Халықаралық экономикалық қатынастар және экономикалық теория

«Еуразия» индустриальдық – экономикалық колледжі

«Бекітемін» ________
Экономикалық және
ақпараттық жүйелер
пәндік комиссия төрағасы
Шуюншбаева Р.С.

«Экономика негіздері» пәні бойынша ашық сабақ

әдістемелік жоспары

Тақырыбы : «Халықаралық экономикалық қатынастар және экономикалық теория»

Топ : Ф -12 күндізгі бөлім

Құрастырған : оқытушы Фатихова З.Х.

Орал – 2015

Сабақтың тақырыбы: «Халықаралық экономикалық қатынастар және экономикалық
теория»
Сабақтың мақсаты :
Білімділігі : Қазіргі кезеңде қаржылық саясаттың көмегімен шешілетін басты
міндеттердің қатарына мыналарды жатқызуға болады:
Әлемдік шаруашылық – халықаралық еңбек бөлінісі мен ұлттық экономикалардың
ынтымақтастығы нәтижесинде пайда болған экономикалық қатынастар жүйесі.
Ұлттық экономикамен салыстырғанда әлемдік шаруашылық әр түрлі валюта
болуымен , әр елдің дербес қаржы-бюджеттік саясатының болуымен, өңдіріс
факторларын ауыстыру барысында пайда болатын қиыншылықтармен , сатылмайтын
тауарлардың болуымен ерекшеленеді.
Дамытушылығы : оқушылардың ойлау қабілетін үнемі жетілдіру мақсатында жаңа
сабақ мазмұның түсіндіре отырып , экономикалық бағыттарды , фактілерді
салыстыра отырып , талдауға үйрету, білім алуға құштарлығына дамыту, оқу
мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту.
Тәрбиелігі : Оқушыларды пікір-алмаса білуге, халықаралық байланыстарды
талдауда және осының негізінде басқару шешімдерін өз еріктерімен қабылдай
білуге тәрбиелеу.
Көрнекті құралдар : Интерактивтік тақта .
Пән аралық байланыс : Экономикалық теория, банк ісі.
Сабақ түрі : аралас

«Халықаралық экономикалық қатынастар және экономикалық теория»
Сатылатын тауарлар - әр түрлі елдер арасында қозғалысқа түсетін тауарлар.
Сатылмайтын тауарлар – тек өңдірілген елде ғана сатылады, әр түрлі елдер
арасында қозғалысқа түсе алмайды.
Әлемдік шаруашылықтың пайда болу себебі халықаралық еңбек бөлінісі болып
табылады- бұл жеке елдердегі белгілі бір тауар өңдірісінің тұрақты
концентрациясы . халықаралық еңбек бөлінісі әрі қарай кооперация
орындалғанда ғана мағынаға ие болады.
Халықаралық еңбек кооперациясы – бұл халықаралық еңбек бөлінісіне
негізделген, елдер арасында көбірек тиімділікпен өңдірілген тауарлармен
тұрақты түрле алмасу.
Халықаралық экономика- елдер арасында тауарлар мен қызметтерді сату-сатып
алу, қаржылық ағымдар мен өңдіріс факторларын ауыстыру аясындағы
операцияларды зерттейтін экономикалық теорияның бір бөлігі. Халықаралық
экономика ереже бойынша екі пәндік салаға бөлінеді : таза теория және ақша
теориясы. Алғашқысы нақты көлемдерді –сауда құрылымын , сауда шарттарын
және одан түсетін тиімді, ал екіншісі валюталардың айырбасталу бағамы мен
төлем балансын талдаумен байланысты мәселелерді зерттейді.
Ашық экономиканың не екенің қалай анықтауға болады ? бұл терминің
неғұрлым қысқартылған анықтамасын бере аламыз: ашық экономика болып
мемлекет тауарлар, қызметтер, валюталар мен өңдіріс факторларының еркін
қозғалысына бөгет жасамайтын экономика табылады. Басқаша айтқанда ашық
экономика – бұл барлық азаматтары тауарлар мен капиталдың халықаралық
нарығындағы шектеусіз операциялар жүргізе алатын мемлекет.
Д.Рикардо салыстырмалы шығындар немесе салыстырмалы басымдылықтар
теориясының негізін салушы болып табылады.
Рикарддоның ойынша, бастысы тауарлар өңдірісіндегі абсолютті емес ,
салыстырмалы шығындар. Оның мысалында екі түрлі тауар- шарап пен шұға
өңдірілетін екі ел Португалия мен Англия қарастырылады. Сонымен қатар ,
Рикардо модельнде тек бір ғана өңдіріс факторы –еңбек бар , сондықтан да
тауарлардың өңдіріс шығындары еңбек шығындарымен өлшенеді. Салыстырмалы
басымдылықтар принципін шартты санды мысалда қарастырайық.

Тауарлар өңдірісінің салыстырмалы басымдылықтары өңдіріс шығындары ,
еңбектің адам-сағатында

|Ел |Шарап |Шұға |
|Португалия | 80 | 90 |
|Англия |120 | 100 |

Кестеде көріп тұрғандай, Португалияның екі тауардың да өңдірісінде
абсолютті басымдылықтары бар – шарап бірлігін өңдіруде абсолютті
басымдылықтары бар- шарап бірлігін өңдіруде де , шұға бірлігін өңдірудеде
Англиямен салыстырғанда еңбек шығындары төмен болып келеді.Осыдан абсолютті
басымдылықтар принципі бойынша , Португалия Англиямен саудаласпауы керек
болып көрінеді. Бірақ салыстырмалы шығындар бойынша бұл елдерде басқаша
жағдай қалыптасады. Португалияда шарап бойынша салыстырмалы шығындар 80:90
құрайды, ал Англияда сол тауар бойынша салыстырмалы шығындар 120 :100,
бұдан Португалия салыстырмалы түрде шарап, ал Англияда салыстырмалы түрде
шұға арзан.
Ашық экономикада айырбастың өзара тиімділігі

|Ел |Жабық нарықтар |Ашық нарықтар |
| |шарап |шұға |барлығы |шарап |Шұға |барлығы|
|Португалия|80 |90 |170 |160 |0 |160 |
|Англия |120 |100 |220 |0 |200 |200 |
|Барлығы |200 |190 |390 |160 |200 |360 |

Кестеде көрініп тұрғандай , екі елдің мамандануы мен халықаралық айырбасқа
түсуі екі жаққа да пайда әкеледі. Португалия енді шараптың екі бірлігін
өңдіріп , шұғаны импорт арқылы алады, ал Англия шұғаның екі бірлігін
өңдіріп , шарапты Португалиядан импорттайды. Бұл ашық экономика жағдайында
өңдіріс шығындарын азайтуға әкеледі: ашық экономикада маманданудан кейін
жұмсалатын 360 адам сағат 390- ға қарағанда төмен.
Есептер мен жатығулар .
1. Кестені төменгі сөздерді қолданып толтырындар .

|Ел |Өңдірістің |Өңдірілетін |
| |негізгі |тауарлар |
| |факторы | |
|Жапония | | |
|Австралия | | |
|Дамыған | | |
|елдер | | |

Қолданылатын сөздер: жер, мамандандырылған еңбек, жерсыйымды
тауарлар, еңбексыйымды тауарлар, капитал сыйымды тауарлар, капитал.
2. Төмендегі суретте екі елдегі және әлемдік нарықтағы жеке тауардың тепе-
теңдігі берілген. А және В елдеріндегі мүмкін болатын экспорт және
импорт мөлшерін көрсетініз.

А елі. В елі
P Р
S D
Е
......... ...................................
............................
S D Е

Р

...................Е

S D Q

Үй тапсырмасы :

Анықтамалар мен түсініктердің жұптарын құрастырыңдар.

Сөздіктер жинағы.

Әдебиеттер
1 . «Ақша қаржы несие» Сейтқасымов А.Б. А- 2000 ж.
2 . «Банк ісі» А -2001 жж. Алаты-2009ж.

3. «Банк ісі» С.Б. Мақыш . Алматы-2009 ж.