Ою – өрнек түрлері және дайындау реттілігі

Қ. А. ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХКТУ

Өнер факультеті Бейнелеу

Өнері кафедрасының 3 курс студенті

№209 Ә. Әбутәліпов атындағы орта мектептің

технология пәнінен машықтанушы

Қасқырбаева Ақсымбат

Ашық сабақ

Тақырыбы: Ою - өрнек түрлері және

дайындау реттілігі

Сабақтың тақырыбы: Ою - өрнек түрлері және дайындау реттілігі

Мақсаты:

Ою - өрнектің түрлерімен таныстырып, оның бүктеу және қию әдістерін үйрету;
Оқушыларды халқымыздың салт - дәстүріне, қолөнеріне терең үңілдіріп, ой-өрісін дамыту;
Оқушыларға ою - өрнектер өнерін үйрету үстінде эстетикалық талғамдары мен өнерге деген шеберлік ынта, қабілетін арттырып, көркемдікпен, әсемдікпен жасалғанына көздерін жеткізе отырып тәрбиелеу;

Сабақтың түрі: аралас, сайыс сабақ.

Сабақтың әдісі: топпен жұмыс, өрмекші әдісі, проблемалық әдіс, түсіндіру, сарамандық жұмыс.

Пәнаралық байланыс: бейнелеу, геометрия, тарих, әдебиет.

Көрнекілігі: ою-өрнек түрлерінен жасалған буклет, слайд, видео роликтер, оюлардың үлгілері.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларды түгендеп, сабаққа дайындығын тексеру.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

Өткен тақырып бойынша өрмекші әдісі арқылы сұрақтарға жауап береді.

Сұрақтар:

Ең көне ою - Қошқар мүйіз
Бұл оюға қарасақ қазақтың кең даласы елестейді - сұлама
Магиялық ою - Тұмарша
Түйе баласына қатысты ою - Ботагөз
Өте кең тараған ою - Сыңар мүйіз
Аспан әлеміне қатысты ою - Жұлдыз
Тұскиізге салынатын өсімдік тектес ою - Қызғалдақ
Аққу оюы нені бейнелейді - Махаббатты, адалдықты
Қос дөңгелек оюы нені білдіреді - Әділеттіліктің бейнесі
Тасбақа оюы нені білдіреді - Мәңгі өмір

Ою-өрнектер туралы видео роликке назар аударыңдар (слайд - ою ролик көрсету)

ІІІ. Жаңа сабақ

Проблемалық сұрақтар

Ою дегеніміз не? (Ою дегеніміз - бұйымға түсірілген өрнекті кесу арқылы өңдеу)
Композиция дегеніміз не? (Композиция дегеніміз - өрнекті бұйымның бетіне реттеп орналастыру, жүйелеу)
Ритм дегеніміз не? (Ою - өрнекте бір элемент қайталанып келсе, мұны ритм дейміз)

Орнамент дегеніміз не? (Қазақтың ою және өрнек қос сөзі біріге келіп, латынша орнамент деген ұғымды білдіреді, мағынасы - сәндеу, әсемдеу, әшекейлеу)
Симметрия дегеніміз не? (Симметрия дегеніміз - ою-өрнектің екі жағының тең болуы)
Колорит деген не? (Бұйымға салынатын ою - өрнектің бояу түрлерінің бір-бірімен үйлесіп, жарасым табуы - колорит деп аталады)

Жайлаудың шырынды шөптерінің арасында, тау етегінде ауыл сұлап жатты. Алау түтіні, қойлардың маңырағаны, иттердің үрі, балалар күлкісі - осының бәрі ауылға жақындағанда естіледі. Міне, киіз үйлерде тұр. Қазақ халқы көшпенді ел болып, жаз - жайлауда, қыс - қыстауда заман ағымына сәйкес киіз үйде тұрмыс құрып өмір сүрген. Сол ата - бабаларымыздан қалған асыл мұра - қазақтың киіз үйі.

Бүгін көп қызықты заттар көріп, ою - өрнек туралы білуіміз үшін және шығармашылық жасау үшін киіз үйге кіріп - шығуға шақырамыз.

а) - Қане, бірінші киіз үйге кіріп көрейік.

«Өнер - таусылмас азық, жоғалмас байлық», - дейді халық даналығы. Халқымыздың ғасырлар талғамынан өткен асыл қазынасы - ою - өрнектер.

Ою - өрнек не үшін қолданылады? (Ою - өрнек тұрмыста, бір бұйымның бетін әшекейлеу үшін қолданылатын нақыш, өрнек) Халқымыз оюмен нені әшекейлеп безендірген? (Ою - өрнек әр түрлі үлгіде дамыған. Оның негізгі элементі мүйіз тектес болып халқымыздың жиі пайдаланатын заттарында - өру, тігу, құрау, қию арқылы үй жиһаздарына, зергерлік бұйымдарға, кілем, сырмақ, текемет, қоржын, ыдыс-аяқтарға, киім - кешектерге безендіріліп салынған) Кезенде өнертанушы В. Чепелев «қазақтар тек ою - өрнек әлемінде өмір сүрген сияқты», - деп атап көрсеткен.

Ежелден қолөнерді қастерлей білген халқымыздан мұра болып келе жатқан тұрмысқа оюланған қажетті бұйымдар өте көп.

ә) - Ал, енді білейік, қандай ою түрлері бар. Ою - өрнектің атауы мен түрлері өте көп. Ғалымдар бүгінге дейін 200-дей түрін анықтаған.

«Ою - өрнекті қайдан, кімнен үйрендің ?» - деген сауалға атақты суретші Әбілхан Қастеев:

Таудың бұлағынан,

ойдың құлағынан

Апамның киізінен

Ешкінің мүйізінен, - деген өлең жолдары жоғарыда айтылғандардың дәлелі.

б) Әр түрлі өрнек үлгілерін жасаушы, қазақ ою - өрнегінің шебері - оюшы.

- Балалар, әжелеріміз ою үлгісін жасауды, оюды кімдерден үйренген? Оларды өз әжелерінен, аналарынан, әпкелерінен үйренген. Осылай ұрпақтан ұрпаққа ауысып, бүгінге жеткен. Бізде ою ойып көрейік.

Мына оюлардың қию нұсқасына назар аударыңдар (слайд - қағазды бір бүктеу әдісінтерін көрсету)

IV. Сарамандық жұмыс

Ұқсас жұмыстар

Ою - өрнек түрлері және дайындау реттілігі туралы

Киімді әшекейлеу

Мата өңдеу технологиясы

Аяққапты дайындау

Ою-өрнектердің қолданылу тәсілдері

Сырмақтың түрлерін ата

Металды қолмен және механикалық түрде өңдеу

Окрошка дайындау

Ою-өрнектердің қолдану орны