Файл қосу

Көркем сөз







               «Филология: қазақ тілі»   мамандығына  арналған

               Магистранттарға арналған оқу әдістемелік кешен

                      Әдебиеттанудың өзекті мәселелері

                        ПӘННІҢ ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ


















                                    СЕМЕЙ
                                    2013



КІРІСПЕ

1 ҚҰРАСТЫРҒАН
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік  университетінің қазақ әдебиеті
кафедрасының доцент м.а., ф.ғ.к. Құмамбаева Қ.С.

2 КЕЛІСІЛДІ
2.1 Қазақ  филологиясы кафедрасының  отырысында  қаралып, талқыланды.
Хаттама     №___  «___» ___________2012_жыл.

Кафедра меңгерушісі: _______________ Ақтанова А.С.

2.2  Филология   факультетінің оқу- әдістемелік бюросында талқыланып,
бекітілді.
Хаттама     №___  «___» ___________2013_жыл.

Төрайымы________________.

2.3 Филология   факультетінің Ғылыми кеңесінде  бекітілді.
Хаттама     №___  «___» ___________2013_жыл.


































МАЗМҰНЫ


1 Жалпы ережелер
2 Пәнді оқытудың әдістемелік нұсқаулықтары
3 Курс саясаты мен форматы
4 Бағалау саясаты
5 Пәннің мазмұны және сағаттарды сабақ түріне шағу
6 ОСӨЖ және СӨЖ мазмұны
7 Пән бойынша оқу үрдісінің календарлық кестесі
































1  ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1.1. Оқытушы туралы жалпы мәлімет:
Құрмамбаева Қ.С.,  филология ғылымдарының кандидаты, доцент м.а.
Кафедра:Қазақ әдебиеті
Кафедраның мекен-жайы : Шугаева ,20;  221- бөлме
Ақпараттық  қатынас:  телефон :53-06-70
Кафедрада болатын уақыты: дүй.:8.00-15.00; сей.:9.00-16.00; сәр.:10.00-
17:00; бей.:9.00-16.00; жұм.8.00-15.00.
Сабақ өтетін орын: 213 аудитория
Кредит саны: 2

1.2 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме

1 Кесте – Оқу жоспарынан көшірме

|Курс     |Семестр  |Кредит    |ДС (сағ)        |СПС (сағ) |Лаб. (сағ)    |
|А        |     4,00|  95-100  | Үздік          |  22-7    |91-93,5       |
|А-       |     3,67|   90-94  | Өте жақсы      |20-21     |86-90         |
|В+       |     3,33|   85-89  |Жақсы           |  18-19   |  81-85       |
|В        |         |    80-84 | Жақсы          |    16-17 |   76-80      |
|         |3,00     |          |                |          |              |
|В-       |         |     75-79|  Жақсы         |    14-15 |    71-75     |
|         |2,67     |          |                |          |              |
|С+       |         |     70-74| Қанағаттанарлық|     13   |    66-70     |
|         |2,33     |          |                |          |              |
|С        |     2,00|     65-69|Қанағаттанарлық |      12  |    61-65     |
|С-       |     1,67|    60-64 |Қанағаттанарлық |      11  |     56-60    |
|Д+       |    1,33 | 55-59    |    өту ұпайы   |   10     |    51-55     |
|Д        |     1,00| 50-54    |     өту ұпайы  |     9    |      48-50   |
|Ғ        |     0,00|  0-49    |      өту ұпайы |      8   |       47     |

|Апта                                                    |1                |
|                                                        |СПС|ОСӨЖ |СӨЖ    |
|1                                                       |2  |3    |4      |
|1. Эстетикалық, әдеби ой-пікірлердің туу, даму тарихы   |1  |2    |2      |
|мен кезеңдері                                           |   |     |       |
|Әдебиет теориясы мен эстетиканың ерте кезеңі.           |   |     |       |
|Әдебиет теориясы жайлы алғашқы ұғымдар.Көне үнді, шумер |   |     |       |
|елдерінің мәдени ескерткіштері.                         |   |     |       |
|Пифогоршылардың эстетикасы. Әдебиет теориясы мен        |   |     |       |
|эстетиканың ерте кезеңі. Гераклит және қарамақарсылық   |   |     |       |
|тардың бірлігі.Демокрит мәңгілік қозғалыс туралы.       |   |     |       |
|Сократ сұлулық пен сана туралы. Әдебиет теориясы және   |   |     |       |
|эстетиканың ерте кезеңі.  Платонның эстетикасы.         |   |     |       |
|Аристотель және табиғатқа еліктеу ілімі.Гораций Флакк   |   |     |       |
|эстетикасының ерекшелігі.Орта ғасыр және қайта өрлеу    |   |     |       |
|дәуірінің эстетикасы. Аврелий Августин және абсолюттік  |   |     |       |
|сұлулық. Фома Аквинский және әсемдіктің объективті      |   |     |       |
|сипаты.Ұлттық эстетиканың көне дәуірдегі және орта      |   |     |       |
|ғасырдағы белгілері. Орта ғасыр және қайта өрлеу        |   |     |       |
|дәуірінің эстетикасы. Әл-Фараби және өнер түрлері.Ояну  |   |     |       |
|дәуірінің эстетикалық мұраты. Ояну дәуіріндегі поэтика  |   |     |       |
|ұғымы. Әдебиет теориясының  қалыптасу кезеңі.Классицизм |   |     |       |
|эстетикасы. Дидро мен  Лессингтің идеялары. И.Гердердің |   |     |       |
|эстетикасындағы бағалау өлшемдері.Әдебиет теориясының   |   |     |       |
|қалыптасу кезеңі                                        |   |     |       |
|«Дауыл мен қысым» эстетикасы.И.Кант эстетикалық талғам  |   |     |       |
|туралы. Романтиктер және ағартушылық идея.              |   |     |       |
|Әдебиет теориясының  қалыптасу кезеңі.Г.В.Гегельдің     |   |     |       |
|диалектикасы. Г.В.Гегель және абсолюттік идея.          |   |     |       |
|Г.В.Гегель және өнердің даму кезеңдері.Әдебиет          |   |     |       |
|теориясының  қалыптасу кезеңі. А.Шопенгауэрдің өмір     |   |     |       |
|философиясы. С.Къеркегор және эстетикалық экзистенция.  |   |     |       |
|Ф.Ницше және «құдіретке еріктілік»эстетикасы.           |   |     |       |
|2. Әдеби шығармашылық және әдебиет теориясының          |1  |2    |2      |
|методологиясы                                           |   |     |       |
|Халықшылдық эстетикасы.Материалистік эстетика           |   |     |       |
|ұстанымдары. Орыс  ойшыл-демократтарының эстетикалық    |   |     |       |
|көзқарасы. В.Плеханов пенА.Луначарский өнер,әдебиеттің  |   |     |       |
|мәні туралы.Ғылыми-методологиялық                       |   |     |       |
|мектептерӘдебиеттанудағы мифологиялық мектеп.           |   |     |       |
|Тарихи –мәдени  мектеп.Компративизм                     |   |     |       |
|мектебі.Ғылыми-методологиялық мектептер. Әдебиеттанудағы|   |     |       |
|психологиялық мектеп.Интуитивизм мектебі.               |   |     |       |
|Әдебиеттану және фрейдизм.                              |   |     |       |
|3. Қазіргі әдебиеттану теориясындағы ғылыми ағымдар.    |1  |2    |2      |
|Қазіргі әдебиет теориясы. Формализмнің теориялық        |   |     |       |
|ұстанымы. Структурализм эстетикасы. Тұрпайы социологизм |   |     |       |
|ағымы.                                                  |   |     |       |
|4. Қазақ әдебиеттану ғылымындағы эстетика мен теория    |1  |2    |2      |
|мәселелері.                                             |   |     |       |
|Қазақ әдебиеттануындағы эстетика мен  теория мәселелері.|   |     |       |
|Фольклор және әсемдік.                                  |   |     |       |
|Әдебиет теориясы туралы оқу құралдары.                  |   |     |       |
|Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин,Абайдың эстетикалық көзқарасы.|   |     |       |
|5. Көркем әдебиеттің табиғаты, ерекшелігі және мәндері. |1  |2    |2      |
|                                                        |   |     |       |
|Әдебиет  және эстетикалық категориялар.                 |   |     |       |
|Әсемдік және ажарлылық. Асқақтық сезім сипаты.          |   |     |       |
|Қаһармандық туралы ұғым. Әдебиет  және эстетикалық      |   |     |       |
|категориялар. Трагедиялық сезім мазмұны.                |   |     |       |
|Келеңсіздіктің табиғи,әлеуметтік шарттары. Күлкі және   |   |     |       |
|сұрқайлық.Көркем әдебиеттің ерекшелігі. Ғылым мен       |   |     |       |
|әдебиет. Өнер және әдебиет. Сөздің бейнелік қызметі.    |   |     |       |
|6. Әдебиет теориясындағы әдеби шығарма, орта және автор |1  |2    |2      |
|мәселелері.                                             |   |     |       |
|Кейіпкер және көркем образ.Таңба және көркем            |   |     |       |
|образ.Қаһарман  типтері.Архетип және образ.Шығарма және |   |     |       |
|орта.Шығарманы зерделеу.Шығарманы қабылдау.Автор және   |   |     |       |
|шығарма.                                                |   |     |       |
|7. Аралық бақылау жұмысы                                |1  |2    |2      |
|8. Көркем әдебиеттегі «образдылық» пен «көркем образ»   |1  |2    |2      |
|мәселелері.                                             |   |     |       |
|Образ түрлері. Көрнекілік бейнелердің ғылым және көркем |   |     |       |
|публицистикадағы орны. Дәлдік және эмоция. Деректік     |   |     |       |
|бейнелер. Көркем бейнеге тән типтендіру әдісі, өмір     |   |     |       |
|құбылыстарын қайта сомдау. Көркем образ және таңба.     |   |     |       |
|Қиялдау. Шарттылық пен шынайылық. Әдебиеттегі көркем    |   |     |       |
|бейнелердің заттық сипаттан адалығы немесе бейзаттығы.  |   |     |       |
|Сөздің бейнелік қызметі. Сөздік бейнелердің көзге       |   |     |       |
|көрінбеуі. Елес. Сезім. Қиял.                           |   |     |       |
|9. Әдеби туынды және оның мазмұны мен құрылымы.         |1  |2    |2      |
|Әлем және шығарма. Сюжет пен тартыс. Мәтін              |   |     |       |
|құрамыКомпозиция түрлері. Көркем сөз бен мәтін.         |   |     |       |
|Лингвистикалық поэтика мен  стилистика. Мәтін және      |   |     |       |
|диалогтық қатынас. Сюжет элементтері.                   |   |     |       |
|10. Әдебиеттің көркем шығарманың көркемдеу құралдары мен|1  |2    |2      |
|тілі                                                    |   |     |       |
|Ауызекі, әдеби және поэтикалық тіл мәселесі. Автор сөзі |   |     |       |
|мен персонаж сөзі. Көркем сөздің құрамы. Көркем сөздің  |   |     |       |
|ерекшелігі. Көркем сөз. Әдебиет және сөзді есту арқылы  |   |     |       |
|қабылдау. Номинация, синонимдеу және антонимдеу образдық|   |     |       |
|салыстырудың, салыстырмаудың тиімді тәсілі. Омоним және |   |     |       |
|оның түрлері. Сөздің морфологиялық вариациясы.          |   |     |       |
|Поэтикалық тілдің ерекше лексикалық ресурсы. Сөздің көп |   |     |       |
|мағыналығы. Эпитет пен теңеу. Метафора( тұрақты,        |   |     |       |
|күшейткіш т.б.), паралелизм, метонимия, синекдоха,      |   |     |       |
|гипербола, литота, кейіптеу, символ. Поэтикалық         |   |     |       |
|фигуралар. Әдеби тілдің синтаксисі. Қайталау,           |   |     |       |
|амплификация(таралу, кеңею), плеоназм( мөлшерден артық),|   |     |       |
|ретардация. Силлепсис, эллипсис. Градация, антиклимакс  |   |     |       |
|анастрофа, анаколуф. Түсіну – герменевтиканың орталық   |   |     |       |
|ұғымы. Интерпретация – түсінудің екінші компоненті.     |   |     |       |
|Өмірге мағынаның қуаты сіңірілген. Мағына мен мән.      |   |     |       |
|11. Өлең сөздің теориясы.                               |1  |2    |2      |
|Өлеңтанудың негізгі бөлімшелері. Өлең сөздің ерекшелік  |   |     |       |
|мәселесі. Өлеңдегі ырғақ, бунақ, ұйқас мәселесі. Көркем |   |     |       |
|прозаның ритмы. Өлең проза ұғымы.                       |   |     |       |
|12. Шығармашылық әлемі және әдеби жанрлар мен  олардың  |1  |2    |2      |
|түрлері.                                                |   |     |       |
|Әдеби тек пен жанр. Жанрлық канондар мен жанрлық        |   |     |       |
|дәстүрлер. Әдеби тек түрлері. Ұлттық әдебиеттегі тек пен|   |     |       |
|түр мәселелері.                                         |   |     |       |
|13. Әдеби үдеріс (процесс), әдеби әдіс, бағыттар мен    |1  |2    |2      |
|көркемдік тәжірибелер.                                  |   |     |       |
|Әдеби процесс. Бұл ұғымның әлемдік ауқымды. Көркемдік   |   |     |       |
|даму заңдылықтары.Көркемдік бағыт. Көркемдік            |   |     |       |
|әдіс.Стиль.Көркемдік тәжірибе. а)Алғашқы өнер           |   |     |       |
|туындыларындағы шынайылықтың өзгеше бітімі.Гуманистік   |   |     |       |
|реализм. Көне дәуір өнеріндегі мифологияның басым       |   |     |       |
|қызметі.Антикалық реализм. Орта ғасыр. Қоғам мен салт – |   |     |       |
|санадағы шектелушілік.Қасіретті адам.Бойкүйездік.Орта   |   |     |       |
|ғасыр-                                                  |   |     |       |
|лық символизм. Ояну дәуірінде әлеуметтік және рухани    |   |     |       |
|өмірдегі батыл серпілістердің ізгі-                     |   |     |       |
|лік мұраттарын қалыптастырудағы мәні.Дара тұлға. Мінез  |   |     |       |
|бен әрекет.Тарихи көзқарас. Қайта өрлеу дәуірінің       |   |     |       |
|реализмі. Барокко, ояну дәуірінің дағдарысын жинақтау.  |   |     |       |
|XII ғ. абсолюттік монархия тәртіптері. Классицизм       |   |     |       |
|қағидалары: әсіресе асқақтық, үш бірлік                 |   |     |       |
|ұстанымдары.Шынайы өмірден алшақтау.ә) XVIII  ғасырда   |   |     |       |
|іргесі қалана бастаған ағартушылық реализм. Романтизм - |   |     |       |
|әрі әдеби бағыт, әрі көркемдік әдіс. Сыншыл реализм өмір|   |     |       |
|шындығын қамтуға мімкіндіктері.                         |   |     |       |
|Социалистік реализм аталатын тұтас әдеби дәуірге        |   |     |       |
|мейлінше жан-жақты, шынайы көзқарас. Натурализмнің      |   |     |       |
|философиялық негізі – позитивизм. Модернизм ұғымындағы  |   |     |       |
|әдебиетке жататын экспрессионизм, сиволизм, футуризм,   |   |     |       |
|сюреализм, абстрационизм, т.б. тенденциялары.           |   |     |       |
|Модернистік дүниетаным:Импрессионизм. в) Интуитивизм мен|   |     |       |
|фрейдизм және романтизм мен символизм эстетикасынан     |   |     |       |
|өріс алған сюрреализм . Экзистенциализм.                |   |     |       |
|14. Әдеби дәстүр мен жаңашылдық. Халықаралық әдеби      |1  |2    |2      |
|байланыс.                                               |   |     |       |
|Дәстүр мен жаңашылдық. Дәстүр мен жаңашылдықтың ажырамас|   |     |       |
|бірлігі. Дәстүр жалғастығы – аралық буын. Жаңашылдық –  |   |     |       |
|талант пен шеберліктің жемісі.   Ауыз әдебиеті мен жазба|   |     |       |
|әдебиеттің ортақ міндеті.Дара жанрлар.Жанрлық           |   |     |       |
|құрылым,баяндау жүйелеріндегі өзгерістер. Миф, аңыз,    |   |     |       |
|ертегі жанрлардағы дәстүрдің жазба әдебиеттегі шағын    |   |     |       |
|эпикалық жанрлардан жалғастық табу мәселесі.Автор       |   |     |       |
|мәселесіне байланысты ауыз әдебиеті мен ақындар         |   |     |       |
|поэзиясы,кәсіби әдебиеттің айырмашылығы. Фольклорды     |   |     |       |
|тудырған орта мен қазіргі жағдай.Бүгінгі романдағы      |   |     |       |
|полифонизм элементінің фольклор жанрларындағы баяндау   |   |     |       |
|ағзасымен тамырластығы.                                 |   |     |       |
|Әдеби дамудың кезеңдері. Әдебиеттің ұлттық, аймақтық    |   |     |       |
|және әлемдік ерекшелігі. Әдеби процесс теориясының      |   |     |       |
|негізгі ұғымдары мен терминдері. Классикалық стиль.     |   |     |       |
|Классикалық стильдің табиғаты. Классикалық стильдің     |   |     |       |
|элементтері мен факторлары. Даралық стиль.Даралық       |   |     |       |
|стильдің табиғаты. Даралық стильдің элементтері мен     |   |     |       |
|факторлары. Ұлттық ситиль.Ұлттық стильдің табиғаты,     |   |     |       |
|элементтері мен факторлары.                             |   |     |       |
|15. Аралық бақылау жұмысы                               |1  |2    |2      |
|Барлық сағат саны:                                      |15 |30   |30     |


6  ОСӨЖ ЖӘНЕ СӨЖ МАЗМҰНЫ

3-Кесте ОСӨЖ және СӨЖ жоспарлары

|ОСӨЖ                                             |СӨЖ                     |
|Аудиториялық           |Аудиториядан тыс         |                        |
|1                      |2                        |3                       |
|1. Әдебиет теориясы мен|«Махабхарата», «Ригведа»,|Эстетикалық, әдеби      |
|эстетиканың тарихи     |«Рамаяна»,               |ой-пікірлердің туу, даму|
|кезеңдері.             |«Гильгамеш» жырлары.     |тарихы мен кезеңдері    |
|                       |М.Қашғаридің «Диуани     |                        |
|                       |лұғат ат-түрк            |                        |
|                       |Ж.Баласағұнның «Құтадғу  |                        |
|                       |біліг», А.Яссауидің      |                        |
|                       |«Диуани хикматы»         |                        |
|2. Әдебиеттану         |А.Герцен, В.Белинскиий,  |Әдеби шығармашылық және |
|ғылымындағы            |Н.Чернышевский,          |әдебиет теориясының     |
|методологиялық         |Н.Добролюбов, Д.Писарев. |методологиясы           |
|мектептер.             |А.В.Луначарский          |                        |
|                       |еңбектері.Теодор Бенфей, |                        |
|                       |А.Н.Веселовский,         |                        |
|                       |Клод Пишуа мен Андре     |                        |
|                       |Мишель, Руссо            |                        |
|                       |(«Салыстырмалы           |                        |
|                       |әдебиеттану» ,1951),     |                        |
|                       |А.Дима («Салыстырмалы    |                        |
|                       |әдебиеттанудың           |                        |
|                       |принциптері», 1972»),    |                        |
|                       |Д.Дюришин («Әдебиетті    |                        |
|                       |салыстырмалы зерттеудің  |                        |
|                       |теориясы», 1979), т.б.   |                        |
|                       |зерттеу еңбектер. Анри   |                        |
|                       |Бергсон,                 |                        |
|                       |Бенедетто Кроче,         |                        |
|                       |Зигмунд Фрейд            |                        |
|                       |(1856-1939).             |                        |
|                       |«Психоанализге кіріспе», |                        |
|                       |«Тотем мен табу», «Мен»  |                        |
|                       |және «Ол» еңбектері.     |                        |
|3. Әдеби ағымдар.      |В.Шкловский, Б.Эйхенбаум,|Қазіргі әдебиеттану     |
|                       |Ю.Тынянов, Р.Якобсон,    |теориясындағы ғылыми    |
|                       |В.Томашевский,В.Фриче,   |ағымдар.                |
|                       |В.Шулятников,            |                        |
|                       |В.Переверзев еңбектері.  |                        |
|                       |Э.Кассирер (1874-1945).  |                        |
|                       |«Символикалық формалардың|                        |
|                       |философиясы».            |                        |
|4. Қазақ әдебиеттану   |    «Түркістан уәлаятының|Қазақ әдебиеттану       |
|ғылымы мен  әдеби сын. |газеті» (1870-1882),     |ғылымындағы эстетика мен|
|                       |«Дала уәлаятының газеті» |теория мәселелері.      |
|                       |(1888-1902), «Қазақ»     |                        |
|                       |(1913-1918), «Алаш»      |                        |
|                       |(1916-1917), «Сарыарқа»  |                        |
|                       |(1917-1918) газеттерінде,|                        |
|                       |«Айқап» журналында       |                        |
|                       |жарияланған әдеби        |                        |
|                       |нұсқалар.    Ахмет       |                        |
|                       |Байтұсыновтың «Әдебиет   |                        |
|                       |тынытқышы» (1926)        |                        |
|                       |Е.Смайыловтың,           |                        |
|                       |Қ.Жұмалиевтың «Әдебиет   |                        |
|                       |теориясы» еңбектері.     |                        |
|5. Әдбит және өнер     |В.Жирмунский мен         |Көркем әдебиеттің       |
|түрлерінің шығу тегі   |Б.Томашевскийдің         |табиғаты, ерекшелігі    |
|және дамуы.            |пікірлері.               |және мәндері.           |
|6. Кейіпкер және көркем|А.Веселовский, В.Пропп,  |Әдебиет теориясындағы   |
|образ.                 |Е.Мелетинский пікірлері. |әдеби шығарма, орта және|
|                       |                         |автор мәселелері.       |
|7. Теориялық поэтика   |М.Бахтин және Ю.Лотман   |Әдеби туынды және оның  |
|ғылымы                 |пікірлері.               |мазмұны мен құрылымы.   |
|8. Әдеби көркемдеу     |А.Байтұрсынұлы,          |Әдебиеттің көркем       |
|құралдары және әдеби   |Е.Ысмайылов, З.Қабдолов, |шығарманың көркемдеу    |
|көркем тіл.            |Р.Нұрғали зерттеулері.   |құралдары мен тілі      |
|9. Өлеңдегі ырғақ,     |З.Ахметов, Р.Сыздықова,  |Өлең сөздің теориясы.   |
|тармақ, шумақ және өлең|Қ.Жүсіпов, Т.Қоңыров т.б.|                        |
|айшығы.                |ғалымдардың зерттеулері. |                        |
|10. Әдеби тек пен түр  |М.Әуезов, Ж.             |Шығармашылық әлемі және |
|                       |Аймаутов,Т.Ахтанов, т.б. |әдеби жанрлар мен       |
|                       |туындылары.              |олардың түрлері.        |
|11. Әдеби процесс.     |Г. Маркес, А. Карпентьер,|Әдеби үдеріс (процесс), |
|Көркемдіктің даму      |М. Астуриас,М.Льоса, т.б.|әдеби әдіс, бағыттар мен|
|заңдылықтары.          |Э.Золяның«Тәжірибиелік   |көркемдік тәжірибелер.  |
|                       |роман» теориясы.         |                        |
|                       |Дж. Джойс, Ф.Кафка,      |                        |
|                       |А.Камю, Ж-П. Сартр, А.   |                        |
|                       |Сент – Экзюпери          |                        |
|                       |сияқты дара талант       |                        |
|                       |иелерінің көркемдік      |                        |
|                       |ізденістеріндегі ой      |                        |
|                       |ағымы.                   |                        |

7  ӘДЕБИЕТ ТЕОРИЯСЫ ПӘНІ БОЙЫНША ОҚУ ҮРДІСІНІҢ КҮНТІЗБЕЛІК  КЕСТЕСІ

4-Кесте Әдебиет теориясы пәні бойынша оқу үрдісінің күнтізбелік кестесі

Апталар123456789101112131415Бақылау
түріД
Д
С
О
С
Д
Д
С
ОСД
Д
С
ОСД
Д
С
ОСД
Д
С
ОСД
Д
С
О
СД
Д
С
ОСД
Д
С
О
С
АБД
Д
С
О
СД
Д
С
О
СД
Д
С
О
СД
Д
С
О
СД
Д
С
О
СД
Д
С
О
СД
Д
С
О
С
АБ2Балдар3232323232323246
(270)37373737
373748
(540)
Пәндер