Ауғанстан - жүректегі жара

Ерлік сабағы

|Сабақтың тақырыбы: |«Ауғанстан - жүректегі жара» |
|Мақсаты: |Оқушыларды адамгершілікке, патриоттық сезімге |
| |баулу, өз отанына, еліне деген сүйіспеншілігін |
| |арттыру, патриоттық сезімдерін ояту, патриот |
| |сөзінің мағынасын ашу, ауған соғысы туралы |
| |білімдерін толықтыру. |
|Көрнекіліктері: |тақырыбы жазылған плакат, нақыл сөздер, буклет, |
| |кесте, мақалдар жазылған плакаттар. |

Барысы:

І. Ұйымдастыру.

1. Қызығушылығын ояту (оқушылар жазады)

Патриот сөзі гректің «Отан», «Туған жер» деген атауынан шыққан.

2. Мағынаны ашу.

Ол күнде ошағы оттың ауған еді,

Өмірі көз ашпаған жаудан елі.

Ақтығың шығар қалған жаныңды алып,

Төбеңнен ажал оғы жауған еді.

С. Нұрымбет.

Ә) Ауған соғысы жайлы не білеміз?

Мадина:

Ауған соғысы – Кеңес өкіметі Қарулы күштерінің Ауғанстанға басып
кіріп, оның ішкі саясатына, ішкі істеріне қол сұғу салдарынан тұтанған
соғыс.

Айнұр:

Кеңес өкіметінің бұл ісі өзге елдерді өз ықпалына қарату саясатының
айқын көрінісі еді. 1965 жылы қаңтарда ауғанстанда Кеңес Одағы Мемлекеттік
Қауіпсіздік қызметі тыңшыларының қатысуымен астыртын қызмет атқарылып,
біраздан соң ел екіге бөлінді.

Мадияр:

1977 жылы мамырда Мәскеудің нұсқауымен астыртын қимылдар арта
түсті. Ел басындағылардың кеңестік мамандарды көбірек пайдалану,
жергілікті көшпелі тайпалардың әдеп-ғұрпымен санаспау т.б. себептер
халықтың назарлығын туғызды.

Еркежан:

1978 жылы қазанда ірі қарулы қарсылықтар басталды. Ауған үкіметі
Кеңес Одағымен достық, тату көршілік және ынтымақтастық туралы шартқа
отырып, Мәскеуге арқа сүйей бастады. Алайда халық назарлығы арта түсті.

Айым:

Бұл жағдайды шешу үшін Кеңес үкіметі 1979 жылы 12 желтоқсанда
әскерін Ауғанстанға енгізді. Ол соғыс ақпанның 15 жұлдызы, 1989 жылға дейін
созылды.

Әділжан:

15 ақпан – Кеңес әскерлерінің ауғанстаннан шығарылған күні. Бұл күн
әрқашанда бәріміздің жадымызда, өйткені, қазақстандықтардың бұл оқиғада
үлесі зор. Интернационалдық борышын орындауға барғандар өз күштерін, жастық
жігерін аямастан ар-намыспен қорықпай, жақсы қасиеттерін көрсете білді.

Назерке:

Ауғанстан соғысының ардагерлеріне арнап, Семей қаласында ескерткіш
қойылды.

Эльнұр:

Ауған соғысында Семейден 46 адам, жалпы қазақстаннан 22 мың адам
қатысқан екен. Қаза болғандар жайлы мәліметті кестеден көре аласыздар.

Ауған соғысы
(1979-1989жж)

| |Қазақстан |Семей |
|Қатысқандар саны |22000 |46 |
|Оралмағаны |761 |24 |
|Іс-түссіз жоғалғандар |21 |2 |

Даулет:

Ауған соғысының 13 жыл бойғы зияны 20 млрд долларды құраған екен:

✓ 100 мыңнан астам ауғандықтар қаза болды.

✓ 6 млн ауғандық шетелге ауып кетті.

✓ 2 млн ауғандық ел ішіндегі «босқынға» айналып кетті.

Ибрагим:

ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаев Ауған соғысы жайлы былай деген: «Ауған
соғысында қыруар қаржы шығындандық. Мыңдаған өмір қиылды, бәрі бір кеңес
әскеріне бұл елді тастап шығуға тура келді. Халық үшін бұдан асқан қасірет
бола ма? Бұл ұтылыс жоғарғы әскери командашылықтың белгілі бір бөлігін
мықтап ойлантты».

Б) Ерлік туралы қандай мақал-мәтелдер білеміз?

Ер басына күн туса,
Ереулі атқа ер салмас.

Ерлікте шек жоқ.
Жақсыда шек жоқ.
Ер жігіт елі үшін туады,
Ерлік үшін өледі.
Ер есімі ел есінде.

Ер – елдің айнасы.

Ел үмітін ер ақтар.
Ер атағын ел ақтар.

Ел – елдің түбі бір,
Ер – ердің тілегі бір.

В) « Ерлік», «Отан», «Туған жер» туралы қандай өлең, тақпақтар білеміз?
Г) Қазіргі кезде Отан алдында әскери борышын өтеу міндет пе?
Д) Әскери міндетін өтемеген адамды, мысалы: дәрігер, мұғалім т.б. патриот
деуге бола ма? (оқушылар пікірі).
Ж) Халқымыз өсіп келе жатқан қыз баланы елдің көркіне баласа, ер баланы ел
қорғаны деген. Оған жүктелетін Отан аманаты жеңіл емес. Ол әрбір ер
азаматтан қайыспас қайсарлықты, төзімділікті талап етеді. Сондықтан орта
мектепті бітіріп, үлкен өмірге жолдама алған жастарымыздың алдында қасиетті
Отан қорғау міндеті тұрады. Халық қаһарманы Бауыржан атамыз «Отан үшін отқа
түс, күймейсің» деген екен. Отан қасиетті ұғым. Отанымызға, туған халқымыға
адал қызмет ету – біздің перзенттік борышымыз.

Өз елінің мұңын мұңдап,
Жоғын жоқтап әрқашан.
Өз елінің қорғаушысы
Болу керек әр ұлан!

З) Ауған соғысының ардагерлері жайлы сыр шертсек.

Әйгерім:
Біздің мектебіміз Лебаев көшеснің бойында орналасқан. Лебаев Марат
Төлеуғазыұлы – қатардағы жауынгер, қатардағы әскери борышын өтеп жүрген,
1983 жылы Ауған соғысына интернационалдық борышын өтеу үшін жіберілген. Ол
Семей қаласында туған. №5 мектепті аяқтаған соң Калинин атындағы Семейдің
еткомбинатына жұмысқа орналасады. Ауған соғысында бірнеше рет әскери
тапсырмаларға қатысып, ержүректілігімен таныла білген. 1983 жылы 17 мамырда
әскери тапсырманы орындауда жараланып, қайтыс болады.
Ерен еңбегі мен қырағылығы үшін «Қызыл Жұлдыз» орденімен
марапатталған. Семей қаласында жерленген.

Ерсін:
Семей қаласындағы Жоламан елді мекенінде Сарлыбаев көшесі бар.
Сарлыбаевтың кім екенін екінің бірі біле бермейді.
Сарлыбаев Нұрлан Рахимбекұлы Семей облысы, Шаған ауданында дүниеге
келген. Әскери борышын өтеуге 15 мамырда 1987 жылы шақырылған. Сол жылдың
тамыз айынан бастап Ауған елінде интернационалдық борышын өтеді. Әскери
тапсырманы атқару барысында ерлікпен қаза тапты. Ерлігі мен қайсарлығы
үшін «Қызыл жұлдыз» орденімен марапатталды. «Жасұлан» ерлер лицейінде бұрыш
ашылған.

Айбек:
Байғабылов Қайрат Оразбайұлы Үржар ауданы, 1 Май ауылында дүниеге
келген. Калинин атындағы колхозда механизатор болып жұмыс атқарып жүрген
жерінен 1986 жылы 15 қарашада әскери борышын өтеуге шақырылды. 1987 жылдың
қаңтар айынан бастап, ауған соғысына қатысты. Әскери тапсырманы орындау
барысында жараланып, қайтыс болған. Ауылында өзі тұрған көшеге есімі
берілген. 1 Май ауылында жерленген.
Ерлігі мен қайсарлығы үшін «Қызыл жұлдыз» орденімен марапатталды.

Арайлы:
Генерал Бақытжан Ертаев – дәл кешегі Бауыржан Момышұлы, Қасым
Қайсенов, Рақымжан Қошқарбаев сияқты қазақ жастарына ерлігімен де, үлгі
бола білген тұлға. Ауған соғысының батыры, тәуелсіз Қазақстан Республикасы
Қарулы күштерінің қалыптасып дамуына ерекше үлес қосқан көрнекті әскери
қайраткер, генерал - лейтенант Бақытжан Ертаев Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың
жарлығымен «Қазақстанның Халық қаһарманы» атты мәртебелі де биік атаққа ие
болды.

3. Ой толғаныс.
Отан, Туған ел, Патриот сөздерін кірістіріп шығарма, тақпақ
құрастырып, жазу тапсырылады. /Оқушылар өздері жазған шығармалары мен
шығарған тақпақтарын оқиды/
Ауған соғысында ерлікпен қаза тапқан ардагерлерді 1 минут
үнсіздікпен еске алу.

№21 ЖОББМ
10 «Ә» сыныбының жетекшісі
Шенгельбаева Эльмира Тлеугажиновна
-----------------------
Патриот

Халқының әдет-ғұрпын, дәстүрін құрмет тұтатын

Рәміздерді құрмет тұтатын

Отаны үшін жанын қиятын

Туған тілін, дінін, құрмет тұтатын

Отанын сүйетін

Елінің тарихын құрмет тұтатын

Батыр

Ержүрек