Файл қосу
XIX ғасырдағы айтыстың дәстүлі сипаты
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ |
|ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ |
|3-деңгейлі СМЖ құжаты |ПОӘК |УМКД 042-16.1.31/01-2014 |
|ПОӘК | | |
|«ХІХ ғасырдағы қазақ |_____2014 жылғы | |
|әдебиеті» пәнінің оқытушыға |№ 2 басылым | |
|арналған | | |
5В020500 «Филология: қазақ тілі» мамандығына арналған
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті пәнінің
ОҚУ- ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАСЫ
СЕМЕЙ
2014
Кіріспе
1 ӘЗІРЛЕГЕН
Құрастырушы Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің қазақ
филологиясы кафедрасының доцент м.а., филол.ғ.к. Сабырбаева Р.К.
___________«___» ___________20__ ж.
2 КЕЛІСІЛДІ
2.1 Қазақ әдебиеті кафедрасының отырысында қаралып, талқыланды.
Хаттама №___ «___» ___________20__ ж.
Кафедра меңгерушісі _______________ Ақтанова А.С.
2.2 Филология факультетінің оқу-әдістемелік бюросында талқыланып,
бекітілді.
Хаттама №___ «___» ___________20__ ж.
Төрайым _________________Сәмекбаева Э.М№
3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінде мақұлданып, басуға ұсынылды.
Хаттама №___ «___» ___________20__ж.
ОӘК төрағасы________________ Искакова Г.К.
4 «____» __________ 20__ж. шыққан ПОӘК-нің
№ 2 БАСЫЛЫМЫ
Мазмұны
1 Қолданыс аясы
2 Нормативтік сілтемелер
3 Жалпы ережелер
4 Оқу пәнінің мазмұны (модуль)
5 СӨЖ тақырыптары
6 Пәннің оқу-әдістемелік картасы
7 Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілу картасы
8 Әдебиеттер
1 ҚОЛДАНЫС АЯСЫ
ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті пәнінің оқу-әдістемелік кешенінің
құрамына кіретін оқытушыға арналған пәннің жұмыс бағдарламасы 5В020500
«Филология: қазақ тілі» мамандығының студенттеріне арналған.
2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Осы ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті пәнінің оқытушыға арналған жұмыс
бағдарламасы берілген пән бойынша оқу үрдісін ұйымдастырудың тәртібін
төмендегі нормативтік құжаттар негізінде жүзеге асырады:
- 5В020500 «Филология: қазақ тілі» мамандығының 3.08.275-2006
бекітілген ҚР МЖМБС мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты;
- «5 В 020500» «Филология: қазақ тілі» мамандығының типтік оқу жоспары;
- СТУ 042-РГКП-СГУ-5-2012 Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерін әзірлеуге
және ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар университет стандарты;
- ДП 042-1.07-2012 «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің мазмұны мен
құрылымы» құжаттық іс-жосығы.
3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны
Бұл пән бойынша мынанадай теориялық және практикалық мәселелер
қарастырылады: семинар сабақтарының мақсаты- студенттердің жекелеген
шығармаларға мәтіннамалық талдау жасай білуі мен туындылардың композициясы
мен сюжетін жүйелеп, образдарды сомдаудағы сөз зергерлері пайдаланған
тәсілдерді пайымдай білу машығын қалыптастыру. Әлемдік әдеби дамудың ортақ
заңдылықтарын игерген реалистік әдебиетіміздің алыптары шығармаларының
көркемдік шеберлік сырларын тереңдете оқыту. Бұл талаптың аясында қазақ сөз
өнерінің философиялық, гуманистік-ағартушылық, эстетикалық мазмұңын жан-
жақты камту. ХУІІ-ХІХ ғасыр ақын- жырауларының шығармаларындағы дәстүр
жалғастығы, отаршылдық саясат мазмұның жырлаған осы дәуір ақындарының
поэзиясы және оның реалистік маңызын игерту.
3.2 Пәнді оқытудың мақсаты:
XIX ғасырдағы қазақ әдебиетін жеке пән ретінде оқыту арқылы оның басты
әдеби сарынын, азаттык танымын, өзіндік сыр-сипатын танытып, жастарға
тағлым беру кезделеді.
3.3 Пәнді оқытудың негізгі міндеттері:
XIX ғасырдағы қазак әдебиетінің басты әдеби сарыны-отарлык
езгіге қарсы туған азаттық сарыны екенін саралап, таныту;
осы ғасыр әдебиетіндегі дәстүр мен жаңашылдык, жазба әдебиеттің
дүниеге келуін оқыту;
XIX ғасыр әдебиетіндегі әдеби бағыттар мен ағымдар, сөз өрнектерін
игеру;
Осы дәуір әдебиетіндегі Абай шығармашылығының маңызы мен тағылымын таныту;
- пәнді оқыту барысында студенттерге жекелеген шығармалардың
жанрлық сипаты, тақырыбы мен идеясы, көркемдік дәрежесі мен
мазмұны жайлы білімдерін қалыптастыру;
- Дәуір әдебиетін тарихи сабақтастық тұрғысынан оқыта отырып,
жалпы ұлт әдебиеті тарихынан алар орны мен кейінгі әдебиетке тигізген
әсері және ықпалын межелеп беру.
3.4 Оқытудың нәтижесі:
Пәнді оқыту нәтижесінде студент мыналарды білуі керек:
XIX ғасырдағы қазақ әдебиетінің өзіндік табиғатын меңгереді;
XIX ғасырдағы қазақ әдебиетінің қалыптасу, даму кезеңдері жайлы
мағлұмат алады.
XIX ғасырдағы қазақ әдебиетінің өзіндік ерекшеліктері, жанрлары
туралы терең білім алады.
XIX ғасырдағы қазақ әдебиетінің жекелеген нұсқалары, олардың поэтикасы
туралы жан-жақты білім алады.
XIX ғасырдағы қазақ әдебиеті мұраларының мәтінімен танысып,
олардың идеялық-эстетикалық құндылықтары туралы өзіндік пікір
қалыптастырады.
теориялық білімді практикада қолдана білуді үйренеді.
зерттеу жұмысына икем-дағдысы қалыптасады.
кәсіби қарым-қатынас жағдайларын меңгереді.
3.5 Курстың пререквизиттері:
Ежелгі дәуір әдебиеті
ХҮ-ХҮІІІ ғасырдағы қазақ әдебиеті.
3.6 Курстың постреквизиті:
ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиеті
Ұлы Отан соғысы және соғыстан кейінгі жылдардағы әдебиет.
3.7 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме:
1 Кесте
|Курс |Семестр|
|1 |2 |
|Дәріс сабақтары |
|Модуль 1. XIX ғасырдағы тарихи-әлеуметтік жағдай және әдебиет |
|Тақырып 1. XIX ғасырдағы тарихи-әлеуметтік жағдайлар және әдебиет пен |1 |
|оның басты әдеби сарыны. XIX ғасыр әдебиетіндегі саяси бағыттар мен | |
|көркемдік ағымдар | |
|Ресей империясының Қазақстан жерін отарлау жұмыстарының кең өрістеуі, | |
|барлық аймақтарда әскери қамалдар мен бекіністердін салынуы, отарлық | |
|басқару әкімшілік жүйесінің енгізілуі. | |
|XIX - ғ. бірінші жартысындағы Қазақстандағы Ресей империясының отарлық| |
|езгісіне қарсы қарулы көткрілістер. Отаршылдық саясат мазмүнын | |
|жырлаған отарлық езгіге қарсы туған ақындық поэзиясы жэне оның | |
|реалистік маңызы. Орыс зиялыларының қазақ халқының тарихын, тілін, | |
|фольклорын, этнографиясын зерттеу Жұмыстарының екі жакты сипаты. | |
|XIX - ғ. әдебиетінің даму мазмұнындағы реализм,романтизм көркемдік | |
|эдістерінің көріністері. Ауызша жэне жазбаша акындық дәстүр табиғаты, | |
|жыраулық поэзия сілемдерінің сакталуы. | |
|Жаңа реалистік жазба эдебиет мазмұнындағы лирикалық, сатиралық елең, | |
|поэма, проза т. б. жанрлардың калыптасып дамуы. Әр дәуірдін, іштей | |
|тұтас кезең, дәуірлерге ағым, бағыттарға бөлініп, ғылыми негізде | |
|жүйеленуі. XIX ғасыр әдебиеті — үлгісі, түрі мол, сан жанрлы әдебиет. | |
|XIX ғасыр ішінде байырғы әдеби үрдіс ауызшадан жазбашаға өту дәуірін | |
|бастан кешті (М.Әуезов). | |
|XIX ғасырда қазақ әдебиетінде жыр үлгісінің түрлі дәстүрлі жанрымен | |
|бірге жаңа өлең түрлері туып дамыды. Уақиғалы дастан-поэмалар, сыршыл | |
|лирика, айтыс түрлері, сатира, қиссалар, ауыз әдебиеті үлгілері қатар | |
|жасады. Көркем позаның үлгілері, сыни мақалалар, түрлі баспасөз | |
|жанрлары, көркем аударма, ғылыми-публицистика туып, қалыптаса бастады.| |
|XIX ғасыр әдебиетінің аса көрнекті өкілдері:бостандық рухты, үлт | |
|азаттығын жырлаған Махамбет ақын, Шернияз; зар заман әдебиетінің | |
|ақындары Шортанбай, Мүрат, Әбубәкір; айтыс акындары Шөже, Орынбай, | |
|Балта, Сүйінбай, Марабай; сал-серілер Сегіз Сері, Біржан сал, Ақан | |
|Сері, Жаяу Мұса, Мұхит; қиссашыл акындар; жаңа жазба әдебиет өкілдері | |
|Ыбырай, Абай. | |
|Тақырып 2. ХІХ ғасырдағы дәстүрлі айтыс өнері. Айтыстың зерттелуі. |1 |
|XIX ғасырдағы айтыстың дәстүлі сипаты. Қазақ әдебиеті тарихындағы | |
|айтыс өнерінің ауыз әдебиетіндегі үлгілері мен XIX ғасырдағы ақындық | |
|айтыс өнерінің өзіндік ерекшеліктері. | |
|XIX ғасырдағы айтыстың дәстүрлі суырыпсалма ақындык, айтыспен бірге | |
|жазба түрде де өрістеуі. Айтыстың түрлері. Жанрлык ерекшеліктері. | |
|Әлеуметтік сипаты. XIX ғасырдағы әйгілі айтыс ақындары Шөже, Орынбай, | |
|Кемпірбай, Балта, Түбек, Сүйінбай, Нұрым, Қашаған, т.б. айтыстарының | |
|сөз қолданыс, өлең айшығы, көркемдік алымы. Әлеуметтік мәні. XIX | |
|ғасырдағы айтыс ақындарының өзіндік мәнер-машығы, айтыстағы | |
|әдіс-тәсілі. Жазба айтыс дәстүрінің дамуы. | |
|XIX ғасыр айтыстарының жиналып, зерттелу жайы. М.Әуезов, | |
|А.Байтұрсынов, С.Мүқанов, Е.Ысмайылов, М.Ғабдуллин, Ә.Қоңыратбаев, | |
|Р.Бердібаев, М.Жармұхамедұлы, т.б. ғалымдардың айтысты теориялық | |
|жағынан зерттеуі. | |
|Айтыс өлең - XIX ғасыр әдебиетінің елеулі нұсқасы. | |
|Тақырып 3. Айтыс өнерінің көрнекті өкілдері Шөже Қаржаубайұлы, |1 |
|Кемпірбай ақын, Орынбай Кертағыұлы. Ақынның өмірі. Өлеңдері мен | |
|айтыстарының әлеуметтік мәні. Орынбай, Кемпірбай, Шортанбай, Балта, | |
|т.б. ақындармен айтысы. «Арқадан шығып едім Ноғайға еріп», | |
|«Дәулетімбетке», «Домбыра шыққан тықылдап», «Бәйтікке», «Ноғайға», | |
|«Ерденге» арнау, өлеңдері. Шөженің «Қозы Көрпеш-Баян Сұлу» жырын | |
|жырлауы. Ақын жонінде Шоқан Уәлихановтың айтқаны. | |
|Тақырып 4. Сүйінбай Аронұлы, Сара Тастанбекқызы, Қашаған Күржіманұлы. |1 |
|Өмірі туралы мәлімет. Сүйінбай мүрасының жариялануы, зерттелуі. | |
|Толғауларының тақырыптық- идеялық мазмұнына сипаттама. Елдің тарихы, | |
|ел қорғаған батырлар туралы. | |
|Адамгершілік тәрбиесі туралы толғаныстары. Әйелге, адамның жастық, | |
|кәрілік, жас кезеңдеріне арналған өлеңдері. Сүйінбайдың айтыстары | |
|-қазақтьң түре жэне сүре айтыстарының үлгілері. | |
|Сүйінбайдың ақындық шығармашылығы - қазақ поэзиясындағы дәстүрлі | |
|өнегелі мектеп. | |
|Ақын шығармаларының өлеңдік өлшемі-өрімі, бейнелілігі. | |
|Тақырып 5. Бақтыбай, Түбек, Нұрым Жаршағұлұлы, Марабай ақындар. |1 |
|Өмірбаян деректері. Айтыстары. Өлеңдері. «Ер Тарғын» жырының Марабай | |
|нұсқасы. «Қобыланды» жырының Марабай нұсқасы. Марабайдың шығыстанушы | |
|ғалымдар назарына ілінуі. Марабайға Абайдың берген бағасы. | |
|Тақырып 6. ХІХ ғасыр әдебиетіндегі Қоқан езгісіне қарсылық сарын. |1 |
|Мәделі Жүсіпқожаұлы, Құлыншақ Кемелұлы, Бұдабай Қабылұлы | |
|шығармашылығы. Құлыншақ Кемелұлы (1831-1892) Өмірбаян деректері. | |
|Шығармаларының зерттелуі. «Келбайға», «Дүйсенбайға» арнаулары. | |
|Батырлық, ерлік дәстүрді көтере жырлап, дәріптеген өлеңдері. | |
|Айтыстары. Жазба айтыс үлгісін қалыптастырып, дамытуы. | |
|Тақырып 7. Майлықожа Сұлтанқожаұлы. Майлықожа Сұлтанқожаұлы |1 |
|(1835-1889).Өмірі. Ақындық мүрасы. Сүйінбай, Қүлыншақ, Айман, Гүлханым| |
|ақындармен айтыстары. Мысалдары. Шығыс әдебиеті үлгілерінен | |
|аудармалары, сол негізде туған назира шығармалары. «Нақылдар» жинағына| |
|енген шығармалары. Әдеби мұрасының зерттелуі. | |
|Тақырып 8. Базар Оңдасұлы өмірі мен әдеби мұрасы. Өмірі, мұрасы, |1 |
|зерттелу, басылым жайы. Адамгершілік, дүние жаратылыс жайлы | |
|үгіт-насихат мәнді шығармалары. «Айна-тарақ», «Әминә қыз», | |
|«Мақпал-Сегіз» дастандары. Термелері. | |
|Тақырып 9. ХІХ ғасырдағы сал серілер. Ән өлең, Өнерпаздық, сыршылдық |1 |
|сарын. Біржан сал Қожағұлұлы. Сал-серілер, әнші-ақындардың ХІХ ғасыр | |
|әдебиетін тарихындағы орны. Сал-серілер, әнші-лирик ақындар мұрасы. | |
|Олардың зерттелу, таралым, танылым жайы. Сал-серілер өнерінің өзіндік | |
|ерекшеліктері. Әрі ақындық, әрі сазгерлік, әрі орындаушылық өнер. | |
|Біржан салдын өмірі мен шығармашылығы. Әншілік өнердің көшбасшысы | |
|екендігі. Шығармаларының тақырьштық, әуендік ерекшелігі. Ән-өлендегі | |
|алар орны. | |
|Біржанның «Жанбота», «Жамбас сипар», «Ләйлім шырақ», «Қара жер», | |
|«Шалқыма» олеңдері мен әндері. Олардың туу тарихы. Біржанның Сарамен | |
|айтысы туралы ілгерідегі, кейінгі пікір, түжырымдар. Бұл айтыстың | |
|көркемдік сапасы. | |
|Тақырып 10. Сегіз сері Баһрамұлы өмірі мен шығармашылығы. Сегіз сері |1 |
|Баһрамүлы өмірі мен шығармашылық мүрасы. Өлеңдері, кисса дастандары. | |
|Исатай-Махамбет қозғалысына қатысы. «Орал тау», «Кеңінен жаяйыншы | |
|қанатымды», «Қашқын келбеті», «Горчаковқа», т.б. шығармаларындағы | |
|әлеуметтік үн. Сегіз серінің махаббат, ғашыктық тақырыбындағы толғау, | |
|дастандары, өлеңдері. Халық эпосын жырлауы. Түрлендіруі. Арнаулары. | |
|Сегіз сері мұрасының зерттелуі. Басылымы. | |
|Тақырып 11. Ақан сері Қорамсаұлы. Жаяу Мұса Байжанұлы. Өмірі. |1 |
|Шығармашылық мұрасы. «Сырымбет», «Қара торғай», «Үш тоты», «Ақ | |
|көйлек», т.б. ән-елеңдері. Ақыннын сезім жырларының кекемдік мәні. | |
|Ақан Сері өлеңдеріндегі әлеуметтік үн. Ақанның жан қасіреті. | |
|«Құлагер», «Жүсіп төреге», т.б. өлеңдері. Ақан сері әндеріндегі | |
|лиризм, ғашықтық. | |
|Жаяу Мұса Байжанұлы (1835-1928). Өмірбаян деректері. «Ак сиса», «Сұрша| |
|қыз», «Қаулау», «Шолпан», т.б. ән-өлеңдері қазақ өнерінің үздіктері. | |
|Жаяу шығармаларындағы жан айқай. Қоғам мен адам ортасындағы аярлыққа | |
|ауыр үкім. Жаяу Мұса туралы көркем шығармалар. Ақын мүрасының | |
|зерттелуі, басылымы. Халқымыздың рухани өміріндегі Жаяу Мұса | |
|шығармаларының орны. | |
|Тақырып 12. Әсет Найманбайұлы. Әсет Найманбайүлының (1867-1923 |1 |
|ән-өлеңдері. Әншінің сал-серілер мен әнші-ақындар. әндерін әнмен | |
|таратуы. «Қоштасу», «Әсет» ән-өлеңдері. | |
|Тақырып 13. Ұлт-азаттық күрес батырлары туралы тарихи жырлар. жанрлық |1 |
|сипаты, зерттелуі. Нысанбай жыраудың «Кенесары-Наурызбай», Мұсабай | |
|жыраудың «Жанқожа батыр» жыры. | |
|Кенесары-Наурызбай туралы жырлар. Нысанбай ақын туралы М.Әуезов, | |
|С.Мүқанов пікірлері. Шортанбайдың "Ақжолтай-Ағыбай батыр" жыры. "Бекет| |
|батыр" жыры. Мүсабай жыраудың "Жанқожа батыр" жыры. | |
|Ығылман Шөрековтың "Исатай-Махамбет", "Досқожа акынның Кенесарыға | |
|айтқаны" жыры. Тарихи жырдың жанрлық сипаты. XIX ғасырдағы | |
|тарихи жырлардың тарихи өлең, тарихи эпоспен туысатын түсы, өзіндік | |
|ерекшелігі. "Кенесары-Наурызбай", "Исатай-Махамбет", "Бекет батыр", | |
|т.б. тарихи жырлардың казак әдебиеті тарихындағы орны, ғылыми | |
|бағалануы, зерттелуі, басылым көруі. Ш.Уәлиханов, А.Байтұрсынов, | |
|М.Әуезов, Х.Досмұхамедүлы, С.Мұканов, Қ.Жұмалиев, Р.Бердібаев, | |
|Ә.Қоңыратбаев, Қ.Өмірәлиев, Е.Ысмайылов, С.Қасқабасов, Е.Тұрысов | |
|тарихи өлең, тарихи жыр туралы. | |
|Тақырып 14. Махамбет Өтемісұлы - бостандық рухындағы жауынгер |1 |
|поэзия жыршысы. | |
|Өмірі туралы мәлімет. Махамбет шығармаларын жариялау, зерттеу | |
|Жұмыстары. Махамбет — қазак эдебиетіндегі сыншыл, реалистік, | |
|романтикалық толғау ақыны. Акын жырларындағы күрескерлік, жауынгерлік,| |
|азаматтық әуендер. | |
|Махамбет өлеңдерінің философиялык- дүниетанымдық тереңдіктері. | |
|Махамбет шығармаларындағы халық түлғасының жэне Исатай батыр | |
|бейнесінің жырлануы. Лирикалық өлеңдеріндегі ақынның өз бейнесінің | |
|сомдалуы. | |
|Махамбет өлеңдеріндегі жыраулык- ақындық дэстүр жалғастығының | |
|белгілері, өзіндік төлтума ерекшеліктері. Ақын шығармаларындағы тіл | |
|бейнелілігінің мәселелері. | |
|Тақырып 15. Махамбет және дәстүрлі жыраулық поэзия. Махамбет – |1 |
|жаугершілік заман күйін толғаған жауынгер жырау. Махамбет | |
|толғауларындағы жырдың дәстүрлі үлгілері. Қазтуған, Доспанбет, | |
|Шалкиіз, Ақтамберді жыраулар үрдісі. Махамбет толғауларындағы дәстүрлі| |
|қолданыстар. Махамбеттің «Мені». | |
|Тақырып 16. XIX ғасыр әдебиетіндегі қисса-дастандар мен |1 |
|діни-тәлімгерлік бағыттағы әдебиет. "Сал-сал", "Зарқүм", | |
|"Сейфүлмәлік", "Бозжігіт", "Мұңлық-Зарлық", "Шәкір-Шәкірат", | |
|"Жүсіп-Злиха", "Жұмжұма", "Зарқүм",т.б. Ежелгі нәзира дәстүрінде қайта| |
|жаңғырған қисса-дастандар (кітаби елең) - XIX ғасырдағы | |
|діни-ағартушылық бағыттың бір арнасы. Қисса-дастандардағы "Қүран", | |
|"Мың бір түн", "Тотынама", "Дахнама" желілері. | |
|XIX ғасыр әдебиетіндегі қисса-өлең дәстүрінің ғылыми негізделуі, | |
|жүйеленуі. Қисса-дастандардың түрге бөлінуі. Ш.Уәлиханов, В. Радлов, | |
|Ы.Алтынсарин, А.Байтұрсынов, Х.Досмүхамедұлы, М.Әуезов, С.Мұқанов, | |
|Ә.Қоңыратбаев, Б.Кенжебаев, З.Ахметов, Ш.Сәтбаев, Р.Бердібаев, | |
|М.Мырзахметов, Қ.Өмірәлиев, Ө.Күмісбаев, А.Қыраубайқызы, Б.Әзібаева, | |
|А.Жаксылықов, З.Сейітжанүлы, У.Қалижанұлы, т.б. қисса —дастандар | |
|туралы. | |
|Кітаби, дастаншыл ақындар. Акылбек ибн Сабал, Шәді Жәңгірұлы, Мәулекей| |
|Жұмашев, Жүсіпбек Шайүхсламүлы, Ораз молда, Мүса молда, Мәшһүр Жүсіп | |
|Кәпеев, Кашафуддин бек Шахмардан, Мақыш Қалтаев, Ақмолда, т.б. | |
|ғүмырбаян деректері. Шығармашылық мүрасы. | |
|XIX ғасырдағы қисса-дастандардың басылымы. Қисса-дастандардың ауызша | |
|әдебиет пен жазба әдебиетке қатысын айқындай түсудің өзіндік ғылыми | |
|мәселелері. | |
|Тақырып 17. Жүсіпбек Шайхұсламұлы мен Ақылбек Сабалұлы |1 |
|Ж. Шайхұсламұлының өмірі мен шығармашылығы. Айтыстары-. Ауыз әдебиеті | |
|мен Шығыстық қисса-дастандарды жинап, бастырудағы еңбектері. | |
|Ақылбек Сабалұлының өмірі мен шығармашылығы. Өлеңдері мен олардың | |
|тақырып ауқымы, Шығыстық қисса-дастандары, олардың басылымдары | |
|Ж.Шайхұсламұлы мен А.Сабалұлының шығармашылык мүраларының зерттелуі. | |
|Бүл ақындарға ортак басты белгі Шығыстық қисса-дастандар жазып, | |
|діни-тәлімгерлік бағытты ұстанулары екендігі. Олардың біріңғай | |
|қиссашылдык, назирагөйлік дәстүрді ұстануы. Шығармаларындағы | |
|дидактиканың молдығы, дін, гуманизм тақырыптарын насихаттаулары. | |
|Тақырып 18. Ақмола Мұхамедияров пен Шәді Жәңгіров А. Мұхамедияровтың |1 |
|өмірі мен шығармашылығы. Ағартушылық, усули жәдидтік бағыттағы | |
|шырмалары. Діни- тәлімгерлік туындылары, Шығыс мұраларын насихаттауы.| |
|Шәді Жәңгіровтің өмірі мен шығармашылығы . Шығыстың озық үлгілі | |
|әдебиетінің назирагөйлік дәстүрін берік ұстанған, Шығыс поэзиясындағы | |
|белгілі такырыптар мен сюжеттерді өзінше жырлап, идеясы мен мазмүны | |
|тұрғысынан мүлдем жаңа, тел туынды жасаған ақын екендігі. | |
|Шәдінің күнделікті өмірді, қоғам жайын аз жырлап, өткен емір мысалдары| |
|негізінде жалпы адамгершілікті, ізгілікті насихаттайтын шығармалар | |
|жазуы. Оның діни ақындығы шығармаларында ертедегі Шығыс әдебиетінде | |
|қалыптасқан сопылық сарынның мол болуынан көрініс табуы. Жастайынан ел| |
|басындағы ауыртпалықты көтеріп өскен ақынның өлеңдерінде ел билеген | |
|әкімдерді, кей байларға тән дүниеқорлық, озбырлықтарды сынап отыруы. | |
|Оның «Бөрбас байға», «Отыншы байға», «Бір молдаға» т.б өлеңдерінде | |
|өмір шындығын көрсетуі. Жалпы алғанда, Шәді шығармашылығының | |
|әдебиеттегі эпикалық жанрды өрістетуде ерекше орны бар екендігі. | |
|Модуль 2. Зар заман поэзиясы. | |
|Тақырып 19. Зар заман поэзиясы. Қазақ әдебиеті тарихындағы зар заман |1 |
|ағымы. Зар заман - қазақ әдебиетінің тарихындағы елеулі ағым. Ресей | |
|империясының отаршылдық саясаты туғызған бағыт. Зар. заман - қазақ | |
|әдебиетінің ауызшадан жазбашаға ойысқан етпелі кезеңінің әдебиеті. | |
|М.Әуезовтің қазақ әдебиеттану ғылымында зар заман ағымының ғылыми | |
|негіздемесін жасаудағы орны. Оның зар заманды 3 кезеңге бөлуі; Зар | |
|заман әдебиетінің зерттелу тарихындағы саяси негіздемелер. Зар заман | |
|поэзиясының негізгі сарын, көркемдік сипат жөнінен зерттелу, бағалану | |
|жайы. Зар заман дәуірі әдебиетінің аса кернекті өкілі - Шортанбай, | |
|Дулат, Мұрат, Шернияз, Әбубәкір, т.б. шығармашылық мүрасышың әдебиет | |
|тарихындағы орны. В.Радлов, Ы.Алтынсарин, А.Байтүрсынов, | |
|Х.Досмүхамедүлы, С.Сейфуллин, С.Мүқанов, Қ.Жүмалиев, Е.Ысмайылов, | |
|Ә.Қоңыратбаев, т.б. ғалымдар зар заман поэзиясы туралы. Зар заман | |
|ағымының кернекті түлғаларының шығармашылық мүрасын қазіргі кезеңде | |
|зерттеу. А.Шәріпов, Б.Омарұлы, Қ.Раев, Қ.Мәдібай, т.б. зерттеу | |
|еңбектері. | |
|Тақырып 20. Шортанбай Қанайұлының әдеби мұрасы. Шортанбай мұрасынын |1 |
|жариялануы, зерттелуі. Шортанбай шығармаларын бағалаудағы бұрынғы | |
|сыңаржақ пікірлер. Акындық шығармашылық түлғасының қалыптасуындағы | |
|кезеңдер | |
|Шортанбай ежелгі түркілік мұсылманшылық сопылық әдеби дәстүр | |
|тағылымында қалыптасқын ақын. | |
|Ақын шығармаларындағы негізгі сарын - имандылықты уағыздау. Шортанбай-| |
|патшалық отарлау саясатын әшкерелеуде риалистікпен жырлаған сыншыл | |
|ойлы суреткер ақын. | |
|Адамгершілік тәрбиесін уағыздаған толғаулары. Айтыстарындағы сыншыл | |
|өткірлік, бейнелі тіл нақыштары. | |
|Тақырып 21. Дулат Бабатайұлы шығармашылығы. Өмірі туралы мәлімет. |1 |
|Шығармаларынын жариялануы, зерттелуі. Патшалык отарлау саясатының | |
|басқару жүйесін сынаған өлеңдеріндегі туған жерді, атамекенді | |
|құрметтеу эуендері. | |
|Арнау, толғау өлеңдерінде өз үлтының рухани элеміндегі жағымсыз | |
|мінез-құлықты сынауы. | |
|Дулат өлеңдеріндегі адамгершілік, еңбек тәрбиесі туралы ойлар. | |
|Сатиралық тілмен, мысал мазмұнда бернелеу ( аллегориялық) тэсілмен | |
|жырланған шығармалары. | |
|«Еспембет» дастанының эдеби- фольклорлық сипаттары. Дастанның | |
|композициялык қүрылысы, Еспембет бейнесінің сомдалу ерекшелігі. « | |
|Шаштараз» дастаны. Дулат шығармаларының жанрлық, керкемдік | |
|ерекшеліктері. | |
|Дулат ақының «Сүлейменге», «Бараққа», «Кеңесбайға» арнауларындағы | |
|заман күйі, ел мінезі. «Ақжайлау мен Сандықтас», «Атақоныс Арқадан», | |
|«Таудың жарып арасын» өлеңдеріндегі атақоныс, туған жер сарыны. Өлең, | |
|ақындық, сөз өнері жайлы шығармалары. «Тегімді менің сұрасаң», | |
|«Сүлейменге», «Сөзім бар да, көзім жок», т.б. өлеңдері. | |
|Тақырып 22. Мұрат Мөңкеұлы. Мұрат мұрасының жариялану, зерттелу |1 |
|тарихы. Мұрат шығармаларындағы ойшылдық, философиялық-азаматтық | |
|тереңдіктер. | |
|Зар замандық сарындағы шығармаларындағы лирикалық, кейіпкер-ақын | |
|тұлғасына тән биіктік, романтикалық әуенді гуманизм сипаты. | |
|Мұрат - отарлау саясатының зияанды зардаптарын анык болжаған ақын. | |
|Мұрат толғауларындағы адамгершілік тәлім-тәрбиесіне байланысты | |
|философиялық ойшылдық. | |
|Арнау, хат-өлең, тойбастар, жанрларындағы шығармалары. Мұраттың жыршы | |
|- ақындығы, Сыпыра, Асан кайғы, Қазтуған, Шалкиіз, Жиембет, Доспамбет,| |
|т.б. жырларының Мұраттың айтуында сақталғандығы. «Қарасай-Қази» | |
|дастаны. Дастанның композициясындағы қоштасу, жоқтау жырларының | |
|лирикалық әсерлері. Айтыстары. | |
|Мұрат шығармаларындағы романтикалык, азаматтық сарындардың қазақ | |
|әдебиеті тарихындағы маңызы. | |
|Тақырып 23. Шернияз Жарылғасұлы. Шығармаларының негізі суырып салма |1 |
|акындық. Ол- Исатай, Махамбет бастаған халық көтерілісінің жыршысы. | |
|Ақын толғау- термелеріндегі өмір кайшылықтары туралы философиялық | |
|толғаныстар, бағалаулар. | |
|Шернияз шығармаларындағы Исатай, Махамбетке байланысты елендер. | |
|Шернияздың Махамбетпен, Абылмен, Қашағанмен дидарласқандағы өлеңдері. | |
|Шернияздың шешендік өнері. Шернияз шығармаларының көркемдік, бейнелік | |
|мәселелері. | |
|Тақырып 24. Алмажан Азаматқызы. Ақын өмірі туралы деректер мен |1 |
|шығармашылығының әдебиет тарихына ену жайы. "Жетім қыз" поэмасы. | |
|Поэмадағы азаттық, діни-тәлімгерлік сарындар. Махамбет поэмасының | |
|Алмажан шығармашылығына әсері. "Жетім қыз" поэмасындағы образдар | |
|жүйесі, әдеби-көркемдік тіл өрнектері, идеясы мен мазмұны. | |
|Тақырып 25. Әбубәкір Кердері, Ақмолла Мұхамедиярұлы А.Мұхамедияровтың |1 |
|өмірі мен шығармашылығы. Ағартушылық, усули жәдидтік бағыттағы | |
|шырмалары. Діни- тәлімгерлік туындылары, Шығыс мұраларын насихаттауы.| |
|Шәді Жәңгіровтің өмірі мен шығармашылығы . Шығыстың озық үлгілі | |
|әдебиетінің назирагөйлік дәстүрін берік ұстанған, Шығыс поэзиясындағы | |
|белгілі такырыптар мен сюжеттерді өзінше жырлап, идеясы мен мазмүны | |
|тұрғысынан мүлдем жаңа, тел туынды жасаған ақын екендігі. | |
|Шәдінің күнделікті өмірді, қоғам жайын аз жырлап, өткен емір мысалдары| |
|негізінде жалпы адамгершілікті, ізгілікті насихаттайтын шығармалар | |
|жазуы. Оның діни ақындығы шығармаларында ертедегі Шығыс әдебиетінде | |
|қалыптасқан сопылық сарынның мол болуынан көрініс табуы. Жастайынан ел| |
|басындағы ауыртпалықты көтеріп өскен ақынның өлеңдерінде ел билеген | |
|әкімдерді, кей байларға тән дүниеқорлық, озбырлықтарды сынап отыруы. | |
|Оның «Бөрбас байға», «Отыншы байға», «Бір молдаға» т.б өлеңдерінде | |
|өмір шындығын көрсетуі. Жалпы алғанда, Шәді шығармашылығының | |
|әдебиеттегі эпикалық жанрды өрістетуде ерекше орны бар екендігі. | |
|Модуль 3. Жаңа жазба әдебиет | |
|Тақырып 26. ХІХ ғасырдағы жаңа жазба әдебиет. XIX ғасырдағы |1 |
|оқу-ағарту, баспа ісі. Онын әдебиеттің дамуына ықпалы. XIX ғасыр | |
|әдебиетінің даму барысындағы көркемдік өзгеріс, бетбұрыс, бағыттар. | |
|Қазақ өлеңінің жаңа түрлері. Махамбет, Дулат әкелген өлеңдегі | |
|ерекшеліктердің Абаймен жалғасуы. Жаңа жанрлардың тууы. Мысал, сықақ, | |
|сатираның жандану. Поэманың тууы. Лирика табиғатындағы еуропалық | |
|үрдіс, үлгі. Көркем аударма. Көсемсөз. | |
|XIX ғасырдағы үлт оянушылығы және Шоқан Уәлиханов, Ыбырай Алтынсарин, | |
|Абай Құнанбаев. Олардың қазақтың жаңа жазба әдебиетінің, жаңа жазба | |
|әдеби тілінің қалыптасуы, кітаби тілді ығыстыру, тіл тазалығы | |
|мэселесіндегі орны. Дінге көзқарасы. Дүниетаным негіздері. | |
|Тақырып 27. Ы.Алтынсариннің ағартушылық қызметі мен әдеби мұрасы. |1 |
|Өмірі туралы мәлімет. Ыбырай - ағартушы, үстаз - жазушы, ақын, | |
|этногроф, аудармашы. Ыбырай шығармаларының философиялық,психологиялық | |
|сырлары. | |
|Ыбырай - қазақ мектебіне арналған тұңғыш оқу құралдарының авторы. | |
|Ыбырайдың қазақ мектебі үшін ислам дінінің қағидаларын түсіндіретін | |
|оку кұралын жазуы. | |
|Оның қазақтың халықтық әдет-ғұрыптары туралы жазған этнографиялық | |
|еңбектері. Қазақ халқының ауыр тұрмысына арналған мақалалары. | |
|Өлеңдері. Оқу - білім ағарту, адамгершілік тәрбиесі, озбырлықты, | |
|әлеуметтік теңсіздікті сынау, заман зары такырыптарындағы өлеңдері. | |
|Ы.Алтынсарин әңгімелері - ұстаздық тәлім-тәрбие қүралы, қазақ жазба | |
|прозасы қалыптасуынын бастау негізі. | |
|Ыбырай - халық әдебиеті мұраларын жинаушы, оларды ұстаздық жұмысына | |
|пайдалану. Шығармашылығы - қазақ балалар жазба әдебиетінің | |
|қалыптасуындағы шеуші негіз. | |
|Тақырып 8. Ш.Уәлиханов - әдебиетанушы ғалым. Шоқан - қазақ тарихы мен |1 |
|әдебиетін, фольклор мен этнографиясын зерттеуші, ағартушы ұлы ғалым. | |
|Ол - публицист жазушы. Шоқанның ағартушылық, демократтық | |
|көзқарасындағы философиялық-материалистік дүниетаным сипаттары. | |
|Шоқанның фольклор, әдебиет тарихы, поэзия жанрлары туралы зерттеу | |
|еңбектері. Шоқанның қазақ ақындары өнері, Абылайхан және қазақ | |
|батырларына арналған тарихи жырлар туралы жазғандары. | |
|Шоканның қырғыз тарихына және фольклорына байланысты жазғандары, | |
|зерттеулері. Ғылыми очерктері мен күнделіктеріндегі | |
|жазушылык-публицистік, суреткерлік шеберлік белгілері. | |
|Шоканның хаттары, ондағы демократиялық, ағартушылық көзкарастары. | |
|Тақырып 29. Абай. Шығармашылық емірбаяны. ұлы Абай мүрасының жиналуы, |1 |
|жариялануы, зерттелуі. ұлы Абай шығармашылығына шешуші ықпал еткен үш | |
|арна. Жас шағындағы өлендері Азаматтық көңіл-күй, философиялық | |
|толғаныстар. Ән-елендері. Абай - қазақтың жазба көркем әдеби тілін | |
|қалыптастырушы. ұлы Абайдың аудармашылық-нәзиралык шығармалары-әлемдік| |
|әдебиетті қазақ тілінде сөйлетудің үздік үлгілері | |
|Поэмалары. Абай поэмалары — оқиғаларды суреттеу арқылы өсиеттік, | |
|ұстаздык ой туғызатын шығармалар. | |
|Қара сөздері. Абайдын қара сөздері - ежелгі грек ойшылдарының | |
|шәкірттеріне айтқан әңгіме-сұхбат жанры дәстүріндегі шығармалар. | |
|Абай қара сөздерінің тақырып, мазмүн ерекшеліктеріне қарай түрлері, | |
|жанрлық түрлері. Тілі, стилі. Абайтану ғылымының қалыптасу, даму | |
|тарихы. | |
|Абай - қазақ сөз өнчріндегі жаңа реалистік жазба көркем әдебиетінің | |
|негізін салған ұлы классик акын. | |
|Тақырып 30. Абайдың ақын шәкірттері. Абай ақындығының айналасы. |1 |
|Абайдың алдындағы қазақ поэзиясы. Ол үйренген ақындық мектеп. Дулат | |
|және Абай. Абай және Шығыс. Абайдын өлең қүрылысына, ақындық әлеміне | |
|Шығыс әсері. Абайдьщ қазақ өленіне Европа үлгісін енгізуі. Абай және | |
|орыстың классикалық әдебиеті. Абайтанудағы Абай акындығының айналасы, | |
|Абайдың ақындык мектебі. Абайдың ақындық дәстүрі ұғымдарын айқындай, | |
|ажырата түсу қажеттігі. | |
|Ақылбай Абайүлы (1861-1904). Өмірі. Шығармалары. Әбдірахман өліміне | |
|жазған жоқтау өлені. "Дағыстан" ("Қисса-Жүсіп"), "Зүлыс", "Жармах | |
|батыр" поэмалары. Ақылбай мұрасының зерттеліп,жариялануы. | |
|Мағауия Абайулы (1870-1904). Өмірі. Шығармалары. "Медғат-Қасым" | |
|поэмасы. Шығармаларынын басылым, зерттелу жайы. | |
|Көкбай Жанатайұлы (1863-1927). Өмірбаяны. Абай және Көкбай. Көкбайдьң | |
|"Абай - акындардың ұстазы" деген естелігі. "Абайға", "Дүтбайға", | |
|"Мұсажанға", "Сараң байға", т.б. арнау өлекдері. "Сабалақ" дастаны. | |
|Әріп Тәңірбергенов (1856-1924). Өмірі. Қоғамдық қызметі. Әдеби мұрасы.| |
|"Қалың мал туралы", "Еңбек туралы", "Ғылым туральг" дейтін өлең | |
|толғаулары. «Тәуірбек болысқа», «Замандасқа», «Шәкірттеріме», | |
|арнаулары. Адам ғұмырын сипаттауы. Әріптің шығармашылык өмірбаянындағы| |
|Шығыс әсері. Әріп ақынның «Біржан-Сара» айтысына қатысы. | |
|Тәжірибелік (семинар) сабақтар | |
|№1 Семинар. Тақырыбы: XIX ғасырдағы тарихи-әлеуметтік жағдайлар және |1 |
|әдебиет пен оның басты әдеби сарыны. Әдеби ағымдар мен бағыттар. | |
|XIX ғасырдағы тарихи-әлеуметтік жағдай. | |
|Әдеби бағыттар мен ағымдар | |
|Әдебиеттегі отарлық езгіге қарсы сарын. | |
|4. ХІХ ғасырдағы қисса-дастандардың түрлері. Шығу тегі. Назиралық | |
|дәстүр. | |
|5. Ақындық дәстүрдің тууы мен өркен жайып, өсуі. | |
|6. Әдебиеттегі жаңа түрлер мен сөз өрнектері, жанрлардың молаюы. | |
|7. Жаңа жазба әдебиет. | |
| №2 Семинар. ХІХ ғасырдағы дәстүрлі айтыс өнері. |1 |
|ХІХ ғасырдағы суырып салма және жазба айтыстар | |
|Айтыстың зерттелуі. Айтыс өнерінің ғылыми-көркемдік негіздемесі | |
|Айтысты М.Әуезовтің ғылыми саралап, жіктеуі | |
|Біржан-Сара айтысы | |
|№3-семинар. Тақырыбы: ХІХ ғасыр әдебиетіндегі Қоқан хандығы езгісіне |1 |
|қарсылық сарын. | |
|Мәделі Жүсіпқожаұлы шығармашылығы | |
|Құлыншақ Кемелұлы шығармашылығы | |
|Майлықожа ақын мұрасы | |
|№4-семинар. Тақырыбы: Сал-серілер мен әнші-ақындар поэзиясы |1 |
|Сал-серілер мен әнші-ақындар және әдебиет тарихындағы ән-өлеңдер. | |
|Сал-серілер мен әнші-ақындар туындыларындағы үлттық тағылымы, | |
|көркемдік тіл кестесі мен лиризм. | |
|Қазақ мәдениетіндегі әдеби дәстүрлері, зерттелу, окытылу жайы. | |
|Әдебиет тарихындағы алар орны | |
|Жаяу Мұса өмірі, шығармашылық мұрасы. | |
|Ақан серінің шығармашылығы. Мағжанның «Ақан сері» мақаласы. | |
|№5 семинар. Тақырыбы: Ұлт-азаттық күрес батырлары туралы тарихи |1 |
|өлеңдер | |
|Отарлық езгі және әдебиеттегі тарихи өлендердің дүниеге келуі. | |
|«Кенесары-Наурызбай» жыры. | |
|«Исатай-Махамбет» жыры. | |
|«Бекет батыр» жыры. | |
|5. М.Әуезовтің «Әдебиет тарихы» еңбегіндегі «Тарихи | |
|өлендер»тарауы | |
|№6 семинар. Тақырыбы: Махамбет Өтемісұлының ақындық мұрасы |1 |
|М.Өтемісұлының өмірі. | |
|Махамбет Өтемісұлы ұлт-азаттық көтеріліс күрескері | |
|Махамбет және дәстүрлі жыраулық поэзия | |
|Махамбет шығармаларының жанрлық сипаты. | |
|№7 семинар. Тақырыбы: Шернияз Жарылғасұлының әдеби мұрасы |1 |
|Ақынның өмірбаяны. | |
|Исатай-Махамбет көтерілісіне қатысы. | |
|Өлеңдерінің мән-мазмұны. «Баймағанбет сұлтанға» айтқаны | |
|Өлеңдерінің зерттелуі, жариялануы. | |
|Шернияз өлеңдерінің көркемдік өрімі, тіл кестесі. | |
|№8- семинар. Тақырыбы: XIX ғасыр әдебиетіндегі қисса-дастандар мен |1 |
|діни-тәлімгерлік бағыттағы әдебиет | |
|Шығыс әдебиеті және қазақ әдебиетіндегі қисса-дастандардың тууы. | |
|Діни-тәлімгерлік әдебиеттің жазба әдебиетті тудырудағы рөлі. | |
|Шығыстық қиссалар мен нәзирагейлік дәстүр. | |
|4. Діни-тәлімгерлік бағыт өкілдері, шығармаларының басылуы, олардың | |
|зерттелу тарихы. | |
|№9-семинар. Тақырыбы: «Зар заман» әдебиеті. Шортанбай Қанайұлы |1 |
|шығармашылығы. | |
|Отарлық езгі және «Зар заман» әдебиетінің тууы. | |
|«Зар заман» әдебиетінің өкілдері мен олардың туындыларына тән | |
|белгілер, тіл ерекшеліктері. | |
|«Зар заман» әдебиетіндегі заман, адам, дәуір суреттері. | |
|М.Әуезовтің «Зар заман» әдебиетін зерттеудегі еңбектері. | |
|Шортанбайдың отаршылдық саясатқа наразылық толғаулары | |
|№10-семинар. Тақырыбы: Дулат Бабатайұлы |1 |
|Дулат ақынның шығармашылығы. | |
|Отарлық езгі және Дулат өлеңдеріндегі азаттық танымдар. | |
|Ақын мұраларындағы заман, адам бейнесі. | |
|Шығармаларындағы туған жер, елдік, ерлік, | |
|бостандық тақырыптарының суреттелуі. | |
|Жаңа жазба әдебиетіне жол салуы, әдеби шығармаларындағы | |
|көркемдік тіл өрнектері. | |
|«Еспембет» поэмасы, мысалдары. | |
|Шығармашылығының зерттелуі. | |
|№11-семинар. Тақырыбы: Мұрат Мөңкеұлының шығармашылық мұрасы. |1 |
|Мұрат Мөңкеұлының өмірбаяны. | |
|Арнау өлеңдері. | |
|Айтыстары. | |
|Эпикалық шығармалары. Толғаулары. «Үш қиян», «Сарыарқа» | |
|дастандарындағы атмекен зары. Жыршылық өнері. | |
|Мұрат шығармашылығының басылым жайы, зерттелуі | |
|№12-семинар. Тақырыбы: Жаңа жазба әдебиет |1 |
|Ағартушылық, демократияшыл көзқарастағы ақын - жазушылар | |
|шығармашылығының XIX ғасырдағы қазақ әдебиетінің дамуындағы рөлі. | |
|Қазақтың ағартушы, демократ ақын-жазушыларының | |
|шығармашылығына өзек болған мәселелер. | |
|XIX ғасыр ағартушы-демократтары шығармаларындағы ортақ | |
|көзкарастар және оның реалистік жана жазба әдебиетті дамытудағы | |
|игі ықпалы. | |
|№13-семинар. Тақырыбы: Ш.Уәлиханов - әдебиетанушы ғалым |1 |
|Шоқан - қазақ тарихы мен әдебиетін, фольклоры мен этнографиясын | |
|зерттеуші, ағартушы ғалым. | |
|Ол — публицист жазушы. Шоқанның ағартушылық, демократтык | |
|көзқарасындағы философиялық-материалистік дүниетаным сипаттары. | |
|Шоқанның фольклор, әдебиет тарихы, поэзия жанрлары туралы | |
|зерттеу еңбектері. | |
|Шоқанның Қырғыз тарихына және фольклорына байланысты | |
|жазғандары, зерттеулері. | |
|Шоқанның хаттары, ондағы демократиялық, ағартушылық | |
|көзқарастары. | |
|№14-семинар. Тақырыбы: Ы.Алтынсариннің ағартушылық қызметі мен әдеби |1 |
|мұрасы | |
|1. Ы.Алтынсарин - ағартушы, үстаз-жазушы, этногроф, аудармашы. | |
|2. Ы.Алтынсарин - қазақ мектебіне арналған түңғыш оқулықтың авторьк | |
|3. Қазақтың халықтық әдет-ғүрыптары туралы жазған этнографиялық | |
|еңбектері. | |
|4. Қазақ халқының ауыр тұрмысына арналған макалалары. | |
|№15-семинар. Тақырыбы: Абай |1 |
|Хакім Абай мұрасының жиналуы, жариялануы, зерттелуі. Абай | |
|шығармашылығына шешуші ыкпал еткен үш арна. | |
|Абайдың аудармашылық-нәзиралық шығармалары - әлемдік әдебиетті қазақ | |
|тілінде сөйлетудің үздік үлгілері. | |
|Поэмалары. | |
|Абайдың қара сөздері — ежелгі грек ойшылдарының шәкірттеріне | |
|айтқан әңгіме-сұхбат жанры дәстүріндегі шығармалары. | |
|Абай - қазақ сөз өнеріндегі жаңа реалистік жазба керкем әдебиеттің | |
|негізін салған ақын. | |
5 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ
1. Шөже мен Орынбай айтыстарына әдеби талдау
2. Біржан мен Сара айтысы төңірегіндегі дау-дамайлар, ғалымдардың
пікірлері
3. Махамбет Өтемісұлының көркем әдебиеттегі бейнесі
4. Ақан сері Қорамсаұлының көркем әдебиеттегі бейнесі
5. «Назира» ұғымына конспект жасау
6. «Зар заман» ұғымына конспект жасау
7. «Кітәби ақындар» ұғымына конспект жасау
8. Д. Бабатайүлының шығармаларының көркемдік ерекшеліктері.
9. Махамбет жырларының көркемдік ерекшеліктері
10. Махамбет өлендеріндегі жыраулық - акындык дәстүр.
11. Ы. Алтынсариннің еңбек тақырыбындағы әңгімелерінің
ерекшеліктері.
12. Абай шығармашылығына әсер, ықпал еткен үш арна.
13. Ы. Алтынсариннің педагогикалық қызметі.
14. Сүйінбай арнауларын жаттау.
15. Шернияздың шешендік өнері.
16. Балуан Шолақ Баймырзаұлының шығармаларынан жатқа оқу.
17. Ы. Алтынсарин өлеңдерінің тақырыптық , идеялық мазмүны
18. С. Бөкеевтің көңіл - күй, филисофиялық лирикасы.
19. Ә. Найманбаев дастандары.
20. М. Мөңкеұлының «Қарасай - Қази» дастаны.
21. М. Сұлтанқожаұлының толғау - термелері.
22. Ш. Уәлиханов — ағартушы, демократ, тұңғыш ғалым.
23. Б. Оңдасүлы толғауларындағы азаматтық, әлеуметтік әуендер.
24. Абай өлеңдерінен үзінді оқы.
25. Майлықожа айтыстары.
26. Абай қара сөздерінің идеялық - тақырыптық ерекшеліктері.
27. Абай - аудармашы.
6 ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
3-Кесте
|Тақырыптар |Көрнекі |Өз бетімен |Бақылау |
| |құралдар, |дайындалу |түрі |
| |плакаттар, |сұрақтары | |
| |лабораториялық | | |
| |стендтер | | |
|Дәріс сабақ |Семинар сабақ |Лаборатор| | | |
| | |иялық | | | |
| | |сабақ | | | |
|1 |2 |4 |5 |6 | |
|XIX ғасырдағы |XIX ғасырдағы | |Кітап көрмесі, |Зерттеу |Жазбаша, |
|тарихи-әлеуметтік |тарихи-әлеуметт| |портрет, |еңбектермен|ауызша |
|жағдайлар және |ік жағдайлар | |интерактивті |жұмыс | |
|әдебиет пен оның |және әдебиет | |тақта | | |
|басты әдеби сарыны.|пен оның басты | | | | |
|Әдеби бағыттар мен |әдеби сарыны. | | | | |
|ағымдар. |Әдеби бағыттар | | | | |
| |мен ағымдар. | | | | |
|ХІХ ғасырдағы |ХІХ ғасырдағы | |Модульді оқыту |Монографиял|Жазбаша, |
|дәстүрлі айтыс |дәстүрлі айтыс | |технологиясы |ық |ауызша |
|өнері. Айтыстың |өнері. Айтыстың| | |зерттеулер | |
|зерттелуі. |зерттелуі. | | |оқу | |
|Айтыс өнерінің |Айтыс өнерінің | |Интерактивті |Библиографи|Жазбаша, |
|көрнекті өкілдері. |көрнекті | |тақта, |ялық жұмыс|ауызша |
|Шөже Қаржаубайұлы, |өкілдері. Шөже | |кестелер, | | |
|Кемпірбай ақын, |Қаржаубайұлы, | |суреттер | | |
|Орынбай Кертағыұлы |Кемпірбай ақын,| | | | |
| |Орынбай | | | | |
| |Кертағыұлы | | | | |
|Сүйінбай Аронұлы, |Сүйінбай | |Баспасөз |Баспасөз |Жазбаша, |
|Сара Тастамбекқызы,|Аронұлы, Сара | |материалдар, |материалдар|ауызша |
|Қашаған Күржіманұлы|Тастамбекқызы, | |сын тұрғысынан |ымен жұмыс | |
| |Қашаған | |ойлау | | |
| |Күржіманұлы | |технологиясы | | |
|Бақтыбай, Түбек, |Бақтыбай, | |Кітаптар, кесте|Айтыстарын |Жазбаша, |
|Нұрым Жаршағұлұлы, |Түбек, Нұрым | | |зерделеу |ауызша |
|Марабай ақындар. |Жаршағұлұлы, | | | | |
| |Марабай | | | | |
| |ақындар. | | | | |
|ХІХ ғасыр |ХІХ ғасыр | |Альбомдар, |Туындыларын|Жазбаша, |
|әдебиетіндегі Қоқан|әдебиетіндегі | |суреттер, |дағы |ауызша |
|езгісіне қарсылық |Қоқан езгісіне | |интерактивті |қарсылық | |
|сарын. Мәделі |қарсылық сарын.| |тақта |сарынды | |
|Жүсіпқожаұлы, |Мәделі | | |анықтау | |
|Құлыншақ Кәмелұлы, |Жүсіпқожаұлы, | | | | |
|Бұдабай Қабылұлы |Құлыншақ | | | | |
|шығармашылығы |Кәмелұлы, | | | | |
| |Бұдабай | | | | |
| |Қабылұлы | | | | |
| |шығармашылығы | | | | |
|Майлықожа |Майлықожа | |бақылау |«Үш жігіт»,|Жазбаша |
|Сұлтанқожаұлы |Сұлтанқожаұлы | |тапсырмалары |«Қасқыр» | |
| | | | |туындыларын| |
| | | | |а теориялық| |
| | | | |талдау | |
|Базар Оңдасұлы |Базар Оңдасұлы | |Кітаптар, |Шығармалары|Жазбаша, |
|өмірі мен әдеби |өмірі мен әдеби| |суреттер, |ның |ауызша |
|мұрасы |мұрасы | |кестелер, |мазмұнына | |
| | | |бейнетаспалар |талдау | |
|ХІХ ғасырдағы сал |ХІХ ғасырдағы | |Интерактивті |Әдеби-теори|Жазбаша, |
|серілер. Ән өлең, |сал серілер. Ән| |тақта, |ялық |ауызша |
|Өнерпаздық, |өлең, | |теориялық |кітаптар | |
|сыршылдық сарын. |Өнерпаздық, | |зерттеулер |мен | |
|Біржан сал |сыршылдық | | |зерттеулерд| |
|Қожағұлұлы |сарын. Біржан | | |і оқу | |
| |сал Қожағұлұлы | | | | |
|Сегіз сері |Сегіз сері | |Сын тұрғысынан |Зерттеулерд|Жазбаша, |
|Баһрамұлы өмірі мен|Баһрамұлы өмірі| |ойлау |і саралау |ауызша |
|шығармашылғы. |мен | |технологиясы, | | |
| |шығармашылғы. | |баспасөз | | |
| | | |материалдары | | |
|Ақан сері |Ақан сері | |Зерттеу |Әдеби-зертт|Жазбаша, |
|Қорамсаұлы, Жаяу |Қорамсаұлы, | |еңбектері, |еу |ауызша |
|Мұса Байжанұлы |Жаяу Мұса | |Интерактивті |еңбектерін | |
| |Байжанұлы | |тақта |оқу. | |
|Әсет Найманбайұлы |Әсет | |Модульді оқыту |Ғалымдардың|Жазбаша, |
| |Найманбайұлы | |технологиясыкес|естеліктері|ауызша |
| | | |те |н оқу. | |
|Ұлт-азаттық күрес |Ұлт-азаттық | |Бейнетаспалар, |Әдебиет |Жазбаша, |
|батырлары туралы |күрес батырлары| |сызба нұсқа, |тарихы |ауызша |
|тарихи жырлар. |туралы тарихи | |үлестірмелі |оқулықтарын| |
|жанрлық сипаты, |жырлар. жанрлық| |карочка |оқу | |
|зерттелуі. Нысанбай|сипаты, | | | | |
|жыраудың |зерттелуі. | | | | |
|«Кенесары-Наурызбай|Нысанбай | | | | |
|», Мұсабай жыраудың|жыраудың | | | | |
|«Жанқожа батыр» |«Кенесары-Науры| | | | |
|жыры. |збай», Мұсабай | | | | |
| |жыраудың | | | | |
| |«Жанқожа батыр»| | | | |
| |жыры. | | | | |
|Махамбет |Махамбет | |дыбыс таспалар,|Әлем |Жазбаша, |
|Өтемісұлы - |Өтемісұлы - | |сызба нұсқа |жазушыларын|ауызша |
|бостандық рухындағы|бостандық | | |ың | |
|жауынгер поэзия |рухындағы | | |естеліктері| |
|жыршысы |жауынгер поэзия| | |н оқу. | |
| |жыршысы | | | | |
|Махамбет және |Махамбет және | |Кітаптар, |Ғалымдардың|Жазбаша |
|дәстүрлі жыраулық |дәстүрлі | |альбомдар, |, | |
|поэзия. |жыраулық | |музей |жазушыларды| |
| |поэзия. | |мұрағаттары |ң | |
| | | | |естеліктері| |
| | | | |н, | |
| | | | |жинақтарын | |
| | | | |оқу. | |
|XIX ғасыр |XIX ғасыр | |Интерактивті |Зерттеу |Жазбаша, |
|әдебиетіндегі |әдебиетіндегі | |тақта |еңбектермен|ауызша |
|қисса-дастандар мен|қисса-дастандар| | |жұмыс | |
|діни-тәлімгерлік |мен | | | | |
|бағыттағы әдебиет |діни-тәлімгерлі| | | | |
| |к бағыттағы | | | | |
| |әдебиет | | | | |
|Жүсіпбек |Жүсіпбек | |Компьютерде |Кітәби |Жазбаша, |
|Шайхұсламұлы мен |Шайхұсламұлы | |сызбалар, |ақындар |ауызша |
|Ақылбек Сабалұлы |мен Ақылбек | |альбом, |ұғымына | |
| |Сабалұлы | |суреттер |конспект | |
|Ақмола Мұхамедияров|Ақмола | |Кестелер, |Библиографи|Жазбаша, |
|пен Шәді Жәңгіров |Мұхамедияров | |суреттер |ялық жұмыс|ауызша |
| |пен Шәді | | | | |
| |Жәңгіров | | | | |
| Зар заман | Зар заман | |Баспасөз |Баспасөз |Жазбаша, |
|поэзиясы. Қазақ |поэзиясы. Қазақ| |материалдар, |материалдар|ауызша |
|әдебиеті |әдебиеті | |кітаптар, |ымен жұмыс | |
|тарихындағы зар |тарихындағы зар| |қималар | | |
|заман ағымы. |заман ағымы. | | | | |
|Шортанбай |Шортанбай | |Кітаптар, |Зар заман |Жазбаша, |
|Қанайұлының әдеби |Қанайұлының | |кесте, |сарынын |ауызша |
|мұрасы. |әдеби мұрасы. | |бейнетаспалар |саралау | |
|Дулат Бабатайұлы |Дулат | |Интерактивті |Поэмаларын |Жазбаша, |
|шығармашылығы |Бабатайұлы | |тақта |оқу |ауызша |
| |шығармашылығы | | | | |
| Мұрат Мөңкеұлы | Мұрат Мөңкеұлы| |бақылау |«Үш қиян», |Жазбаша |
| | | |тапсырмалары |«Қазтуған» | |
| | | | |шығармалары| |
| | | | |н талдау | |
|Шернияз Жарылғасұлы|Шернияз | |Кітаптар, |Азаттық |Жазбаша, |
| |Жарылғасұлы | |суреттер, |сарындағы |ауызша |
| | | |кестелер, |өлеңдеріне | |
| | | |бейнетаспалар |талдау | |
| | | | |жасау | |
|Алмажан Азаматқызы |Алмажан | |Сын тұрғысынан |Әдеби-теори|Жазбаша, |
| |Азаматқызы | |ойлау |ялық |ауызша |
| | | | |кітаптар | |
| | | | |мен | |
| | | | |зерттеулерд| |
| | | | |і оқу | |
|Әбубәкір Кердері, |Әбубәкір | |Альбомдар, |Қисса-даста|Жазбаша, |
|Ақмолла |Кердері, | |суреттер, |ндар оқу. |ауызша |
|Мұхамедиярұлы |Ақмолла | |баспасөз | | |
| |Мұхамедиярұлы | |материалдары | | |
|ХІХ ғасырдағы жаңа |ХІХ ғасырдағы | |Зерттеу |Әдеби-зертт|Жазбаша, |
|жазба әдебиет |жаңа жазба | |еңбектері, |еу |ауызша |
| |әдебиет | |сызба нұсқа, |еңбектерін | |
| | | |үлестірме |оқу. | |
| | | |каточка | | |
|Ы.Алтынсариннің |Ы.Алтынсариннің| |Суреттер, дыбыс|Ғалымдардың|Жазбаша, |
|ағартушылық қызметі|ағартушылық | |таспалар, |естеліктері|ауызша |
|мен әдеби мұрасы |қызметі мен | |кесте |н оқу. | |
| |әдеби мұрасы | | | | |
|Ш.Уәлиханов - |Ш.Уәлиханов - | |Модульді оқыту |Әдебиет |Жазбаша, |
|әдебиетанушы ғалым |әдебиетанушы | |технологиясы |тарихы |ауызша |
| |ғалым | | |оқулықтарын| |
| | | | |оқу | |
|Абай |Абай | |Интерактивті |Әлем |Жазбаша, |
| | | |тақта |жазушыларын|ауызша |
| | | | |ың | |
| | | | |естеліктері| |
| | | | |н оқу. | |
|Абайдың ақын |Абайдың ақын | | |Абайтанушы | |
|шәкірттері |шәкірттері | | |ғалымдар | |
| | | | |пікірлеріне| |
| | | | |зер салу | |
7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ
4-Кесте
|Оқулықтардың, оқу құралдарының |Саны |Студенттерд|Қамтамасыз ету|
|атауы | |ің саны |пайызы |
|1 |2 |3 |4 |
|Бекбосынов М.Н. ХІХ ғасырдағы |10 |12 |83% |
|қазақ әдебиеті. - Семей, 2008.- | | | |
|114 б. | | | |
|Қазақ ұлт-азаттық қозғалысы: Көп |10 |12 |83% |
|томдық. Т.17 -Астана: Астана | | | |
|полиграфия, 2010.- 320 б. | | | |
|Нар заман мен зар заман поэзиясы: |10 |12 |83% |
|(Асанқайғыдан Кердері Әбубәкірге | | | |
|дейін): Жыр- толғаулар.- Алматы: | | | |
|Раритет, 2007.- 375 б. | | | |
|Алтынсарин Ы. Этнографиялық |10 |12 |83% |
|очерктер және ауыз әдебиет | | | |
|үлгілері- Астана: Алтын кітап, | | | |
|2007.- 164б.- | | | |
|Ердембеков Б. Абайдың әдеби |10 |12 |83% |
|ортасы. Семей, 2010 | | | |
ӘДЕБИЕТТЕР:
8.1 Негізгі әдебиеттер:
8.1.1 Бекбосынов М.Н. ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті. - Семей, 2008.- 114 б.
8.1.2 Жанпейісова С.С. Қазақ прозасындағы әнші ақындар бейнесі:
Филология ғылымд. канд. дис. автореф. / әл- Фараби атын. ҚазҰУ.-
Алматы, 2010.- 30б.
8.1.3 Жүнісов С. Ақан сері: Роман. 1-2-кітап.-Алматы: Жазушы, 2008.- 397б.
8.1.4 Қазақ ұлт-азаттық қозғалысы: Көп томдық. Т.17 -Астана: Астана
полиграфия, 2010.- 320 б.
8.1.5 Қыраубаева А. Шығармалар жинағы. 5-томдық. Т.3. Шығыстық қисса-
дастандар.- Алматы: Өнер, 2010.- 342 б.
8.1.6 Махамбет.Жорық жырлары 2007.-404 б.
8.1.7 Нар заман мен зар заман поэзиясы: (Асанқайғыдан Кердері Әбубәкірге
дейін): Жыр- толғаулар.- Алматы: Раритет, 2007.- 375 б.
8.1.8 Сүйінбай А. Бөрілі менің байрағым: Жыр толғау, айтыстар, естеліктер.
–Алматы:, 2009.- 271 б.
8.2 Қосымша әдебиеттер:
8.2.1 Алтынсарин Ы. Этнографиялық очерктер және ауыз әдебиет үлгілері-
Астана: Алтын кітап, 2007.- 164б.
8.2.2 Ахметов З. Таңдамалы. Т.1 Алматы: Ана тілі, 2008.- 279 б
8.2.3 Базар ж. Шығармалары. Қорқыт Ата атынд. Қызылорда мемл. ун-ті.-
Астана: Фолиант, 2008.- 379 б.- (Сырдария кітапханасы).
8.2.4 Баймыш Л.Қ. Орталық Қазақстан ақындары шығармашылығындағы
отаршылдыққа қарсылық көрінісі: Филология ғылымд. канд.... дис.
автореф. -Астана, 2010.- 30 с.
8.2.5 Ербай Т.М. Абай шығармашылығындағы Бұқар, Дулат, Шортанбай
дәстүрі: филолог. ғылымд. канд. ғылыми дәрежесін алу үшін дайынд.
дис. автореф. - Алматы, 2009.- 30 б.
8.2.6 Ердембеков Б. Абайдың әдеби ортасы. Семей, 2010
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz