Денелердің ауырлық күші әрекетінен қозғалуы

Алматы облысы

Ұйғыр ауданы

Долайты ауылы

«Долайты орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Физика пәні мұғалімі:Хавайдуллаева Хуршидям Исадуллаевна

| | |
|Пәні |Физика 9 сынып |
| Сабақтың | |
|тақырыбы |Денелердің ауырлық күші әрекетінен қозғалуы |
| | Ауырлық күші, денелердің еркін түсу үдеуі және |
|Жалпы мақсат |денеге әрекет ететін ауырлық күші бойынша түсінік |
| |беру, |
| |оқушылардың білім дағдыларын жинақтау, деңгейлік |
| |тапсырмалар арқылы дамыта оқыту, есеп шығару барысында |
| |Бүкіләлемдік тартылыс заңының мәнін ұға отырып, өз |
| |қорытындысы мен ұсынысын қолдана алуға жағдай туғызу, |
| |танымның ғылыми әдістерін меңгеруге, іскерлікке, |
| |шапшаңдыққа, жинақылыққа тәрбиелеу. |
| |Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдер |
|Қарастырылған |1.Диалог |
|модуль |2.Сыни тұрғыдан ойлануға үйрету |
| |3.АКТ |
| |4.Жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту |
| |5.Бағалау |
|Оқыту нәтижелері|Теорияны тәжірибеде үйлестіре алады, салыстырады, |
| |сараптайды, білімдерін жинақтайды, жұппен және жеке |
| |жұмыс істеуді біледі, топ ережесі сақталады, уақытты |
| |тиімді пайдаланады, тапсырма орындауда шеберлік |
| |танытады |
|Түйінді идеялар |Топпен және жеке жұмыс істей алады, өз алдына |
| |ізденеді, өзін-өзі реттейді, бірін-бірі бағалай алады, |
|Ұйымдастыру кезеңі |
| | |
|Үй тапсырмасы |Бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдаңдар. |
| |Бүкіләлемдік тартылыс заңын ашу барысында И.Ньютон |
| |қандай болжам ұсынды? |
| |Г.Кавендиш гравитациялық тұрақтыны қалай анықтады? |
| |Гравитациялық тұрақты нені сипаттайды? |
| |Неліктен барлық денелер үшін өзара тартылыс байқала|
| |бермейді? |
| Сабақ мақсатымен танысу: ауырлық күші, денелердің еркін түсу үдеуі |
|және денеге әрекет ететін ауырлық күші |
| | |
|Жаңа сабақ |Г.Галилей өзінің жүргізген тәжірибелерімен барлық еркін |
| |денелер, өздерінің массаларына тәуелсіз жерге бірдей үдеумен|
| |түсетінін тағайындады. Ал Ньютон тұжырымдаған қозғалыс |
| |заңдары мен бүкіләлемдік тартылыс заңы еркін түсудің, яғни |
| |денелердің ауырлық күші әрекетінен қозғалуының негізіг |
| |ерекшеліктерін түсіндіруге мүмкіндік берді. |
| |Бүкіләлемдік тартылыс күші көрінісінің бірі – денелердің |
| |Жерге тартылу күші. Бұл күшті ауырлық күші деп атайтынын |
| |білесіңдер. |
| | |
| | |
| |Бүкіләлемдік тартылыс заңына сәйкес денелердің Жерге тартылу|
| |күші |
| | |
| |F=G[pic] (1) |
| |m – дененің массасы, Mж – Жердің массасы, R – Жердің |
| |радиусы, h- дененің Жер бетінен биіктігі. |
| |Ауырлық күші денеге еркін түсу үдеуін тудырады. Ньютонның |
| |екінші заңына сәйкес: |
| |g= [pic] |
| |Формуланы ескере отырып, Жер бетінен һ биіктіктегі еркін |
| |түсу үдеунің модулі үшін: |
| |gh= G[pic] (2) |
| |өрнегін аламыз, ал Жер бетінде (һ=0) |
| |g=G[pic] болады. |
| |(2)формуладан еркін түсу үдеунің дененің m массасына |
| |тәуелсіздігі, ал оның шамасының дене Жер бетінен көтерілген |
| |сайын азая беретіні байқалады. Алайда, егер дененің Жер |
| |бетінен көтерілу биіктігі 100 км-ден аспаса, онда Жер |
| |радиусымен салыстырғанда, бұл биіктікті ескермеуге болады. |
| |100 км –ге дейінгі биіктікте еркін түсу үдеуін шамамен 9,8 |
| |м/с2-қа тең деп есептеуге болады. |
| | |
|Тапсырма |Тақырыпқа байланысты қосымша есептер шығару |
|Қорытынды |Ауырлық күші деп қандай күшті айтады? |
|сұрақтар |Еркін түсу үдеуі қандай шамаларға тәуелді? |
| |Денелердің еркін түсуі қандай қозғалыс түріне жатады? |
| |Еркін түсу үдеуінің дене массасына тәуелді еместігін қалай|
| |дәлелдеуге болады? |
| |Полюсте және экваторда бір денеге әрекет ететін ауырлық |
| |күшінің мәндері бірдей бола ма? |
|Бағалау | Формативті бағалау |
|Үйге тапсырма беру: § 16-17 оқып келу , 14 жат |