Файл қосу

Математикалық программалау




|Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі                                 |
|Семей қаласы ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                              |
|3 деңгейдегі СМК құжаты            |ПОӘК                |ПОӘК                       |
|                                   |                    |042.14.2.07.1.20.01/02-2013|
|                                   |                    |                           |
|                                   |                    |                           |
|                                   |                    |                           |
|ПОӘК                               |03.09.2013ж         |                           |
|Оқытушыға арналған                 |№1 басылым          |                           |
|«Математикалық программалау» пәні  |                    |                           |
|бойынша оқу жұмыс бағдарламасы     |                    |                           |
|                                   |                    |                           |
















                        «Математикалық программалау»
                        ПӘНІН ОҚЫТУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН


                5В011100 - «Информатика» мамандығына арналған


                 ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ОҚУ  ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ






























                                    Семей
                                    2013

                                  АЛҒЫ СӨЗ

1. ҚҰРАСТЫРЫЛДЫ
Құрастырған:_________   Семей   қаласы    Шәкәрім    атындағы    Мемлекеттік
университеті, Информатика кафедрасының  оқытушысы Аргынгазина Ж.Н.
      «___»__________ 2013ж.

2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. Информатика кафедрасының отырысында талқыланды
      Хаттама № 1 «11» қыркүйек 2013 ж.

      Кафедра меңгерушісі _________________ Абишова А.А.

2.2. Физика-математика факультетінің әдістемелік Кеңесінің отырысында
талқыланды


      Хаттама  №1 «12» қыркүйек 2013 ж.

      Әдістемелік кеңестің төрағасы __________ Батырова Қ.А.

3. БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқыту-әдістемелік кеңесінің отырысында мақұлданып, баспаға
ұсынылды
      Хаттама  №1 «18» қыркүйек 2013 ж.


Оқыту әдістемелік кеңесінің төрағасы _____________ Г.К.Искакова


БІРІНШІІ РЕТ ЕНГІЗІЛДІ


















                                   МАЗМҰНЫ

|Қолданылу облысы                                                 |       |
|Нормативті сілтемелер                                            |       |
|Жалпы жағдайлар                                                  |       |
|Оқытушыға арналған оқу жұмыс бағдарламасының мазмұны             |       |
|Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптары                     |       |
|Пән бойынша оқу-әдістемелік карта                                |       |
|Оқу-әдістемелік әдебиеттердің жабдықталу картасы                 |       |
|Әдебиеттер                                                       |       |



                             1. Қолданылу облысы


      «Математикалық  программалау»  пәні  бойынша  Оқыту-әдістемелік  кешен
5B011100  -  «Информатика»  мамандықтарының  студенттеріне  арналған.  Кешен
студенттерді пәннің мазмұнымен, пәннің  көкейкестілігі  мен  қажеттілігімен,
курс саясатымен, оқу барысында  үйренетін  машықтармен  таныстырады.  Оқыту-
әдістемелік кешен пәнді оқыту үшін негізгі бағдар болып табылады.


                          2. Нормативті сілтемелер
      Бұл «Математикалық программалау»  пәні бойынша Оқытушыға арналған  оқу
жұмыс бағдарламасы оқыту процесін  келесі  құжаттарда  келтірілген  талаптар
мен ұсыныстарға сәйкес жүргізу үшін құрастырылған және  реттейді:
         – 5В011100 – «Информатика» мамандығына ҚР  МЖМБС    3.08.317-2006.
           Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігінің  2005  ж.
           23  желтоқсанындағы  №779  бұйрығымен   бекітілген   және   іске
           қосылғын.
         – СТУ 042 – РГКП – СГУ  –  4-2013  Университет  стандарты  «Пәннің
           оқыту әдістемелік комплексін дайындауға жалпы талаптар»;
         –   ДП-042-1.01–2013   Құжатталған   процедура    «Пәннің    оқыту
           әдістемелік комплексінің құрылымы мен мазмұны»
                             3. Жалпы жағдайлар
      3. 1. Пәннің қысқаша мазмұны
    Замана талабынан  туған  «Математикалық  программалау»  курсы  нарықтық
экономика, қолданбалы математика, химия, физика, экология сияқты  салалардан
жалпы  ғылыми  дайындықтағы  мамандарды  даярлаудың  ажырамас  бөлігі  болып
табылады.  «Математикалық программалау» жалпы  курсының  университеттік  оқу
жоспарларына 20-ғасырдың 70-жылдарында енгізілуі өндірістің кең қанат  жаюы,
жер  қойнауындағы  байлықтардың  шектеулі  екендігін   ескеріп,   энергияны,
материалдарды, жұмыс  уақытын  үнемді  пайдалану  керектігін  сезінгендіктен
және  экономика,  экология,  өндірістік-  технологиялық  ғылымдарды   тиімді
басқару қажеттілігіне  байланысты  еді.  Аталған  мәселелердің  экономикалық
немесе  басқа  да  мазмұндарына  назар  аударсақ,   онда   олардың   барлығы
функцияның немесе  функционалдың  қай  бір  кеңістіктегі  максимумға  немесе
минимумға  жеткізетін  жиындарын  табу  есебін  білдіреді.  Мұндағы  функция
басқару сапасын,  ал  жиын  зерттелінетін  жүйедегі  мүмкіндіктерді  ескеріп
ресурстарға қойылатын шектеулерді өрнектейді.
    Өмірде болып жатқан құбылыстарды зерттеуде, есептеуде ең тиімді тәсілді
іздеп табуға тура келеді.  Жоғарғы  білімді  маман  осы  мәселелерді  шешуде
тиімді әдістерінен алған білімді  жүзеге  асырады.    Тиімділік  әдістерінен
студенттер:   сызықтық  программалау;    сызықтық   емес   тиімділік;    бір
айнымалы бойынша шартсыз минимизациялау;   көп  айнымалы  функцияны  шартсыз
минимизациялау; шартты  тиімділіктің  классикалық  есептерін  біліп  шығады.
Бұл курстың мақсаты класикалық вариациялық қисап  әдістерін  және  тиімділеу
әдістерін, басқарылымдылық пен тиімді басқару элементтерін зерттеу.


      3.2. Пәннің мақсаты
    Нарықтық экономика  кезіндегі  өндірісті  басқаруға  қатысты  есептерін
шешуге  және  талдауға  экономика-математикалық  әдістерді   қолдану,   оның
теориялық  және  методологиялық  проблемаларын,   принциптері   мен   қойылу
әдістемелерін баяндау.
      3.3. Пән міндеті:
      -  қазіргі  уақыттағы  әлемнің   ғылыми   бейнесі   туралы   түсінікті
        қалыптастыру;
      - табиғаттағы кез-келген ақпараттық үндестірді зерттеу  туралы  ұғымды
        қалыптастыру;
      - қазіргі уақыттағы ақпараттық үрдістерді зерттеуден алынған нәтижелер
        негізгі  ақпаратты  өңдеудің  жаңа  технологиялары  мен   ақпараттық
        технологияларды құру және жасау туралы білімді қалыптастыру;
      - қоғамдық өмірдің барлы сфераларында компьютерлік технологиялары  мен
        технологияларды  тиімді пайдалануды  қамтамасыз ету және оны   құру,
        енгізудің ғылыми,  инженерлік  проблемаларын  шеше  білу  іскерлігін
        қалыптастыру;
      - ақпаратпен жұмыс істеудің  жалпы  ғылыми  және  жалпы  мәдениеттілік
        дағдыларын дамыту;
      - кәсіптік қызметтеріне дайындау.


    3.4. Пәнді оқып, аяқтаған студенттердің
  Білуі керек:
         • Өндірісті жоспарлау есібінің қойылуын және ЭММ-ін, құрылғылардың
           қуаттарын тиімді пайдалана білулері қажет.
         • Экономикалық есептерді графикалық әдістермен шығара білуі;
         • Бағаларды біртіндеп дәлдеу әдісінің алгоритмін білу және
           есептерді симплекс-кестені пайдаланып шығара білу;
         • Аралас шектеулермен берілген сызықты программалау есебіне «М»
           әдісті пайдалана білу.
         • Екі жақтылық есебінің қойылуын және математикалық жолмен шығару
           алгоритмін білу
         • Көлік қатынасы есебінің қойылуы мен ЭММ-ін білу. Бірінші тіректі
           жоспарды солтүстік-батыс бұрышы ең кіші элемент және Фогель
           әдістерімен таба білу. Потенциалдар әдісін пайдаланып, көлік
           қатынасы есебінің тиімді жоспарын табу.
         • Салааралық баланс моделдерінде тура, жанама және толық
           материалдық шығындар коэффициенттерін анықтай білу.
         • Жаппай қызмет көрсету моделінің негізгі компоненттерін білу,
           шешім қабылдай білу.
         • Ойындар теориясының ЭММ-ін құра білу. Ноль қосындылы екі адамның
             ойынын құра білу.
      3.5.  Пән пререквизиттары:
      Алгебра; Геометрия; Математикалық анализ; Дифференциалды теңдеулер


      3.6.  Пән постреквизиттары:
      Сандық тәсілдер; Арнайы мамандық курстары.

1-кесте. Оқу жоспарынан ақпарат


    |Курс                              |Семестр             |Кредит             |Дәріс     |
|Дәріс сабақтары   |Зертханалық    |                    |                   |          |
|                  |сабақтар       |                    |                   |          |
|1                 |2              |3                   |4                  |5         |
|Амалдарды зерттеу |Қарапайым      |Компьютер,          |ЭММ-нің негізгі    |Жазбаша,  |
|мәселесі          |экономикалық   |интерактивті тақта, |түсініктері. ЭМ-лық|ауызша    |
|                  |есептерге      |презентациялар      |өндірістік         |          |
|                  |математикалық  |                    |есептердің қойылуы.|          |
|                  |модель құру    |                    |                   |          |
|Амалдардың        |Экономикалық   |Компьютер,          |Сызықты бағдарлау  |Жазбаша,  |
|математикалық     |есептреді      |интерактивті тақта, |есебінің (СБЕ-нің) |ауызша    |
|моделі            |шешудің        |презентациялар      |жалпы қойылу       |          |
|                  |графиктік      |                    |қысқаша жазылуы.   |          |
|                  |әдісі.         |                    |Канондық форма.    |          |
|Амалдарды зерттеу |Симлекс әдісі  |Компьютер,          |СБЕ-нің            |Жазбаша,  |
|мәселесінің түрлі |               |интерактивті тақта, |геометриялық       |ауызша    |
|көріністері және  |               |презентациялар      |интерпретациясы.   |          |
|оларды шешу       |               |                    |Екі айнымалы жағдай|          |
|                  |               |                    |үшін               |          |
|                  |               |                    |сызықты форманың   |          |
|                  |               |                    |қасиеті.           |          |
|Анық емес жағдайда|Сызықты        |Компьютер,          |СБЕ есептерін      |Жазбаша,  |
|шешім қабылдау.   |программалау   |интерактивті тақта, |графиктік шешу.    |ауызша    |
|«Зарарсыз» түрі   |есебінің       |презентациялар      |Мысалдар.          |          |
|                  |канондық       |                    |                   |          |
|                  |формасы.       |                    |                   |          |
|                  |Симплекстік    |                    |                   |          |
|                  |кестелерді     |                    |                   |          |
|                  |құру.          |                    |                   |          |
|Сызықты           |ЭММ есептерді  |                    |Тіректі жоспарды   |          |
|программалау      |симплекс-әдісім|                    |біртіндеп жетілдіру|          |
|                  |ен шығару.     |                    |алгебрасы (Сиплекс |          |
|                  |               |                    |- әдіс). Базистік  |          |
|                  |               |                    |айнымалылар.       |          |
|                  |               |                    |Бастапқы жоспарды  |          |
|                  |               |                    |іздеуді стандартты |          |
|                  |               |                    |жазу.              |          |
|Сызықты           |Экономикалық   |Компьютер,          |Симплекс           |Жазбаша,  |
|программалаудың   |есептерді      |интерактивті тақта, |кестелердегі       |ауызша    |
|негізгі мәселесі  |шешудің        |презентациялар      |бағалауды біртіндеп|          |
|                  |М-әдісі.       |                    |дәлелдеу әдісінің  |          |
|                  |               |                    |алгоритмі.         |          |
|Дөңес программалау|Таяныш жоспарын|Компьютер,          |Бағалауды біртіндеп|Жазбаша,  |
|                  |біртіндеп      |интерактивті тақта, |дәлдеу әдісі.      |ауызша    |
|                  |жақсарту       |презентациялар      |Бағалауды біртіндеп|          |
|                  |әдісі.(ТЖБЖ)   |                    |дәлелдеу әдісінің  |          |
|                  |               |                    |алгоритмі.         |          |
|                  |               |                    |Мүмкін –екі жақты  |          |
|                  |               |                    |кестелер. Мысал.   |          |
|Сызықты емес      |Қосалқылық.    |                    |Сызықты            |          |
|программалау      |Қосалқы есеп   |                    |бағдарлаудың       |          |
|мәселесі          |моделін құру   |                    |екіжақтылық есебі. |          |
|                  |алгоритмі.     |                    |Екі жақтылықтың    |          |
|                  |               |                    |негізгі            |          |
|                  |               |                    |теоремасы.         |          |
|                  |               |                    |Екі жақтылық       |          |
|                  |               |                    |моделінің          |          |
|                  |               |                    |экономикалық       |          |
|                  |               |                    |мағынасы. Мысал.   |          |
|Лагранждың        |Жүк тасмыалдау |Компьютер,          |Көлік қатынасы     |Жазбаша,  |
|көбейткіштер      |есебінің ЭММ.  |интерактивті тақта, |моделін құру.      |ауызша    |
|әдісі.            |               |презентациялар      |Теңестірілген және |          |
|                  |               |                    |теңестірілмеген    |          |
|                  |               |                    |көлік              |          |
|                  |               |                    |қатынасы моделдері.|          |
|                  |               |                    |Көлік қатынасы     |          |
|                  |               |                    |кестесі.           |          |
|                  |               |                    |Тасымалдаудың      |          |
|                  |               |                    |алғашқы жоспарын   |          |
|                  |               |                    |анықтау            |          |
|                  |               |                    |(Солтүстік – батыс |          |
|                  |               |                    |бұрышы әдісі, ең   |          |
|                  |               |                    |кіші тариф әдісі). |          |
|Градиенттер әдісі.|Алғашқы таяныш |                    |Алғашқы жоспарды   |          |
|                  |жоспарын құру  |                    |іздеудің Фогель    |          |
|                  |әдістері       |                    |әдісі. Көлік       |          |
|                  |(солтүстік-баты|                    |қатынасы есебінің  |          |
|                  |с бұрышы әдісі,|                    |туындыланған және  |          |
|                  |минимал        |                    |туындыланбаған     |          |
|                  |элементтер     |                    |жоспары.           |          |
|                  |әдісі).        |                    |                   |          |
|Ойындар теориясы  |Тиімділіктің   |Компьютер,          |Потенциалдар       |Жазбаша,  |
|                  |шарттары.      |интерактивті тақта, |әдісінің алгоритмі.|ауызша    |
|                  |Потенциалдар   |презентациялар      |Мысал. Көлік       |          |
|                  |әдісі.         |                    |қатынасыесебінің   |          |
|                  |               |                    |тиімді             |          |
|                  |               |                    |жоспары.           |          |
|Шексіз            |Тиімділіктің   |Компьютер,          |Баланстық әдіс.    |Жазбаша,  |
|антогонистік      |шарттары.      |интерактивті тақта, |Салааралық         |ауызша    |
|ойындар           |Потенциалдар   |презентациялар      |баланстың принципті|          |
|                  |әдісі.         |                    |схемасы.           |          |
|                  |               |                    |Салааралық         |          |
|                  |               |                    |баланстың          |          |
|                  |               |                    |экономика-математик|          |
|                  |               |                    |алық әдістері.     |          |
|                  |               |                    |Тура және жанама   |          |
|                  |               |                    |материалдық        |          |
|                  |               |                    |шығындардың        |          |
|                  |               |                    |коэффициенттері.   |          |
|Кооперативті      |Баланстық      |Компьютер,          |Өндірістің сала    |Жазбаша,  |
|ойындар           |моделдеу. Тіке,|интерактивті тақта, |аралық балансы     |ауызша    |
|                  |жанама және    |презентациялар      |кестесін құру және |          |
|                  |толық          |                    |өнімді таратудың   |          |
|                  |шығындар       |                    |экономикалық       |          |
|                  |коэффициенттері|                    |мысалын үш салалы  |          |
|                  |н есептеу.     |                    |бойынша көрсету.   |          |
|Желілік жоспарлау |Өнімаралық     |Компьютер,          |Жалпы қызмет       |Жазбаша,  |
|және басқару      |баланстың      |интерактивті тақта, |көрсету жүйесінің  |ауызша    |
|модельдері        |жүбегейлі      |презентациялар      |қолданылу аясы.    |          |
|                  |схемасы.       |                    |Жалпы қызмет       |          |
|                  |               |                    |көрсету            |          |
|                  |               |                    |жүйесінің          |          |
|                  |               |                    |жүктемесі.         |          |
|Жаппай қызмет     |Көпшілікке     |Компьютер,          |Талап қоюдың       |Жазбаша,  |
|көрсету жүйесін   |қызмет көрсету |интерактивті тақта, |Пуассон ағыны және |ауызша    |
|моделдеу          |жүйелері.      |презентациялар      |оның қасиеттері.   |          |
|                  |Ойындар        |                    |Тұйық және тұйық   |          |
|                  |теориясы.      |                    |емес жүйелер. Жүйе |          |
|                  |               |                    |көрсеткіштерінің   |          |
|                  |               |                    |есептелу           |          |
|                  |               |                    |алгоритмдері       |          |

            7.  Оқу-әдістемелік әдебиеттердің жабдықталу картасы
4-кесте. Оқу-әдістемелік әдебиеттердің жабдықталу картасы
|Оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдардың аттары  |Экз.   |Студенттер  |Жабдықталу  |
|                                                  |саны   |саны        |%           |
|Под ред Н.В.Макаровой. Информатика: Учебник.-/    |10     |13          |76          |
|-М.,2000                                          |       |            |            |
|Могилев, А.В.    Информатика: учеб.пособие для    |20     |13          |100         |
|вузов -М.:Академия, 2007                          |       |            |            |
|Бурин Е.А Введение в основы информатики и         |20     |13          |100         |
|вычислительной техники.-Алматы,1988.              |       |            |            |
|Острейковский В.А. Информатика:Учеб.-М.,2000      |20     |13          |100         |
|Каймин В.А. Информатика:Учебник.-М.,2000          |20     |13          |100         |
|Симонович С.В. и др. Информатика. Базовый курс /  |10     |13          |76          |
|СПб.,2001                                         |       |            |            |
|Аладьев В.З., Хунт Ю.Я, Шишаков М.Л. Основы       |10     |13          |76          |
|информатики: Учебное пособие.-М.,1999             |       |            |            |
|Заварыкин В.А. и  др. Основы информатики и        |6      |13          |46          |
|ВТ.-М.,1989                                       |       |            |            |
|Учебно-методический комплекс дисциплины           |20     |13          |100         |
|"Информатика". - Семипалатинск,  2006             |       |            |            |

8. Негізгі әдебиеттер:
    1. Хамзина Л.Э. Математическое моделирование в экономике. 1998г.
    2. Банди Б. Основы линейного программирования. 1989г.
    3. Кузнецов Ю.М. и др. Математическое программирование 1980 г.
    4. Математическое программирование Под.ред. Кремера н.Ш. 1996г.
    5. Солодовников А.С. Математика в экономике 2000 г.
    6. Гасс С. Линейное программирование. 1970 г.
    7. Экономико-математические методы и прикладные модели под. ред.
    Федосеева В.В. 2000г.
    8. Калихман И.Л. Сборник задач по линейной алгебра и программированию
    1969 г.
    9. Заславский Ю.Л. Сборник задач по линейному программированию 1971 г.
Пәндер