Бейметалдар, металдар және олардың қосылыстарының генетикалық байланысы

БЕРКИМБАЕВА Асель Жумагуловна,
Оңтүстік Қазақстан облысы, Түлкібас ауданы
Дауан ауылы Дауан атындағы
Жалпы орта мектептің химия пәні мұғалімі

Сыныбы: 9

Сабақтың тақырыбы: Бейметалдар, металдар және олардың қосылыстарының
генетикалық байланысы

Мақсаты: Металдар мен бейметалдардың және олардың қосылыстарының
арасындағы генетикалық байланыстың сатыларын меңгерте отырып, теңдеу
құру, есеп шығару қабілеттерін шыңдай отырып, ұқыптылыққа, жауапкершілікке,
тиянақтылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Аралас сабақ

Әдіс-тәсілдері: Аралас тест, шығармашылық тапсырмалар, эстафеталық
жарыс, есептер шығару

Көрнекілігі: ХЭПЖ кестесі, бейметал үлгілері, металл үлгілері,
негіз,қышқыл, тұздардың суда ерігіштік кестесі, тест.

Сабақтың барысы:

I Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу, геометриялық
фигуралар арқылы топқа бөлу.

I топ "Металдар"

II топ "Бейметалдар"

II Үй тапсырмасын сұрау кезеңі . Ортақ тапсырма

Аралас тест.
№1. Айқын металдық қасиет көрсететін элемент қайсы?
а) магний
ә) алюминий
б) кремний
в) литий
№2. Скандий элементі атомында қанша энергетикалық деңгей бар?
а) 1
ә) 2
б) 3
в) 4
№3. Үлкен периодтан басталатын, әрі металдық қасиет көрсететін
элементті табыңыз?
а) мыс №29
ә) күміс №47
б) калий №19
в) алтын №79
№4. Д.И.Менделеевтің периодтық жүйедегі химиялық элементтердің
орны немен анықталады?
а) атомның сыртқы энергетикалық деңгейдегі электрон санымен
ә) атомдағы нейтрон санымен
б) атом ядросының зарядымен
в) период нөмірімен
№5. Мына электрондық формулаға сәйкес келетін элементті ата?
а) азот 1S22S22P63S23P3
ә) хлор 1S22S22P63S23P63D104S2
б) мырыш 1S22S22P63S23P5
в) фосфор 1S22S22P3
№6. Мына негізгі топшалар қай элементтен басталады?
а) IV топ негізгі топша Be
ә) III топ негізгі топша C
б) VI топ негізгі топша B
в) II топ негізгі топша O
№7. Электрондарын оңай беретін элементтер?
а) II топтың негізгі топша элементтері
ә) VII топтың негізгі топша элементтері
б) I топтың негізгі топша элементтері
в) V топтың негізгі топша элементтері
№8. Период бойынша радиустары
а) өзгермейді
ә) өседі
б) кемиді
в) артады
№9. S және P элементтері қай периодтарда орналасқан?
а) барлық периодтарда
ә) қосымша топшада
б) I, II периодтарда
№10. Периодтық заң қай жылы ашылды?
а) 1869
ә) 1863
б) 1865
в) 1867

III Жаңа сабақ.

Металдар мен бейметалдардың қосылыстарының көп болу себебі,
олардың ерекше қасиетіне байланысты. Сонымен қатар әр элементті жеке
қарастырмай олардың қосылыстары өзара тығыз байланыста екеніне, бір заттың
сатылап бірнеше заттарға айналатынын генетикалық байланыс арқылы көз
жеткізіңдер.

Оны мына сызбанұсқа арқылы көрсетуге болады

Металдар

Ме→МеO→Me(OH)2 →MeO→MeSO4

Бейметалдар

Бм→БмO→тұз→қышқыл→қышқылдық оксид

Бекіту

1.Эстафеталық жарыс.

I топ "Металдар"

II топ "Бейметалдар"

Әр топ жоғарыда берілген генетикалық байланысқа химиялық реакция
теңдеулерін құрып, тапсырманы орындайды.

2.Кім математик?

I топ "Металдар"

а) Массасы 0,35грамм екі валентті металл қышқылмен әрекеттескенде, 140мл
сутек (қ.ж) бөлінді. Бұл қай металл екенін тап.

II топ "Бейметалдар"

ә) Массасы 18,25 г тұз қышқылы мен натрий силикатының артық мөлшері
әрекеттескенде қанша грамм кремний қышқылы тұнбаға түсетінін есептеңдер.

3.Веер әдісі. Әр топ қарсы топқа веер қағазына біренеше сұрақтар қояды.

4.Бәйге. Күрделі заттар құрамындағы элементтердің массалық үлесін есептеу
керек.

I топ "Металдар"

а) Na2 so4 Cu(NO3)2

II топ "Бейметалдар"

ә) MgCl2 AgCl

IV Рефлексия.

БББ кестесі
|Білемін |Білгім келеді? |Білдім |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |

V Бағалау

VI Үйге тапсырма: Есептер жинағынан 9-23.

Бағалау парағы

№ |Оқушының аты-жөні

|Аралас тест |Эстафеталық жарыс |Кім математик? |Веер әдісі |Бәйге |Жалпы
балы |Бағасы | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | |