырмасын алған оқушылардың жауабын мұғалім өзі тексеріп бағалайды. Бұдан
әрі 2, 3-сұрақтардың жауаптары да осы үлгімен дайындалады.
Жұмыс аяқталған соң, II және III деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген
оқушылар әр сұраққа қойылған бағалары негізінде өз сыныптастарына бір ортақ
баға шығарып, оны да бағалау парағына енгізіп, мұғалімге өткізеді.
I деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген оқушылардың бағалау парағын
мұғалім өзі толтырады.

V. Сабақты қорытындылау.
2. 2-тапсырма. Сурет бойынша жоспар құрып, әңгіме жазу.

VI. Үй тапсырмасы.
3. 3-тапсырма. Сөйлемді көшіріп жазып, етістіктердің шақтарын анықтау.

6-сабақ Жастардың киімі
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. «Жастардың киімі» мәтіні бойынша үш деңгейлі
тапсырмаларды орындау.
Сөздік:
Жастар – молодежь үйлесу – соответствовать
Жарасымды – подходящий арзан – дешевый
Маңызды – значимо
ІІІ деңгей
1. Сұрақтарға жауап беріңдер.
1) Қазіргі кезде жастардың киімі қандай болу керек?
2) Ол неге байланысты?
2. Мәтіндегі етістіктерді теріп, рай түрлеріне қойып жазыңдар.
ІІ деңгей
1. Мәтінді оқып, мазмұнына сәйкес келмейтін сөйлемді алып тастаңдар.
1) Жастарға арналған киімге ерекше назар аударылады.
2) Денені айқындап тұратын және қымбат маталар жастарға арналған.
3) Киімдер ыңғайлы және орынды қолданылатын болуы керек.
2. Мәтіннен етістіктерді теріп жазып, тұйық етістік формасына
қойыңдар.
І деңгей
1. «Жастардың киімі қандай болу керек?» деген сауалға өз пікірлеріңді
білдіріңдер.
2. Тұйық етістіктің жасалу жолдары мен емлесі туралы мәлімет беріңдер.

2. 2-тапсырма. Сөйлемдердің мазмұнын сақтап, қысқартып жазу
(толықтыруға болады).
1. Ең алдымен, күнделікті киімнің жайын ойластырған жөн.
2. Сымбатты қыздарға спорттық кеудеше мен пуловер немесе күртешемен
бірге шалбар қию жарасады.
3. Қыздың екі белдемшесі: біреуі - неғұрлым қалың матадан күнделікті
киюге, жұқа матадан сәнге киюге арналып тігілген түрлері болуы керек.
4. Түсі мен өрнегі әр түрлі, арзан және оңай жуылатын матадан тігілген
кеудеше, жүннен тоқылған свитерлер немесе күртешелер киім түрлерін байыта
түседі.
5. Бас киімдерден тоқыма бөрік немесе капюшон жарасымды.
6. 16-17 жасар қыздың мерекелік киім-кешегінде биік өкшелі аяқ киім де
болуы мүмкін.
7. Қыздарға маржан тігілген моншақ, түйреуіш, қарапайым тасы бар жүзік
сияқты әсемдік заттар жарасады.

3. 3-тапсырма. Диалогті толықтырып, өзара сөйлесу.
- Жасөспірімге қандай киім кию керек?
- Спорттық үлгімен тігілген киім жарасымды.
- Күндіз қандай киім ыңғайлы?
- Жылдың мезгіліне қарай: жаз мезгілі болса, жеңіл футболка, қысқа
шалбар немесе жейде мен жеңіл матадан тігілген шалбар. Ал қыс мезгілінде -
қалың матадан тігілген шалбар мен жылы жейде.
V. Сабақты қорытындылау.
4. 4-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, әңгімелеу.
Осы тапсырманы шығармашылық диктант негізінде де жүргізуге болады. Өз
ойларын сауатты жазуға төселдіру үшін қолданылады. Өздерінің оқығандарынан
мәтін I құрап, өз ойларын жазу талап етіледі.
VI. Үй тапсырмасы.
5. 5-тапсырма. Суреттерге сипаттама беру.
7-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Берілген сөйлемдегі етістіктің райын анықтаңдар. Талғаммен киінгім
келеді.
А. ашық рай В. қалау рай С. шартты рай D. бұйрық рай
2. Сырт киімді неге байланысты қию керек?
A. үйдегі ауа райына байланысты
B. қасыңдағы адамдарға байланысты
C. даланың ауа райына байланысты
D. қай жерге баратыныңа байланысты
3. Етістіктің райы нешеге бөлінеді?
A. 2 B. 3 C. 4 D. 5
4. Қандай киімдер адамды жасартып, ажар береді?
A. кене киімдер B. жаңа киімдер
C. үйде киетін киімдер D. спорттық киімдер
5. Жазғы киімдер қандай матадан тігілуі тиіс?
A. түрлі түсті жүн матадан B. қалың матадан
C. былғарыдан D. жеңіл маталардан
6. Ресми орындарға төмендегінің қайсысын киюге болмайды?
A. костюм B. көйлек C. шолақ шалбар D. белдемше
7. Қандай киімдер температураны барынша сақтап тұрады?
А. жібек матадан тігілген киімдер В. былғарыдан тігілген киімдер
C. тоқыма киімдер D. түрлі түсті жүннен тігілген
киімдер
8. Берілген сөйлемдегі етістіктің райын анықтаңдар. Шаңғышылардың
киімі қимылдауға кедергі жасамайтын, ауа өткізетін, желден қорғайтын
болсын.
A. ашық рай B. қалау рай C. шартты рай D.
бұйрық рай
9. Жоғарыда берілген «Сотқар бәтеңке» атты мәтін арқылы автор адамның
қандай мінезін көрсеткісі келген?
A. жағымпаздық B. жеккөрушілік C. өзімшілдік D. қатыгездік
10. Ұлттық киімге қайсысын жатқызуға болады?
A. галстук B. Костюм C. сәукеле D. халат-
көйлек
ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.
1. Киім кигенде қандай ерекшеліктерді аңғару керек?
2. Бұйрық райдың өтіну мақсатындағы жұмсалуын мысал арқылы
дәлелдеңдер.
3. Жұмыс киіміні күн сайын ауыстырып отыру қажет пе?
4. Жұмысқа киетін аяқ киімді күнделікті өзгертіп отыру қажет пе?
5. Киімнің түрлерінен өзіңе ұнайтынын сипаттап беріңдер.
6. Үйге киетін киім қолайлы, әдемі, таза болса, жарасымды болар еді.
Берілген сөйлемдегі етістіктің райын анықтаңдар.
7. Мектептегі дене шынықтыру сабағына киетін спорттық киімдеріңе
сипаттама беріңдер.
8. Етістіктің райы дегеніміз не?
9. Үш шақтың бірінде қолданылып тұрған райдың түрін анықта: киіндік,
киініп отыр, киінбекшіміз.
10. «Адам көркі шүберек» деген тақырыпқа шағын мәтін құраңдар.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.
| |7-сынып Қазақ тілі|
|Сабақ тақырыбы |Диктант «Хат» |
|Жалпы мақсаттар |Етістіктің райлары, жұрнақ түрлері, тұйық етістік бойынша |
| |диктант жүргізу. Материалды қалай меңгергендігіне бақылау |
| |жасау. Өтілген тақырып бойынша сауаттылығын |
| |бағалау. |
| |Алған білімдерін өз бетінше пайдалана алуға үйрету. |
|Оқыту нәтижелері |Топта белсенділік көрсетуге тырысады; |
| |Теориялық білімдерін практикада тиімді пайдалануға үйренеді;|
| |ситуациядан шығу жолдарын бірлесе ойланады; |
| |пысықтауыштың күнделікті әрекетте кездесіп жүргенін біледі,|
| |сөйлемге жүйелі талдау жасауға ұмтылады. |
|Негізгі идеялар |Диктант- сауаттылықты тексеру жұмысы, оқушылар жұмыстарының |
| |қалай бағаланатын біледі. |
| |Шымкент қаласы туралы толық мәліметтермен танысу. |
|Дереккөздер,сілтемелер|«Диктанттар мен мазмұндамалар жинағы» 5-9 сыныптар. |
| |М.С.Атабаева. 2002ж |
| |Мұғалім жазбалары |
|Ынтымақтастық | |
|атмосфера тудыру | |
| |Еркін әңгімелесу. |
| |Мектепке келе жатып нені байқадыңыздар? |
| |Ауа- райы қалай? |
| |Сен сыныпқа келгенде кімдер болды? |
|Тұсаукесер |Өтілген ережелер бойынша сұрақтар, диктант мақсатымен |
| |таныстыру, бағалау критерийлерін бірігіп жасау. |
| |Мәтінге кіріспе сұрақтар беру. |
| |Емле ережелерін қайталау. |
|Мағынаны тану |Ескіден жаңаға көшу, меңгеру қадамдары. |
| | |
| |Хат |
| |Үлгерімімен де, тәртібімен де ерекше көзге түскен қызды |
| |бірге оқитын оқушылар ғана емес, мұғалімдер де сыйлаушы еді.|
| |Бірде әдебиет пәнінің мұғалімі хат жазуды тапсырды. |
| |Хаттың жазылу көркемдігіне қарап бағалайтындығын айтты. |
| |Сарықыз хатты кімге жазу керек екендігін әрі-беріден ойлап |
| |таба алмай-ақ қойды. Мұратәлі мен Керімбалаға жазар еді, |
| |олардың жаңа қоныстары қай жерде екенін де білмеді. Қыз |
| |әрі-сәрі күйде екі-үш күн жүрді. Кенет қыз хатты әкесіне |
| |жазғысы келді. Ақыры ол хатты әкесіне жазуға біржола ұйғарды|
| |да, сол туралы тәтті қиялға беріліп кетті. |
| |(77 сөз) |
| |Жазу кезеңі |
| |Бес сөзді құрамына қарай талдау. |
| |Үш сөзге морфологиялық талдау жасау, бір сөзді септеу. |
|Қосымша тапсырмалар |Қайталап оқу, тексеру, тыныс белгілерін қою. |
|Ой толғаныс |Кімге хат жолдар едің? |
|Үйг тапсырма: |Ережелерді қайталау. |
|Бағалау |Тексеріп, емле қателері мен пунктуациялық қателерін шартты |
| |белгімен көрсету. |

XI МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Ұлттық киім
|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Лексикалық |45 минут |
| | |тақырып Бекіту. «Ұлттық киім» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Сырт киімдер» мәтінімен жұмыс |45 минут |
| | |Суретпен жұмыс Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |3-сабақ |«Киімге қатысты тыйымдар» |45 минут |
| | |мәтіні Жаттығу жұмыстары | |
| |4-сабақ |«Қазақтың ұлттық бас және аяқ |45 минут |
| | |киімдері» | |
| | |Деңгейлік тапсырмалар | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |5-сабақ |Тіл дамыту |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Қорытынды |6-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
65-1-сабақ Ұлттық киім
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мақал-мәтелдермен танысып, мағынасын түсіндіру.
1. Жылы киім тәнді жылытар,
Жылы сөз жанды жылытар.
(Теплая одежда тело согревает, теплое слово - душу).
2. Киім кірі жуса кетеді,
Көңіл кірі айтса кетеді.
(Одежда очищается при стирке, душа – от задушевной беседы).

2. 2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, әңгімелеу.

4. 4-тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
ІІІ деңгей
1. Сөздер мен сөз тіркестерінің аудармаларын дұрыс табыңдар.
Қолайсыз – неудобный ыңғайлы – удобный
Қаһарлы – крепкий қорғану үшін – чтобы
защититься
Жауын-шашын – дождь мал терісі – кожа животного
Күздің суығы – холод осени
2. Сөйлемдерді мәтін негізінде толықтырыңдар.
1) Қазақ халқының киімдері төзімді де ыңғайлы, қарапайым да әсем
болған.
2) Қазақтың ұлттық киімдері туралы Сәбит Мұқанов айтқан.
3) Адамға ауа райының қолайсыз жағдайынан қорғану үшін және көріктілік
үшін де киім қажет.
4) Қазақтар ішкі-сыртқы киімдерді жүріп-тұруға бөгет жасамайтындай
етіп, ықшамдап тіккен.
ІІ деңгей
1. Қазақтың ұлттық киімдерінің жасалуы жөнінде С.Мұқанов не деген?
2. Қазіргі заманда қыстың қаһарлы аязында, жаздың ыстығында, күздің
қара суығында адамдар қандай киім киетінін сипаттап беріңдер.
3. Төменде берілген тұйық етістіктерден қалау рай формасын жасаңдар.
Кию, алу, қорғану, пайдалану, тігу, жүру.
І деңгей
Қазақтың ұлттық киімдері туралы қосымша әдебиеттерден мәлімет жинап,
реферат дайындаңдар.

V. Сабақты қорытындылау.
3.3-тапсырма. Тірек сызба негізінде «Киімдердің әлеуметтік дәрежесі»
деген тақырыпқа әңгіме құрастыру.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.
Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Сырт киімдер
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы. Сөздік:
бағалау - ценить иық - плечо
құрмет - уважение сый - подарок
қатынас - отношение

2. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, мазмұның жазбаша әңгімелеу.
Шапан
Шапан қазақ халқының сыртқы киіміне жатады. Қазақтар шапанды аса
бағалайды. Адамға «шапан кигізу», «иығына шапан жабу» - үлкен құрмет.
Бұрындары хандар батыр, билерге дәреже бергенде соның белгісі ретінде
арнайы тіктірткен шапанды олардың иығына жапқан, түрлі мемлекеттік
қатынастарды бекіту белгісі ретінде де шапан жіберетін болған. Ханның өзі
киген шапанын сыйға алу – қазақ халқында үлкен мәртебе. Қазақта ат
мінгізіп, шапан жабу дәстүрі қазір де бар.

3. 2-тапсырма. Диалогті сұрақтармен толықтырып, өзара сөйлесу.
Жауап үлгісі:
- Шапан қандай киім?
- Қазақстан мен Орта Азия халықтарына тән ұлттық сырт киім.
- Ол неден тігіледі?
- Оны қалың матадан, арасына жүн, мақта салып тігеді.
- Шапанның қандай түрлері болады?
- Оның тік жағалысы және қайырма жағалысы болады.
- Шапанға қатысты қандай дәстүр бар?
- Шапанға қатысты дәстүр - оны сыйлы адамдарға, қонақтарға, үлкен
кісілерге сыйлық ретінде береді.

V. Сабақты қорытындылау.
4. 3-тапсырма. Сурет бойынша әңгіме құрау.
Қазақтың ұлттық киімдері өте сәнді және ыңғайлы. Үлкендер шапан,
кимешек, шекпен, киген. Бастарына тақия, құлақшын, бөрік, кимешек, сәукеле,
тымақ киген. Аяқтарына етік, шоңқайма етік киген. Әйелдер мен қыз-
келіншектер бүрмелі көйлек, жеңіл көйлек киген.

VI. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.

3-сабақ Киімдерге қатысты тыйымдар
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Қазақтың бас киіміне қатысты тыйымдарын түсініп оқып,
есте сақтау. Дәптерлеріне жазып алу. Ашық райда тұрған етістіктерді табу.
Бас киімге қатысты тыйымдар.
- Бас киімді іліп қояды, жерге тастамайды, астыға басып отырмайды.
- Жалаң бас ас-су әзірлемейді.
- Бас киімнің төбесін басып кимейді, оны айырбастамайды, ешкімге
сыйламайды, сатпайды.
- Сыйлыққа киілмеген, жаңа бас киім алып беруге болады.
Сырт киімдерге қатысты тыйымдар.
- Киімнің жағасын баспайды.
- Киімді оң қолдан, оң аяқтан бастап киеді, сол аяқтан, сол қолдан
бастап шешеді.
- Киімді желбегей жамылуға болмайды.
-Тозбаған киімді тастамайды.
Аяқ киімге қатысты тыйымдар.
- Аяқ киімді төңкеріп қоймайды.
- Аяқ киімді теріс кимейді.
- Қазақ аяқ киімнің табанына қарамайды, себебі аяқ киімнің баспайтын
заты жоқ.
(М.Науанұлынан)
2. 2-тапсырма. Берілген сөйлемдерге сұрақтар құрау.
Тымақ
Жауап үлгісі:
1. Ол қандай бас киім болып саналады?
2. Бас киіммен не істеуге болмайды?
3. Қазақта тымаққа байланысты қандай дәстүр болған?
4. Біреуге бас ұрғанда не істеуге болмайды?
5. Тымақ тастап кешірім сұрау ненің белгісі?

V. Сабақты қорытындылау.
3.3-тапсырма. Сөйлемдердің екінші бөлігін мағынасына қарай тауып жазу.
|1. Тақия - |1. дөңгелек, жеңіл бас киім. |
|2. Тақияны бір түсті матадан |2. дөңгелек төбелі етіп тігеді. |
|3. Қыздар киетін тақиялар |3. моншақ, асыл тастармен |
|4. Тақияға |безендіріледі. |
| |4. үкі тағылады. |

VI. Үй тапсырмасы. Киімге қатысты тыйым сөздерді есте сақтау.

4-сабақ Қазақтың ұлттық бас киімдері мен аяқ киімдері
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Кесте бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Деңгейлік тапсырмаларды «Жеке-топтық» оқыта үйрету ойыны арқылы
жүргізуге болады.
Құрал-жабдығы:
1. Бағалау парағы.
2. Үш деңгейлі тапсырмалары бар парақтар.
3. Жауап үлгілері.
Жетондар.
Ойынның жүру барысы
Бұл сабақта оқушылар өз даярлық деңгейіне қарай тапсырмалар таңдай
алады. Әр оқушының алдында үш деңгейлі барлық сұрақтары бар парақтар жатады
(әр парақта 2-3 тапсырмадан).
Оқушылар деңгейді таңдайды:
• III деңгей тақырып бойынша алынған ақпаратты қолданып, жеткізе
білуді талап етеді.
• II деңгей сұрақтары бұл ақпаратты талдай білуін талап етеді.
• I деңгей (едәуір күрделі деңгей) сұрақтары шығармашылық сипаттағы
тапсырмалардан тұрады, мұнда оқушылар ақпаратты бағалап, ол туралы өз
пікірін білдіріп, оны негіздеп, дәлелдей білуі тиіс. Жауаптар әр деңгейдің
ішінде бес балдық жүйемен бағаланады.
Оқушыларға өздеріне тиісті деңгейді таңдап алуға уақыт беріледі (2-3
минут). I деңгейді тандап алған балалар бөлек отырады (оларға көбірек уақыт
беріледі). Әрбір сұраққа немесе тапсырмаға дайындалу үшін оқушыларға 5-7-10
минут уақыт беріледі. Оқушылар екі-екіден отырады. II және III деңгей
тапсырмаларын таңдап алғандар бір-біріне бірінші сұрақ бойынша жауап
береді. Содан соң, мұғалімнен жауап үлгілерін алып, сыныптастарының жауабын
салыстырады да, бағалау парағына бір-біріне баға қояды.
Мұғалім дайындық барысында оқушыларға көмек бере алады. I деңгей
тапсырмасын алған оқушылардың жауабын мұғалім өзі тексеріп, бағалайды.
Бұдан әрі 2, 3-сұрақтардың жауаптары да осы үлгімен дайындалады.
Жұмыс аяқталған соң, II және III деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген
оқушылар әр сұраққа қойылған бағалары негізінде өз сыныптастарына бір ортақ
баға шығарып, оны да бағалау парағына енгізіп, мұғалімге өткізеді.
I деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген оқушылардың бағалау парағын
мұғалім өзі толтырады.

V. Сабақты қорытындылау.
2. 2-тапсырма. Керекті жалғауларын қойып, көшіріп жазу.
Жауап үлгісі:
1) Қазақтың ұлттық аяқ киімдері табиғи былғарыдан тігілген.
2) Ою-өрнектермен әшекейленген.
3) Негізгі ою-өрнектер өсімдік, жануар тектес болған.

VI. Үй тапсырмасы.
3-тапсырма. «Қазақтың ұлттық бас киімдері мен аяқ киімдері» деген
тақырыпқа шығарма жазу.

5-сабақ Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1.1-тапсырма. Б. Әділовтің мысалын оқып, мағынасын түсіндіру. Шартты
райда тұрған етістікті тауып, қалай жасалғанын анықтау.
Аяқ киім
- Мен киімдердің ішіндегі ең жақсысымын, - деді Аяқ киім.
- Пшту! – деді Бешпент оған мұрнын шүйіріп. – Жақсы болсаң, есікте
қалдырып кетпес еді.
Болсаң – са-шартты рай жұрнағы; ң-жіктік жалғауының ІІ жағы.
Кетпес – с-шартты рай жұрнағы.

2. 2-тапсырма. Ашық райда тұрған етістіктердің шақтарын анықтау.
1. Сәукеле қазақ ұлттық киімдері ішіндегі ең қымбат және сәнді киім
болып саналады.
2. Ертеде шеберлерге бір сәукелені жасауға бір жыл уақыт кеткен.
3. Сәукеле мақпалмен тысталып, арнайы зерлі моншақ бұйымдармен
әшекейленеді.
4. Сәукеленің биіктігі 25-50 сантиметр аралығында болады.
5. Сәукеленің төбе ұшына міндетті түрде үлпілдеген үкі қауырсыны
тағылады.

3. 3-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
1. Қазақтың ұлттық киімдерінің түрлері қандай?
2. Қазақ халқының сыртқы киімдерін атаңдар?
3. Қазақтардың ішкі киімдері қандай?
4. Бас киім мен аяқ киім туралы не білесіңдер?
5. Киім туралы қандай мақал-мәтелдерді білесіңдер?
6. Қазақ халқының киімге қатысты тыйымдары қандай?

V. Сабақты қорытындылау.
4. 4-тапсырма. Ұлттық киімдердің ерекшелігі туралы пікірлесу.
Топтастыру:

Қазақ халқының
ұлттық киімдері

VI. Үй тапсырмасы.
5-тапсырма. Өлкетану мұражайындағы қазақтың ұлттық киімдері туралы
мәліметтерді жинақтап, реферат немесе тұсаукесер дайындау.

6-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
1. Тест сұрақтарына жауап беру.
І.Ұлттық киімдердің ішінен сырт киімді табыңдар.
A. кебіс B. Шапан C. сәукеле D. тақия
2. Көп нүктенің орнына керекті сөзді қойыңдар.... киімді төңкеріп
қоймайды.
A. аяқ B. Бас C. Іш D. сырт
3. Берілген тыйым сөзді мағынасына қарай аяқтаңдар. Киімнің
жағасын....
A. қайырмайды B. Үтіктемейді С. Баспайды D. жумайды
4. Сәукеленің биіктігі қанша сантиметр аралығында болуы керек?
A. 20-30 см B. 25-30 см C. 25-40 см D. 25-50 см
5. Сәтен, барқыт сияқты маталардан тігілетін қазақтың ұлттық бас
киімін атаңдар.
А. Тақия B. Қалпақ C. Тымақ D. бөрік
6. Жас келіншектердің дәстүрлі бас киімін атаңдар.
A. бөрік B. кимешек С. Тақия D. сәукеле
7. Ұлттық киімдер пайдалану ерекшеліктеріне қарай қалай бөлінеді?
А. қыстық, маусымдық В. күнделікті, сәндік
C. сәби киімі, бозбала киімі D. неке киімдері
8. Берілген сөйлемдегі етістіктің рай түрін табыңдар. Қазақтың ұлттық
киімі жойылмасын.
A. ашық рай B. қалау рай C. шартты рай D. бұйрық рай
9. Берілген сөйлемді аяқтаңдар. Тақия...
A. дөңгелек, жеңіл бас киім B. үшбұрышты, тік бас киім
C. екі жағы айыр келген қалпақ D. киізден жасалатын бас киім
10. Қалау рай жұрнақтарын табыңдар.
A. -са, -се B. -гы, -гі, -қы, -кі
C. -айын, -ейін, -йін D. -айық, -ейік

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.
1. Ұлттық киімдердің түрлерін атаңдар.

2. Ұлттық бас киімдердің түрлерінен қайсысын ұнатасыңдар? Ер, әйел
адамдардың бас киімдерін жеке-жеке атаңдар.

3. Киімдерге қатысты тыйымдарды атаңдар. Өздеріңе осы аталған тыйым
сөздердің қайсысы таныс екендігін айтыңдар.

4. Ұлттық киімдердің қазіргі кездегі маңызы қандай? Осы жөнінде
пікірталас ұйымдастырыңдар.

5. Ұлттық киімнің түрлерінен өзіңе ұнайтынын сипаттап беріңдер.

6. Ұлттық киімнің түрлері қазіргі таңда да маңызын жойған жоқ.
Берілген сөйлемдегі етістіктің райын анықтаңдар.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

ХІІ МОДУЛЬ

Лексикалық тақырыбы: Музыка әлемінде

Грамматикалық тақырыбы: Кірме сөздер. Өздік етіс. Буын үндестігіне
бағынбайтын қосымшалардың орфографиясы

|Бөлімі |Сабақ |Модуль мазмұны |Уақыты |
| |саны | | |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Грамматикалық тақырып |45 минут |
| | |Лексикалық тақырып Бекіту. «Сұлу, әдемі | |
| | |музыка» | |
| | |Деңгейлік тапсырмалар | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Ән - көңілдің ажары» мәтінімен жұмыс |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау Деңгейлік | |
| | |тапсырмалар | |
| |3-сабақ |Қазақ халқының музыкалық аспаптары |45 минут |
| | |тарихынан | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| | |Тірек сызбалармен жұмыс | |
| | |Деңгейлік тапсырмалар | |
| |4-сабақ |«Ұлттық аспаптар» Диалогпен жұмыс |45 минут |
| | |Мазмұндама жазу | |
| |5-сабақ |Тіл дамыту |45 минут |
| | |Жаттығулармен жұмыс | |
| |6-сабақ |«Халық өндері» мәтіні Деңгейлік |45 минут |
| | |тапсырмалар Жаттығуларды орындау | |
| | |Тірек сызбамен жұмыс | |
|Қорытынды |7-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Сұлу, әдемі музыка
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
ІІІ. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Грамматикалық тақырыпты тірек сызба
негізінде түсіндіру.
[pic]

Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалардың орфографиясы
[pic]

|1. Басқа тілден енген сөздерді кірме сөздер деп атаймыз. Қазақ тіліне |
|араб, парсы, монгол тілінен енген сөздер бар. Мысалы: әдеп, әйел, |
|мерген, пан, апта. т.б. Қазақ тілінде орыс тілі арқылы енген сөздер екі |
|тәсілмен жасалған: бірі - қазақ тілінің дыбыстық қалпына түсіп өзгерген |
|сөздер. Мысалы: жәшік, самаурын, кірпіш, т.б. Екіншісі - өзгеріссіз сол |
|күйінде енген сөздер. Мысалы: глобус, метр, автобус, т.б. |
|2. Іс-әрекеттің атқарушысы, қимыл иесі орындаушының өзі болып, -ын, -ін,|
|-н жұрнақтары арқылы жасалатын етістің түрін ездік етіс деп атаймыз. |
|Мысалы: киінді, жуынды, таранды, т.б. |
|3. Қазақ тіліндегі сөздерде дауысты дыбыстар не бірыңғай жуан, не |
|бірыңғай жіңішке болып орналасады. Бірақ бұл үндестікті сақтамайтын |
|қосымшалар да бар. Олар: |
|1. Көмектес септік жалғауы: адамдармен, қаламмен, садақпен, т.б. |
|2. -нікі (-дікі,-тікі), -тай, -тал, -дар, -еке,-тар |
|Мысалы: баланікі, көкетай, апаеке, сезімтал, т.б. |
|3. –би, -кер, -гep, -қор, -паз, -цой, -кеш, -хана, -кес. |
|Мысалы: саудагер, ойынпаз, санқой, дәріхана, т.б. |
|4. -ов, -ова. -ев. -ева. -ин.-ина. |
|Мысалы: Тәжібаев, Көтенбаева, Мағауин, Әбілқаев, |
|Хангелдин, Табылдиев, Шәріпов, т.б. |

V. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы. Сөздік:
шабуыл жасау - нападать тұтқынға алу - взять в плен
бағу - пасти сыншы - критик
сыбызғы - свирель таңырқай - с удивлением
уәзір – визирь алғысын айтты - поблагодарил
бас ию - преклоняться
2. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, мазмұның айтып беру. Мәтінге ат
қою.
3. 2-тапсырма. Жоғарыда берілген мәтін бойынша үш деңгейлі
тапсырмаларды орындау.
VI. Сабақты қорытындылау.
4. 3-тапсырма. Сөйлемдерді жазып алып, үндестік заңына бағынбайтын
қосымшалары бар сөздерді тауып, астын сызу.
VII. Үй тапсырмасы. Ережелерді жаттау.
Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Ән - көңілдің ажары
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Музыкаға байланысты мақал-мәтелдерді оқып, мағынасын
түсіндіру.
1. Ақын мен әнші – адамзаттың бұлбұлы. –
Поэт и певец – соловьи человечества.
2. Жігітке өлең де - өнер, өнер де - өнер. –
Для джигита и песня искусство и ремесло – искусство.
3. Өлең – алтын, сөз – күміс. –
Слово – серебро, песня – золото.
4. Өлең өмірді ұзартады. –
Песня лета жизни прибавляет.
5. Өлең – сөздің патшасы. –
Песня – царица слова.
6. Ән – көңілдің ажары. –
Песня раскрывает красоту души.

2. 3-тапсырма. Сөздер мен сөйлем арасынан өздік етісті табу. Жасалу
жолдарын түсіндіру.
1. Көрді, таранды, сағындырды, айтысты, киінді.
2. Өлең айтылды.
Ән салынды.
Сурет ілінде.
Әдемі киім киінді.

4. 6-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, деңгейлік тапсырмаларды орындау.
ІІІ деңгей
Сұрақтарға жауап беріңдер.
1. Хормен қандай әндер айтылды?
2. Қазіргі таңда хормен ән айту қандай өнер?
3. Қазақстанда белгілі қандай хор ұжымдары бар?
ІІ деңгей
1. Мәтін бойынша диалог құрап, өзара сөйлесіңдер.
2. «Хормен» сөзінің емлесі туралы не айта аласыңдар?
І деңгей
Мектептеріңде хор ұжымы бар ма? Хор ұжымы туралы әңгімелеңдер.

V. Сабақты қорытындылау.
3. 4-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
1) Етіс нені білдіреді?
2) Өздік етіс деген не?
3) Өздік етістің жұрнақтары қандай? Мысал келтіріңдер.
4) Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшаларды атаңдар. Мысал
келтіріңдер.
5) Кірме сөздерге мысал келтіріңдер.

VI. Үй тапсырмасы.
5-тапсырма. Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалары бар сөздерге
мысал келтіру.

3-сабақ Қазақ халқының музыкалық аспаптары тарихынан
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы. Сөздік:
ерекшелік - особенность мұра - наследие
үркіту - спугнуть орындау - исполнять

2. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, мазмұнын айтып беру.
Халықтың музыкалық аспаптары белгілі бір халыққа тән әрі өзіндік
ерекшелігі болады.
Қазақтың музыкалық аспаптары – ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа ауысып келе
жатқан мәдени мұра. Ертеде аспаптарды ағаштан ойып, түрлі өсімдіктерден,
малдың терісі мен сүйегінен, мүйізі мен қылынан жасаған. Музыка аспаптарын
халыққа хабар бергенде, аңды үркіткенде, ән-күйлер орындағанда пайдаланып
отырды. Қазақтың халық аспаптар оркестріне домбыра мен қобыздың алғашқы
үлгілерін ұсынған профессор А.Жұбанов болды.
(Энциелопедиялық анықтамадан)
4. 3-тапсырма. Тірек сызбалар бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды
орындау.
ІІІ деңгей
1. Сызбалар бойынша «Қазақтың музыкалық аспаптары» тақырыбына бірнеше
сөйлем құраңдар.
2. Кірме сөз дегеніміз не? Мысал келтіріңдер.
ІІ деңгей
Тірек сызбалар негізінде әңгіме құраңдар.
І деңгей
Ұсынылған тақырыптар бойынша сөйлесіңдер.
1. Ұнайтын музыкалық аспаптарың туралы айтып беріңдер.
2. Мектептегі музыкалық үйірмелер.

V. Сабақты қорытындылау.
3. 2-тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңдер.
1) Халықтық музыкалық аспаптар қандай болады?
2) Ертеде аспаптарды неден жасаған?
3) Ертеде музыкалық аспаптарды не үшін пайдаланған?
4) Қазақтың халық аспаптар оркестріне домбыра мен қобыздың алғашқы
үлгілерін кім ұсынған?

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

4-сабақ Ұлттық аспаптар
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1.1-тапсырма. Диалогке сұрақтарды әзірлеп, өзара сөйлесу.
Жауап үлгісі:
- Домбыра қандай аспап?
- Домбыра - қазақ халқының арасына ете ерте және кең тараған аспап.
- Ол қандай аспапқа жатады?
- Қос ішекті шертіп ойнайтын музыкалық аспаптың бірі.
- Қандай ерекшеліктері бар?
- Өзіне төн ерекшелігі - ішекті, шертпелі аспаптар тобына жатады.
- Домбыра неден жасалады?
- Домбыра тұтас ағаштан ойылып немесе құрап жасалады.
- Домбыраның дыбысы қандай?
- Дауысы қоңыр, құлаққа жағымды.
2. 2-тапсырма. Диалог негізінде сөйлемдерді аяқтау.
3. 3-тапсырма. Берілген анықтама бойынша әңгіме құрау.
|• Дина Нүрпейісова (1861 ж. Батыс Қазақстан облысында туған) - домбырашы, |
|күйші, композитор, Қазақстанның халық әртісі. |
|• 8-9 жасында домбыра тартуды үйренген. |
|• 1870 ж. Құрманғазымен кездескен. |
|• Динаның күйлері - «Байжұма», «Бұлбұл», т.б. |
|• 1937 ж. Халық өнерпаздарының байқауында 1-жүлдеге ие болған. |
|• 1979 ж. Мәскеуде Халық музыкалық аспаптарында орындаушылардың бүкілодақтық |
|байқауында 1-орын алған. |
|• Екі рет Еңбек Қызыл Ту орденімен, медальдармен марапатталған. |
|• 31. 01. 1955 жылы Алматы қаласында қайтыс болған. |

Анықтаманы пайдаланып, төмендегі оқыта үйрету ойыны арқылы да
жүргізуге болады.
«Әңгіме құрастыру» оқыту ойыны
Бұл ойын сөйлесу бөлімінің бірінші сабағында оқушылардың материалмен
өз бетінше жұмыс жүргізуіне көмектеседі.
Сыныпта қаншалықты сұрақтарды қарастыру қажет болса, оқушыларды сонша
топқа бөлу керек. Мысалы, 5 сұрақ болса, онда топта 5 оқушыдан болуы тиіс,
егер 4 сұрақ болса, онда 4 оқушы болуы керек, т.с.с.
Әр оқушыға реттік нөмір беріледі, яғни әр топта бірінші, екінші,
үшінші және т.б. нөмірлер болады. Мұғалім тақтаға сәйкес материалдың
оқулықта орналасуын көрсете отырып, нөмірлерге арнап сұрақтар жазады.
Материалды өз бетінше игеруге 20 минут бөледі. Кейінірек әңгімелеу көзінде
қолданылатын тезистерді оқушылар сұраққа жауап беру барысында қолдана
алады. Келесі турда оқушылар өз тобында кезекпен өз сұрақтарына жауап
береді.
Екінші турдың уақытын қалай реттеуге болады? Егер топта 5 адамнан
болса (яғни әрқайсысының сөйлесуіне 5 минут бөлінеді), сабақтың қалған 25
минуты 5 бөлікке бөлінеді; егер топта 4 адам болса, онда сөйлеуге 6
минуттан беріледі және т.с.с.
Өз әңгімесінің мазмұның түсіндірген соң, оқушы өз тобында бағаланады
(яғни бағаны топтың барлық мүшелері қояды).
V. Сабақты қорытындылау.
4. 4-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, мазмұндама жазу.

VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Сөйлемдердің жалғасын табу.

5-сабақ Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Жоспар бойынша өздеріне ұнайтын бір музыкалық аспапты
суреттеу.
Жоспар:
1. Музыка аспабының атауы.
2. Аспаптың жасалған материалы туралы мәлімет.
3. Аспаптың құрылысы.
4. Музыка аспабының үні туралы.

2. 2-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
- Қазақстанда оқушыларға арнаулы музыкалық білім беретін қандай оқу
орындары туралы білесің?
- Қазақстанда алғашқы музыкалық мектептер 1934 жылы Алматы мен Орал
қалаларында ашылды.
- Онда қандай сыныптар болды?
- Бұл мектептерде фортепиано, халық музыка аспаптары сыныптары болды.
- Ал Алматыдағы К.Байсейітова атындағы музыка мектеп-интернаты қашан
ашылды?
- 1949 жылы.
- Тағы қандай қалаларда осындай мектептер бар?
- Қарағанды қаласында. 1988 жылы республика бойынша 3 он жылдық және
14 өнер мектебі жұмыс істеді.

4. 5-тапсырма. Кестеде берілген қатардан мағынасына қарай сөйлемдер
құрау.
Жауап үлгісі:
|Ән |айта аласың ба? |
|Күй |тартамын. |
|Халық әнін |жақсы көремін. |
|Терме |тыңдаймын. |
|Қазақша әннің |сөзі керемет. |
|Көрермендер |риза болды. |
|Халық |қол соқты. |
|Эстрадалық |әндер бар. |

V. Сабақты қорытындылау.
3.4-тапсырма. Сұрақтарға дайындалып, толық жауап беру.
1. Қазақ халқының музыкалық аспаптарының тарихынан не білесіңдер?
2. Қандай музыкалық аспаптар туралы айта аласыңдар?
3. Өлеңге, музыкаға қатысты қандай мақал-мәтелдерді білесіңдер?
4. Кірме сөздер дегеніміз не?
5. Өздік етіске мысалдар келтіріңдер.

VI. Үй тапсырмасы.
3-тапсырма. Өздері ұнататын музыкалық топтар туралы әңгіме дайындау.

6-сабақ Халық әндері
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұнын айтып беру. Мәтін бойынша үш
деңгейлі тапсырмаларды орындау.
ІІІ деңгей
1. Халық әндері дегеніміз қандай әндер?
2. Халық әндері адамды неге тәрбиелейді? Мәтіндегі әндерінің,
мейірбандыққа, домбыраның, сүйемелдеуімен деген сөздерге морфологиялық
талдау жасаңдар.
ІІ деңгей
1. Қазақтың халық әндері туралы не білесіңдер? Жоғарыдағы мәтінге
сұрақтар дайындаңдар.
2. Мәтінде берілген музыкалық аспаптар туралы айтып беріңдер.
І деңгей
«Қазақ әндері туралы» шағын мәтін құрап, ауызша айтып беріңдер.

2. 2-тапсырма. Мәтіндегі буын үндестігіне бағынбайтын сөздерді теріп
жазып, сөйлем құрау. Оларға үлгі бойынша талдау жүргізу.
Үлгі: мейір - зат есім, -бан - жұрнақ, -дың - жұрнақ, -қа - барыс
септігі.
Мейірбандыққа, адамгершілікке, А.В.Затаевич, Б.Г.Ерзакович,
Т.Бекқожина, «Гүлдерайым», «Ақерке».

3. 4-тапсырма. Берілген тірек сызба бойынша қосымша мәліметтерді
қатыстырып, мәтін құрау.

V. Сабақты қорытындылау.
4. 5-тапсырма. Төмендегі сұрақтарға жауап беру арқылы өзара диалог
құрау.
1) Сіз қандай халық өндерін ұнатасыз?
2) Халық әндерін қандай ғалымдар зерттеген?
3) Көп тараған халық әндерінен қайсысын білесің?
4) Халық өндері қандай тақырыптарға жазылған?
5) Халық әндері адамды неге тәрбиелейді?
6) Қандай ақын-әншілерді білесің?

VI. Үй тапсырмасы.
3-тапсырма. Кестедегі сөздерді қолданып, сұрақтарға жауап беру.
7-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Берілген қатардан буын үндестігіне бағынбайтын қосымшаны табыңдар.
A. күйші B. өлең C. Сазгер D. ән
2. Ұлттық аспаптың түрінен үрмелі аспапты табындар.
A. домбыра B. Сыбызғы C. Дауылпаз D. жетіген
3. Жеті ішекті шертпелі музыка аспабын табыңдар.
A. домбыра B. Сыбызғы C. Дауылпаз D. жетіген
4. Алматыдағы К. Байсейітова атындағы музыка мектеп-интернаты қашан
ашылды?
A. 1946 ж. B. 1948 ж. C. 1949 ж. D. 1947 ж.
5. Өздік етісті табыңдар.
A. орылды B. Жуынды C. Салынды D. әкелінді
6. Қазақтың ұлттық аспабына жатпайтынын табындар.
A. домбыра B. Баян C. Сазсырнай D. жетіген
7. Берілген сөйлемді толықтырыңдар. Ән....
А. Тартылады В. қол соғады C. Ойнаймыз D.
айтамыз
8. Ақан серінің әнін табындар.
A. «Ғашығым» B. «Ақтентек» C. «Балқадиша» D. «Жанбота»
9. Берілген сөйлемді аяқтаңдар. Ән - көңілдің....
A. келбеті B. әлпеті C. Ажары D. пішіні
10. Орыс тілі арқылы енген кірме сөзді табыңдар.
A. ән B. Күй C. Музыка D. өлең

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

1. Өздік етіс дегеніміз не? Жасалу жолын түсіндіріңдер.
2. Музыкаға қатысты кірме сөздерді жазып, олардың қай тілден
енгендігін атаңдар.
3. Қакзақтың ұлттық музыкалық аспаптарының қолданысына қарай түрлерін
атаңдар. Өздеріңе ұнайтын аспап туралы айтып беріңдер.
4. Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшаларды қатыстырып, тақырыпқа
байланысты сөз тіркестерін құраңдар.
5. Өздік етісті қолданып, бірнеше сөйлем құраңдар.
6. Буын үндестігіне бағынбайтын септікті атаңдар. Бір сөзді толық
септеңдер.
7. Қазіргі кездегі күй жанрының қоғамдағы рөлі қандай екендігі туралы
пікірталас ұйымдастырыңдар.
8. Халық әндері туралы айтып беріңдер. Мысал ретінде халық әндерін
атаңдар.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

XIII МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Сиқырлы саз сырлары
|Бөлімі |Сабақ саны|Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Лексикалық тақырып|45 минут |
| | |Бекіту. «Күй аңыздары» | |
| | |Деңгейлік тапсырмалар | |
| | |Сұхбатпен жұмыс | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Қазақ сазгерлері» мәтіні |45 минут |
| | |Сұхбатпен жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |3-сабақ |Тіл дамыту |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау Жұмбақты | |
| | |шешу | |
|Қорытынды |4-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Күй аңыздары
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды «Брейн-
ринг» оқыта үйрету ойыны арқылы орындау.
«Брейн-ринг» оқыта үйрету ойыны (Жарыс ойын)
Құрал-жабдығы:
1. Нөмірлері және атқаратын рөлі жазылған жетондар.
2. Тапсырмаларға арнап алты (төрт) бөлікке бөлінген жаймалар. Сандар
жазылған кеспелер.
3. Сары («3» бағасы), жасыл («4» бағасы), қызыл («5» бағасы) түсті
фишкалар және толықтыру жасағандарға берілетін көк түсті жарты фишкалар.
4. Үстелдердің сілтемесі.
5. Ортақ қосымша парағы.
6. Үш деңгейлі тапсырмалар жазылған кеспелер: ойынның екінші нұсқасына
мұндай кеспелер түрлі түсті көк, жасыл және сары түсті қатырма қағаздан
жасалады.
7. Жауап үлгілері жазылған кеспелер.

Ойынның жүру барысы
Сынып 7(5) адамнан топтарға бөлінеді: мұнда 6(4) ойыншы және бір
жүргізуші болады. Ойынға қатысушыларға нөмір жазылған жетондар таратылады.
Әрбір топ жеке үстел басында отырады. Үстелдін, үстінде үстелдің сілтемесі
және 6(4) бөлікке бөлінген жаймалар; осы жаймалардың үстіне тапсырма
жазылған кеспелер мына ретпен қойылады: астында бірінші деңгейдің сұрақтары
(3), оның үстіне екінші деңгейдің сұрақтары (2), ең үстіне үшінші деңгейдің
сұрақтары (1). Әр бөлікке бір сұрақтан (А суретін қараңыз). Үстіңгі
сұрақтарға дайындықсыз жауап беріледі («блиц-турнир»), екінші сұрақтарға
дайындалуға 3-5 минут уақыт беріледі. Астыңғы сұрақтардың жауабы ең
күрделі, оларға 7-10 минут уақыт беріледі. Жүргізуші жайманы жаяды. Мысалы,
«2» саны түсті делік, яғни 2-нөмірлі ойыншы жауап береді. Егер жауап толық
болса, ойыншыға фишка беріледі. Егер жауап толық болмаса, онда кез келген
ойыншы оны толықтырып, жарты фишка даярланады, алайда олар әр түрлі болуы
да мүмкін, онда ойын екінші нұсқасы бойынша жүргізіледі.
[pic]

Екінші нұсқаның ерекшелігі: бөліктерге бөлінген әрбір жаймаға бір ғана
тапсырма кеспесі (онда 1-2 сұрақтан) қойылады. Бір үстелге қызыл түсті
кеспе, екіншісіне -көк, сонан соң сары, жасыл түсті карточкалар қойылады.
[pic]

[pic]

Топ қызыл үстелдегі тапсырманы орындаған соң, көк үстелге, одан кейін
жасыл және сары үстелдерге көшеді.
Дайындалуға міндеті түрде уақыт беріледі (5-7 минут).
Командалар бір уақытта ойнайды. Бір үстел басындағы ойынның уақыты
немесе тиісті деңгей сұрақтарына жауап беру уақыты - 10-12 минут (ер
ойыншыға 1,5-2 минут есебінен). Ойын барысында әрбір ойыншы фишка алып
отырады. Солардың, санына және түсіне қарай баға қойылады. Сөйтіп бір
ойында әр оқушы әр түрлі күрделілік деңгейіндегі 18-24 тапсырма орындайды.

2. 2-тапсырма. Мәтін бойынша мазмұндама жазу.
Осы тапсырманы еркін диктант ретінде жаздыруға да болады.
Ол үшін мұғалім мәтінді алдымен әзі оқып шығады да, мазмұның бір
оқушыға айтқызады. Содан соң оқушылар жаза бастайды. Еркін диктант
оқушылардың ақыл-ойын дамытуға, оқыған ережелерін есте сақтауға көмектесіп,
шығарма жаза білуге жаттықтырады. Еркін диктантты 45 минут жүргізу шарт
емес, ол тіл дамыту мақсатындағы шығармашылық жаттығу ретінде азғана уақыт
ішінде алынып, қорытындысы бірден шығарылады.
Халық күйлері
Халық күйлері - халықтың тұрмыс-салт көріністерін, адамның тағдырын,
жалпы өмірдегі болмысты суреттеп, баяндайтын күй. Халық күйлері әр түрлі
тақырыптарды қамтитын тарихи ерекшелігімен де құнды. Халық күйлері ұрпақтан
ұрпаққа жеткенімен, шығарған кісілердің аты-жөні ұмыт болуынан халықтың
күйі деп аталған.

V. Сабақты қорытындылау.
3. 3-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
- Халық күйлері деп қандай күйлерді атаған?
- Халықтың тұрмыс-салт көріністерін, жолын, өмірдегі болмысты
суреттеп, баяндайтын күй. Оларды шығарған кісілердің аты-жөні ұмытылған
соң, халық күйі деп аталған.
- Ел арасында көп таралған қандай халық күйлерін білесің?
- «Ақсақ құлан», «Алтай батыр», «Қоңыр қаз», тағы басқалары.
- «Ақсақ құлан» күйінің тарихы қандай?
- Жошы ханның жалғыз ұлы туралы. Ол құлан аулауға құмар болған.
Әкесінің рұқсатынсыз аңға кеткен ханзаданы құлан теуіп өлтіріп кетеді.
Баласының өлгенін бір адам домбыра арқылы естіртеді.
- Сонда әр күйдің өзіндік тарихы бола ма?
- Әрине, қызықты аңыз түрлері болады. Соларды адамдар ұрпақтан –
ұрпаққа жеткізеді.

VI. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Сөйлемдерді жазып, септік жалғауларын
анықтау.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Қазақ сазгерлері
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтіннің мазмұның айтып беру.
Сөздік:
Алып – гигант, великий әділетсіздік –
несправедливость
Озбырлық – эксплуататор, угнетатель
Қажымас – неустанный қайрат – сила
3. 3-тапсырма. Сөйлемдердегі кірме сөздердің астын сызып, тиісті
көптік жалғауларын қойып жазу.
Жауап үлгісі:
1. Мұқан Төлебаев - композитор, КСГӨ Мемлекеттік сыйлығының лауреаты
(1949 ж.), КСРО халық әртісі (1959 ж.).
2. Мұқан Төлебаев 1913-1960 жылдар аралығында өмір сүрген.
3. Ол 1942-1944 жылдары қазақтың халық аспаптары оркестрінің дирижері
болды.
4. Композитордың шығармашылығы Ұлы Отан соғысы жылдарында қалыптасты.
5. «Амангелді» операсы, «Таня туралы ән» (Зоя Космодемьянскаяға
арналған), «Кестелі орамал», т.б. әндері бар.
6. М.Төлебаев драмалық спектакльдер мен кинофильмдерге арнап музыка
жазды.
V. Сабақты қорытындылау.
2. 2-тапсырма. Диалог бойынша сөйлесу.
- Ахмет Жұбанов кім?
- А.Жұбанов – қазақ композиторы, музыка зерттеушісі, Қазақ КСР халық
әртісі (1944ж.), Қазақ КСР Ғылым академиясының академигі (1946ж.),
профессор (1948ж.).
- Ол қайда оқыған?
- Ол Санкт-Петербургтегі М.И.Глинка және А.Н.Римский-Корсаков атындағы
консерваторияда оқыған.
- А.Жұбанов туралы сен тағы не білесің?
- Ол 1934 жылы Алматыда қазақтың халық аспаптары оркестрін
ұйымдастырған.
- Ол қандай зерттеулер өткізген?
- А.Жұбанов қазақ халық музыкасының тарихын зерттеген. Оның «Абай»,
«Құрманғазы», т.б. зерттеу еңбектері бар.
- А.Жұбанов қай жылы туған?
- Ол 1906 жылы дүниеге келген, 1968 жылы қайтыс болған.
VI. Үй тапсырмасы.
4-тапсырма. Кестені толықтырып, «Қазақ сазгерлері» деген тақырыпқа
әңгіме дайындау.
3-сабақ Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
1) Сендердің өмірлерінде музыка қандай рөл атқарады?
2) Музыканы ұнатасыңдар ма?
3) Қандай музыка ұнайды?
4) Қандай композиторларды білесіңдер?
5) Теледидар, радиодан қандай музыкалық хабарларды жиі тыңдайсыңдар?
6) Қандай әншілерді, топтарды білесіңдер?
7) Солар туралы не айтып бере аласыңдар?

2. 2-тапсырма. «Музыка» тақырыбына қатысты кірме сөздерден мысалдар
келтіріп, олардан сөйлем құрау.

3. 3-тапсырма. Сөйлемдегі сөздердің тиісті септік жалғауларын қойып,
сұрақтарын анықтау.
Жауап үлгісі:
1. Қазақ халқы әнге бай.
2. Біздің әнші-композиторларымыз ұрпақтан ұрпаққа жалғасатын, құлақтан
кіріп бойды алатын әсем әндер сыйлайды.
3. Қазақтың ән мен жырының ғажайып сыры, ғасырлық тарихы бар.
4. Сәбидің бойына ән мен жыр ана сүтімен дариды.
5. Жыр тыңдап өскен баланың қабылдау қабілеті, сана-сезімі, ақылы
айрықша дамыған.
6. Ән - адамның өмірі, сезімі, көңіл күйінің айнасы.
7. Ән адамның ой-сезімін білдіреді, тәрбиелейді.
(К. Әбдірейімова)
V. Сабақты қорытындылау.
4.4-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, мазмұнын әңгімелеу.
Әженің әлдиі
Абайдың кәрі әжесімен, өз шешесімен бірге тұратын үйі осы еді...
Кәрі әже күндегі машығы бойынша бесік жырын айтады. Өте өзгеше, ескі
жыр. Абайдың өз әжесінен басқа ешкімнен естімеген жыры. Бірақ кәрі әжесінің
өзіндей соншалық жақын, ыстық, сүйікті жыры. Кішкентай күнінде, Абай өзі де
кеш сайын осы жырдың тербеуімен ұйықтайтын. Сол күндерден бір сөзі де
өзгермеген, ана жүрегіндегі айнымас жыр.
Сөздік:
Бесік жыры – колыбельная жақын – близкий
өзгермеу – не измениться тербеу – качать

VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Жұмбақты шешу.

4-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Күй аңыздарының қатарына жатпайтынын табындар.
А. халық күйлері В. композиторлар күйлері
C. терме D. күйші күйлері
2. Құрманғазының күйін табыңдар.
A. «Тойбастар» B. «Кісен ашқан»
C. «Әсем қоңыр» D. «Саржайлау»
3. Ахмет Жұбанов кім?
A. күйші B. әнші C. Тарихшы D. композитор
4. «Құрманғазы» атты поэма жазған кім?
A. М. Төлебаев B. А. Жұбанов C. X. Ерғалиев D. Ә. Тәжібаев
5. А. Жұбановтың өмір сүрген жылдарын табыңдар.
A. 1906-1967 жж. B. 1906-1968 жж.
C. 1906-1966 жж. D. 1906-1969 жж.
6. М.Төлебаев қай жылдары қазақтың халық аспаптары оркестрінің
дирижері болды?
A. 1942-1944 жж. B. 1942-1943 жж.
C. 1942-1945 жж. D. 1942-1946 жж.
7. Жошы ханның жалғыз ұлы туралы баян етілетін тарихта қалған күйді
атаңдар.
А. «Қоңыр қаз» В. «Алтай батыр»
C. «Кісен ашқан» D. «Ақсақ құлан»
8. Күй нешінші ғасырдан бастап жанр болып қалыптасқан?
A. XV ғ. B. XIV ғ. C. XVI ғ. D. VIII ғ.
9. Құрманғазының шәкірті ретінде жолын жалғастырған кім?
A. Сүгір B. Тәттімбет C. Дина D. Жамбыл
10. Көне музыкалық жанрды табыңдар.
A. күй B. Терме C. эстрадалық ән D. айтыс

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

1. Ең көне музыкалық жанрдың қалыптасу тарихын айтып беріңдер. Қобыз
туралы не білесіңдер?
2. Қазақ композиторларының шығармаларын атаңдар.
3. Қандай музыкалық жанрды жақсы көресіңдер? Әңгімелеп беріңдер.
4. Қазақ музыкалық аспаптарының үйірмесіне қатысасыңдар ма? Қандай
үйірмелерді білесіңдер?
5. Буын үндестігінің жасалуы жөнінде мысалдар келтіріп, талдау
жүргізіңдер.
6. Қазақ халқындағы өздерің білетін күйшілер туралы баяндап беріңдер.
Шағын мәтін құрап, кірме сөздерді ажыратыңдар.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

XIV МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Менің әуес ісім
Грамматикалық тақырыбы: Термин сөздер. Ырықсыз етіс.
Еріндік дауыстылардың орфоэпиясы

|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Грамматикалық тақырып |45 минут |
| | |Лексикалық тақырып Бекіту. «Менің әуес | |
| | |ісім -кітап оқу» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Менің әуес ісім - киім тігу, зергерлік|45 минут |
| | |бұйымдар жасау» | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |3-сабақ |«Менің әуес ісім - сурет салу» |45 минут |
| | |Сызбамен жұмыс | |
| |4-сабақ |«Менің әуес ісім - фотоға түсіру» |45 минут |
| | |Деңгейлік тапсырмалармен жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |5-сабақ |«Менің әуес ісім - ен айту» сұхбатымен |45 минут |
| | |жұмыс | |
| | |Жаттығулармен жұмыс | |
| |6-сабақ |«Менің әуес ісім - ас дайындау» |45 минут |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Сұхбатпен жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау Жаңылтпаштарды | |
| | |жаттау | |
| |7-сабақ |«Менің әуес ісім-спортпен шұғылдану» |45 минут |
| | |Фонетикалық талдау жүргізу | |
| | |Сұхбатпен жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |8-сабақ |«Саяхатқа шығу» |45 минут |
| | |Сұхбатпен жұмыс | |
| | |Жаттығулар | |
|Қорытынды |9-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ Менің әуес ісім - кітап оқу
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру.
Грамматикалық тақырыпты тірек сызба негізінде түсіндіру.

Еріндік дауыстылардың орфоэпиясы
[pic]
|1. Ғылым, техника, өндіріс саласындағы арнаулы ұғымдарды термин сөздер дейміз.|
|Термин сөздер тура мағынасында қолданылады. Қазақ тілінде |
|терминдердің екі түрлі жасалу тәсілі бар. Бірі – қазақ тіліне аударылған |
|атаулар. Мысалы: дыбыс, қуат, елтаңба, әуежай, т.б. |
|Екіншісі - жалпы халыққа ортақ интернационалдық атаулар. Мысалы: экология, |
|глобус, оптика, т.б. |
|2. Іс-әрекеттің атқарушысы, қимыл иесі арнайы айтылмай, өздігінен |
|істелетіндігі көрініп, -ыл, -іл, -л, түбірдің ішінде л дыбысы болса, -ын, -ін,|
|-н жұрнақтары арқылы жасалатын етіс түрі ырықсыз етіс деп аталады. Мысалы: Үй |
|салынды. Кітап оқылды. |
|3. Қазақ тілінде 12 дауысты дыбыс бар. Ерін мен езудің қатысына қарай |
|дауыстылар еріндік және езулік болып екіге бөлінеді. Еріндік дауысты дыбыстар:|
|о, ө, ү, ұ, у. Еріндік дыбыстардың орфоэпиясы еріннің алға жылжып, дөңестелуі |
|арқылы айтылады. |

V. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтіннің мазмұның айту. Деңгейлік тапсырмаларды
орындау.
2. 2-тапсырма. Сатушы мен сатып алушы арасындағы берілген диалогті
оқып, өзінің қандай кітап оқуға әуес екені туралы әңгімелеп беру.
3. 3-тапсырма. Берілген сұрақтарға жазбаша түрде жауап жазу.
Үлгі: Сіздерде қазақ тілінде кітаптар сатыла ма?
-Иә, бізде қазақ тілінде кітаптар сатылады.
VI. Сабақты қорытындылау.
4. 5-тапсырма. Берілген шығармалардың ішінен қай түрін оқуға әуес
екенін әңгімелеу.
VII. Үй тапсырмасы. 6-тапсырма. Ойшылдардың кітап туралы айтқан
сөздерін түсініп оқып, есте сақтау.
Сөйлесу бөлімі
2-сабақ Менің әуес ісім - киім тігу, зергерлік бұйымдар жасау
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген сұрақтарға жауап беру.
1. Сіз қандай киім тіккенді ұнатасыз?
2. Зергерлік бұйымдардың қандай түрлерін білесіздер?
3. Сіздің қолыңыздан киім тігу келе ме?
4. Технология сабағында зергерлік бұйымдар жасайсыздар ма?
5. Киімді белгілі үлгіге қарап тіккенді ұнатасыз ба?
2. 2-тапсырма. Берілген мәтінді оқып, ат қою. Көп нүктенің орнына
керекті септік жалғауларын қою.
Киім тігу мен зергерлік бұйымдарды жасауда адамның ерекше қабілеті
байқалады. Екеуі де ертеден келе жатқан қолөнер түрлері. Тігінші киім
тігетін шебер болса, зергер – асыл тастардан әшекей бұйым жасайтын шебер.
Киім тігуде ең маңызды рөл атқаратын нәрсе мата болып табылады.
Матаның құрылымы мен сыртқы көрінісі киімнің жарасымды да қонымды болуында
үлкен рөл атқарады.
3. 3-тапсырма. 1) Төмендегі киімдердің қайсысын тігер едіңдер? Киім
тігуге қажетті құралдарды атау.
Көйлек __________________________________________________________
Костюм__________________________________________________________
Юбка ___________________________________________________________
Шалбар _________________________________________________________
2) Төмендегі зергерлік бұйымдардың қайсысын жасар едіңдер? Керекті
құралдарды атау.
Сырға ___________________________________________________________
Жүзік____________________________________________________________
Алқа ____________________________________________________________
Білезік __________________________________________________________

V. Сабақты қорытындылау.
4. 4-тапсырма. Жақшадағы қажетті сөздерді таңдап алып, сөйлемді жазу.
Жауап үлгісі:
1. Киім тіккен кезде (қайшы) қажет.
2. Киім тігу мен зергерлік бұйым жасау - (өнердің) бір түрі.
3. Киім тігу үшін (мата) қажет.
4. Зергер - (әшекей бұйымдар жасайтын) шебер.
5. Тігінші – (киім тігетін) шебер.

VI. Үй тапсырмасы.
5-тапсырма. Еріндік дауыстыларға арналған жұмбақты шешу.

3-сабақ Менің әуес ісім - сурет салу
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы. Сөздік:
енер – искусство құралдар - инструменты
түрлі түсті қарындаш - цветной қарандаш
бояулар – краски қылқалам - кисточка
кәсіби суретші - профессиональный художник
сурет сабағы - урок рисования сомдау - здесь: рисовать
2. 1-тапсырма. Берілген мәтінді оқу.
Сурет салу кез келген адамның қолынан келе бермейді. Ол да өнердің бір
түрі. Сурет салу кезінде бірнеше құрал қажет болады. Оларға түрлі-түсті
қарындашты, сурет салуға арналған альбомды, бояулар мен қылқаламдарды
жатқызуға болады. Кәсіби суретшілер суретті арнайы планшетке салады.
Сурет салуға әуес болу көбіне мектептегі сурет сабағынан басталады.
Суретшілер көбінесе табиғатты, үйді, портретті сомдауға әуес болады.
3. 2-тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру.
1. Сурет салу кез келген адамның қолынан келе ме?
2. Сурет салу көзінде қандай құралдар қажет?
3. Кәсіби суретшілер суретті қалай салады?
4. Сурет салуға біз көбіне қай кезде жаттығамыз?
4. 3-тапсырма. Берілген сөйлемдердегі көп нүктенің орнына керекті
сөздерді қойып, еріндік дауыстылары бар сөздерді теріп жазу.
Жауап үлгісі:
Біз сыныптастарымызбен бірге сурет үйірмесіне жазылдық. Мен табиғаттың
суретін салғанды ұнатамын. Біз үйірмеде натюрморт салдық. Мен сурет салуға
қарындаштар, бояулар мен бірнеше қылқалам сатып алдым. Біз үйірмеге
аптасына үш рет барамыз.

V. Сабақты қорытындылау.
5. 4-тапсырма. Берілген сызбаны толықтыру. Өз әуес істері туралы
әңгімелеу.
[pic]

VI. Үй тапсырмасы.
5-тапсырма. Берілген атаулар бойынша қалаған суреттерін салу. Салынған
суретті бірнеше сөйлеммен сипаттап беріп, еріндік дауыстылардың жасалуына
назар аудару.

4-сабақ Менің әуес ісім — фотоға түсіру
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
Сөздік жұмысы:
Тарих шежіресі – летопись истории қызығу – интересоваться
Ерекше туынды – особое произведение қас қағым сәт – мгновение
Байқағыштық – наблюдательность дамыған елдер – развитые страны
Жағдай – условие авторлық құқық – авторское
право
Қаламақы – гонорар
әлеуметтік жағдайлар – социальные условия
1. 1-тапсырма. Мәтінді оқып шығып, үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
ІІІ деңгей
1. Фотоға түсіру адамнан қандай қасиеттерді талап етеді?
2. Фотоға түсіру туралы білетініңді жазып, термин сөздерді атаңдар.
ІІ деңгей
1. Түсірілген фотоларыңды алып, не бейнеленгенін айтып беріңдер.
2. Берілген сөйлемдегі етістің түрін анықтаңдар.
Айналадағы заттар фотоға түсірілді.
І деңгей
1. Берілген сөйлемдердегі дауыстыларды еріндік және езулік дауыстыларға
ажыратыңдар.
Күнделікті фотоға түсіруге қызығатын адамдар бар. Фотоөнер – қас қағым
сәттің өмірлік шежіресі. Дамыған елдерде фотосуретшілердің еңбектеріне
барлық жағдай жасалған. Кәсіби фотосуретшілер ерекше туындылар жасап
шығарады.
2. Фотоға түсірудің қыр-сырын қосымша әдебиеттерден қарап, әңгімелеп
беріңдер.

V. Сабақты қорытындылау.
2. 2-тапсырма. Сөздерді жіктеу.
А) Жіктеңдер:
Мен фотосуретшімін. Біз фотосуретшіміз.
Сен фотосуретшісің. Сендер фотосуретшісіңдер.
Сіз фотосуретшісіз. Сіздер фотосуретшісіздер.
Ол фотосуретші. Олар фотосуретшілер.
ә) Сөздерді тәуелдеңдер.
Менің фотосуретім. Менің әуес ісім.
Сенің фотосуретің. Сенің әуес ісің.
Сіздің фотосуретіңіз. Сіздің әуес ісіңіз.
Оның фотосуреті. Оның әуес ісі.

VI. Үй тапсырмасы.
3-тапсырма. «Сенің әуес ісің қандай?» деген тақырыпқа өз
сыныптастарымен диалог құру, өзара сөйлесу.

5-сабақ Менің әуес ісім - ән айту
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
Сөздік:
Пікір – мнение
Қадірлеу – уважать
Кәсіп ету – заниматься
1. 1-тапсырма. Берілген диалогті оқып, өзара сөйлесу. Диалогке ат қою.
- Мен сіздің ән жайлы пікіріңізді білу үшін, әлгі сөзді әдейі айтқан
едім. Ән мен жырды қадірлеушілердің бірі өзіңіз болдыңыз.
- Сол айтқан Бұғылы мен Тұғылыңыз – сонау көрінген таулар.
- Дауысыңыз тамаша, жақсы екен.
- Иә, әнші болғаным да рас. Бірақ әнді кәсіп ету – біз сияқтыларға
екіталай жұмыс. Әнге әуеспін десем болады.
- Біз өзіңіздің әнге деген сүйіспеншілігіңізге тәнті болдық.
- Рақмет, сендер оқуды жаңа бітіріп келген жас мамансыңдар, әлі де
әннің қыр-сырын біле жатарсыңдар.
2. 3-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті сөзді қойып, сөйлемді
көшіріп жазу. Толықтырған сөзге сұрақ қойып, үлгі бойынша жазу.
Үлгі: Әсет әнші болуды армандайды. - Нені армандайды? - Әнші болуды.
Біз ән айтқанына риза болдық. Ол халқына сыйлы әнші. Мен қазақша әндер
айтып жүрмін. Олар қазақ әншілері жайлы сөйлесті. Оқушылар ән үйірмесі
туралы сөйлесті.
4. 5-тапсырма. Қазақстанның белгілі әншілері туралы не білесіңдер?
Күләш Бәйсейітова _________________________________________________
Роза Бағланова ____________________________________________________
Бибігүл Төлегенова _________________________________________________
Роза Рымбаева _____________________________________________________

V. Сабақты қорытындылау.
3. 4-тапсырма. Берілген сұрақтарға жауап беру. Өзара осы сұрақтар
төңірегінде пікірталас ұйымдастыру.
1. Сен қандай ән жанрын ұнатасың?
2. Мектептегі қоғамдық шараларда өн айтасың ба?
3. Қазақша өндерді тыңдағанды ұнатасың ба?
4. Көбіне қандай өндерден өсер аласың?
5. Қазақ әншілерінің қайсысынан үлгі аласың?
6. Болашақта қай әншіге ұқсағың келеді?
7. Әуестенген әндеріңнің жинақтары, үнтаспалары бар ма?

VI. Үй тапсырмасы.
2-тапсырма. Берілген бос орындарға керекті еріндік дауыстыларды қойып
жазу.
6-сабақ Менің әуес ісім - ас дайындау
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
Сөздік:
Тағам – еда пища пышақ - нож
Дәмді – вкусный үккіш - терка
Тәбет – аппетит еттартқыш – мясорубка
Тоңазытқыш – холодильник тағамның сапасы – качество еды
Залалсыздандыру – стерилизовать
1. 1-тапсырма. Берілген мәтінді оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды
орындау.
ІІІ деңгей
1. Мәтінді түсініп оқып, түсініксіз сөздерді сөздіктен қараңдар.
2. Мәтінде берілген ырықсыз етістерді көшіріп жазып, жасалу жолына
назар аударыңдар.
ІІ деңгей
1. Өздерің жақсы көретін тағамның дайындалу ретін жазыңдар. Мәтіннен
еріндік дауыстыларды табыңдар.
2. Қандай тағам түрлерін әзірлегенді ұнатасың? Берілген кестені
толықтырыңдар.
|Салқын тағамдар |Ыстық тағамдар |Сүт тағамдары |Сусындар |
| | | | |

І деңгей
Үйде ата-аналарыңа қандай тағамдар дайындауға көмектесесіңдер.
Дайындаған бірінші, екінші тағамдарың туралы шағын мәтін жазыңдар.

2. 2-тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру.
1. Ac дайындау барысында қандай тұрмыстық техникалар қолданылады?
2. Ac дайындауда қандай талаптарды сақтау керек?
3. Ac әзірлеп болған соң, құрал-саймандарды қайда қою керек?
3. 4-тапсырма. Берілген диалогті оқып, төмендегі сұрақтарға жауап
беру.
4. 5-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
1. Айнұрдың ас дайындауға әуесі бар ма?
2. Өсем ас дайындағанда кімге көмектеседі?
3. Өсем қандай салат дайындауды біледі?
4. Әсем дайындаған салаттың құрамында нелер бар?

V. Сабақты қорытындылау.
6. 7-тапсырма. Берілген сөздерді қолданып, сөйлем құрау.
Маған салқын тағамдар ұнайды. Тәтті тағамдармен шай ішкенді жақсы
көремін. Сүт өнімдері ағзаға өте пайдалы. Сусындарды шөлдегенде салқындатып
ішкен жақсы. Мен уақытымен тамақтанамын.
3-тапсырма. Берілген ойды мағынасына қарай аяқтау
Ас әзірлеуші адам жұмысына кіріспестен бұрын қолын сабындап ...
Ас әзірлейтін ыдыс таза ...
Көбіне көкөністерден жасалатын жеңіл тағамдарды дайындауды ...

VI. Үй тапсырмасы.
5. 6-тапсырма. Асқа байланысты жаңылтпаштарды жаттап алу.

7-сабақ Менің әуес ісім — спортпен шұғылдану
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген сөйлемдерді аяқтау.
Менің әуес ісім - ... шұғылдану.
Спорттың ... көп.
Мен аптасына екі рет футболға ... .
Біз баскетболдан ... орын алдық.
Спорттың қай-қайсысы да денсаулыққа ... .
2. 2-тапсырма. Төмендегі сөздерге фонетикалық талдау жасау.
Шұғылдану, денсаулық, әуес ісім.
4. 5-тапсырма. Берілген диалогті оқып, Гүлнәрдің шахматқа әуестігі туралы
өз түсінгендерін айту.
Шахматшы Гүлнәр
- Фәния апай, сәлеметсіз бе, Гүлнәр үйде болса, телефонға шақырып
жіберіңізші.
- Есен-саусыз ба, таң атпай жатып телефон шалып тұрған кім дейін?
- Мен ғой, апай! Аида Мүсілімқызымын.
- Ә, Аида апайы екенсің ғой, қазір шақырайын.
- Гүл-л-нәр! Аида апайың сені телефонда тосып тұр.
- Гүлнәр, сүйінші! Киев қаласында өтетін чемпионатқа сен баратын болдың.
Шахмат федерациясынан келген жеделхат менің алдымда жатыр.
- Менімен бірге сіз де барасыз ба?
- Ол жағын білмеймін, оны республикалық спорт комитеті шешетін болады.
Кіммен барсаң да, әйтеуір, үлкен шахматқа жолың енді ашылды білем. Ал қазір
уақыт тығыз, комитетке тез кел.
- Қазір жетемін, апай.
5. 6-тапсырма. Берілген сөйлемдерді мағынасына қарай құрау.
Жауап үлгісі:
|1. Шахмат V ғасырда... |Индияда пайда болған. |
|2. Шахматтан тұңғыш рет дүниежүзілік |АҚШ-та өтті. |
|біріншілік... | |
|4. Шахматтан дүние жүзінің тұңғыш |Вильгельм Стейниц болды. |
|чемпионы... | |
|5. Лондонда әйелдер арасында... |дүниежүзілік біріншілік өтті. |

V. Сабақты қорытындылау.
3. 3-тапсырма. Берілген өлеңді оқып, Қанаттың мінезіне сипаттама беру.
Футбол түгіл, хоккейді
Біледі ғой көп адам.
Допты қыздар теппейді,
Ал мен болсам, тебе алам! –
Дейді Қанат, мақтанып,
Білгішін – ай, мынаның!
Жылауға да шақ қалып,
Мен ренжіп тұрамын.
Менде оның ісі жоқ,
Оған «мақтау» керегі.
Көп білетін кісі боп,
Көрінгісі келеді.
VI. Үй тапсырмасы.
4-тапсырма. Спорттың қай түріне әуес екендігі және әуес спорты туралы шағын
мәтін құрау.
8-сабақ Саяхатқа шығу
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
- Сенің ұнатып айналысатын ісің қандай?
- Спортты ұнатамын.
- Ал мен отбасыммен саяхатқа шыққанды ұнатамын.
- Неге?
- Өйткені біз жыл сайын демалысымызда түрлі жерлерді көреміз, жаңа
қалаларды, басқа мемлекеттерді аралаймыз.
- Саяхатқа немен барасыңдар?
- Кейде машинамен, пойызбен, ұшақпен, кемеге мінген кезіміз де болды.
- Саяхатты ата-анаң алдын-ала жоспарлай ма?
- Әрине, алдын-ала дайындаламыз.
- Ең соңғы рет қайда бардыңдар?
- Отбасыммен Қырымда теңіз жағалауында демалғанбыз.
- Онда не істедіңдер?
- Теңізде кемемен серуендедік. Жаяу жүріп тауға шықтық.
- Жазғы демалысың өте қызықты өткен екен ғой.
- Иә, маған ұнады.
2. 2-тапсырма. Мақал-мәтелдердің орыс тіліндегі баламасын тауып, есте
сақтау.
|1. Күш жақсы, күштен іс жақсы. |1. Хорошо иметь сильные руки, а еще |
| |лучше иметь умелые руки. |
|2. Өнерпаздың он қолы бар. |2. У умельца десять рук. |
|3. Ерінбеген етікші болады. |3. Ремеслом сапожника овладеет |
| |настойчивый. |
|4. Күшіңе сенбе, ісіңе сен. |4. Не на силу надейся, а на мастерство.|
|5. Қолы білген құм үстіне кеме |5. Настоящий умелец по песку проводит |
|жүргізер. |корабль. |
|6. Жігітке жеті өнер аз, жетпіс өнер |6. Джигиту знать семь ремесел мало, |
|көп емес. |знать семьдесят ремесел – немного. |

Кластер жасау: оқушылар қағаз бетіне қайда барып демалғылары
келетіндері туралы сурет салып, оны ортаға шығып қорғайды. Өз сөздерімен
айтып береді.

V. Сабақты қорытындылау.
3. 3-тапсырма. «Саяхатқа шығу» деген тақырыпқа берілген сөйлемдерді
пайдалана отырып, мәтін құрау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

9-сабақ Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Біріңғай еріндік дауыстылардан тұратын сөзді табыңдар.
A. қылқалам B. Құлын C. Қазақ D. бұлбұл
2. Термин сөздің анықтамасын табыңдар.
A. Белгілі бір шаруашылықта қолданылатын сөздер.
B. Ғылым, техника саласында қолданылатын сөздер.
C. Жергілікті тілдік ерекшеліктер.
D. Басқа тілден енген сөздер.
3. Берілген сөйлемнің дұрыс аудармасын табыңдар. У вас продаются книги
для детей?
A. Сіздер балалар туралы кітап сатып алдыңыздар ма?
B. Сізден балалар кітап сатып алды ма?
C. Сіздерде балаларға арналған кітап сатыла ма?
D. Сіздер балалармен бірге кітап сатып алдыңыздар ма?
4. Тіл біліміне қатысты терминді табыңдар.
A. елтаңба B. Қуат C. мәтін D. мата
5. Ырықсыз етістің жұрнағын табыңдар.
A. –ыс B. –л C. –с D. -дыр
6. Дұрыс жіктелген сөзді табыңдар.
A. Мен спортшымыз.
B. Біз суретшімін.
C. Ол оқушы.
D. Сендер суретшімін.
7. Әшекей бұйымдарын жасайтын шеберді табыңдар.
А. Ұста В. Зергер C. Тігінші D. тоқымашы
8. Төменде берілген тұлғалардың қайсысы әнші емес?
A. Роза Рымбаева B. Роза Бағланова
C. Дина Нүрпейісова D. Бибігүл Төлегенова
9. Төмендегілердің қайсысы ас үйдің затына жатпайды?
A. үккіш B. Табақ C. Ине D. еттартқыш
10. Қай қатарды әуес іске жатқыза алмаймыз?
A. жуыну B. кітап оқу C. ас әзірлеу D.
спортпен шұғылдану

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.
1. Әуес ісіңмен бос уақытыңда айналысасың ба немесе арнайы уақыт
бөлесің бе?
2. Ырықсыз етіс дегеніміз не? Оның жасалу жолдарын түсіндіріңдер?
3. Еріндік дауысты дабастардың езулікке әсер ететіні туралы айтыңдар.
Мысал арқылы дәлелдеңдер.
4. Талғам, ұнату, арман, бос уақыт, айналысу сөздерін қатыстырып,
тақырыпқа байланысты сөйлемдер құраңдар.
5. Ырықсыз етіске қай кезде өздік етістің –ың, -ің, -ң жұрнақтары
жалғанады? Мысал арқылы дәлелдеңдер.
6. Еріндік дауыстылар ненің қатысына қарай жасалады? Мысал арқылы
олардың орфоэпиясына назар аударыңдар.

V. Сабақты қорытындылау.

VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

XV МОДУЛЬ

Лексикалық тақырыбы: Спорт түрлері
Грамматикалық тақырыбы: Тіркесті сөздер. Реттік сан есім. Ортақ етіс.
Спорт терминдерінің емлесі

|Бөлімі |Сабақ саны|Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Грамматикалық |45 минут |
| | |тақырып Лексикалық тақырып Бекіту.| |
| | |«Тейквондомен шұғылдану» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Жеңіл атлетика» Жаттығуларды |45 минут |
| | |орындау | |
| |3-сабақ |« Шыдамдылыққа тәрбиелейтін спорт |45 минут |
| | |түрі -волейбол» Сызбамен жұмыс | |
| |4-сабақ |«Тіл дамыту» Деңгейлік |45 минут |
| | |тапсырмалармен жұмыс Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |5-сабак |«Футбол» сұхбатымен жұмыс |45 минут |
| | |Жаттығулармен жұмыс | |
| |6-сабақ |«Шахмат әліппесі» Деңгейлік |45 минут |
| | |тапсырмалар Сұхбатпен жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |7-сабақ |«Күрес» |45 минут |
| | |Сұхбатпен жұмыс Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
|қорытынды |8-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ
Тейквондомен шұғылдану
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Грамматикалық тақырыпты тірек сызба
негізінде түсіндіру.
[pic]

[pic]

[pic]

|1. Екі я одан да көп сөздер тіркесіп келіп, бір ұғымды білдіретін күрделі |
|сөздер тіркесті сөздер деп аталады. |
|Бұлар мағынасы жағынан біріккен сөздер сияқты бір ұғымның атауы болып |
|келеді, бірақ бір-бірінен бөлек жазылады. Мысалы: қара торы, ала жаздай, |
|сөз таптары, т.б. |
|2. Реттік сан есім заттың саналу ретін білдіріп, нешінші? деген сұраққа |
|жауап береді. Реттік сан есімдер есептік сан есімге -ыншы, -інші, -ншы, |
|-нші |
|жұрнақтары жалғану арқылы жасалады. Мысалы: екінші, он бірінші, т.б. |
|3. Қимыл, іс-әрекеттің орындаушысы біреу емес, бірнешеу болып, -ыс, -іс, |
|-с жұрнақтары арқылы жасалатын етістің түрі ортақ етіс деп аталады. |
|Мысалы: |
|Оқушылар сөйле-с-ті. |

V. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мақал-мәтелдерді түсініп оқып, орыс тіліндегі
аудармасын табу. Есте сақтау.
|Қазақ тілінде |Орыс тілінде |
|1. Түсіңе сенбе, күшіңе сен. |1. На сон не надейся, на силу |
| |свою надейся. |
|2. Күшенген жеңбейді, күші көп |2. Побеждает не тот, кто силится,|
|жеңеді. |а тот, кто силен. |
|3. Әр нәрсе сынарда өзінен мықтыға |3. Против силы найдется еще |
|жолығады. |большая сила. |

2. 2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды
орындау.
Сөздік
жау - враг
шабуыл - нападение
ұстамдылық - выносливость
жаттықтырушы - тренер
нұсқаушы - инструктор
ресми - официально
3. 4-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, тейквондо спорты нені қажет
ететінін анықтау. Тіркесті сөздерді теріп жазып, қандай тіркес екенін атау.
Үлгі: тыйым салады - етістікті тіркес
Сөздік
сенімді - надежный, уверенный
жеке қорғаныс - личная защита
қабілет - способность
тыйым салу - запретить
VI. Сабақты қорытындылау.
VII. Үй тапсырмасы. Қайталау.

2-сабақ
Жеңіл атлетика
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Диалогті сұрақтармен толықтырып, өзара сөйлесу.
Тіркесті сөздерді, сан есімдерді реттік сан есімге айналдыру.
2. 2-тапсырма. Тиісті жалғауларын қойып жазу.
1.Жаттығу көзінде спортшы әр түрлі жаттығулар арқылы бұлшық еттерін
шынықтырады.
2. Жаттығулардан кейін суық су ішпеу, суық тигізбеуге тырысу керек.
3. 3-тапсырма. Мектептегі спортзалды сипаттау. Жеңіл атлетика спорт
түрі бойынша жаттығушылар қандай жұмыс жүргізетіндері туралы әңгімелеу.
4. 4-тапсырма. Сөздер мен сөз тіркестерінің аудармаларын табу.
5. 5-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
V. Сабақты қорытындылау.
I VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

3-сабақ
Шыдамдылыққа тәрбиелейтін спорт түрі — волейбол
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1.1-тапсырма. Жаңа сөздермен танысып, сөйлемдер құрау.
шыдамдылық - выносливость
өмірінің ұзаруы - продолжительность жизни
үйлесімділік - гармония
сұлулық - красота
салауатты өмір - здоровый образ жизни
рухани - духовный
2. 2-тапсырма. Спорттың адамға қажеттілігі туралы тірек сызбаға
сүйеніп айту.
3. 3-тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Мәтінге ат қою.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

4-сабақ
Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, мазмұның ашатын сұрақтарды
құрастыру.
2. 3-тапсырма. Қазақстандық белгілі спортшылар туралы мәлімет жинап,
әңгімелеу.
3. 4-тапсырма. Үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.
2-тапсырма. Сөйлемдерді аяқтау.

5-сабақ
Футбол
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
2. 2-тапсырма. Футболдың негізгі ережелерін жазып алып, тіркесті
сөздердің жасалу жолдарын, түрлерін анықтау.
1. Футбол ойыны қарсыластарының қақпасына көбірек допты соғуды,
сонымен бірге өз қақпаларына доп өткізбеуді кездейді.
2. Алаңда ойыншыларға қолын допқа тигізуге тыйым салынады.
3. Ойынның ұзақтығы - әрқайсысы 45 минут болатын екі кезеңнен тұрады.
3. 3-тапсырма. 1-2-тапсырмалардағы берілген диалогтегі мәліметтерді
пайдалана отырып, футбол ойыны туралы мәтін құрау.
4. 4-тапсырма. Сөздердің қосымшаларын қойып жазу.
Жауап үлгісі:
1) Мен қызықты футбол ойынын көрсем бе деп едім.
2) Футбол ойынына билетті қай жерден алуға болады?
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

6-сабақ
Шахмат әліппесі
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді оқып, шахмат ойыны қайда пайда болғаны туралы
әңгімелеу.
2. 2-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу. Диалогтегі сан есімдерді
теріп, реттік сан есімдерге айналдыру.
3. 3-тапсырма. Сөйлемдерді аяқтау.
4. 4-тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
5. 5-тапсырма.
а) Жұпта шахмат ойыны туралы пікір алысу. ә) Сыныпта шахматпен
айналысатын оқушылар болса, оларға сұрақтар дайындау.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

7-сабақ
Күрес
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Тиісті жалғауларын қойып көшіру.
Жауап үлгісі:
Қазақ халқында ерте кезде қалыптасқан спорт ойындарының бірі - қазақша
күрес. Басқа халықтармен ұлттық күрес түрлерін салыстырғанда қазақша
күрестің өзгеге ұқсамайтын өзіндік ерекшелігі бар. Кеңес дәуіріне дейін
қазақша күрес негізінен әдет-ғұрыпқа байланысты, жиын-тойларда өткізілді.
Ел ішінде атақтары жайылған Қажымұқан, Балуан Шолақ, Битабар, т.б. осындай
алып палуандар еді.
2. 2-тапсырма. Диалогті сұрақтармен толықтырып, сөйлесу.
3. 3-тапсырма. Тірек сызба бойынша әңгіме құрау. Мазмұның ашатын ат
қою.
4. 4-тапсырма. Бір спорт түрінің жарысы бойынша әңгімелеу. Көмекші
сұрақтар:
1) Жарыстың бағдарламасы қандай?
2) Жарыс қандай жүйемен (тәртіппен) өткізіледі?
3) Бүгін қандай командалар ойнайды?
4) Жарысқа кімдер қатысады?
5) Финал (жартылай финал) қашан өтеді?
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

8-сабақ
Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Қазіргі кезде тейквондомен шамамен қанша миллион адам шұғылданады?
A. 40 млн
B. 50 млн
C. 60 млн
D. 70 млн
2. Тейквондоның Дүниежүзілік федерациясы қай елде орналасқан?
A. Солтүстік Кореяда
B. Оңтүстік Кореяда
C. Қытайда
D. Жапонияда
3. «Футбол» сөзінің қай тілден енгенін табыңдар.
A. орыс тілінен
B. ағылшын тілінен
C. неміс тілінен
D. француз тілінен
4. Футболдың әр командасында қанша ойыншыдан болады?
A. 10 ойыншы
B. 11 ойыншы
C. 12 ойыншы
D. 13 ойыншы
5. «Шахмат» сөзіндегі «шах» сөзінің мағынасын табындар.
A. уәзір
B. хан
C. әскер
D. ат
6. Шахмат ойыны бойынша халықаралық жарыстар қай ғасырдан бастап
өткізіле бастаған?
A. XV ғ.
B. XVII ғ.
С. XVIII ғ.
D. XIX ғ.
7. Берілген сөйлемді керекті сөзбен толықтырыңдар. Мен ертеңгілік...
шұғылданамын.
А. аспен
8. ұйқымен
C. жаттығумен
D. сабақпен
8. Ұлттық спорттың түріне жатпайтынын табыңдар.
A. күрес
B. тоғызқұмалақ
С. көкпар
D. шахмат
9. Шахмат Үндістанда нешінші ғасырдан бастап ойнала бастаған?
A. 6-ғасырдан бастап
B. 10-ғасырдан бастап
C. 11-ғасырдан бастап
D. 12-ғасырдан бастап
10. Спорт түріне жатпайтын қатарды табыңдар.
A. жүгіру
B. жаттығу жасау
C. ойлану
D. арқан тарту

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

XVI МОДУЛЬ

Лексикалық тақырыбы: Қазақстанның белгілі спортшылары

|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Лексикалық тақырып |45 минут |
| | |Бекіту. «Спорт» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Спорт түрлері» Жаттығуларды орындау |45 |
| | | |минут |
| |3-сабақ |«Сіз спорттың қай түрін ұнатасыз?» |45 минут |
| | |Сызбамен жұмыс | |
| |4-сабақ |«Азиада-2011» Деңгейлік |45 минут |
| | |тапсырмалармен жұмыс Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |5-сабақ |«Қазақстанның белгілі спортшылары» |45 минут |
| | |сұхбатымен жұмыс Жаттығулармен жұмыс | |
| |6-сабақ |«Спорт - денсаулық кепілі» |45 минут |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Сұхбатпен жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |7-сабақ |«Ұлттық спорт түрлері» Сұхбатпен жұмыс|45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Қорытынды |8-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлім
1-сабақ
Спорт
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген сұрақтарға жазбаша түрде жауап жазу.
Үлгі: Сізге спорт ұнай ма? - Маған спорт ұнайды.
2. 2-тапсырма. Сөздерді тіркестіріп, сөйлем құраңдар.
3. 3-тапсырма. Сөйлемдерді құрау.
1. Тейквондомен шұғылдану үшін, жабдықталған орынның қажеті жоқ.
2. Шұғылданушы бос уақытында тейквондоның әрбір техникасын жетілдіре
алады.
4. 4-тапсырма. Берілген сөйлемдерден ортақ етістің мәнін білдіріп
тұрған етістіктерге талдау жасау.
Үлгі: айтысты - айт - түбір, -ыс - ортақ етіс жұрна-ғы, -ты - жіктік
жалғауы.
5. 5-тапсырма. Берілген тақырыптар төңірегінде ой қозғап, мақал-
мәтелдер айту.
6. 6-тапсырма. Суретте не бейнеленген? Суреттегі спорттың маңыздылығы
туралы айтып беру. Коньки тепкендері туралы әңгімелесу.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ
Спорт түрлері
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген мәтінді оқу.
2. 2-тапсырма. Тірек сызба бойынша мына аталған спорт түрлеріне
қысқаша сипаттама беру.
3. 4-тапсырма. Сөйлемдерді дұрыс құрау.
Жауап үлгісі:
1. Біздің мектепте спорттық жарыс өтті.
2. Оған барлық оқушылар қатысты.
3. Футболдан біздің сыныптастарымыз барлық команданы жеңді.
4. Қыздарымыз баскетболдан бірінші орын жеңіп алды.
5. Сынып жетекшіміз жарысқа қатысқан командаларға алғысын білдірді.
4. 3-тапсырма. Берілген анықтамаларды спорт түрлерімен сәйкестендіру.
5. 5-тапсырма. Дене шынықтыру сабағында қандай спорт түрлерімен
айналысасыңдар? Берілген суреттерге қарап әңгіме құрау.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

3-сабақ
Сіз спорттың қай түрін ұнатасыз?
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген диалогті толықтырып, өзара сөйлесу.
2. 2-тапсырма. Берілген спорт түрлерін жазғы, қысқы ойын түрлеріне
қарай екі бағанға жазып шығу.
3. 3-тапсырма. Берілген тіркесті сөздерді қатыстырып, спорт түрлері
жөнінде сөйлемдер құрау.
Үлгі: Біздің сыныптан жарысқа жиырма бес оқушы қатысты.
4. 4-тапсырма. Берілген сөйлемдерді аяқтау.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Отбасы мүшелері қандай спорт түрлерімен
шұғылданатынын әңгімелеп айтып беру.

4-сабақ
Азиада-2011
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген мәтінді оқып, Азиада туралы мәліметтер бойынша
үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Сөздік
ұйымдастырылды - организован
ашылу салтанаты - торжественное открытие
мәдениеттанушылар - культуроведы
зор қуаныш - много радости
шаттық - восторженность
Қазақстан құрамасы - сборная Казахстана
2. 2-тапсырма. Берілген ойды мағынасына қарай аяқтау.
3. 3-тапсырма. Берілген диалогті сұрақ қою арқылы толықтыру.
4. 4-тапсырма. Азиадада болған спорттық ойындардың қайсысымен таныс
екендерін айту. Таныс спорт түрі туралы әңгімелеп беру.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Таныс емес спорт терминдерінің
мағынасын сөздіктің көмегімен анықтау.

5-сабақ
Қазақстанның белгілі спортшылары
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген мәтінді оқып, спортшының Қазақстан спортына
қосқан үлесі туралы айту.
2. 2-тапсырма. Берілген сөйлемдердегі ойды аяқтау. Қазақстанның бокс
бойынша еңбек сіңірген спорт шебері Серік Қонақбаевтың өмірі туралы мәлімет
алу.
3. 3-тапсырма. Берілген мәтіндегі бос орындарды толықтырып, спортшы
туралы мәліметті оқып шығу.
4. 4-тапсырма. Суретте берілген спортшылар туралы не білесіңдер? Өз
ойларын ортаға салу.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Қазақстан спортшыларының қайсысы
ұнайтындығы туралы айтып беру.

6-сабақ
Спорт - денсаулық кепілі
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді оқып, үш деңгейлі тапсырмалар орындау.
Сөздік
мықты - крепкий
шыдамды - терпеливый
бекер айтпаған - не зря сказано
қабілеті - способность
жеңіл - легкий
ауыр - тяжелый
ұзын - длинный
қысқа - короткий
ұлы ойшыл - великий мыслитель
2. 2-тапсырма. Үлгі бойынша сан есімдерді сөзбен жазып, реттік сан
есімнің жасалу жолына назар аудару.
3. 3-тапсырма. Керекті қосымшаны қою. Жауап үлгісі:
Оқушылар футболдан кейін жақсы көңіл күймен тарасты. Балалар сабаққа
дейін бассейнге барды. Берік шахматтан бірінші орын алды. Волейболдан ұлдар
командасы жеңіске жетті. Мектепте спорттық қызу ойындар өткізілді.
4. 4-тапсырма. Берілген сөйлемдер негізінде мәтін құрап, ат қою.
1. Маған қысқы спорт түрлері ұнайды.
2. Мен еркін күреспен және жүзумен айналысамын.
3. Қазақстанның спортшыларының ішінде чемпиондар көп.
4. Қазақстанда бәйге, қыз қуу секілді спорт түрлері кең таралған.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

7-сабақ
Ұлттық спорт түрлері
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген диалог бойынша сөйлесу. Диалог бойынша
сұрақтарға жауап беру.
1. Қасен ұлттық спорт ойындарын ұната ма?
2. Қандай спорттық ойын түрлері аталды?
3. Қасен ұлттық спорт түрлерін қандай тойда көп көргенін айтты?
4. Мектепте қандай ұлттық ойындар ойналып жүр?
2. 2-тапсырма. Берілген мәтінді оқып шығып, үш деңгейлі тапсырмаларды
орындау.
3. 3-тапсырма. Берілген жаңылтпаштарды жаттап алу.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

8-сабақ
Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Тіркескен сан есімді табыңдар.
A. сөз таптары
B. ала жаздай
C. келе жатыр
D. жиырма бес
2. Дұрыс жазылған реттік сан есімді табыңдар.
A. Біз ІІ-орын алдық.
B. Ол 2000-жылы туды.
C. Біз 6-қатарда отырамыз.
D. Романның ІІІ-томын оқыдым.
3. Берілген сөйлемдегі етіс түрін табыңдар. Бапкерлер ақылдасты.
A. өздік етіс
B. өзгелік етіс
C. ырықсыз етіс
D. ортақ етіс
4. Спорт түрлерінің қайсысы қысқы ойындарға жатпайды?
A. шаңғы тебу
B. велоспорт
C. мәнерлеп сырғанау
D. коньки тебу
5. 2011 жылғы Азиада ойындарында Қазақстан құрамасы қанша алтын медаль
жеңіп алды?
A. 32 алтын медаль
B. 33 алтын медаль
C. 34 алтын медаль
D. 35 алтын медаль
6. Азиадада қысқы спорттық ойындардың қанша түрі қамтылды?
A. 8 түрі
B. 9 түрі
C. 10 түрі
D. 11 түрі
7. Азиададағы 69 медальдың қаншасы Алматыда өтетін спорт түрлеріне
арналды?
А. 42 медаль
В. 43 медаль
C. 44 медаль
D. 45 медаль
8. Қазақстан спортшылары ішінен тұңғыш олимпиада чемпионын табыңдар.
A. Бақтияр Артаев
B. Жақсылық Үшкемпіров
C. Серік Қонақбаев
D. Бекзат Саттарханов
9. Ұлы ойшыл Ибн Сина денсаулықты сақтау үшін қанша спорт түрімен
айналысу керектігін айтты?
A. 5-6 түрімен
B. 10 түрімен
C. 20 түрімен
D. 33 түрімен
10.Ұлттық спорт түріне жатпайтынын табыңдар.
A. көкпар
B. қыз қуу
C. шаңғы тебу
D. арқан тарту

II. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

XVII МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Денсаулық - зор байлық
Грамматикалық тақырыбы: Қос сөздер. Топтау сан есімдер. Демеулік
шылаулар

|Бөлімі |Сабақ саны|Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру |45 |
| | |Грамматикалық тақырып |минут |
| | |Лексикалық тақырып | |
| | |Бекіту. «Денсаулық» | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Ұйқының пайдасы» Жаттығуларды |45 минут |
| | |орындау | |
| |3-сабақ |«Тісті күту» |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |4-сабақ |«Тіл дамыту» Жаттығуларды орындау |45 минут |
| |5-сабақ |«Жаны саудың - тәні сау» сұхбатымен |45 |
| | |жұмыс |минут |
| | |Жаттығулармен жұмыс | |
| |6-сабақ |«Емханада» Сұхбатпен жұмыс |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |7-сабақ |«Салауатты өмір салты» |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Қорытынды |8-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлім
1-сабақ Денсаулық
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Грамматикалық тақырыпты түсіндіру.
[pic]

[pic]

[pic]

|1. Қос сөздер дегеніміз сөздердің қосарланып немесе қайталанып |
|айтылуынан жасалған сөздер. |
|Қос сөздің екі түрі бар: |
|1) Қайталама қос сөздер - айта-айта, өз-өзінен, үйден-үйге, т.б. |
|2) Қосарлама қос сөздер - бала-шаға, қысы-жазы, киім-кешек, т.б. |
|2. Топтау сан есімдері заттың санын топтан көрсетеді. Қаншадан? нешеден?|
|деген сұрақтарға жауап береді. |
|Мысалы: екеуден, он-оннан, т.б. |
|Топтау сан есімдері шығыс септігі жалғауы арқылы жасалады. |
|3. Демеулік шылаулар сөздерді байланыстырмайды. Тек езі тіркескен сөзге |
|қосымша мағына береді. |
|Демеулік шылаулардың түрлері: |
|1) сұраулық - ма, ме, ба, бе, па, пе, ше; |
|2) күшейткіш - -ақ, -ау, -ай, да, де, та, те; |
|3) болжалды - -мыс, -міс, -ay, кейде; |
|4) болымсыздық - түгіл, тұрсын, тұрмақ; |
|5) шектік - ғана, тек, кейде; |
|6) нақтылау - -ды, -ді, -ты, -ті, ғой. |
|Мысалы: Сен демалдың ба? Биыл да мен ауылға барып демаламын. Мен |
|айттым-ақ, бірақ ол мені тыңдамады. Сен түгіл мен де бармадым. Мен |
|ауылға кеше ғана келдім. Ол менің атам ғой. |

V. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мақал-мәтелдермен танысып, мағынасын анықтау. Осы
мақалдарды пайдалана отырып, сөйлемдер құрау.
2. 2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, ат қою. Төменде берілген
сұрақтарға жауап беру.
Сөздік
асыл - драгоценный
тіпті - даже
көңіл бөлу - обращать внимание
қор - запас
салауатты өмір салты - здоровый образ жизни
қалыптастыру - формировать
айналысу - заниматься
зиянды әрекет - вредные привычки
шара - мероприятие
Сұрақтар:
1. Денсаулық деген не?
2. Денсаулық жақсы болу үшін не істеу керек?
3. Әр адам нені қалыптастыру керек?
4. Салауатты өмір салтын қалыптастыру дегенді қалай түсінесіңдер?
5. Денсаулыққа байланысты қандай мақал-мәтелдерді білесіңдер?
3. 3-тапсырма. Сөйлемдерді толықтырып жазу.
VI. Сабақты қорытындылау.
VII. Үй тапсырмасы. Қайталау. 4-тапсырма. Достарымен денсаулықты
сақтау туралы әңгімелесу.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ
Ұйқының пайдасы
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 2-тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Сөздік
әдеттену - привыкать
тынығады - отдыхает
ынтасы артады - появляется желание
аурулардан - от болезней
ересек - взрослый (-ая)
желдеткіш - форточка
2. 3-тапсырма. Берілген тірек сөздер бойынша мәтін құрап жазу.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

3-сабақ
Тісті күту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген сұрақтарға жауап беру.
1) Қос сөз деген не?
2) Қос сөздің қандай түрлері бар? Мысал келтіріңдер.
3) Топтау сан есімдер қандай сұраққа жауап береді? Мысал келтіріңдер.
2. 2-тапсырма. Берілген сөздерден сөз тіркестерін және сөйлемдер
құрау.
3. 3-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, тістерін қалай күтетіндері туралы
әңгімелеп беру. Демеулік шылауларды тауып, түрін ажырату.
4. 4-тапсырма. Мақалды оқып, түсіндіру. Осы мақалды қатыстырып, диалог
құрастыру.
Тісі ауырғанның көңілін сұрамайды.
(У страдающего от зубной боли про здоровье не спрашивают.)
5. 5-тапсырма. Сұрақтарға жазбаша жауап беру. 1) Сен сағат нешеде
тұрасың?
2) Беті-қолыңды немен жуасың?
3) Тісіңді немен тазартасың?
4) Сен таңертең қайда барасың?
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

4-сабақ
Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мысалды түсініп, рөлге бөліп оқу. Адам өміріндегі судың
маңыздылығы қандай? Өз пікірлерін білдіру.
Сөздік
қолжуғыш - умывальник
сүлгі - полотенце
надан - невежа
ашулану - разозлиться
қақпақ - крышка
ісіп-кеуіп - здесь: важничать
жуыну - умываться
сабын - мыло
қарап жата алмады - не смог молча лежать, не сдержался
кір - грязь
айтыс - здесь: спор
қалу - отстать
жеңілу - быть побежденным
жолаған жоқ - не подходил
таусылу - закончиться
2. 2-тапсырма. Үлгі бойынша мәтіндегі қарамен жазылған сөздерден қос
сөздерді бір бағанға, демеулік шылауларды екінші бағанға жазып, түрлерін
ажырату.
Үлгі: беті-қолын - қосарлама қос сөз.
3. 3-тапсырма. Диалогті толықтырып, өзара сөйлесу.
4. 4-тапсырма. Берілген тірек сөздер бойынша адамның денсаулығына
судың маңыздылығы туралы мәтін құрап жазу. Мәтінге қос сөз, демеулік
шылауларды пайдалану.
Жуыну, су, сабын, таза, кір, қол, дене, бас, күнде, бірнеше рет,
мықты, жақсы, тазарту, пайдалы, күту, дұрыстап.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

5-сабақ
Жаны саудың — тәні сау
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Сөйлемдерді жазып, мағыналарын түсіндіру.
1. Жаны саудың - тәні сау.
2. Спорт - денсаулық кепілі.
3. Ұйқы тынықтырады, жұмыс шынықтырады.
2. 2-тапсырма. Төменде берілген қос сөздердің мағыналарын анықтап,
олардың қалай жасалғанын айту. Денсаулық тақырыбына осы сөздерден бірнеше
сөйлем құрау.
3. 3-тапсырма. Үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

6-сабақ
Емханада
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, мазмұның айту.
Сөздік жұмысы.
емхана - поликлиника ауыру - болеть
барлық - все
мән бермеу - не обращать внимание
өкіну - сожалеть
дәрігер - врач
тұрмыстық жағдай - бытовые условия
экологиялық қолайсыздық - экологические неудобства
сарапшылар - эксперты
дерек - факт
өмір салты - образ жизни
қоршаған орта - окружающая среда
2. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру.
1. Денсаулыққа кері әсер ететін жағдайларды атандар.
2. Дүниежүзілік деректер адам денсаулығының қанша пайызы өмір салтына
қатысты деп көрсетіп отыр?
3. Экологиялық қолайсыздықтарға нені жатқызуға болады?
4. Адам науқастанса, кімнен көмек сұрайды?
3. 2-тапсырма. Диалогті кезекпен оқу және төмендегі сұрақтарға жауап
беру. Сұхбат бойынша сұрақтарға жауап беру.
1. Атаның қай жері ауырады?
2. Жөтелі, тұмауы бар ма?
3. Тамағы қызарып тұр ма?
4. Ата немен ауырған?
5. Денсаулықты неге сақтау керек?
4. 3-тапсырма. Берілген сөздер мен сөз тіркестерінен сөйлем құрау.
5. 4-тапсырма. Емханада сырқатына байланысты кімге баратыны туралы
сөйлемді толықтыру.
6. 6-тапсырма. Берілген суретке қарап, ауруханадағы науқастың көңілін
сұрау туралы әңгімелеп беру.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау. 5-тапсырма.

7-сабақ
Салауатты өмір салты
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген мәтіндегі салауатты өмір салты туралы өз
ойларын айту.
Сөздік
салауатты өмір салты - здоровый образ жизни
серуен - прогулка
таза ауа - чистый воздух
еңбек демалысы - отпуск
жат әдеттер - вредные привычки
2. 2-тапсырма. Мәтін бойынша сөйлемдерді толықтыру.
3. 3-тапсырма. Берілген тірек сызбаны толықтырып, салауатты өмір салты
туралы әңгімелеу. Салауатты өмір салтын қалыптастыратын, оған зиянын
тигізетін әсер етуші факторларды атау. Өз ойларын айту.
4. 4-тапсырма. Сөйлемдерді керекті демеулік шылаулармен толықтыру.
Қажетті ақпараттарды есте сақтау.
5. 5-тапсырма. Берілген кесте бойынша «Дәрумендер –денсаулығымыздың
дәнекері» атты тақырыпқа әңгімелесу.
|Дәрумен аты |Кездесетін жері |
|А |Бауырда, сүтте, балықтың уылдырығында, жұмыртқада, қызыл, |
| |сары жемістерде кездеседі. |
|В |Күріште, ашытқыда, бидай, картоп, бауырда, сүтте, етте, |
| |жұмыртқа, салаттарда кездеседі. |
|С |Көкөністерде, жемістерде, сүтте, бүйректе кездеседі. |
|D |Балық майында, бауырда, бүйректе, жұмыртқа сарысында, |
| |сүтте, сары майда кездеседі. |
|E |Көкөністе, астық дәндерінде, сүтте, өсімдік майында, |
| |жұмыртқада кездеседі. |

V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

8-сабақ
Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Қосарлама қос сөзді табындар.
A. үйден-үйге
B. бала-шаға
C. бас-басына
D. өзді-өзіне
2. 4-8 жастағы балалар күніне қанша сағат ұйықтау қажет?
A. 7-8 сағат
B. 9-10 сағат
C. 10-11 сағат
D. 12-13 сағат
3. Болымсыздық демеулікті табыңдар.
A. ғана
B. кейде
C. түгіл
D. -мыс
4. Берілген сөйлемді аяқтаңдар. Тісті күтпесе....
A. жақсарады
B. тазарады
C. бұзылады
D. жұмсарады
5. Берілген сөйлемдегі сан есімнің мағыналық түрін табындар. Тіркеу
бөлімінде екі-екіден кезекке тұрдық.
A. есептік сан есім
B. жинақтық сан есім
C. топтау сан есім
D. реттік сан есім
6. Құлағың ауырса, қай дәрігерге барасың?
A. кардиологқа
B. лорға
C. окулистке
D. терапевтке
7. ІІ жақта жіктеліп тұрған қатарды табыңдар.
А. Біз дәрігерміз.
В. Мен дәрігермін.
C. Сен дәрігерсің.
D. Олар дәрігер.
8. Берілген қатардан бір сыңары мағынасыз қос сөзді табыңдар.
A. сап-сары
B. үйден-үйге
C. қыз-келіншек
D. бала-шаға
9. Емханада тіркеу бөлімінен кейін бірінші қай дәрігерге жолығасыз?
A. кардиологқа
B. лорға
C. окулиске
D. терапевтке
10. Салауатты өмір салтына жатпайтынын табыңдар.
A. көп ұйықтау
B. таза ауада жүру
C. спорт
D. дұрыс тамақтану

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

XVIII МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Денсаулықты сақтау
|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Лексикалық тақырып|45 минут |
| | |Бекіту. «Саулық - байлық негізі»| |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Дәрігерлік қызмет көрсету» |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |3-сабақ |«Таза ауа» |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |4-сабақ |«Адамға пайдалы заттар» |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Қорытынды |5-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлім
1-сабақ
Саулық - байлық негізі
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мақал-мәтелдердің мағынасын түсіндіру. Жаттап алу.
2. 2-тапсырма. Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Сөздік
қарапайым - простой(-ая)
тілек - просьба
жалаң аяқ - босиком
жұту - здесь: вдыхать
жасыру - скрывать
3. 3-тапсырма. Сөздердің арасынан тіркесті сөздерді табу. Сол
сөздерден сөйлемдер құрау.
4. 4-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
1) Қос сөз деген не? Мысалдарын келтіріңдер.
2) Топтау сан есімнің басқа түрлерінен айырмашылығы қандай?
3) Демеулік шылауларды атаңдар.
4) Тіркесті сөздердің емлесі туралы не білесіңдер?
5) Денсаулық тақырыбына мақал-мәтелдерді мысалға келтіріңдер.
6) Табиғаттың адамға қандай әсері тиеді?
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ
Дәрігерлік қызмет көрсету
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Бір диалогті таңдап алып, сөйлесу.
2. 2-тапсырма. Сұхбатты оқып, өздері сондай сұхбат құрау.
3. 3-тапсырма. Сөйлемдер бойынша сұрақтар құрастыру.
4. 4-тапсырма. «Ас қадірін тоқ білмес, ауру қадірін сау білмес»
мақалын түсіндіру.
5. 5-тапсырма. Денсаулық жақсы болу үшін не істеу керек екені туралы
пікірлесу.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

3-сабақ
Таза ауа
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Таза ауаның адам денсаулығына пайдасы туралы
сөйлемдерді әрі қарай жалғастырып жазу.
2. 2-тапсырма. «Үзіндіде берілген орман ішінің ауасы қалай
бейнеленген?», «Біздің денсаулығымызға оның қандай пайдасы бар деп
ойлайсыңдар?» деген сұрақтарға жауап беру.
3. 3-тапсырма. Табиғаттың адамға беретін пайдасы туралы төмендегі
тақырыптың біреуін таңдап алып, шағын шығарма жазу.
1) Қандай тамаша табиғат!
2) Мына жерде тынысың кеңейеді екен!
3) Табиғат аясында жүргенге не жетсін!
4) Қандай кеңшілік десеңші!
4. 4-тапсырма. Мақал-мәтелдерді түсіндіру.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

4-сабақ
Адамға пайдалы заттар
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, көшіріп жазу.
2. 2-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
3. 3-тапсырма. Адам ағзасына пайдалы заттар туралы әңгімелеу.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

5-сабақ
Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Берілген сөйлемдегі сан есімнің түрін табыңдар. Біз бүгін емханада
екі-екіден кезекке тұрдық.
A. есептік сан есім
B. жинақтық сан есім
C. болжалдық сан есім
D. топтау сан есім
2. Берілген сөйлемді мағынасына қарай аяқтаңдар. Мен дәріханадан
дәрі....
A. іштім
B. жедім
C. алдым
D. көрдім
3. Берілген сөйлемді аяқтаңдар. Табиғат қандай... !
A. тамаша
B. табиғат
C. ыстық
D. салқын
4. Дәрумендер алманың қай бөлігінде болады?
A. жапырағына
B. сабағында
C. ортасында
D. қабығында
5. Қара ерік Қазақстанда қай айларда өседі?
A. тамыз, қыркүйекте
B. маусым, шілдеде
C. мамыр, маусымда
D. қыркүйек, қазанда
6. Берілген сөйлемді аяқтаңдар. Денсаулық жақсы болу үшін... керек.
A. дәрігер
B. үй
C. таза ауа
D. сабақ оқу
7. Берілген сөйлемді аяқтаңдар. Орманның ауасы... !
А. қызық
В. салқын
C. керемет
D. ылғал
8. Республикамызда өріктің қанша түрі өседі?
A. екі түрі
B. үш түрі
C. жеті түрі
D. бес түрі
9. Қара өрік қай жерлерде өседі?
A. таулы жерлерде
B. орманда, бұталардың арасында
C. суда
D. таза ауада
10. Көп нүктенің орнына керекті қос сөзді қойыңдар. Біз... жудық.
A. бет-аузымызды
B. киім-кешегін
C. көйлек-көншегімді
D. аяқ-қолыңды
ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

XIX МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Қазақ тілі - мемлекеттік тіл
Грамматикалық тақырыбы: Ауыспалы осы шақ. Сан есім түрлері.
Тұйық етістіктің емлесі
|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру |45 |
| | |Грамматикалық тақырып |минут |
| | |Лексикалық тақырып | |
| | |Бекіту. Қ. Қайымовтың | |
| | |«Ана тілім - әнім» өлеңі | |
| | |Сұхбатпен жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Мемлекеттік тіл» мәтінімен жұмыс |45 минут |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Жаттығуларды| |
| | |орындау | |
| |3-сабақ |Тіл дамыту |45 минут |
| | |Диалог бойынша жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |4-сабақ |«Сөздіктің түрлері» кестесі |45 |
| | |бойынша жұмыс Диалог бойынша жұмыс|минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Қорытынды |5-сабақ |1. Тест |45 |
| | |2. Бақылау сұрақтары |минут |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ
Ана тілім
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Грамматикалық тақырыпты тірек сызба
негізінде түсіндіру.
Ауыспалы осы шақ
[pic]
Сан есім түрлері
[pic]
[pic]
|1. Осы шақ сөйлеп тұрған кездегі іс-әрекетті білдіреді. Ауыспалы осы шақ |
|күнделікті дағдылы болып жатқан іс-қимылды білдіреді. |
|2. Сан есім заттың, санын, ретін білдіреді. Қанша? неше? нешінші? деген |
|сұрақтарға жауап береді. Мысалы: |
|Мен жетінші (нешінші?) сыныпта оқимын. |
|1) Есептік сан есім заттың нақты санын білдіреді: (қанша? неше?) жеті. |
|2) Реттік сан есім заттың ретін білдіреді: (нешінші?) жетінші. |
|3) Жинақтық сан есім жинақталған санды білдіреді: (нешеу?) жетеу. |
|4) Болжалдық сан есім заттың санын шамамен болжамдап көрсетеді: (қанша? |
|неше? қай шамалы?) жетідей. |
|5) Топтау сан есім заттың санын топтан көрсетеді: (нешеден?) жетіден. |
|6) Бөлшектік сан есім заттың бөлшектік санын білдіреді: (қанша? неше?) жеті |
|жарым. |
|3. Тұйық етістік -у жұрнағы арқылы жасалады. Дауыссыз қатаң п, к, қ |
|дыбыстарына аяқталған етістікке у дыбысы жалғанса, қатаң дауыссыздар ұяң б, |
|г, ғ дауыссыздарға айналады. Мысалы: жап - жабу, жақ - жағу, төк - төгу. |
|Егер у дыбысынан аяқталатын сөзге жалғанса, екі у дыбысы қатар жазылады. |
|Мысалы: жу - жуу. Ы, і дыбысынан аяқталатын етістіктерге |
|у дыбысы жалғанса, ы, і дыбыстары түсіп қалады. |
|Мысалы: оқы - оқу. |

V. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Қ. Қайымовтың өлеңін түсініп оқып, жаттау.
2. 2-талсырма. Диалоги оқып, өзара жалғастырып сөйлесу.
3. 3-тапсырма. «Ана тілі» мәтінін түсініп оқып, жазбаша мазмұндау.
VI. Сабақты қорытындылау.
VII. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Айтылуы бір, жазылуы бөлек сөздерді
тауып, мағынасын анықтау. Көшіріп жазу.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ
Мемлекеттік тіл
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, мазмұның айтып беру.
2. 3-тапсырма. Өлеңді түсініп оқып, «жүз» деген сөзді қандай сөз
таптарына жатқызуға болатынын анықтау. Сұрақтарын қою.
3. 4-тапсырма. Үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

3-сабақ
Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
2. 2-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті септік жалғауларын жазу. Сан
есімдерге үлгі бойынша сипаттама беру. Осы сөйлемдердің сұрақтарын
дайындау.
Жауап үлгісі:
1. Конституцияда «Қазақстанда мемлекеттік тіл - қазақ тілі» делінген.
2. 1989 жылы 22 қыркүйекте «Қазақстан Республикасының Тіл туралы» Заңы
қабылданды.
3. Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» Заңы 1997 жылы 11 шілдеде
екінші рет қабылданды.
4. «Тіл туралы» Заңда 27 бап қамтылған, ол алты тараудан тұрады.
Үлгі: бір мың тоғыз жүз сексен тоғызыншы - нешінші?, реттік сан есім.
3. 4-тапсырма. «Қазақ тілі сабағында» мәтінін әңгімелеу.
4. 5-тапсырма. Берілген сөздер мен сөз тіркестерін пайдалана отырып,
етістіктер мен сан есімдерді қатыстырып «Қазақ тілі сабағында» деген
тақырыпқа диалог құрастыру.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 3-тапсырма. Сөйлемдерді түсініп жазу, сан есімнің
түрлерін анықтау.

4-сабақ
Сөздіктердің түрлері
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Өлеңді жаттау. Сан есімдердің түрін ажырату.
2. 2-тапсырма. Кесте бойынша әңгіме құрау.
3. 3-тапсырма. Диалогті толықтырып, өзара сөйлесу.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Фразеологиялық сөздікті пайдалана
отырып, берілген тұрақты сөз тіркестерінің мағыналарын анықтау.

5-сабақ
Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Сан есім неше мағыналық түрге бөлінеді?
A. 4
B. 5
C. 6
D. 7
2. Тілді ұмытып қалмау үшін не істеу керек?
A. ұлттық киім қию керек
B. мектепте қазақша сөйлеу керек
C. үйде қазақша сөйлеу керек
D. көшеде қазақша сөйлесу керек
3. Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» Заңы қашан қабылданды?
A. 1989 жылы 22 қыркүйекте
B. 1990 жылы 23 қыркүйекте
C. 1991 жылы 24 қыркүйекте
D. 1992 жылы 25 қыркүйекте
4. Сөздердің дұрыс жазылуын қарастыратын сөздікті атаңдар.
A. Фразеологиялық сөздік
B. Орфографиялық сөздік
C. Түсіндірме сөздігі
D. Аударма сөздігі
5. Осы шақ нешеге бөлінеді?
A. 2
B. 3
C. 4
D. 5
6. Ауыспалы осы шақта тұрған қатарды табыңдар.
A. Біз жиі ауылға баратын едік.
B. Біз күнде сабаққа барамыз.
C. Біз сабаққа келе жатырмыз.
D. Ертең ауылға баратын едік.
7. Дұрыс жазылған реттік сан есімді табыңдар.
А. Шығарманың ІІ - томы.
В. 7 сыныпта оқимын.
C. 5-қатарда отырдық.
D. ХХІ-ғасыр.
8. Берілген қатардан сан есімді тіркесті табыңдар.
A. Асанның жүзі
B. жүз қой
C. суға жүз
D. жүзіне қара
9. Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» Заңы қанша тараудан тұрады?
A. алты
B. жеті
C. он
D. он бес
10.Емлеге сай жазылған тұйық етістікті табыңдар.
А. тойу
B. жуыу
C. жию
D. оқыу
II. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

XX МОДУЛЬ

Лексикалық тақырыбы: Қазақ тілін үйренеміз

|Бөлімі |Сабақ саны |Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Лексикалық тақырып |45 минут |
| | |Бекіту. «Ертегі әлемінде» мәтіні | |
| | |Деңгейлік тапсырмалар | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Сөйлесу |2-сабақ |Тіл дамыту |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау Мазмұндама | |
| | |жазу | |
| |3-сабақ |«Туған тілде сыры терең жаным |45 минут |
| | |бар» атты Б. Әділовтің өлеңін оқу| |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Тіл туралы | |
| | |мақал-мәтелдер | |
| |4-сабақ |Қазақ тілін үйренейік |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |5-сабақ |«Тіл мен Әліппе» Деңгейлік |45 минут |
| | |тапсырмалар Сұхбатпен жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| | |М. Жұмабаевтың өлеңін жатқа оқу | |
|Қорытынды |6-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ
Ертегі әлемінде
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Е. Өтетілеуовтің өлеңін жаттау.
2.2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Б. Әділовтің ертегісінен үзіндіге ат қою.
3. Деңгейлік тапсырмаларды «Жеке-топтық» оқыта үйрету ойындары арқылы
да жүргізуге болады.
Сынып 3 оқушыдан топтарға бөлінеді. Тақырып материалы бірнеше
блоктарға бөлініп, әрқайсысына үш нұсқадағы тапсырма дайындалады. Бір
сабақта әр оқушыға 4 тапсырмадан болса, жеткілікті (3 нұсқасы х4=12
тапсырма әр топқа). Жауаптары жеке парақтарда дайындалады. Тапсырмаларды
бәрі орындайды, бір-біріне көмектеседі (мұғалімнен кеңес алуға болады).
Бірінші тапсырманы орындап болған соң, команда оны үлгі бойынша тексереді,
сосын 2, 3, 4-тапсырмаларды орындайды. Әр тапсырма бағаланып, нәтиже
бағалау парағына жазылады. Сабақ соңына барлық тапсырмаларға берген
жауаптарын қорыта келіп, әр оқушыға ортақ баға қойылады.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ
Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, әңгімелеу. Етістіктерді теріп
жазып, тұйық етістік формасын жасау.
Үлгі: бітірді - бітіру (не істеу?)
2. 2-тапсырма. Б. Әділовтің ертегі-повесіндегі үзіндіні рөлге бөліп
оқу. Төменде берілген сұрақтар бойынша жұмыс істеу.
Сұрақтар:
1. Үзіндіде не туралы айтылып тұрғанын анықтаңдар.
2. Қандай жағымсыз қасиет туралы айтылып тұрғанын байқаңдар.
3. Мәтінде қандай сан есімдер қолданған?
3. 3-тапсырма. Мәтін бойынша мазмұндама жазу. Мәтінге ат қою.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

3-сабақ
Туған тілде сыры терең жаным бар...
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Д. Әділовтің өлеңін мәнерлеп оқу.
2. 2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды «Брейн-
ринг» оқыта үйрету ойыны арқылы орындау.

«Брейн-ринг» оқыта үйрету ойыны
(Жарыс ойын)
Құрал-жабдығы:
1. Нөмірлері және атқаратын рөлі жазылған жетондар.
2. Тапсырмаларға арнап алты (төрт) бөлікке бөлінген кеспелер. Сандар
жазылған кеспелер.
3. Сары («3» бағасы), жасыл («4» бағасы), қызыл («5» бағасы) түсті
фишкалар және толықтыру жасағандарға берілетін көк түсті жарты фишкалар.
4. Үстелдердің сілтемесі.
5. Ортақ қосымша парағы.
6. Үш деңгейлік тапсырмалар жазылған кеспелер: ойынның екінші
нұсқасына мұндай кеспелер түрлі түсті көк, жасыл және сары түсті қатырма
қағаздан жасалады.
7. Жауап үлгілері жазылған кеспелер.
Ойынның жүру барысы
Сынып 7(5) адамнан топтарға бөлінеді: мұнда 6(4) ойыншы және бір
жүргізуші болады. Ойынға қатысушыларға нөмір жазылған жетондар таратылады.
Әрбір топ жеке үстел басында отырады. Үстелдің үстінде үстелдің сілтемесі
және 6(4) бөлікке бөлінген кеспелер; осы карталардың үстіне тапсырма
жазылған карточкалар келесі ретпен қойылады: астында бірінші деңгей
сұрақтары (3), оның үстіне екінші деңгей сұрақтары (2), ең үстіне үшінші
деңгей сұрақтары (1). Әр бөлікке бір сұрақтан (А суретін қараңыз). Үстіңгі
сұрақтарға дайындықсыз жауап беріледі («блиц-турнир»), екінші сұрақтарға
дайындалуға 3-5 минут уақыт беріледі. Астыңғы сұрақтардың жауабы ең
күрделі, оларға 7-10 минут уақыт беріледі. Жүргізуші жайманы жаяды.
Мысалға, «2» саны түсті делік, яғни 2-нөмірлі ойыншы жауап береді. Егер
жауап толық болса, ойыншыға фишка беріледі. Егер жауап толық болмаса, онда
кез келген ойыншы оны толықтырып, жарты фишка даярланады, алайда олар әр
түрлі болуы да мүмкін, онда ойын екінші нұсқасы бойынша жүргізіледі.
[pic]

Екінші нұсқаның ерекшелігі: бөліктерге бөлінген әрбір жаймаға бір ғана
тапсырма кеспесі (онда 1-2 сұрақтан) қойылады. Бір үстелге қызыл түсті
кеспе, екіншісіне - көк, сосын сары, жасыл түсті кеспелер қойылады.
[pic]

Топ қызыл үстелдегі тапсырманы орындаған соң, көк үстелге, одан жасыл
және сары үстелдерге көшеді (Б суретін қараңыз).
Дайындалуға міндетті түрде уақыт беріледі (5-7 минут).
Командалар бір уақытта ойнайды. Бір үстел басындағы ойынның уақыты
немесе тиісті деңгей сұрақтарына жауап беру уақыты - 10-12 минут (әр
ойыншыға 1,5-2 минут есебінен). Ойын барысында әрбір ойыншы фишка алып
отырады. Солардың санына және түсіне қарай баға қойылады. Сөйтіп бір ойында
ер оқушы әр түрлі күрделілік деңгейдегі 18-24 тапсырма орындайды.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 3-тапсырма. Тіл туралы мақал-мәтелдермен танысып,
мағынасын түсіндіру.

4-сабақ
Қазақ тілін үйренейік
1. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1.1. 1-тапсырма. Ө. Ақыпбековтің «Өзгермейтін сөзін» шешу.
2. Қарамен жазылған сөздердің мағыналарын түсіндіру. Ұқсас сөздер
2. 2-тапсырма. Өлеңді жаттау.
3. 4-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, «көмек» деген сөздің мағынасын
анықтау. Адамдарға қандай көмек бергендері туралы айтып беру.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 3-тапсырма. Тұйық етістік формасында тұрған
сөздердің астын сызу. Қандай әріп туралы айтылып тұрғанын анықтау. Қандай
жалғау туралы айтылғандығын түсіндіру.

5-сабақ
Тіл мен Әліппе
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. «Тіл мен Әліппе» мәтіні бойынша үш деңгейлі
тапсырмаларды орындау.
2. 2-тапсырма. Мәтінді рөлге бөліп оқу.
3. 3-тапсырма. Мақал-мәтелдерді түсіндіріп, есте сақтау.
4. 4-тапсырма. 2-тапсырмада берілген ойынды әрі қарай жалғастыру.
(Бастапқы әріптері тек бірдей әріптен болуы керек.)
5. 5-тапсырма. «Оқымысты бала» мәтінін түсініп оқып, төменде берілген
тапсырмаларды орындау. Тапсырмалар:
1. Шағын әңгімені алдымен ауызша мазмұндап шығыңдар.
2. Әңгіме мазмұнының астарынан қандай тағылым байқадыңдар?
3. Әңгімені дәптерлеріңе жазбаша мазмұндап жазыңдар.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 6-тапсырма. М. Жұмабаевтың өлеңін түсініп, жаттау.

6-сабақ
Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Қазақ алфавитінде қанша әріп бар?
A. қырық
B. отыз жеті
C. отыз сегіз
D. қырық екі
2. Алфавиттегі сегізінші әріпті табыңдар.
A. Е
B. Б
C. Ж
D. Г
3. Б.Әділовтің ертегісіндегі алфавитте қырық әріп бар деп қыңырайған
қай дыбыс екенін табыңдар.
A. Б
B. Қ
С. Ш
D. С
4. «Өте талғампазбын, кірме сөздерде ғана кездесемін» деген әрпі бар
сөзді табыңдар.
A. ағылшын
B. емен
C. шахтёр
D. қазақ
5. Берілген нақыл сөздің авторын табыңдар. «Қарағым, оқу оқы, босқа
жүрме!»
A. А. Байтұрсынов
B. М. Дулатов
C. Ы. Алтынсарин
D. М. Жұмабаев
6. Берілген сөйлемдегі сан есімнің мағыналық түрін табыңдар. Екінші
жақта сөйлегенді ұнатамын.
A. есептік сан есім
B. реттік сан есім
C. жинақтық сан есім
D. болжалдық сан есім
7. Оңынан да, солынан да оқысаң, бір сөз мағынасын беретін сөзді
табыңдар.
А. тіл
В. халық
C. қазақ
D. меңгеру
8. Буын талғайтын еріндік төл дыбысты табыңдар.
A. Ә
B. О
C. Ө
D. У
9. Қазақ тілінде қанша төл дыбыс бар?
A. 10
B. 9
C. 12
D. 15
10. Қазақ тілінде неше дыбыс бар?
A. қырық
B. отыз жеті
C. отыз сегіз
D. қырық екі
ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

XXI МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Қазақ тілін үйренейік
|Бөлімі |Сабақ саны|Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру |45 минут |
| | |Лексикалық тақырып | |
| | |Бекіту. «Тіл білу - өнер» | |
| | |Сұхбатпен жұмыс | |
| | |Деңгейлік тапсырмалар | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Қазақ тілін үйрену жолдары» тірек |45 минут |
| | |сызбамен жұмыс істеу | |
| | |Сұхбатпен жұмыс істеу Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |3-сабақ |Тіл мәдениеті |45 минут |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |4-сабақ |«Қай тіл көп тараған?» мәтінімен |45 минут |
| | |жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |5-сабак |«Қазақ тілін өзге ұлттардың үйренуі»|45 минут |
| | |сұхбатымен жұмыс | |
| | |Жаттығу жұмыстары | |
| |6-сабақ |Тіл дамыту |45 минут |
| | |Фонетикалық талдау | |
| | |Сұрақтарға жауап беру М. Мақатаевтың| |
| | |«Үш бақытым» өлеңі | |
|Қорытынды |7-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ
Тіл білу - өнер
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген нақыл сөздерді түсініп оқып, тілдің қоғамда
қаншалықты қажеттілігін түсіндіру.
2. 2-тапсырма. Берілген диалогті оқып, өзара сөйлесу.
3. 3-тапсырма. Тақырыпқа байланысты үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Деңгейлік тапсырмаларды «Жеке-топтық» оқыта үйрету ойындары арқылы да
жүргізуге болады.
Құрал-жабдығы:
1. Бағалау парағы.
2. Үш деңгейлі тапсырмалары бар парақ.
3. Жауап үлгілері.
Жетондар.
Ойынның жүру барысы
Бұл сабақта оқушылар өз даярлық деңгейіне қарай тапсырмалар таңдай
алады. Әр оқушының алдында үш деңгейлі барлық сұрақтары бар парақтар жатады
(әр парақта 2-3 тапсырмадан).
Оқушылар деңгейді таңдайды:
• III деңгей тақырып бойынша алынған ақпаратты қолданып, жеткізе
білуді талап етеді.
• II деңгей сұрақтары бұл ақпаратты талдай білуін талап етеді.
• I деңгей (едәуір күрделі деңгей) сұрақтары шығармашылық сипаттағы
тапсырмалардан тұрады, мұнда оқушылар ақпаратты бағалап, ол туралы өз
пікірін білдіріп, оны негіздеп, дәлелдей білуі тиіс.
Жауаптар әр деңгейдің ішінде бес балдық жүйемен бағаланады.
Оқушыларға өздеріне тиісті деңгейді таңдап алуға уақыт беріледі (2-3
минут). I деңгейді таңдап алған оқушылар бөлек отырады (оларға көбірек
уақыт беріледі). Әрбір сұраққа немесе тапсырмаға дайындалу үшін оқушыларға
5-7-10 минут уақыт беріледі. Оқушылар екі-екіден отырады. II және III
деңгей тапсырмаларын таңдап алғандар бір-біріне бірінші сұрақ бойынша жауап
береді. Сосын мұғалімнен жауап үлгілерін алып, сыныптастарының жауабын
салыстырады да, бағалау парағына бір-біріне баға қояды.
Мұғалім дайындық барысында оқушыларға көмек бере алады. I деңгей
тапсырмасын алған оқушылардың жауабын мұғалім өзі тексеріп, бағалайды.
Бұдан әрі 2, 3-сұрақтардың жауаптары да осы үлгімен дайындалады.
Жұмыс аяқталған соң, II және III деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген
оқушылар әр сұраққа қойылған бағалары негізінде өз сыныптастарына бір ортақ
баға шығарып, оны да бағалау парағына енгізіп, мұғалімге өткізеді.
I деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген оқушылардың бағалау парағын
мұғалім өзі толтырады.
4. 4-тапсырма. Кесте бойынша тілдің қоғамдағы рөлін сипаттап беру.
Берілген етістіктердегі тұйық етістіктерді талдау.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Берілген сөйлемдерден сан есімнің
мағыналық түрлерін тауып, үлгі бойынша сан есімдерді цифрмен жазу.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ
Қазақ тілін үйрену жолдары
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген сызба бойынша мәтін құрау. Тіл үйрену жолдарын
таңдау.
2. 2-тапсырма. Берілген сөздерден мағынасына қарай сөйлемдер құрау.
Жауап үлгісі:
1) Қазақ тілін үйрену өте оңай.
2) Мен қазақ тілін үйрену үшін арнайы курстарға барып жүрмін.
3) Мен қазақ, орыс, ағылшын тілдерін жақсы білемін.
4) Бірнеше тіл білу де өнер.
5) Менің көп тілді меңгергім келеді.
3. 4-тапсырма. Берілген диалог бойынша өзара пікірлесу.
4. 5-тапсырма. Сөздерді жіктеу.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 3-тапсырма. Ә.Тәжібаевтың өлеңін түсініп оқып,
жаттап алу.

3-сабақ
Тіл мәдениеті
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Мәтінді оқып шығып, тіл мәдениеті жайында пікір алысу.
Мәтін бойынша үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру.
1. Тілді қадірлеу неден басталады?
2. Адам мәдениетінің алғышарты не болып табылады?
3. Тілін білмеген нені білмейді?
4. Қазақта дұрыс сөйлей білу мәдениеті деп нені атаған?
5. «Тілін білмеген - түбін білмейді» дегенді қалай түсінесіңдер?
Деңгейлік тапсырмаларды «Жеке-топтық» оқыта үйрету ойындары арқылы да
жүргізуге болады.
Сынып 3 адамнан топтарға бөлінеді. Тақырып материалы бірнеше блоктарға
бөлініп, әрқайсысына үш нұсқадағы тапсырма дайындалады. Бір сабақта әр
оқушыға 4 тапсырмадан болса, жеткілікті (3 нұсқасы х4 =12 тапсырма әр
топқа). Жауаптары жеке парақтарда дайындалады. Тапсырмаларды бері
орындайды, бір-біріне көмектеседі (мұғалімнен кеңес алуға болады). Бірінші
тапсырманы орындап болған соң, команда оны үлгі бойынша тексереді, сосын 2,
3, 4-тапсырмаларды орындайды. Әр тапсырма бағаланып, нәтиже бағалау
парағына жазылып отырылады. Сабақ соңында барлық тапсырмаларға берген
жауаптарын қорыта келіп, әр оқушыға ортақ баға қойылады.
2. 3-тапсырма. Берілген сөйлемдерді толықтырып жазу. Жауап үлгісі:
1) Халық бар жерде тіл де бар.
2) Тілімізді жоғары ұстайық.
3) Ұлттың өшуі тілдің өшуінен басталады.
4) Тілсіз ешбір ұлт - ұлт болып қалмақ емес.
5) Ұлттың ұлт болуы үшін бірінші шарт - тілі болу.
3. 4-тапсырма. Төмендегі тілге байланысты тұрақты тіркестерді
сөздіктен қарап мағынасын ашу. Тұрақты тіркестерді қолданып, сөйлем құрау.
1) Тілге келмеу.
2) Тілі байлану.
3) Тілі қышыды.
4) Тілсіз қалу.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 2-тапсырма. Берілген мәтіндегі тұйық етістіктерді
теріп жазып, септеу.

4-сабақ
Қай тіл көп тараған?
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы.
Сөздік
пікір - мнение
сөйлеушілер - говорящие
ең көп тараған - самый распространенный
2. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, төмендегі сұрақтарға жауап беру.
1. Дүние жүзінде ең көп тараған тіл қайсысы?
2. Қытай тілінің сөйлеушілерінің саны шамамен қанша?
3. Ағылшын тілінің сөйлеушілерінің саны қанша?
3. 2-тапсырма. Мәтіндегі күрделі сан есімдерді үлгі бойынша сөзбен
жазып шығу.
Үлгі: 844 миллион - сегіз жүз қырық төрт миллион.
4. 3-тапсырма. Берілген ойды мағынасына қарай аяқтау.
Жауап үлгісі:
|1. Ең көп тараған тіл... |1. қытай тілі. |
|2. Екінші қатарда... |2. ағылшын тілі тұр. |
|3. Қытай тілінде... |3. 844 миллион адам сөйлейді. |
|4. Ағылшын тілінде... |4. 437 миллион адам сөйлейді. |
|5. Бірнеше тілдерді... |5. салыстырдық. |

V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Берілген сөз тіркестерін қолданып,
сөйлем құрау. Сөйлемнің ішінен үш сөзге морфологиялық талдау жасау.

5-сабақ
Қазақ тілін өзге ұлттардың үйренуі
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген диалогті оқып, өзара сөйлесу. Екі достын,
арасындағы әңгімені талдау. Диалог бойынша сұрақтарға жауап беру.
Сұрақтарға жауап беру.
1) Денис қазақ тілінде қалай сөйлейді?
2) Өзге ұлт ретінде қазақ тілін білу керек пе?
3) Денис кімдермен қазақ тілінде сөйлеседі?
2. 2-тапсырма. Сөйлемдерді дұрыс құрау.
Жауап үлгісі:
1) Әрбір Қазақстан азаматының парызы мемлекеттік тілді меңгеру.
2) Мемлекеттік тілді барынша дамыту қазақстандықтардың қолында.
3) Қазақстанда тұратын өзге ұлттарға тілді меңгеруге көмек көрсету
қажет.
4) Қазақстанда қазақша сөйлеу керек.
3. 3-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті жалғауларды қою. Тілге
берілген анықтамаларды түсініп, жалғауларын үлгі бойынша талдау.
Үлгі: «Тіл - халықтың жаны» -тың - ілік септігінің жалғауы.
4. 4-тапсырма. Берілген сөйлемдерді аяқтау.
Жауап үлгісі:
Бүгін Астанада тілді дамытуға... арналған бағдарлама өтті.
Қазақ тілін дамыту -... біздің міндетіміз.
Өзге ұлттар да... қазақ тілін білуі тиіс.
Тілдің дамуы... халыққа байланысты.
Мемлекеттік тілді білмеу... дұрыс емес.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Сыныпта әзге ұлт өкілдері болса,
олардың қазақша сөйлеу деңгейі жөнінде сипаттама жазу.

6-сабақ
Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Төменде берілген мақал-мәтелдерді түсініп оқып, жаттап
алу. Түсініксіз сөздерді сөздіктен қарап, кейбіреуін орыс тіліне аудару.
2. 2-тапсырма. Төмендегі берілген сөздерге фонетикалық талдау жасау.
Мемлекеттік, тіл, өзге ұлт, енер, үйрену, меңгеру.
3. 3-тапсырма. Берілген нақыл сөздің мазмұның айтып, төмендегі
сұрақтарға жауап беру.
4. 4-тапсырма. Тұрақты сөз тіркестерінің мағынасын түсініп,
қолданылған сан есімдердің мағыналық түрлерін ажырату. Үлгі бойынша талдау
жүргізу.
Үлгі: Бес аспап - өнерлі, бес - есептік сан есім (қанша?).
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Төмендегі М. Мақатаевтың «Үш бақытым»
өлеңін түсініп оқып, бір шумағын жаттап алу.

7-сабақ
Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Берілген нақыл сөздің авторын табындар. «Қазақ тілі - әрі бай, әрі
көркем тіл».
A. Қ. Мырзалиев
B. А. Байтұрсынов
С. М. Әуезов
D. А. Құнанбаев
2. Пікір алысу үшін ең алдымен адамға не қажет?
A. ой
B. тіл
C. дерек
D. мәтін
3. Берілген сөйлемді мағынасына қарай аяқтаңдар. Мен қазақша жақсы....
A. көрсетемін
B. дайындаймын
C. ойланамын
D. сөйлеймін
4. Дүние жүзінде ең көп тараған тіл қайсысы?
A. ағылшын тілі
B. орыс тілі
C. қытай тілі
D. қазақ тілі
5. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі -.......Берілген
сөйлемді аяқтаңдар.
A. ағылшын тілі
B. орыс тілі
C. қытай тілі
D. қазақ тілі
6. Халық бар жерде не бар?
A. дүкен
B. үй
C. тіл
D. жұмыс
7. Буын үндестігі сақталмаған сөзді табыңдар.
А. тіл
В. халық
C. адамгершілік
D. меңгеру
8. Өздік етісте жұмсалып тұрған сөйлемді табыңдар.
A. Өзге ұлттарға қазақ тілі үйретілді.
B. Досыммен хат жазыстым.
C. Ол қазақ тілін үйренді.
D. Оған қазақ тілі үйретілді.
9. Берілген мақалда сан есім қандай септікте түр? Білімді мыңды
жығады.
A. атау септігі
B. ілік септігі
C. барыс септігі
D. табыс септігі
10. Дерек бойынша қазақ тілі қолданушылар санына байланысты нешінші
орында түр?
A. оныншы
B. елуінші
C. жетпісінші
D. сегізінші
ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

XXII МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Интернет деген не?
Грамматикалық тақырыбы: Термин сөздер
|Бөлімі |Сабақ саны|Модуль мазмұны |Уақыты |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Грамматикалық тақырып |45 минут |
| | |Лексикалық тақырып Бекіту. «Интернет | |
| | |ұғымы» Деңгейлік тапсырмалар | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Интернеттің шығу тарихынан» |45 минут |
| | |мәтінімен жұмыс | |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Жаттығуларды | |
| | |орындау | |
| |3-сабақ |«Интернет құрылысы» тақырыбына сұхбат|45 минут |
| | |құрау Жаттығу жұмыстары Деңгейлік | |
| | |тапсырмалар | |
| |4-сабақ |«Интернет қызметтер» Әңгіме құрастыру|45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау «Интернет | |
| | |дүкендері» мәтінімен жұмыс | |
| |5-сабақ |«Интернетке қосылу үшін не істеу |45 минут |
| | |керек?». Сұхбат құрастыру | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Қорытынды |6-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ
Интернет ұғымы
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Грамматикалық тақырыпты тірек сызба
негізінде түсіндіру.
[pic]

|Термин сөздер дегеніміз ғылым, техника, өндіріс және т.б. саласындағы |
|арнаулы ұғымдар. Терминдердің мағынасы тұрақты болады. Қазақ тілінде |
|терминнің екі түрлі жасалу жолы бар. |
|1. Басқа тілден енген сөздерге қазақ тілінен балама табу. Мысалы: бап, |
|әкім, жарғы, елтаңба, т.б. |
|2. Тілімізге орыс тілі арқылы келген, қазақша баламалары жоқ |
|интернационалдық терминдер. Әлемнің көптеген елдерінде бір атаумен |
|қолданылатын термин. Мысалы: фонетика, экология, карта, бизнес, т.б. |

V. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы.
Сөздік
байланыстыру - связаться
дүниежүзілік - всемирный
ауқымды - обширный
басқару - управлять
көмегімен - с помощью
қашықтан - дистанционно
торап - сеть
2. 1-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұның ашатын негізгі сөйлемдерді теріп
жазу.
3. 2-тапсырма. Мәтін бойынша сөйлемдердің дұрыстығын тексеру.
4. 3-тапсырма. Төмендегі сөздер мен сөз тіркестерінің аудармаларын
анықтау.
|Сөздер мен сөз тіркестері |Аудармалары |
|1. байланыс жасау |1. связываться |
|2. телефон желісі |2. телефонная связь |
|3. көмек |3. помощь |
|4. басқару |4. управлять |
|5. айтуға болады |5. можно сказать |

5. 4-тапсырма. Үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
VI. Сабақты қорытындылау.
VII. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. «Интернет ұғымы» мәтінінен
интернационалдық терминдерді теріп жазу. Олардың мағынасының орыс тілімен
сәйкестілігін түсіндіру.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ
Интернеттің шығу тарихынан
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1.1-тапсырма. Сұрақтар бойынша диалог құрастырып, өзара сөйлесу.
1) Интернет деген не?
2) Интернет арқылы хабарды қалай алуға болады?
3) Интернеттің мүмкіндігі қандай?
4) Интернет желісіне қалай қосылуға болады?
5) Модем дегеніміз не?
6) Интернеттің сендерге пайдасы қандай?
2. 2-тапсырма. «Интернеттің шығу тарихынан» мәтінін оқып, мазмұның
ашатын негізгі сөздер мен сөз тіркестерін теріп жазу, әңгімелеу.
3. 3-тапсырма. Үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
4. 4-тапсырма. Сөйлемдерге тиісті етістіктерді қойып жазу.
Жауап үлгісі:
1) Интернет осыдан 25 жыл бұрын АҚШ-та (пайда болған).
2) Ол әскери зерттеулерді қамтамасыз ету үшін құрылған).
3) Мамандар Интернеттің лайықты мүмкіндіктерін (бағалады).
4) Интернетті пайдаланатындардың барлығы ақпарат (іздейді).
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

3-сабақ
Интернет құрылысы
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген сұрақтарға сәйкес жауаптарын тауып, диалог
құрастыру. Өзара сөйлесу. Жауап үлгісі:
|Сұрақтар |Жауаптары |
|1. Интернет деген не? |1. Дүние жүзіндегі компьютерлер мен |
| |серверлер жиынтығы. |
|2. Интернет қандай |2. Интернет бойынша соңғы жаңалықтар |
|мүмкіндіктерді |туралы ақпарат, ауа райы туралы мәлімет |
|ұсынады? |алуға, электронды пошта арқылы |
| |хабарласуға болады. |
|3. Интернет желісіне қалай |3. Интернет желісіне қосылу үшін |
|қосылуға болады? |Компьютерде модем қажет. |
|4. Модем дегеніміз не? |4. Бұл компьютерлерге телефон желілері |
| |немесе басқа да байланыс тораптары |
| |арқылы мәліметтер алмасуға мүмкіндік |
| |беретін құрылғы. |

2. 2-тапсырма. Сөйлемдерді сын есіммен толықтыру. Жауап үлгісі:
1. Интернет негізінде (соңғы) жаңалықтар туралы мәлімет алуға болады.
2. Интернет сөзі тікелей мағынасында (халықаралық) желі дегенді
білдіреді.
3. Сөздік жұмысы.
Сөздік
тұтынушы - потребитель
түйінді машина - машина с узлами
оптикалық талшық - оптическое волокно
үзіліссіз - непрерывно, беспрерывно
уақытша - временно
сақтау - сохранять
ақпараттық - информационный
жинақтауыш - собиратель
қамтамасыз ету - обеспечивать
4. 3-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұның ашатын негізгі сөйлемдерді теріп
жазу. Жұпта әңгімелеу.
5. 4-тапсырма. Үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

4-сабақ
Интернет қызметтер
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Тірек сызба бойынша «Интернет қызметтер» атты тақырыпқа
әңгіме құрау.
2. 2-тапсырма. Сөйлемдерді жоғарыда берілген тірек сызба негізінде
толықтырып жазу.
Жауап үлгісі:
1) Интернет көптеген (қызметтер) ұсынады.
2) Ондай қызмет түріне: қонақ үйде (бөлмелерді) алдын ала алу, ұшақ
пен пойыз (билеттеріне) тапсырыс беру, (түрлі тауарларды) сатып алу және
тағы да басқа.
3) Қандай да бір қызмет түрін пайдалану үшін қажетті (сайтқа) кіру
керек.
4) Есеп айырысудың бірнеше түрі бар: қолма-қол ақшамен (есептесу),
пластикалық карточкамен (төлеу), Интернет ақшасымен (төлеу).
3.3-тапсырма. «Интернет дүкендері» мәтінінен төмендегі мәселелерді
ашатын сөйлемдерді табу. Сол сөйлемдер негізінде мәтіннің мазмұның айтып
беру.
1. Интернет дүкенінің қызметі.
2. Тауармен есептесу нұсқалары.
3. Электрондық төлемдер жүйесі.
4. Пластикалық карталар.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

5-сабақ
Интернетке қосылу үшін не істеу керек?
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. «Интернет дүкендері» тақырыбы негізінде берілген
сұрақтарды пайдалана отырып, диалог құрастыру.
2. 2-тапсырма. «Интернетке қосылу үшін не істеу керек?» мәтінін
түсініп оқып, төменде берілген сұрақтарға жауап беру. Интернационалдық
терминдерді теріп жазу.
Сұрақтар:
1) Интернет желісіне қосылу үшін нелер керек?
2) Модем деген не?
3) Провайдер деген не?
3. 3-тапсырма. Сөздердің мағыналарын анықтау.
Жауап үлгісі:
|1. Интернет - |1. бұл дүние жүзіндегі компьютерлер |
| |мен серверлер жиынтығы. |
|2. Интернет қызмет түрлері: |2. тапсырыс беру, сатып алу, т.б. |
|3. Интернет дүкені - |3. сатып алуға тапсырыстарды |
| |қабылдайтын сайт. |

V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. Қайталау.

6-сабақ
Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Көп нүктенің орнына тиісті сөзді қойыңдар. Интернет Жер шарында
орналасқан басқа компьютермен жылдам байланыстыратын... торап.
A. қалалық
B. дүниежүзілік
C. аудандық
D. аймақтық
2. Төменде берілген қатардағының қайсысы Интернет мүмкіндігіне сәйкес
келмейді?
A. түрлі тауарларды сатып алуға болады
B. тұрғын үй салуға болады
C. ұшақ, пойыз билеттеріне тапсырыс беруге болады
D. мәтіндерді аударуға болады
3. Интернет желісіне қосылу үшін компьютерге не қажет?
A. компьютерлік үстел
B. модем
C. сайт
D. телефон желісі
4. Интернет қайда пайда болды?
A. Еуропада
B. Ресейде
C. Францияда
D. АҚШ-та
5. Интернет алғаш қандай мақсатпен құрылған?
A. хабар алысу үшін
B. ұшақ, пойыз билеттеріне тапсырыс беру үшін
C. әскери зерттеулер үшін
D. мәтіндерді аудару үшін
6. Интернетті пайдаланушылар не іздейді?
A. ақпарат
B. үй
C. сайт
D. жұмыс
7. Интернет дүкеннің қызметін табыңдар.
А. әзге адамдармен танысатын сайт
В. ауа райы туралы хабар беретін сайт
C. тауарды не қызметті жарнамалайтын сайт
D. әскери қызметтер туралы хабар беретін сайт
8. Интернет дүкендерінде есептесудің ең ыңғайлы тәсілін табыңдар.
A. пластикалық карта арқылы
B. банк көмегімен
C. пошта аударымдары арқылы
D. электрондық ақша
9. Соңғы жылдары қандай есептесу жақсы дамып келеді?
A. пластикалық карта арқылы
B. банк көмегімен
C. пошта аударымдары арқылы
D. электрондық ақша
10. Ұйымдар мен жеке тұлғаларға Интернет қызметтерін ұсынатын компания
қалай аталады?
A. АҚШ қорғаныс министрлігі
B. телефон желісі
C. провайдер
D. электрондық сайт
11. Интернационалдық термин сөзді табыңдар.
A. теледидар
B. глобус
C. ғарыш
D. анықтауыш
II. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

XXIII МОДУЛЬ
Лексикалық тақырыбы: Интернет жүйесіне қосылу
|Бөлімі |Сабақ |Модуль мазмұны |Уақыты |
| |саны | | |
|Кіріспе |1-сабақ |Модульге кіру Лексикалық тақырып Бекіту.|45 минут |
| | |«Интернет» Тірек сызбамен жұмыс | |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Сөйлесу |2-сабақ |«Интернетті қолдану» Жаттығуларды |45 минут |
| | |орындау | |
| |3-сабақ |«Электронды пошта» мәтінімен жұмыс |45 минут |
| | |Деңгейлік тапсырмалар Сұхбатпен жұмыс | |
| | |Жаттығу жұмыстары Тірек сызбамен жұмыс | |
| |4-сабақ |«Интернетте жасалатын жұмыстар». Әңгіме |45 минут |
| | |құрау Жаттығуларды орындау Сұхбатпен | |
| | |жұмыс | |
| |5-сабақ |Тіл дамыту |45 минут |
| | |Жаттығуларды орындау | |
| |6-сабақ |«Ұялы телефон арқылы Интернетке шығу» |45 минут |
| | |сұхбаты бойынша жұмыс Деңгейлік | |
| | |тапсырмалар Жаттығуларды орындау | |
| |7-сабақ |«Интернет маған не үшін керек?» тірек |45 минут |
| | |сызбасы бойынша жұмыс Фонетикалық талдау| |
| | |Жаттығуларды орындау | |
|Қорытынды |8-сабақ |1. Тест |45 минут |
| | |2. Бақылау сұрақтары | |

Кіріспе бөлімі
1-сабақ
Интернет
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. Сөздік жұмысы.
Сөздік
құрамы - состав
бүкіләлемдік - всемирный
жабдықтар - оборудование
жиынтық - сводный
қамти алу - обеспечивать
пайдаланушы - пользователь
жөнелту - отправить
мүмкіндік береді - дает возможность
бет - страница
2. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, ат қою. Интернационалды
терминдерді теріп жазу.
3. 2-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
4. 3-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті жалғауларын қойын жазу.
Мәтінді әңгімелеу.
Жауап үлгісі:
Журнал - сіздің Интернетте жасаған саяхатыңыздың барысын қарап шығуға
мүмкіндік беретін жүйе. Интернет Explorer сіздің Интернетте жасаған әрбір
қадамыңызды өз бетімен тіркеп отырады. Сіздің кіріп-шыққан әрбір веб-
торапқа деген сілтемелері бар бұл жазбалар журнал қалтасында сақталып
тұрады.
5. 4-тапсырма. 1-тапсырмадағы мәліметтерді пайдаланып, тірек сызба
бойынша әңгіме құрау.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.

Сөйлесу бөлімі
2-сабақ
Интернетті қолдану
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Төменде берілген қадамдар бойынша Интернеттен Астана
қаласына баратын пойыз билетіне тапсырыс беру.
2. 3-тапсырма. Интернетпен жұмыс істеуге қатысты мәліметтерді ауызша
мазмұндап айту.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 2-тапсырма. Интернет желісінен Астана қаласы туралы
мәліметтерді табу. Ол үшін оқулықта берілген ретпен жұмыс істеу.

3-сабақ
Электронды пошта
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. «Электронды пошта» мәтінінен Интернеттегі электронды
пошта туралы мәліметтер бойынша деңгейлік тапсырмалармен жұмыс жасау.
Берілген мәтіндегі деңгейлік тапсырмаларды «Жеке-топтық» оқыта үйрету
ойыны арқылы да жүргізуге болады.
Құрал-жабдығы:
1. Бағалау парағы.
2. Үш деңгейлі тапсырмалары бар парақ.
3. Жауап үлгілері.
Жетондар.
Ойынның жүру барысы
Бұл сабақта оқушылар өз білім деңгейіне қарай тапсырмалар таңдай
алады. Әр оқушының алдында үш деңгейлі сұрақтар бар парақтар жатады (әр
парақта 2-3 тапсырмадан).
Оқушылар деңгейді таңдайды:
• III деңгей тақырып бойынша алынған ақпаратты қолданып, жеткізе
білуді талап етеді.
• II деңгей сұрақтары бұл ақпаратты талдай білуін талап етеді.
• I деңгей (едәуір күрделі деңгей) сұрақтары шығармашылық сипаттағы
тапсырмалардан тұрады, мұнда оқушылар ақпаратты бағалап, ол туралы өз
пікірін білдіріп, оны негіздеп, дәлелдей білуі тиіс.
Жауаптар әр деңгейдің ішінде бес балдық жүйемен бағаланады.
Оқушыларға өздеріне тиісті деңгейді таңдап алуға уақыт беріледі (2-3
минут). I деңгейді таңдап алған оқушылар бөлек отырады (оларға көбірек
уақыт беріледі). Әрбір сұраққа немесе тапсырмаға дайындалу үшін оқушыларға
5-7-10 минут уақыт беріледі. Оқушылар екі-екіден отырады. II және III
деңгей тапсырмаларын таңдап алғандар бір-біріне бірінші сұрақ бойынша жауап
береді. Сосын мұғалімнен жауап үлгілерін алып, сыныптастарының жауабын
салыстырады да, бағалау парағына бір-біріне баға қояды.
Мұғалім дайындық барысында оқушыларға көмек бере алады. I деңгей
тапсырмасын алған оқушылардың жауабын мұғалім өзі тексеріп, бағалайды.
Бұдан әрі 2, 3-сұрақтардың жауаптары да осы үлгімен дайындалады.
Жұмыс аяқталған соң, II және III деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген
оқушылар әр сұраққа қойылған бағалары негізінде өз сыныптастарына бір ортақ
баға шығарып, оны да бағалау парағына енгізіп, мұғалімге өткізеді.
I деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген оқушылардың бағалау парағын
мұғалім өзі толтырады.
2. 2-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу. Электронды поштаның
қолданысына назар аудару.
3. 4-тапсырма. Берілген тірек сызба негізінде электронды поштада
хаттарды әзірлеу, жөнелту және қабылдап алу мүмкіндіктерін айтып беру.
4. 3-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Электронды хабарламада достарына түрлі
смайликтермен сәнді хат әзірлеу.

4-сабақ
Интернетте жасалатын жұмыстар
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген тірек сөздерді қолданып, Интернетте жасайтын
жұмыстар түрлері туралы әңгімелеу.
2.2-тапсырма. Берілген сөйлемдерді керекті сөздермен толықтыру.
Жауап үлгісі:
Интернеттің мүмкіндігі шексіз. Талғамыңыз бен көңіл күйіңізге қарай
одан көп нәрсе табуға болады. Әлемде болып жатқан жаңалықтардан сол сәтте
хабардар болу. Кез келген тақырыпқа материалдар алуға болады. Шалғай елге
сапар шегу үшін қаламен, қонақ үймен таныса аласыз. Интернет күнделікті
тұрмыс пен жұмыстың құралына айналып отыр.
3. 3-тапсырма. Берілген диалогті оқып, өзара сөйлесу.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Берілген сұрақтарға жауап беру.
Сыныптағы достарымен өздері білетін Интернет сайттары туралы пікірлесу.

5-сабақ
Тіл дамыту
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Төменде берілген сұрақтарды пайдалана отырып,
ақпараттық - іздеу порталдар, олардың кең тараған түрлері бізге неге керек
екені туралы (айтып беріңдер) әңгімелеу.
Тірек сұрақтар:
1. Ақпараттық - іздеу порталдарының бізге қандай көмегі бар?
2. Ақпараттық - іздеу порталдарының кең тараған түрлері қандай?
3. Олар бізге қандай мүмкіндік береді?
4. Ақпараттық - іздеу порталдарынан не таба аламыз?
2. 2-тапсырма. Достарымен Интернетте жасайтын жұмыстары туралы диалог
құру арқылы сұхбаттасу.
3. 3-тапсырма. Интернетте қызықты сайттар жиі кездеседі: екі-екіден
өздері білетін Интернет сайттары туралы пікірлесу.
4. 4-тапсырма. Интернет көптеген қызмет ұсынады. Оның ішінде: қонақ
үйде бөлмелерді алдын ала алу; ұшақ, пойыз, автобус, сонымен қатар спорт
жарыстары билетіне тапсырыс беру; мәтіндерді аудару; туристік сапарға
тапсырыс беру; түрлі тауарларды сатып алу, т.б.
Өз отбасыларыңда Интернеттің қандай қызметтерін қолдандыңдар? Сол
туралы сөйлемдер құрап, жалғау түрлерін ажырату.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Өздері туралы электронды поштамен
достарына жіберетін хаттың үлгісін жазу.

6-сабақ
Ұялы телефон арқылы Интернетке шығу
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
2. 2-тапсырма. Сөйлемдерден интернационалдық терминдерді теріп жазу.
Орыс тіліне ауызша аудару.
3. 3-тапсырма. Үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.
Берілген мәтіндегі деңгейлік тапсырмаларды «Жеке-топтық» оқыта үйрету
ойыны арқылы да жүргізуге болады.
Жұмыстың бұл түрі жеке де орындалуы мүмкін. Жазба жұмысын орындағанда
әрбір оқушы үш деңгейдің тапсырмалары жазылған парақ алады. Солардың
біреуін таңдағаннан соң, оқушылар бірінші тапсырманы орындауға кіріседі.
Оны орындаған оқушы қолын көтереді. Мұғалім оған өзін өзі тексеруі үшін
дайын жауап үлгісін (дұрыс шешімді) береді. Өз жұмысын мұғалімнен алған
дұрыс үлгісімен салыстырып, оқушы бағалау парағына баға қояды да, екінші
тапсырманы орындауға кіріседі. Аяқталған соң тағы да өзін езі солай
тексереді. Одан кейін үшінші тапсырмасын орындап, соны бағалауға кіріседі.
Оқушы кез келген деңгей тапсырмаларын орындауға құқылы (мысалы, II
деңгейдің бірінші тапсырмасын орындап болған соң, ол III немесе I деңгейдің
екінші тапсырмасын орындауға кірісе алады).
Мұғалім сабаққа тек 6 тапсырма дайындайды (бірінші және екінші
нұсқаларға арнап үш күрделі тапсырмадан жеке-жеке парақтарда). Оларға жеке
парақтарда жауап үлгілері (дұрыс шешім үлгілері) дайындалады. Содан кейін
осы материал сынып оқушыларының санына қарай көбейтіледі.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Ұялы телефон арқылы Интернет жүйесіне
қосылғандағы әр кезеңді сипаттап беру.

7-сабақ
Интернет маған не үшін керек?
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.
IV. Бекіту.
1. 1-тапсырма. Берілген тірек сызбаны қолданып, Интернеттің маңызы
туралы әңгімелеу.
2. 2-тапсырма. Берілген сөздерге фонетикалық талдау жасау.
3. 3-тапсырма. Көп нүктенің орнына сөздер мен сөз тіркестерін қою.
Жауап үлгісі:
1. Маған Интернет достарыммен хабарласу үшін керек.
2.Бізге Интернет хабарламаны, мәтінді, құжаттарды қабылдап алу немесе
жіберу үшін қажет.
3. Күн сайын әлемдік жаңалықтармен танысып отыру үшін қажет.
4. Студентке Интернет қашықтықтан оқу үшін керек.
5. Ата-анама Интернет сапар шеккенде қаламен, қонақ үймен танысу үшін
қажет.
V. Сабақты қорытындылау.
VI. Үй тапсырмасы. 4-тапсырмада берілген қауіпсіздік ережелерін жатқа
айту.

8-сабақ
Нәтиже сабақ
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.
III. Сабақтың, мақсатын, барысын айту.
IV. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
I. Тест сұрақтарына жауап беру.
1. Интернет желісінде адасып қалмау үшін не қажет екенін табыңдар.
A. арнайы сайт қажет
B. электронды пошта қажет
C. бағыттаушы адам қажет
D. шолғыш - браузер қажет
2. Төмендегілердің қайсысы Интернеттегі ақпаратты іздеу порталына
жатпайды?
A. Yandex
B. Google
C. Www
D. Rambler
3. Электронды пошта қай жылдан бастап пайда болды?
A. 1962 жылы
B. 1963 жылы
C. 1964 жылы
D. 1965 жылы
4. Электронды пошта ашу үшін қай батырманы басу қажет?
A. «Жазылу» батырмасын
B. «Келесі» батырмасын
C. «Тіркелу» батырмасын
D. «Жіберу» батырмасын
5. Электронды поштада хабарламаларды қабылдап алу көзінде хаттармен
қоса файлдар болса, оны қай батырманын, көмегімен көре аламыз.
A. «Тіркелу» батырмасы
B. «Көшіру» батырмасы
C. «Сақтау» батырмасы
D. «Ашып қарау» батырмасы
6. Берілген сөйлемді мағынасына қарай аяқтаңдар. Интернеттің...
шексіз.
A. уақыты
B. мүмкіндіктері
C. байлығы
D. құжаттары
7. Қайсысы Интернет мүмкіндіктеріне жатпайды?
А. хабарламалар жіберу
В. үш мезгіл ас дайындау
C. достармен сөйлесу
D. кез келген тақырыпқа ақпарат алу
8. Ұялы телефон арқылы Интернетке қосылу үшін ең алдымен не қажет?
A. ұялы телефонда бірлік болуы керек
B. ұялы телефонда модем болуы керек
C. ұялы телефон компьютермен байланысуы керек
D. дұрыс жауап жоқ
9. Көз бен компьютердің арақашықтығы қанша сантиметрдей болуы қажет?
A. 40-50 см
B. 50-60 см
C. 60-70 см
D. 70-80 см
10. Көзді сақтау үшін компьютердің алдына қандай гүл қойған пайдалы?
A. раушан
B. ақгүл
C. кактус
D. қызғалдақ
ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.
-----------------------
Қазақтың әнші-ақындары

Ақан сері Қорамсаұлы

Біржан сал Қожағұлұлы

Жаяу Мұса Байжанұлы

Шығармалары

«Ақтоты», «Сырымбет», «Балқадиша»

«Ғашығым», «Ақтентек», «Жанбота»

«Ақсиса», «Шолпан», «Гауһар қыз»