Файл қосу
Білім беру бағдарламаның мақсаты
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ |
|БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ |
|ШӘКӘРІМ атындағы |
|СемЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ |
|3 деңгейлі СМК құжаты |ПОӘК | |
| | |ПОӘК |
| | |042-14-18-6.1.53/03-201|
| | |3 |
|ПОӘК | | |
|Оқытушыға арналған пәннің |№ 1 басылым | |
|оқу жұмыс бағдарламасы | | |
|«Мамандыққа кіріспе» | | |
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«МАМАНДЫҚҚА КІРІСПЕ»
5В072300 – Техникалық физика» мамандығы үшін
ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАРЫ
Семей 2013 ж.
Мазмұны
1 Глоссарий 3
2 дәрістер 10
3 ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТАР 38
4 СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ 44
1 Глоссарий
Академия –мамандықтардың бір-екі топтары бойынша жоғары және жоғары
оқу орнынан кейінгі білім берудің кәсіптік оқу бағдарламаларын іске
асыратын, ғылыми және педагогтік қызметті, кадрлардың біліктілігін
арттыруды және қайта даярлауды жүзеге асыратын, өз қызметінің салаларында
ғылыми зерттеулерді орындайтын оқу орны;
Академиялық ұтқырлық - бұл білім алушылардың немесе оқытушы-
зерттеушілердің білім алуға немесе зерттеу жүргізуге байланысты өз ЖОО- да
кредиттік жүйеге негізделген білім беру бағдарламасының міндетті қайта
сынақтан өту тәртібіне және ережеге сәйкес семестр немесе оқу жылына
белгілі академиялық кезеңге өтуі. Академиялық ұтқырлық сыртқы (халықаралық)
және ішкі (ұлттық) академиялық ұтқырлық болып ажыратылады. Сыртқы
академиялық ұтқырлық – шетелдік жоғары оқу орындарында білім алу, оқытушы-
зерттеушілердің білім беру салалары мен ғылыми мекемелердегі қызметі. Ішкі
академиялық ұтқырлық - білім алушылардың, оқытушы-зерттеушілердің
Қазақстанның беделді жоғары оқу орындарында білім алуы, қызмет етуі.
Атаулы стипендия - тиісті білім беру бағдарламаларын ойдағыдай
меңгерген, ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысатын, оқу орнының қоғамдық,
мәдени және спорттық өміріне белсене қатысатын неғұрлым қабілетті білім
алушыларды көтермелеу үшін жеке немесе заңды тұлғалар тағайындайтын
стипендия;
Атом электр стансасы (АЭС), ядролық электр станса — атом ядросының
энергиясын электр энергиясына айналдыратын қондырғы. АЭС ядроның
нейтрондармен әсерлесуінен туатын энергия көмегімен жұмыс істейді. Ядролық
реакторда жылу шығарғыш элемент — цилиндр немесе пластинка түріндегі
ядролық отын, нейтрондарды баяулатқыш және бөлінген жылуды тасушы (су, газ,
сұйық металдар) заттар орналасады.бакалавр - жоғары білім берудің тиісті
білім беру бағдарламаларын меңгерген адамдарға берілетін академиялық
дәреже;
Бакалавриат - 4 жылдан кем емес нормативтік оқу мерзімі бар сәйкес
мамандық бойынша «бакалавр» академиялық дәрежесін беру арқылы мамандар
даярлауға бағытталған жоғары білімнің кәсіби оқыту бағдарламасы.
Білім алушыларды қорытынды аттестаттау - тиісті білім беру деңгейінің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартта көзделген оқу пәндерінің көлемін
олардың меңгеру дәрежесін айқындау мақсатында жүргізілетін рәсім;
интеграцияланған білім беретін оқу бағдарламалары - білім беру деңгейі мен
мазмұнының үздіксіздігін және сабақтастығын ескере отырып әзірленген білім
беретін оқу бағдарламалары;
Білім беру гранты - білім алушыларға кәсіптік білімге төлеу үшін
Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген жағдайда берілетін ақша
қаражатының нысаналы сомасы;
Білім беру қызметі - білім беру субъектілерінің мақсатты, педагогтік
негізделген, дәйекті өзара іс-қимылы барысында жеке адамды оқыту, дамыту
және тәрбиелеу міндеттері шешілетін процесс;
Білім беру мониторингі - білім беру процестерін жүзеге асырудың
нәтижелері мен шарттарының, білім алушылар контингентінің, білім беру
ұйымдары желісінің жай-күйін және өзгерістер серпінін жүйелі түрде байқау,
талдау, бағалау және болжау;
Білім беру сапасын бағалаудың ұлттық жүйесі - білім беру сапасының
мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарына, жеке адамның, қоғам
мен мемлекеттің қажеттілігіне сәйкестігін белгілеудің институционалды
құрылымдары, рәсімдері, нысандары мен әдістерінің жиынтығы;
Білім беру саласындағы уәкілетті орган - білім беру саласындағы
басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Қазақстан
Республикасының орталық атқарушы органы;
Білім беру туралы құжаттарды нострификациялау - басқа мемлекеттерде,
халықаралық немесе шетелдік оқу орындарында (олардың филиалдарында) білім
алған адамдарға берілген құжаттардың баламалылығын айқындау мақсатында
жүргізілетін рәсім;
Білім беру ұйымдарын аккредиттеу - білім беру қызметтерінің сапасы
туралы объективті ақпарат беру, сондай-ақ оны жетілдірудің тиімді
тетіктерінің бар екенін растау мақсатында аккредиттеу органының олардың
белгіленген талаптарға сәйкестігін тану рәсімі;
Білім беру ұйымдарын мемлекеттік аттестаттау - білім беру
қызметтерінің білім беру ұйымдары көрсететін мемлекеттік жалпыға міндетті
стандарт талаптарына сәйкестігін бақылау мақсатымен жүргізілетін рәсім;
бірыңғай ұлттық тестілеу - орта білімнен кейінгі және (немесе) жоғары білім
беретін білім беру ұйымдарына түсу емтихандарымен біріктірілетін жалпы орта
білім беру ұйымдарының білім алушыларын қорытынды аттестаттау нысандарының
бірі;
"Болашақ" халықаралық стипендиясы - Қазақстан Республикасы
Президентінің Қазақстан Республикасының азаматтарына күндізгі оқыту
нысанында шетелдік оқу орындарында оқуы үшін тағайындайтын стипендиясы;
Болон процесі - еуропалық жоғары кәсіби білімде біртүтас жалпы -
еуропалық білім кеңістігін қалыптастыруға бағытталған жаһандану үрдісінің
көрінісі. Алғашқы еуропалық университеттің отаны - Болонья қаласының
(Италия) қүрметіне аталған Болондық декларациямен (1999 ж.) бекітілген.
2004 жылға дейін Болондық процеске 40 ел мүше болды. Мүше-мемлекеттердің
ағымдағы мәселелерін талқылау мақсатында мерзімдік кездесулерді
үйымдастыруды көздейді. Болон процесі демократиялық жоғары технологиялық
ақпараттық нарықтық қоғам талаптарына сай келетін және жеке бағыттылықты,
тандау еркіндігін және өзіндік білім жолын игерумен, білім жинаудың
ақпараттық-ізденімпаздық сипатын қалыптастыруды мақсат түтады. Болон
процесінің басты мақсаттарының қүрамында еуропалық мәдени қүндылықтарды
дамытудағы университеттердің негізгі басты орнын мойындау; жоғары білімді
қоғам талаптарына сай бейімдеу қажеттігі; білім орталықтарына қол жеткізу
мақсатындағы азаматтардың жүмылуы; түлектердің кәсібін айқындауда түсінуге
жеңіл, салыстыруға боларлықтай дәрежелер мен мамандықтар қабылдау; әртүрлі
мәдениеттерге, тілдерге, үлттық жүйелерге сыйқүрметпен қарау;
университеттік автономияны және академиялық еркіндіктерді дамыту; үздіксіз
білім беру; Болон процесі мүшелерінің арасында сенім философиясын орнату
жатады. Ресмизаңдық түрғыда Болон процесі Батые Еуропа мен Қазақстанда
қалыптасқан кәсіби білім деңгейін біркелкі "бакалавр-магистр" формуласымен
теңестіріп, қазақстандық жоғары білім қүжаттарының Еуропада мойындалуына
жол ашып, мүмкіндік береді.
Ғылым кандидаты, ғылым докторы – ізденушілердің диссертациялар қорғауы
негізінде берілген ғылыми дәрежелер
Ғылыми-зерттеу жұмысы – бар білімді кеңейту және жаңа білім алу,
ғылыми гипотезаларды тексеру, табиғат пен қоғам дамуының заңдылықтарын
анықтау, жобаларды ғылыми жинақтау, ғылыми негіздеу мақсатында ғылыми
ізденіспен, зерттеулер, эксперименттер жүргізумен байланысты жұмыс;
Ғылыми зерттеулер – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет
нәтижелеріне қол жеткізу мақсатында ғылыми-зерттеу, тәжірибелік-
конструкторлық және технологиялық жұмыстар шеңберінде ғылыми және (немесе)
ғылыми-техникалық қызмет субъектілері тиісті ғылыми әдістермен және
құралдармен жүзеге асыратын қолданбалы, іргелі, стратегиялық ғылыми
зерттеулер;
Ғылыми мақала – аяқталған және логикалық біріккен,зерттеулерге қатысты
мәселелер мен сұрақтар шешілетін шығарма. Ғылыми мақалада мазмұндаманы және
дәлелдемелердің ең мәнді нәтижелеріне тоқталады
Дипломдық жұмыс - бұл кез келген студенттің ғылыми-тәжіребиелік
жұмысы, оны оқуды бітіру кезінде жасайсыз. оны қорғау кезінде өз біліміңіз
бен деңгейіңізді ұққан біліміңізді ұштарлайсыз.
Докторантура - жоғары оқу орындары мен ғылыми ұйымдарда біліктілігі
жоғары ғылыми және ғылыми-педагог кадрлар даярлау нысаны;
Доцент, профессор - тиісті жоғары оқу орны беретін академиялық атақ;
жоғары оқу орнының немесе ғылыми ұйымдардың өтініші бойынша білім беру
саласындағы уәкілетті орган беретін ғылыми атақ
Жеке оқу жоспары - факультет деканы мен эдвайзердің көмегімен жұмысшы
оқу жоспары негізінде әрбір оқу жылына құрастырылатын студенттің оқу
жоспары. Эдвайзер әрбір студенттің оқу траекториясын анықтауға көмектеседі.
Инновациялық университет - идеялар кезін, іргелі және іздестіру
зерттеулерін, қолданбалы зерттеулер мен тәжірибелік-конструкторлық
әзірлемелерді жүргізуді және өндіріске ғылыми зерттеулер нәтижелерін
енгізуді қамтитын инновациялық қызметтің толық циклін іске асыруға
қабілетті ғылыми-білім беру кешені;
Институт - мамандықтардың бір-екі топтары бойынша жоғары білім
берудің оқу бағдарламаларын іске асыратын, ғылыми және педагогтік қызметті,
кадрлардың біліктілігін арттыруды және қайта даярлауды жүзеге асыратын оқу
орны;
Институционалдық аккредитеу - білім беру ұйымының мәлімделген
мәртебесіне сәйкес білім беру бағдарламаларын сапалы ұсынуы жөніндегі
қызметін бағалау;
Интернаттық ұйымдар - белгілі бір санаттағы адамдардың жатын орны
беріле отырып, білім алу құқығына мемлекеттік кепілдікті қамтамасыз ететін
жалпы орта білім беретін ұйымдар;
Интернатура - медициналық жоғары оқу орындарының білім алушыларын
базалық медициналық білім беру шеңберінде бір немесе екі жылдық даярлау
нысаны;
Кафедра - студенттер арасында тәрбие жұмысын, бiр немесе бiрнеше ұқсас
пәндер бойынша ғылыми-зерттеу, әдiстемелiк, оқу жұмыстарын, сонымен қатар
ғылыми-педагогикалық кадрларды дайындау және олардың бiлiктiлiгiн көтерудi
жүзеге асыратын жоғары оқу орнының негiзгi оқу-ғылыми құрылымдық бөлiгi
болып табылады.
Кәсіптік бағдар - білім алушының кәсіптік қызығушылықтарына, жеке
қабілеттері мен психикалық-физиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес білім беру
және кәсіптік мүмкіндіктері, мамандығы мен оқитын орнын еркін және саналы
таңдау саласында оның құқықтарын іске асыруға ақпараттар мен
консультациялық көмек беру;
Кәсіптік даярлықты бағалау - техникалық кәсіптік және орта білімнен
кейінгі кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдары
білім алушылары кәсіптік даярлығы деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті
білім беру стандарттарымен белгіленген талаптарға сәйкес келу дәрежесін
айқындау;
Кәсіптік оқыту - техникалық, қызмет көрсету және басқару еңбегінің
мамандарын жедел даярлауды, қайта даярлауды және біліктілігін арттыруды
қамтитын кәсіптік білім беру жүйесінің бір бөлігі;
Кешенді тестілеу - ақпараттық технологияларды қолдану арқылы бірнеше
оқу пәндері бойынша бір мезгілде өткізілетін емтихан нысаны;
Кредиттік оқыту технологиясы - білім алушының оқытушының оқу жұмысының
көлемін өлшеудің сәйкестендірілген бірлігі ретінде кредитті пайдалана
отырып, пәнді оқып зерделеу дәйектілігінің білім алушылардың таңдауы және
дербес жоспарлауы негізіндегі оқыту;
Клиникалық база - материалдық-техникалық базасының жоғары деңгейі
болатын және ұйымдық-әдістемелік, оқу, емдеу-диагностикалық және ғылыми-
зерттеу жұмысының қазіргі заманғы әдістері негізінде дәрігерлерді, ғылыми
кадрларды даярлауды және қайта даярлауды жүзеге асыратын және медициналық
көмектің барлық түрлерін көрсететін жоғары оқу орнының немесе жергілікті
денсаулық сақтау ұйымдарының базасында жұмыс істейтін денсаулық сақтау
ұйымының клиникасы;
Колледж - жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін оқу
бағдарламаларын және техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі
кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын оқу орны;
Кредит - студенттің оқу жұмысының көлемінің өлшем бірлігі. Бір кредит
академиялық кезеңдегі бір пән бойынша студенттің оқу жұмысының 45 сағатына
тең.
Қабылдау квотасы - I, II топтағы мүгедектер, жеңілдіктер мен
кепілдіктер бойынша соғысқа қатысушылар мен соғыс мүгедектеріне
теңестірілген адамдар, бала кезінен мүгедектер, мүгедек балалар, ауыл
(село) жастары арасынан шыққан адамдар мен Қазақстан Республикасының
азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдарды, сондай-ақ жетім балалар
мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды техникалық және кәсіптік,
орта білімнен кейінгі және жоғары білім беретін білім беру ұйымдарына
қабылдау үшін бөлінетін мемлекеттік білім беру тапсырысының, оның ішінде
білім беру гранттары көлемінің шекті саны;
Қашықтықтан білім беру технологиясы - білім алушы мен педагог
қызметкердің жанама (алыстан) немесе толық емес жанама өзара іс-қимылы
кезінде ақпараттық және телекоммуникациялық құралдарды қолдана отырып
жүзеге асырылатын оқыту;
Қосымша білім беру - білім алушының білім алу қажеттерін жан-жақты
қанағаттандыру мақсатында жүзеге асырылатын тәрбиелеу мен оқыту процесі;
Магистр - жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің кәсіптік оқу
бағдарламаларын меңгерген адамдарға берілетін академиялық дәреже;
Магистратура - Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті
Университеттердің Ұлы Хартиясына еніп, үш сатылы «бакалавриат-магистратура-
докторантура PhD» мамандар даярлаудың заманауи жүйесіне толығымен көшкен
жоғары оқу орны болып саналады.
Мамандандырылған аккредиттеу - білім беру ұйымы іске асыратын
жекелеген білім беру бағдарламаларының сапасын бағалау;
Мемлекеттік аралық бақылау - оқыту сапасын білім беру ұйымдарына
тәуелсіз бақылаудың бір түрі;
Мемлекеттік атаулы стипендия - Қазақстан Республикасының Президенті
және (немесе) Қазақстан Республикасының Үкіметі тағайындайтын стипендия;
Мемлекеттік білім беру тапсырысы - мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту
жөнінде, экономиканың қажеттілігін қамтамасыз ету және білікті жұмыс күші
мен қоғамның зияткерлік әлеуетін молықтыру үшін білікті жұмысшылар мен
мамандарды даярлау, біліктілігін арттыру және қайта даярлау жөнінде, сондай-
ақ білім беру жүйесін оқу-әдістемелік қамтамасыз ету жөнінде мемлекет
қаржыландыратын қызмет көрсетулер көлемі;
Монография – белгілі бір тақырыпқа тоқталатын ғылыми
жұмыс.Монографияда қаралатын сұрақтарға тоқталып,жаңа тұжырымдамалар мен
шешулер қаралады.Монография аумақты библиографиялық тізбемен, ескертулермен
және д т. қоса беріледі.
Оқу бағдарламасы - әрбір оқу пәні бойынша меңгерілуге тиісті білімнің,
шеберлік пен дағдылардың мазмұны мен көлемін айқындайтын бағдарлама;
Оқу жоспары - білім берудің тиісті деңгейіндегі оқу пәндерінің
(предметтерінің) тізбесі мен көлемін, оларды зерделеу тәртібі мен бақылау
нысандарын регламенттейтін құжат;
Оқу жетістіктерін бағалаудың балдық-рейтингтік әріптік жүйесі -
халықаралық практикада қабылданған әріптік жүйеге сәйкес келетін және білім
алушылардың рейтінгін белгілеуге мүмкіндік беретін балл түріндегі білім
деңгейін бағалау жүйесі;
Оқу-клиникалық орталығы - кәзіргі заманғы аппаратурамен, фантомдармен
және муляждармен жабдықталған және білім алушылардың және/немесе медицина
қызметкерлерінің практикалық (клиникалық) машықтарды меңгеруіне және оларды
бақылауға арналған медициналық жоғары оқу орнының құрылымдық бөлімшесі;
Оқу пәніне жазу оқу пәндеріне алдын-ала жазудың тәртібі бойынша
факультеттің эдвайзері мен деканының көмегімен факультеттегі студенттердің
қатынасуымен жүзеге асады;
педагог қызметкерлерді аттестаттау - педагог қызметкердің біліктілік
деңгейінің біліктілік талаптарына сәйкестігін айқындау мақсатында
жүргізілетін рәсім;
Стипендия - білім алушыларға олардың тамағына, күнелтуіне және оқу
әдебиетін сатып алуына жұмсалатын шығындарды ішінара жабу үшін берілетін
ақша сомасы;
Студент — жоғары оқу орнында (институт, университет т.б.) оқып білім
алушы.
Тезистер- мақаланың, баяндаманың, курстық немесе дипломдық жұмыстың
және д т. қысқа тұжырымдардың басты ойлар туралы жазылған ғылыми еңбек.
Университет - мамандықтың үш тобынан кем емес (медициналық университет
- екіден кем емес) жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын, ғылыми және педагогтік
қызметті, кадрлардың біліктілігін арттыруды және қайта даярлауды жүзеге
асыратын және өз қызметі саласында жетекші ғылыми және әдістемелік орталық
болып табылатын оқу орны;
Факультет - бiр немесе бiрнеше ұқсас мамандықтар бойынша студенттер
және аспиранттар дайындайтын, экономиканың, бiлiмнiң және мәдениеттiң
тиiстi саласында басшы, инженер-техникалық және педагогикалық
қызметкерлердiң бiлiктiлiгiн арттыратын және де кафедралардың ғылыми-
зерттеу жұмыстарына басшылық ететiн жоғары оқу орынының оқу-ғылыми және
әкiмшiлiк бөлiгi.
Философия докторы - тиісті мамандықтар бойынша докторантураның (Рh.D)
кәсіптік оқу бағдарламаларын меңгерген адамдарға берілетін жоғары
академиялық дәреже;
Шағын жинақты мектеп - сынып-жинақтары аралас және оқу сабақтарын
ұйымдастырудың өзіндік нысаны бар, білім алушылар контингенті шағын жалпы
білім беретін мектеп;
2 дәрістер
Модуль 1. Техникалық физика бакалаврын дайындау талаптары.
1 дәріс. Кіріспе
2 сағат 1,2 апта
Сұрақтары:
1.Қазақстан Республикасының білім туралы заңы
2.Мамандыққа каваликатционды мінездеме
3. Қазақстан Республикасында техникалык физика бакалаврларын дайындау
4.Қызметкерлердін біліктілігін арттыру
5.Техникалық физика бакалаврларын қазіргі заман талабына сай етіп дайындау
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шiлдедегi N 319 Заңы
"Егемен Қазақстан" 2007 жылғы 15 тамыз N 254-256. Осы Заң бiлiм беру
саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейдi, осы саладағы мемлекеттiк
саясаттың негiзгi принциптерiн айқындайды және Қазақстан Республикасы
азаматтарының, сондай-ақ Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын
шетелдiктердiң және азаматтығы жоқ адамдардың бiлiм алуға конституциялық
құқығын қамтамасыз етуге бағытталған.
1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар
2-бап. Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы заңнамасы.
3-бап. Бiлiм беру саласындағы мемлекеттiк саясаттың принциптерi
2-тарау. БIЛIМ БЕРУ ЖҮЙЕСIН БАСҚАРУ
4-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң бiлiм беру саласындағы құзыретi
Қазақстан Республикасының Үкiметi:
5-бап. Бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi органның құзыретi, сараптама жасау
және басып шығару
6-бап. Бiлiм беру саласындағы жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдардың
құзыретi
7-бап. Бiлiм беру жүйесiн басқару органдарын ақпараттық қамтамасыз ету
8-бап. Бiлiм беру саласындағы мемлекеттiк кепiлдiктер
9-бап. Оқыту және тәрбиелеу тiлi
3-тарау. БIЛIМ БЕРУ ЖҮЙЕСI
10-бап. Бiлiм беру жүйесi ұғымы
11-бап. Бiлiм беру жүйесiнiң мiндеттерi
12-бап. Бiлiм беру деңгейлерi.
4-тарау. БIЛIМ БЕРУ МАЗМҰНЫ
13-бап. Бiлiм беру мазмұнының ұғымы
14-бап. Бiлiм беретiн оқу бағдарламалары
15-бап. Мектепке дейiнгi тәрбие мен оқытудың жалпы бiлiм беретiн оқу
бағдарламалары
16-бап. Бастауыш, негiзгi орта және жалпы орта бiлiм берудiң жалпы бiлiм
беретiн оқу бағдарламалары
17-бап. Техникалық және кәсiптiк бiлiм берудiң бiлiм беретiн оқу
бағдарламалары
18-бап. Мамандандырылған жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламалары
19-бап. Арнайы жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламалары
20-бап. Орта бiлiм беруден кейiнгi кәсiптiк оқу бағдарламалары
21-бап. Жоғары бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламалары
22-бап. Жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу
бағдарламалары
23-бап. Қосымша бiлiм берудiң бiлiм беретiн оқу бағдарламалары
24-бап. Ересектерге бiлiм беру.
25-бап. Эксперименттiк бiлiм беретiн оқу бағдарламалары
5-тарау. БIЛIМ БЕРУ ҚЫЗМЕТIН ҰЙЫМДАСТЫРУ
26-бап. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердi бiлiм беру ұйымдарына
қабылдауға қойылатын жалпы талаптар)
27-бап. Бiлiм алу нысандары
28-бап. Оқу және тәрбие процесiн ұйымдастыру
29-бап. Ғылыми және оқу-әдiстемелiк жұмысты ұйымдастыру
30-бап. Мектепке дейiнгi тәрбие мен оқыту
31-бап. Бастауыш, негiзгi орта және жалпы орта бiлiм беру
33-бап. Орта бiлiмнен кейiнгi бiлiм беру
34-бап. Жоғары техникалық мектептер
35-бап. Жоғары бiлiм беру
36-бап. Жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм беру
37-бап. Қосымша бiлiм беру
38-бап. Бiлiм алушылардың кәсiптiк практикасы
39-бап. Бiлiм беру туралы құжаттар
6-тарау. БIЛIМ БЕРУ ҚЫЗМЕТIНIҢ СУБЪЕКТIЛЕРI
40-бап. Бiлiм беру ұйымдары.
41-бап. Бiлiм беру ұйымының жарғысы
42-бап. Бiлiм беру ұйымдарын құру, қайта ұйымдастыру және тарату
44-бап. Бiлiм беру ұйымдарын басқару
45-бап. Еңбек қатынастары және бiлiм беру ұйымы басшысының жауапкершiлiгi
46-бап. Бiлiм беру жүйесiндегi бiрлестiктер
47-бап. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң құқықтары, мiндеттерi мен
жауапкершiлiгi
48-бап. Бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң денсаулығын сақтау
49-бап. Ата-аналардың және өзге де заңды өкiлдердiң құқықтары мен
мiндеттерi.
7-тарау. ПЕДАГОГ ҚЫЗМЕТКЕРДIҢ МӘРТЕБЕСI
50-бап. Педагог қызметкердiң мәртебесi
51-бап. Педагог қызметкердiң құқықтары, мiндеттерi мен жауапкершiлiгi
52-бап. Бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң еңбегiне ақы төлеу жүйесi
53-бап. Әлеуметтiк кепiлдiктер
8-тарау. БIЛIМ БЕРУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТIК РЕТТЕУ
54-бап. Бiлiм беру саласындағы мемлекеттiк реттеудiң мақсаты мен нысандары.
55-бап. Бiлiм беру саласын баскару
56-бап. Бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандарттары
57-бап. Бiлiм беру қызметiн лицензиялау
58-бап. Бiлiм беру ұйымдарын аккредиттеу
аккредиттеуден өтуге құқылы.
59-бап. Бiлiм беру жүйесiндегi мемлекеттiк бақылау
60-бап. Мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың
құқықтары мен мiндеттерi.
9-тарау. БIЛIМ БЕРУ ЖҮЙЕСIН ҚАРЖЫЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
61-бап. Қаржыландыру жүйесi, принциптерi мен көздерi
62-бап. Бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк қаржыландыру
63-бап. Бiлiм беру ұйымдарының ақылы негiзде тауарлар (жұмыстар, қызметтер
көрсету) ұсынуы
64-бап. Бiлiм беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасын дамыту.
10-тарау. БIЛIМ БЕРУ САЛАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ
65-бап. Халықаралық ынтымақтастық және сыртқы экономикалық қызмет
66-бап. Шет елдегi қазақ диаспорасының бiлiм алу қажеттiлiктерiн
қанағаттандыру
11-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БIЛIМ БЕРУ САЛАСЫНДАҒЫ
ЗАҢНАМАСЫН БҰЗҒАНЫ ҮШIН ЖАУАПТЫЛЫҚ
67-бап. Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы заңнамасын бұзғаны
үшiн жауаптылық
12-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР
68-бап. Осы Заңның қолданысқа енгiзiлуi
Материалды оқығаннан кейін білуге қажетті негізгі ұғымдар:
Заң туралы білімдер; біліктіліктің мінездемесі; кәсіби қызметтің
облысы; кәсіби қызметтің нысандары; кәсіби қызметтің пәні.
Өзін-өзі бақылау сұрақтары:
1. Қазақстан Республикасының білім туралы заңының ішіне не кіреді?
2. Білекілікті мінезде нені түсіндіреді?
3. Техникалық физика бакалаврының кәсіби қызметінің нысандары неболып
табылады?
4. Техникалық физика бакалаврына қандай талаптар қойылған?
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі. Ресми сайт.
- URL: http://www.edu.gov.kz/
2. Қазақстан Республикасының Заңы 27 шілде 2007 жылдан бастап № 319-III
3. БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Бакалавриат. Негізгі
жағдайлар.
4. Қазақстан республикасының еңбек жәнемемлекеттік қорғау министрлігі.
Ресми сайт. - URL: http://www.enbek.gov.kz/
5. Ғылыми-Ағартушылық Фонды «Аспандау». Ресми сайт. - URL:
http://aspandau.kz/
2 дәріс. Жоғарғы оқу орының құрылымы
1 сағат; 3 апта
Сұрақтары:
1. Жоғарғы оқу орнының құрылымы
2. Университет, факультет, деканат, кафедра.
3. Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетің тарихы,дәстүрлері.
Жоғарғы оқу орны – ғылыми бағыттағы оқу мекемесі
Жоғарғы оқу орны екіге бөлінеді:мемлекеттік және жеке меншік
Факультет - бiр немесе бiрнеше ұқсас мамандықтар бойынша студенттер
және аспиранттар дайындайтын, экономиканың, бiлiмнiң және мәдениеттiң
тиiстi саласында басшы, инженер-техникалық және педагогикалық
қызметкерлердiң бiлiктiлiгiн арттыратын және де кафедралардың ғылыми-
зерттеу жұмыстарына басшылық ететiн жоғары оқу орынының оқу-ғылыми және
әкiмшiлiк бөлiгi.
Факультеттi - ең беделдi, тәжiрибесi мол ғылыми дәрежесi не деңгейi
бар мамандардан Ғылыми кеңесте 5 жылға сайланған - декан басқарады.
Жекелеген жағдайларда деканды 1 жылдан артық емес мерзiмге одан әрi
сайлану тәртiбi мен өзара келiсiм шарт жасау арқылы қызметке алуға болады.
Факультет деканының қызметi екi реттiк мерзiммен шектеледi.
Кафедра - студенттер арасында тәрбие жұмысын, бiр немесе бiрнеше ұқсас
пәндер бойынша ғылыми-зерттеу, әдiстемелiк, оқу жұмыстарын, сонымен қатар
ғылыми-педагогикалық кадрларды дайындау және олардың бiлiктiлiгiн көтерудi
жүзеге асыратын жоғары оқу орнының негiзгi оқу-ғылыми құрылымдық бөлiгi
болып табылады.
Кафедраны, әдетте, профессор немесе ғылым докторы деген атағы бар, ЖОО
(факультет) Ғылыми кеңесi 5 жылға сайланған кафедра меңгерушiсi басқарады.
Кафедра туралы типтiк Ереженi Бiлiм министрлiгi дайындайды.
Факультеттер мен құрылымдық бөлiмшелер туралы Ережелердi ЖОО өздерi
дайындап бекiтедi.
Ректор- мемлекеттiк жоғары оқу орны филиалының басшысы.Проректор,
факультет деканы және кафедра меңгерушiсi қызметтерiн 65 жасқа дейiнгi
адамдар атқарады. Көрсетiлген жастан асқан басшы қызметкерлер бiлiктiлiгiне
сай келiсiм бойынша оқу, ғылыми және басқа қызметке ауыстырылады немесе
белгiленген тәртiп бойынша зейнетке шығады.
Ректорға, проректорға, ерiктi деканға жоғары оқу орыны филиалының,
институт директорларына өзiнiң қызметiмен қатар жоғары оқу орынынан тысқары
немесе iшiндегi (ғылыми және ғылыми-әдiстемелiк басшылықтан басқа) басқару
қызметiн атқаруға рұқсат етiлмейдi. Ректор, проректор, директор, ерiктi
декан, кафедра меңгерушiсi өзiнiң мiндетiн қосымша қызмет есебiнде атқара
алмайды, өкiлеттi органдардың депутаты және жергiлiктi басқару органдарының
мүшесi бола алмайды, кәсiпкерлiк жұмыспен айналыса алмайды, оның iшiнде
шаруашылық субъектiлерiнiң ұйымдастыру-құқықтық түрлерiне қарамай оларды
басқаруға қатыса алмайды.
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарының профессорлық-оқытушылық құрамында:
кафедра меңгерушiсi, профессор, доцент, аға оқытушы, оқытушы, ассистент,
оқытушы-стажер; ғылыми құрамда: бас ғылыми қызметкер, ғылыми қызметкер, аға
ғылыми қызметкер, кiшi ғылыми қызметкер қызметтерi қарастырылады.
Профессор-оқытушылар және ғылыми құрамның, оқу ғылыми бөлiмдерiнiң
басшыларының орынын толтыру конкурс, келiсiм-шарт және еңбек шарты арқылы
жүзеге асады.
Оқытушылық лауазымға қабылдау немесе босату Бiлiм министрлiгi бекiткен
"Жоғары оқу орындарында профессор-оқытушылар құрамын жұмысқа қабылдау және
босату тәртiбi туралы Ереже" арқылы жүзеге асады.
Жоғары оқу орынының оқытушылары Қазақстан Республикасы заңдары
белгiлеген тәртiппен 6 сағаттық нормасыз жұмыс күнiн және ұзартылған, ақы
төленетiн демалысты пайдалануға құқылы.
ЖОО-ы профессор-оқытушылар құрамына, олардың бiлiктiлiгi мен қызмет
ерекшелiгiне байланысты, өз бетiмен, оқу жүктемесiн белгiлейдi. Оқу
жүктемесiнiң мөлшерi бiр ставка көлемiнде заңда белгiленген өлшемнен аспауы
тиiс.
Доцент,профессор-тиісті жоғары оқу орны беретін академиялық
атақтар.Жоғары оқу орнының немесе ғылыми ұйымының өтініші бойынша білім
беру саласындағы уәкілетті орган беретін ғылыми атақтар;
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті Семей өңірінің өзге
жоғары оқу орындарынан сапалық жағынан ерекшеленіп тұрады, өйткені ол
көпсалалы классикалық еуропалық университет үлгісіндегі оқу орны болып
табылады. 1995 жылы зоотехникалық-мал дәрігерлік, технологиялық және қаржы
институттары негізінде құрылған Шәкәрім атындағы СМУ Қазақстанның Солтүстік-
Шығыс өңіріндегі мәдени, оқу-әдістемелік және ғылыми орталық бола келе,
жоғары мектеп дәстүрлерін сақтай және молайта алды. Оқу орнында
жаратылыстану, әлеуметтік-гуманитарлық, техникалық, ауыл шаруашылық
ғылымдары, ветеринария, бизнес және құқық салаларына ең қажет етілетін
мамандықтарының кең ауқымы бойынша мамандар даярланады, оның ішінде
бакалавриаттың 45 мамандығы, жоғары арнаулы білім берудің 2 мамандығы,
магистратураның 23 мамандығы, аспирантураның 7 мамандығы және 2
докторантураның мамандығы бойынша даярлау жүргізіледі. Жоғары оқу орнын
басқару жүйесін жетілдіру үшін университетте Сапа менеджменті жүйесі (СМЖ)
енгізілді, сертификаттаудан өтті және табысты қолданылып келеді, ол
швейцариялық «SGS Іпternational Certifcation Services»» компаниясы
жүргізген ISO 9001-2000 халықаралық стандартының талаптарына сәйкестігіне
екі мәрте тексеруден өтті. Университетте білім беру қызметі сапасын бақылау
бойынша жұмыс жүргізіледі. Және де ішкі бағалау да, сыртқы бағалау да
қолданылады. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің
Ұлттық аккредиттеу орталығы жүргізген Қазақстан Республикасының жоғары оқу
орындарының білім беру қызметін бағалау нәтижелері бойынша 38 көп салалы
жоғары оқу орындарының рейтингісінде Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік
университеті 6-шы орынды иеленді. Республиканың қоғамдық өмірінде ғана
емес, одан тыс жерлерде де университеттің абырой-беделінің артқандығын,
оның жоғары халықаралық мәртебесі, сондай-ақ университет ректорының
іскерлік қабілетінің танымалдығын келесі наградалар дәлелдейді: «Жоғары
сапалы іскерлігі үшін» «Қарқынды дамудағы кәсіпорын», « Жаһандық сапаны
өрлеткені үшін алтын сертификаты » (Швейцария, Женева қ.), «Үздік басқару
жүйесі», «ХХІ ғасырдағы білім және ғылым» (Қазақстан, Астана қаласы).
«Ұлттық экономика көшбасшысы - 2007» Құрмет белгісі (Ресей, Мәскеу).
Университет АҚШ, Германия, Ұлыбритания, Жапония, Қытай, Түркия, Венгрия,
Словения, Польша, Ресей, Беларус Республикасы, Украина, Балтық елдері,
Қырғыздың жоғары оқу орындарымен халықаралық ынтымақтастықты іске асырады.
Біздің студенттеріміз «Болашақ» желісі бойынша әлемнің түрлі елдерінде
(АҚШ, Германия, Қытай, Чехия, Түркия, Ресей) оқуларын жалғастыруда.
Алғашқыдан техникалық бейінді институттар негізінде құрылған Шәкәрім
атындағы Семей мемлекеттік университеті қазірде де ғылым мен білімді
дамытудың бағытына сәйкес келетін осы бағытты дамыту үстінде. Оқытудың
кредиттік жүйесін енгізу меңгеруге арналған курстарды таңдауды үйлестіруге,
білім алушылардың өз бетімен жұмысының ұйымдастырылуын жетілдіруге,
оқытудың интерактивті әдістерін пайдалануға, профессорлық-оқытушылық
құрамның біліктілігін ұдайы арттыруға және түптеп келгенде, мамандар
даярлау сапасын жаңа деңгейге көтеруге мүмкіндік береді, ол өз кезегінде
университет студенттеріне «Болашақ» мемлекеттік бағдарламасы бойынша оқуға
қатысуға мүмкіндік туғызады. Университетте студенттердің шығармашылық
қабілеттерін жүзеге асыруы үшін барлық жағдайлар жасалған:
Қазақстан халқы студенттік Ассамблеясы, ақындар клубы, дебат клубы,
КТК, сән студиясы, ШҚО-ның жастар қоғамдық бірлестігі, студенттік құрылыс
жасағы, «Жасыл ел» жасағы, Қазақстан студенттері Альянсы құрылған
1965 жылы Қазақ технологиялық институтының азық-түлiк факультетiнiң
базасында жеңiл және тамақ өнеркәсiбiнiң Жамбыл технологиялық институтының
Семей филиалы ұйымдастырылды.
Бiрiншi жылдардан бастап филиал ет және сүт өнеркәсiбiнiң инженер-
технолог мамандарын дайындай бастады. Егер 1965 жылы түлектер саны 31 адам
болса, онда дәл қазiргі уақытта жыл сайын 300 адамнан астамды құрайды.
Филиалда технологиялық және механикалық екi факультет болды. Оқу
формасы 3 түрде болды: күндiзгi, кешкi және сырттай. Мамандар дайындау
келесi мамандықтар бойынша жүзеге асты:
0517 – Тамақ өндірісінің машиналары және аппараттары
1718 – Азық-түлiк өнеркәсiбi тауарларын ұйымдастыру және экономикасы
1009 – Ет және ет өнiмдерi технологиясы
1017 – Сүт және сүт өнімдері технологиясы
Филиалдың профессор-оқытушы құрамы 128 адамды құрады, оның iшiнде 1
техника ғылымдарының докторы, профессор, 39 техника ғылымдарының
кандидаттары.
Филиал бірдей бағыттағы ЖОО-мен достық қатынаста болдыЛенинград
тоңазыту өндірісі институты және Мәскеу ет және сүт өнеркәсiбi
технологиялық институтымен творчестволық достастық жоспарына қол қойылған.
Факультетте негізгі дайындықтан басқа шет тілдеріне, компьютерлік және
экономикалық дайындыққа, сондай-ақ тәжрибелік жұмыстарға дайындауға көп
көңіл бөлінуде. Студенттерді жан-жақты дайындау, оларды ұйымдастыруда және
техниклық-экономикалық басқаруда тиімді шешімдер қабылдауға мүмкіндік
береді.
Қазіргі таңда Шәкәрiм атындағы Семей мемлекеттiк университетiнiң
инженерлік-технологиялык факультеті Қазақстандағы және Орта Азиядағы
ауылшаруашылық өнiмдерін өңдейтiн өндiрiске мамандар даярлайды. Бұл
факультетте барлық мамандықтар бойынша мемлекеттiк лицензиялар бар, сонымен
қатар факультет аттестаттау мен аккредиттаудан өткен. Кейбір мамандықтар
бойынша мамандар Қазақстанның 2-3 жоғары оқу орындарында ғана даярланады,
соның бірі Шәкәрiм атындағы Семей мемлекеттiк университетiнiң инженерлік-
технологиялык факультеті. Факультеттің профессорлық-оқытушылық құрамының
шамамен 60 пайызы ғылыми дәрежелерi мен атақтары бар оқытушылар. Олардың
басым көпшілігі Қазақстан, жақын және алыс шетел қалаларының аспирантура
мен доктарантураларының түлектері. Факультетте жоғарғы оқу мен жоғарғы
оқудан кейінгі барлық білім беру түрінен: бакалавриат, магистратура,
аспирантура, PhD докторантура бойынша оқу-жұмыстары жүргізіледі.
Сонымен қатар инженерлік-технологиялық факультетінде Қазақстан мен
Ресей ғалымдарынан тұратын диссертациялық кеңес келесідей 05.18.04 –
Тоңазыту өндірісі мен ет, сүт және балық өнімдері технологиясы; 05.18.12
Тамақ өндірісі аппараттары мен процесстері; мамандықтары бойынша қызмет
атқарады. Факультетте 2 ғылыми орталық жұмыс істейді: ет және сүт
өнеркәсібі мен химия-экологиялық мәселелерінің ғылыми – зерттеу институты.
Факультет Томск политехникалық университетiмен; Томск ядролық физика
ғылыми-зерттеу институтымен; Қазақстан республиканың ұлттық ядролық
орталығымен; Мәскеу технологиялық тамақ академиясымен; Кемерово тамақ
өндірістік технологиялық институты; Омбы мемлекеттiк аграрлық
университетiмен; Новосiбiр мемлекеттiк техникалық университетімен; Сiбiр
сырбөлу ғылыми-зерттеу институтымен; Ползунов атындағы Алтай мемлекеттiк
техникалық университетiмен; Мәскеу Мемлекеттiк қолданбалы биотехнологияның
университетiмен; тығыз қарым қатынаста.
Инженерлiк - технологиялық факультетінiң студенттiк өмiрiнiң орталығы
Қазақстан студенттерiнiң Альянсы, старосталардың кеңесi және кіші деканат
болып табылады.
Жоғары базалық білім беру (бакалавр дәрежесіне 4 жыл оқыту) және
жоғары ғылыми-кәсіптік білім беру (магистр дәрежесіне 1-2 жыл оқыту) үщін
күндізгі және сырттай оқу бөлімдеріне төмендегі мамандықтар бойынша
студенттер қабылдайды. Бакалавриаттан кейін магистратурада тереңдетіліп
оқыту жүргізіледі. Магистратураны үздік бітірген мамандар университет PhD
докторантурасында оқуды жалғастырып, оны аяқтағаннан кейін профильдік
дайындығы бойынша ғылым докторы дәрежесіне ие болады.
Бакалавриаттың, магистратураның және PhD докторантураның дарынды
студенттеріне шетелдік серіктес университеттерде оқуды жалғастыруына
мүмкіндік беріледі.Шәкәрім атындағы СМУ-нің түлектеріне жұмысқа орналасу
мәселесі қиындық туғызбайды.
Кафедра 1984 жылы Семей ет және сүт өнеркәсібінің технологиялық
институтында «Тоңазытқыш-компрессорлы машиналар мен құрылғылар» атымен
құрылған. Кафедраның алғашқы меңгерушісі болып т.ғ.к., доцент Холдин Н.В.
тағайындалады.
1996 жылы Семей мемлекеттік университеті құрылғаннан кейін кафедра
«Төменгі температуралар техникасы мен физикасы және технологиялық
процестерді автоматтандыру» деп атанады, ол мерзімде кафедра меңгерушісі
т.ғ.к., доцент Асамбаев А.Ж. болатын.
2004 жылы, мамандықтардың жаңа классификаторларын енгізуге байланысты,
кафедра «Техникалық физика» деген жаңа атқа ие болды, сол мерзімде
кафедраның меңгерушісі Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталығының
(ҚР ҰЯО) бас директорының бірінші орынбасары, ф.-м.ғ.д. Жотабаев Ж.Р
болды.
2008 жылы кафедраның аты «Техникалық физика және жылуэнергетика» болып
өзгертілді.ҚР ҰЯО (Курчатов қ.) кафедра филиалы жұмыс істейді. Мұнда
«Техникалық физика» мамандығы бойынша арнайы пән сабақтары, іс-тәжірибенің
барлық түрлері мен дипломдық жобалау өткізіледі.
Білім беру бағдарламаның мақсаты
Ортақ білімділікке негізгі талаптар, түлектің, мазмұны және көлемі
бойынша мемлекеттік білім стандарттарының критерилері мен бағалануына,
білім деңгейімен, білуімен, дағдылар және құзырлармен бекітілген толық және
сапалы мамандыққа сай білім алу болып келеді.
Білім беру бағдарламаның негізгі мақсаттары белгілі бағыттағы маманды
дайындаудың білім деңгейіне және мазмұнына қойылатын талаптарында болып
келеді.
1-мақсат.
Түлек гуманитарлық мәдениетпен, қоршаған ортаға, қоғамға және адамға
қатынасты этикалық және құқықтық нормалармен, қоғамның социалды-
экономикалық даму заңдарының негізіндегі ойлау мәдениетімен иеленуі керек.
2-мақсат.
Түлек экономикалық дамудың негізгі заңдарымен, өндірістің техникалық-
экономикалық тиімділікке әсер ететін факторлармен, өндірісті басқарудағы
социология және психология білімдерімен, басқаруда сапалы және көлемді
шешім қабылдй білумен иеленуі керек.
3-мақсат.
Түлек міндетті:
– өз пән аймағындағы біліммен профессионалды иелену, өндірістік қарым-
қатынастың негізін және техникалық, қаржылық, адам факторларын ескере
отырып басқару принціпін білу;
– өз пән аймағындағы және өзінің таңдауына сай білім траекториясына,
жұмыс саласына байланысты жақын аймақтардағы бүгінгі күнгі жаңа
технологияларды қолдану және жасау жүйесінің біліміне иелену;
– өз пән аймағында жобалық, эксплуатациялық-зерттеулік немесе
конструкторлық есептерді білікті қою және шешуүшін қажетті білім
көлемімен, білумен, дағды және құзырлармен қажетті көлемде иелену.
4-мақсат.
Қазіргі шарттарда бакалавр-маманының профессионалды мүмкіндіктері
глобалды интернационалды еңбек нарығындағы талаптарына жауап беру керек.
Бакалавр-маманы социалды, экономикалық, профессионалды рөлдердің
өзгерісінедайын болу керек, өзгерiс және екiұштылықтардың динамикалық өсу
жағдайында географиялық және социалды жылжымалы болу керек.
5-мақсат.
Түлек кәсіби, мәдениет аралық, коммуникативті құзырларының кешендерін
иеленуі үшін осы мемлекеттік стандартпен бекітілген (ЖБП) жалпы білім беру
пәндерін (БП) базалық пәндер және (ПП) профильдік пәндер жиынтығының
білімдерін сайлап алынған оқу траекториясы бойынша толық көлемде игеруі
қажет.
Бүгінгі күнгі еңбек нарығы маманның оқу кезінде алған білім соммасына
емес, оның мамандық құзырына үлкен талап қояды.
Сондықтан осы бағдарлама түлектері ие болатын маңызды құзырларға
келесілер жатады:
– энергетиканың казіргі кездегі күй жөнінде және оның болашақта даму
жолдары жөнінде, негізгі жабдықтардың өзара байланысы мен құрылымы және
оның функционалдық тағайындалуы жөнінде, жобалау саласындағы қолданбалы
бағдарламалар жиынтығы жөнінде білімін көрсете білу қабілеттілігі.;
– оқушының өздік жұмыс кезінде және сарамандық сабақты өткізу кезінде оқу
бағдарламасының әртүрлі пәндерін оқу кезінде алынған білімді, әдістерді
және тәжірибені дұрыс пайдалана алу қабілеттілігі;
– кәсіби қызметін жүзеге асыру үшін қажетті және жеткілікті жаңа
ақпараттық технологияларды игеру және таңдап алынған оқу траекториясы
бойынша кәсіби білімі;
– қазіргі кездегі энергияны үнемдеудің әдістерін қолдана отырып, бар
энергожүйелер мен құрылғыларын қолдып, қойылған есептерге принципиалды
жана шешімді іздене білу, берілген өндірістегі шарттарға сай
энергетикалық құрылғыларды жобалай білу;
– қазiргi әдiстер мен зерттеу құралдарын пайдалану арқылы жылуэнергетика
саласында зерттеулер сапасын бағалау қабiлеттiлiгі, жылуэнергетикалық
бағыттағы өнергкәсіпке арналған жылу жүйелерін және құрылғылардың
таңдалуын негіздей білу;
– кәсіби жетілдірілуге дайын болу, талпыну және үнемі қажеттілігі болуы
өз мамандықтарына деген саналы қатынасқа қабiлеттiлiгі;
– кәсіпорын саласын және базалық және аралас ғылымдар лексикасы мен
түсінікті аппаратын пайдалану, іскерлік этика білімін, қол
астындағылардың әректтерін бағалау және білікті талдау, ұжымдағы
моральді ақуалды бақылай алу, еңбек және атқарушы тәртіптің қажетті
деңгейін ұстап тұра алу, дискуссия жүргізе білу, өз шешімдерін дәлелдеп
және қорғай білу қабілеттілігі.
Пәндер типтік оқу жоспарында үш циклге біріктірілген: жалпы білім беру
пәндер циклі, базалық пәндер циклі және профильдік пәндер циклі. Әрбір цикл
міндетті компонент пен таңдау бойынша компоненттен тұрады.Әрбір циклдің
мақсаттар иерархиясы оқу бағдарламасының мемлекттік білім беру стандартымен
анықталған.
Жалпы білім беру пәндері (ЖБП) циклінің мақсаты – қоғамның әлеуметтік-
экономикалық дамуының заңдарын, Қазақстан тарихын, казіргі кездегі
ақпараттық технологияларды, мемлекеттік тілді, шет және орыс тілдерін
ұлтаралық қатынас құралдары ретінде білу негізінде әлеуметтік-гуманитарлық
біліммен қамтамасыз ету.
Базалық пәндер циклінің мақсаты (БП) –жаратылыстану-ғылыми, жалпы
техникалық және экономикалық сипаттамадағы кәсіби білімнің қалауы ретінде
тереңдетілген біліммен қамтамасыз ету.
6М072300 –Техникалық физика(магистратура):
профилді бағытта – 1,5 жыл;
ғылыми-педогогикалық бағытта– 2 жыл.
Білім беру бағдарламаның мақсаты
Ортақ білімділікке негізгі талаптар, түлектің, мазмұны және көлемі
бойынша мемлекеттік білім стандарттарының критерилері мен бағалануына,
білім деңгейімен, білуімен, дағдылар және құзырлармен бекітілген толық және
сапалы мамандыққа сай білім алу болып келеді.
6М072300 « Техникалық физика » мамандығының білім беру бағдарламасын
жүзеге асыру кезінде факультет және шығарушы кафедра коллективі
бітірушілерге өз бетімен алдына мақсат қоя білу және ғылыми зерттеуді
жобалауға, сонымен қатар жоғарғы оқу орындарындағы педогогикалық және оқу-
әдістемелік жұмыстың негіздерін уйретуді өз алдына міндет қояды.
Білім беру бағдарламаның негізгі мақсаттары белгілі бағыттағы маманды
дайындаудың білім деңгейіне және мазмұнына қойылатын талаптарында болып
келеді.
1-мақсат.
Магистратура түлегі гуманитарлық мәдениетпен, қоршаған ортаға, қоғамға
және адамға қатынасты этикалық және құқықтық нормалармен, қоғамның социалды-
экономикалық даму заңдарының негізіндегі ойлау мәдениетімен иеленуі керек.
2-мақсат.
Магистратура түлегі ғылыми зерттеулерді өткізудің әдістерімен және
есептелуімен, өткізілетін зертеулер мен жобалардың техникалық-экономикалық
тиімділікті анықтау және жоғарғы мектептегі педагогикалық және оқу-
әдістемелік жұмыстарына үйренуі тиіс.
3-мақсат.
Магистратура түлегі міндетті:
– өз пән аймағындағы біліммен профессионалды иелену, жылуэнергеикадағы
ғылыми, жобалық және техникалық есептерді шешу үшін математикалық
аппаратты және бағдарлау әдістерін білу;
– алынған нәтижелерді өңдеу бойынша білім жүйесіне ие болу;
– өз пән аймағында жобалық, эксплуатациялық-зерттеулік есептерді білікті
қою және шешу үшін қажетті білім көлемімен, білумен, дағды және
құзырлармен қажетті көлемде иелену.
4-мақсат.
Қазіргі шарттарда магистр профессионалды мүмкіндіктері глобалды
интернационалды еңбек нарығындағы талаптарына жауап беру керек. Магистр
социалды, экономикалық, профессионалды рөлдердің өзгерісіне дайын болу
керек, өзгерiс және екiұштылықтардың динамикалық өсу жағдайында
географиялық және социалды жылжымалы болу керек.
5-мақсат.
Түлек кәсіби, мәдениет аралық, коммуникативті құзырларының кешендерін
иеленуі үшін осы мемлекеттік стандартпен бекітілген жалпы білім беру
пәндерін (ЖБП) базалық пәндер (БП) және (ПП) профильдік пәндер жиынтығының
білімдерін сайлап алынған оқу траекториясы бойынша толық көлемде игеруі
қажет.
Бүгінгі күнгі еңбек нарығы маманның оқу кезінде алған білім соммасына
емес, оның мамандық құзырына үлкен талап қояды.
Сондықтан осы бағдарлама түлектері ие болатын маңызды құзырларға
келесілер жатады:
– сәйкес білім аймағында казіргі кездегі ғылымда және техникада алдағы
отандық және шет елдік жетістіктерде білімін көрсете білу;
– еңбек заңына негізделе отырып өндірісті, еңбекті және жетекшілікті
дұрыс ұйымдастыра білу;
– құралдар мен жүйелердің өндірістік зерттеулерде тәжірибиелі болу;
– арнайы әдебиетті оқу негізінде және басқа ақпараттық мәліметтерге
сүйене отырып кәсіби есептерді шешудің принципиалды жаңа көз-қарастарды
іздеуге қабілетті болу;
– жаңа әдістер мен зерттеу құралдарын қолдана отырып, жылуэнергетика және
жылутехнология ғылыми зерттеулердің сапасын бағалай білу;
– кәсіпорын саласын және базалық және аралас ғылымдар лексикасы мен
түсінікті аппаратын пайдалану, іскерлік этика білімін, қол
астындағылардың әректтерін бағалау және білікті талдау, ұжымдағы
моральді ақуалды бақылай алу, еңбек және атқарушы тәртіптің қажетті
деңгейін ұстап тұра алу, дискуссия жүргізе білу, өз шешімдерін дәлелдеп
және қорғай білу қабілеттілігі.
Пәндер типтік оқу жоспарында екі циклге біріктірілген: жалпы білім
беру пәндер циклі және базалық пәндер циклі. Әрбір цикл міндетті компонент
пен таңдау бойынша компоненттен тұрады. Әрбір циклдің мақсаттар иерархиясы
оқу бағдарламасының мемлекттік білім беру стандартымен анықталған.
Жалпы білім беру пәндері (ЖБП) циклінің мақсаты – кәсіптік білімге
негізді болатын әлеметтік-гуманитарлы, жаралыстану ғылымы, ортақ техникалық
және экономикалық мінезді пәндерде терең білім алу.
2010 жылы «Жылуэнергетика» және «Техникалық физика» мамандықтарының
студенттері мен магистранттары Плахова Т., Садыкова Д., Масалов Д.,
Дербышев И., Сураев А. ҚР Ұлттық Ядролық орталығының жас ғалымы сайысына
қатысып, Сураев А. және Дербышев И. конкурстан тыс жұмысының ең үздігі
болып, сыйлық алды. 2010 жылы «Техникалық физика» және «Жылуэнергетика»
мамандықтарының магистранттары Касымов А., Заурбекова Ж., Мухамедов Н.
JOINT ISTC-CERN-JINR SUMMER SCHOOL ON HIGH ENERGY PHYSIC AND ACCELERATOR
PHYSIC қатысты (МНТЦ-ЦЕРН-ОИЯИ жоғарғы энергия физикасы және тездеткіш
физикасы мектебімен бірге). 2010 жылы «Жылуэнергетика» мамандығының
студенті Плахов Т. ҚР ғылыми-зерттеу жұмыстарының екінші турында 1 орынға
ие болды. 2011 жылы кафедра студенттері Касымов А., Жолбарысов И., Тоимбаев
А. Алматылық энергетика және байланыс университеті базасында жылуэнергетика
бойынша Республикалық олимпиадаға қатысып, 1 командалық және жеке
біріншілікте 1, 2, 4 орындарға ие болды. 2011 жылы «Жылуэнергетика»
мамандығының студенттері Величкин П., Надырова А., Куликов Д. ҚР ғылыми-
зерттеу жұмыстарының екінші турында 1 орынға ие болды. 2011 жылы
«Техническая физика» мамандығының студенті Заурбекова Ж. ҚР ғылыми-зерттеу
жұмыстарының екінші турында 3 орынға ие болды. 2011 жылы «Техникалық
физика» және «Жылуэнергетика» мамандықтарының студенттері Мухамедов Н.
Кайирбекова С., Касымов А. ҚР Ұлттық Ядролық орталығының жас ғалымдар
конкурсына қатысты. Касымов А. жұмысы конкурстан тыс жұмыстарының ең үздігі
атанды. 2011 жылы «Жылуэнергетика» мамандықтарының студенттері мен
магистранттарының алдын ала тандау бойынша Касымов А., Айкымбекова А., және
Кабланбекова А. Кемеров тамақ өнеркәсiбiнiң технологиялық институты
базасында «Фундаментальді және қолданбалы ғылымның заманауи мәселелері» жас
ғалымдар конференциясына қатысты. Касымов А. 2 орынға ие болды. 2011 жылы
магистрант Кайирбекова С. Германияда магистратурада оқу үшін халықаралық
Президенттік Стипендия «Болашақты» ұтып алды. 2012 жылы «Техникалық физика»
мамандығының студенттері мен магистранттары Кожаханов С., Дербышев И.,
Кынашев С. іріктеу конкурсынан өтіп, Мәскеу қаласында (РФ) ұлттық ядролық
зерттеу университетінде МИФИ НИЯУ МИФИ-2012 ғылыми сессия бағытында өткен I
Халықаралық «Ядролық энергетика және тарамау: заманауи хабарларға жауап
беру» семинар-мектебіне қатысты. Жиырма сегіз қатысушылардың төрті
Қазақстан атынан шықты, ал біздің үш өкіліміз жоғарғы бағаға ие болып,
дипломдарымен марапатталды. 2012 жылы кафедра студенттері Надырова А.,
Величкин П., Николаенко Р. Алматылық энергетика және байланыс университеті
базасында жылуэнергетика бойынша Республикалық олимпиадаға қатысып, 2
командалық орынға ие болды. 2012 жылы «Жылуэнергетика» мамандығының
студенттері ҚР студенттерінің ғылыми-зерттеу жұмыстарының екінші турына
қатысты, онда жүлделі орындарға ие болды: 2 орын – ТЭ-802 тобының студенті
Кабланбекова А., 3 орын – магистрант Касымов А., 3 орын – ТЭ-018 тобының
студенттері Процан А., Мусатаев Е. 3 орын – ТЭ-802 тобының студенті
Айкымбекова А. 2012 жылы «Техникалық физика» мамандығының магистранты
Кожаханов С. ҚР студенттік ғылыми-зерттеу жұмыстарының екінші турында 3
орынға ие болды. 2012 жылы «Жылуэнергетика» мамандығының студенттері мен
магистранттары Касымов А., Кабланбекова А., Айкымбекова А., Процан А.,
Мусатаев Е. іріктеу конкурсынан өтіп, «Энергетика: эффективтілік, мықтылық,
қауіпсіздік» семинарына қатысты, ол Томсктің Ұлттық Зерттеу политехникалық
университетінің Энергетикалық институнда өткізілді. Қатысушылардың алған
орны: 2 орын - ТЭ-802 тобының студенті Кабланбекова А., 3 орын – ТЭ-018
тобының студенттері Процан А., Мусатаев Е.
Материалды оқығаннан кейін білуге қажетті негізгі ұғымдар:
Жоғарғы оқу орны;факультет;деканат;декан.
Өзін-өзі бақылау сұрақтары:
1. ЖОО-ның құрылымы қандай?
2.факультеттің қызметі қандай?
3.Деканаттың қызметі неде?
4.Кафедраның қызметі қандай?
5.ЖОО-ның басшысы ким?
6.Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университті қашан құрылды?
7.Университтің жетістікрері қандай?
8.ИТФ қандай мамандықтар кіреді?
9.“Техникалық физика және жылу энергетика” кафедарсы қашан құрылды?
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі. Ресми сайт.
- URL: http://www.edu.gov.kz/
2. Қазақстан Республикасының Заңы 27 шілде 2007 жылдан бастап № 319-III
3. Қазақстан республикасының еңбек жәнемемлекеттік қорғау министрлігі.
Ресми сайт. - URL: http://www.enbek.gov.kz/
4. Википедия. энциклопедия. - URL:http://kk.wikipedia.org
5. Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті.Ресми сайт.
- URL: http://www.semgu.kz/
3 дәріс. Жоғарғы оқу орнындағы оқу үдерістің ұйымы
3 сағат. 4,5,6 апта
Сұрақтары:
1 Бакалавриат, магистрат, Phd- докторантура.
2 Мамандық(оқыту бағдарламасы), оқыту траекториясы. Кредиттік жүйе.
3 Оқу жоспар, мамандықтың оқу жұмыс жоспары.
4 Кәсіптердің түрлері. Үлгерімділіктің тексерісінің түрі.
5 Студенттің(срсп, срс) дербес жұмысы.
6 Курстық жұмыс(жоба).
7 Дипломдық жұмыс
8 талабын ша мәтіндік құжаттың рәсімдеу.
9 Студенттің ақпарат беру мәдениеті
Оқу процесі төменде көрсетілген ГОСО ұсынған .
Бакалавриат –Қазақстан Республикасының кәсіби көп салалы жоғарғы оқу
орнының сатысы. . Қазақстан Республикасының мемлекеттік оқу стандартына сай
ұйымдастырылады. Жоғары білім. Бакалавриат. Негізгі жағдайлар. ГОСО РК
5.04.019-2011.
Магистрат – бакалавриаттан кейінгі кәсіби жоғары білім беру
сатысы,белгілі бір бағыттағы мамандықты терендетіп оқытады. Қазақстан
Республикасының мемлекеттік оқу стандартына сай ұйымдастырылады. Жоғары
білім. Магистрат. Негізгі жағдайлар. ГОСО РК 5.04.033 - 2011.
PhD докторантурасы –ғылыми дайындық және ғылыми педогогикалық
кадрлардың жоғарғы біліктілердін жоғары оқу орындарында үкім шығару арқылы-
"доктор" және "ғылыми доктор профильі" азаматына арналған"магистр" деген
академиялық дәрежесі бар. Қазақстан Республикасының мемлекеттік оқу
стандартына сай ұйымдастырылады. Жоғарғы оқудан кейінгі білім.
Докторантура. Негізгі жағдайлар. ГОСО РК 5.04.034 - 2011.
Мамандандыру- бұл көрсетілген мамандық шеңберінде адамның өз
саласындағы кәсіби ісінде қолдануға бағытталған білім, іскерлік және
дағдылар жиынтығы.
Мамандықтар әлемі құбылмалы. Адамдар өздері мамандықтарды ойлап
табады, біріктіреді, бөледі және ескірген мамандықтарды жойып отырады.
Білім мекемелері мамандықтарды өздері ашуы мүмкін немесе элективті
курстарды студенттерге жария етеді. Барлық мамандықтар классификаторда
бекітілген.
Жоғарғы оқуды бітірген студенттің дипломында мамандығы мен мамандық
деңгейі көрсетіледі. Соған қарап жұмыс беруші студенттің мамандық деңгейін
біле алады.
Бас база жиынтық оқу жоспардың жоғарғы оқу орынның жұмыстың оқу
жоспары әзірленеді.
Оқу жоспар – ол мемлекеттік құжат,сол мамандықтың дайындығы жүзеге
асады.
Типтік оқу жоспары –негізгі құжат,кәсіби бағдарлама мемлекеттік
компонентке сай құрылады. ол мемлекеттік деңгейде құрылады ең кіші оқу
сағаттың және топтаманың(шығырлардың) ең төмен көлемдерін мемлекеттік
деңгейде тағайындайды, ақырында, дербестік жоғары оқу орындарына айтылмыш
мамандықтың жұмыстың оқу жоспарының жоо компонентінің зерттейді. Осы
құжатта - маманның біліктілігі көрсетіледі, қосымша деректер(айталық,
мемлекеттік емтиханның тізбесі, тәжірибенің көріністерінің және т.п.) және
ескертулер келтіреді.
Жоғары оқу орны оның толықтыруларының және түзетулермен(сәйкес
нормативтік құжаттармен), есептескіш жергілікті шартты, арнайыландыруды,
анықтап- күнтізбелік құрылымды, оқу үдерістің кезеңдерін әзірлеген жұмыстың
оқу жоспары. Жұмыстың оқу жоспары оқу үдерісінің кестесін, деректердің
жиынтығының,уақыттың бюджеттен тағайындайды, мамандыққа байланысты оқу
дисциплинасы, оқу жылдарына, семестрлерге, апталарға(сағаттарда),емтихан,
сынақ, курстық және дипломдық жоба(жұмыстардың), тәжірибе түрлі көрініс
ұйым, көрініс және білім.
Курстық жұмыс – тапсырма,студенттерге тағайынды мерзімге талаптарға
сай орындалады.
Курстық жұмыстың көріністері:
- есептеп сызу. ереже-курсавойдын таратылған түрі. Оның құрамына:
орындалған тапсырма және түсіндірме хат шешімге кіреді. Мынадай жұмыстың
орындалуының мерзімдері алуан болу біледі, жұмыстың күрделігіне байланысты.
Жұмыс ара үдеріс оқудың бекіт- және ал- дағдының қолданысына деген өлшеулі;
- ғылыми-зерттеу. Ең күрделі көрініс курстық. Ара үдеріс жұмыстың
орындалуының студент операцияның екі үлгісін орындайды. Ал- білімнің
қолданысы, ізденіс және тақырыпты зерттеу-. Жұмыс студенттің бастамасына
деген өлшеу;
- есептік. Жазғанда көп еңбек сұрамайтын жұмыс. Кейін тәжірибелік
жұмыстан өткенен, студент есеп беруді курстық түрде жасайды;
- кешенді. Екі немесе одан көп пәнге орындалатын жұмыс.
Курстық жұмыстың мазмұны : курстық жұмыс теориялық бөлікті қосады-
айтылмыш сұраққа - айқындаманың және тіл табудың мазмұндамасының ішіне
алады.
Курстық жұмыс міндетті түрде индексті(мазмұн), кіріспені, қағидалы
тарауды(ы), практикалық тарауды(ы), анда-санда жобалықты, студент проекты
шешімін жобасын, тұжырымды, әдебиеттің тізбесінің, көлемі керегіне қарай
болады. Курстық жұмыстың көлемі варьироваться біледі.
Дипломдық жоба(жұмыс) - бір шығарылымның біліктіліктің жұмысының
көріністерінен - студенттің дербес олармен соңғы, шығарылым курста
орындайтын шығармашылық жұмысы.
Дипломдық жұмыс- экономикалық және шығармашылық гуманитарлық
мамандықтарға - студенттермен орындалатын жұмыс,
Дипломдық жоба техникалық мамандықтағы студенттермен орындалады және
техникалық құрылымының немесе технологияның есебін болжайды. Түрінде шығар-
техникалық ;жоғарғы оқу студенттері және дипломдық жұмысты орындау біледі,
ол қағидалы немесе эксперименталді мінезді тасыса.
Дипломдық жобаның(жұмыстар) дайындығы және осы предшествующая, сияқты
тәлім-тәрбиенің ақырғы кезеңі, үшін құралымды бас дағдының студентінің
дербес жұмыс кәсіби облыста жауап береді. Дипломдық жобаның табысты ығы
мемлекеттік аттестациялық комиссияның мәжілісінде құқықтықтың түбінің
лайықты біліктілігі үшін студентке болып табылады.
Тұлғаның ақпараттық мәдениеті - бір из адамның ортақ мәдениетінің
составляющих, сол ақпараттық дүниетанымның және, целенаправленную дербес
қызметті ша жеке ақпараттық қажеттіліктің үйлесімді қанағатына мен
игерушілік как дәстүрлі, олай және жаңа ақпараттық технологиялардың
қамсыздандыр- білімнің және ұсталық жүйе құрам. Ол табысты кәсіби және
емескәсіби қызметтің ең маңызды факторымен болып табылады, ал да тұлғаның
әлеуметтік қорғампаздығына ақпараттық қоғамда.
Тұлғаның ақпараттық мәдениеті ақпараттық дүниетанымның құйындысын
ұсынады, ақпараттық сауаттылыққа және сауаттылыққа информациялық-
коммуникациялық технологияның облысында.
Ақпараттық дүниетаным - сол ақпараттың әлемінің және адамның жерінің
ара онда адамның назарының жүйесі, ол иманды, армандарды, танымның және
қызметтің ұстанымдарын, в ақпарат ғасыр в өзі деген ішіне ал- ара тұлға
өмір бейне бәс білдір-. Ақпараттық дүниетаным қойын-қолтық оның ақпараттық
дайындығының табыстысы анықта- адамның қызметінің қозғамдамасымен тоқулы.
Ақпараттық сауаттылықты немесе тұлғаның ақпараттық дайындығын келесі
компоненты: сипаттайды
- ұсталық өздігінен-өзі тұжырымда- өзінің ақпараттық
қажеттілігін(сұраныс) және білдір- ол ауызша;
- ақпараттық қамбаның білімі;
- НТИЦ және кітапхананың мүмкіндігінің білімі. Пайдалану ұсталық осы
мүмкіндіктерді;
- жүргізу ұсталық ақпараттық ізденісті, т.е. ақпараттың ізденісінің
негізгі алгоритмының білімі ара тәуелділік от ақпараттық
сұраныстың(адресті, тематикалық, фактограф) көрінісінің;
- білім және ұсталықтар ша ақпараттың өңдеуінің, т.е. ұсталық тек
ажырату ақпарат бастаудан, бірақ және рәсімдеу дұрыс өзінің ақпараттық-
талдау қызметінің нәтижелерін.
- ұсталық қысылшаң ойла-, түсін-, бағала- және шығармашылық пайдалан-
ақпарат.
Сауаттылық информациялық-коммуникациялық технологияның облысында
қолдануға ұсталықты қазіргі ақпараттық және телекоммуникациялық
технологиялармен болжайды.
Материалды оқығаннан кейін білуге қажетті негізгі ұғымдар:
Бакалавриат; магистрат; Phd- докторантура; мамандық; тәлім-тәрбиенің
кредиттік жүйесі; оқу жоспар; курстық жұмыс(жоба); дипломдық жұмыс(жоба);
тұлғаның ақпараттық мәдениеті.
Өзін-өзі бақылау сұрақтары:
1. ГОСО РК 5.04.019-2011нені тағайындайды. Қазақстан республикасының
білімінің мемлекеттік стандартты біріңғай міндеті . Жоғары білім.
Бакалавриат. Негізгі жағдайлар?
2 ГОСО РК 5.04.033 – 2011нені тағайындайды. Қазақстан республикасының
білімінің мемлекеттік стандартты біріңғай міндеті. Жоғары білім. Магистрат.
Негізгі жағдайлар?
3 ГОСО РК 5.04.034 - 2011 нені тағайындайды. Қазақстан
республикасының білімінің мемлекеттік стандартты біріңғай міндеті.
Жоғарғы оқудан кейінгі білім. Докторантура. Негізгі жағдайлар?
4 Жоғары оқу орыннның құрылымы - университеттің қандай?
5 Факультет қандай қызметті жасайды?
6 Деканат қандай қызметті жасайды?
7 Кафедра қандай қызметті жасайды?
8 Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті қашан құрылды?
9 Шәкәрім атының СМУ ға қандай факультеттер кіреді?
10 Инженерлік-технологиялық факультеттің құрамына қандай кафедралар
кіреді?
11 Қандай мамандықтарға(оқу бағдарламаларға) дайындық кафедрада
"техникалық физика және жылуэнергетика" жүзеге асады?
12 " Техникалық физика және жылуэнергетика " кафедрасы қашан құрылды?
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Ресми
сайт. - URL: http://www.edu.gov.kz/
2. Қазақстан Республикасының Заңы «Білім туралы» 27 шілде 2007
жылдан бастап № 319-III.
3. БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Бакалавриат.
Негізгі жағдайлар.
4. БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Магистратура.
Негізгі жағдайлар.
5. БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Докторантура.
Негізгі жағдайлар.
6. Еркін сөздігі терминдердің, ұғымның және ұйғарымдардың
экономика,финанс және бизнес туралы- URL:
http://termin.bposd.ru/publ/19-1-0-17651
7. Ғылыми-Ағартушылық Фонды «Аспандау». Ресми сайт. - URL:
http://aspandau.kz/
4 дәріс. Ғылыми-зерттеу жұмыстар(ҒЗЖ). Студенттің(ҒЗЖ) ғылыми-зерттеу
жұмысы
2 сағат; 7, 8 апта
Сұрақтары:
1.Ғылыми-зерттеу жұмыстың(ҒЗЖ) ұйымы.
2.ҒЗЖ ұйымының жүйесі.
3.Студенттің ҒЗЖ ұйымының жүйесі.
4.Студенттік ғылыми үйірме
5.Тезис, мақала, талдағыш шолу, монография.
6.Ғылыми- практикалық конференцияларды.
Қазақстан республикасының білімінің мемлекеттік жалпы міндеттік
стандарты. Қазақстан республикасының білімінің жүйесі.Жоғары оқу
орындарындағы ғылыми-зерттеу жұмысы.Негізгі жағдайлар. ГОСОРК 5.03.011-
2006.
Нағыз стандарт Қазақстан Республикасында орындалатын ғылыми-зерттеу
жұмыстарына жалпы талаптар тағайындайды.
Студенттің(НИРС) ғылыми-зерттеу жұмысы дайындықтың тындырымды құрамдас
бөлігімен болып табылады.
Тезистер- мақаланың, баяндаманың, курстық немесе дипломдық жұмыстың
және д т. қысқа тұжырымдардың басты ойлар туралы жазылған ғылыми еңбек.
Ғылыми мақала – аяқталған және логикалық біріккен,зерттеулерге қатысты
мәселелер мен сұрақтар шешілетін шығарма. Ғылыми мақалада мазмұндаманы және
дәлелдемелердің ең мәнді нәтижелеріне тоқталады.
Монография – белгілі бір тақырыпқа тоқталатын ғылыми
жұмыс.Монографияда қаралатын сұрақтарға тоқталып,жаңа тұжырымдамалар мен
шешулер қаралады.Монография аумақты библиографиялық тізбемен, ескертулермен
және д т. қоса беріледі.
Материалды оқығаннан кейін білуге қажетті негізгі ұғымдар:
Ғылыми-зерттеу жұмыс; студенттік ғылыми үйірме; тезистер; ғылыми
мақала; монография.
Өзін-өзі бақылау сұрақтары:
1. ҒЗЖ қалай құрылған?
2.Студенттің ҒЗЖ қалай құрылған?
3.Тезистер арқылы не түсінуге болады?
4.Мақала арқылы не түсінуге болады?
5.Талдағыш шолу арқылы не түсінуге болады?
6.Монография арқылы не түсінуге болады?
7 .Ғылыми-практикалық конференцияларды қалай өткізеді?
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. Қазақстан республикасының білімінің мемлекеттік жалпы міндеттік
стандарты. Қазақстан республикасының білімінің жүйесі.Жоғары оқу
орындарындағы ғылыми-зерттеу жұмысы.Негізгі жағдайлар. ГОСОРК 5.03.011-
2006.
2. ғылыми мақала. - URL: http://www.media - online.ru
3. монография. - URL: http://slovari.yandex.ru/
2 модуль. Энергетика, даму перспективалары мен мәселелері. Тоназытқыш
және ядролық қондырғылар
5 дәріс. Энергетика, даму перспективалары мен мәселелері
2 сағат; 9,10 апта
Сұрақтары:
1. Отын, оның түрлері мен қасиеттері.
2. Жылу электрастанциясы (ЖЭС), топтастыру. Электрэнергиясы мен
жылудың өндіру технологиясы.
3. Атомдық электростанциялар (АЭС).
Атом электр станциясы(АЭС), ядролық электр станса — атом ядросының
энергиясын электр энергиясына айналдыратын қондырғы. АЭС ядроның
нейтрондармен әсерлесуінен туатын энергия көмегімен жұмыс істейді. Ядролық
реакторда жылу шығарғыш элемент — цилиндр немесе пластинка түріндегі
ядролық отын, нейтрондарды баяулатқыш және бөлінген жылуды тасушы (су, газ,
сұйық металдар) заттар орналасады. Реакторда бөлінген жылу жылуалмастыру
қондырғысына беріледі. Соңғы екі қондырғы АЭС-ның ішкі тұйық контурын
құрайды. Жылуалмастырғыш арқылы жылу сыртқы контурға бу түрінде беріледі.
Бу турбинаны қозғап, электр генераторын жұмысқа келтіреді. Осы заманғы АЭС-
ларындағы турбиналар аса қыздырылған бумен жұмыс істейді. Ядролық отын
ретінде уран (233U, 235U, 238U), плутоний (239Pu ), торий (232Th)
изотоптары пайдаланылады. Бұлардың жылу шығарғыштық қабілеті өзара бірдей,
ал кәдімгі отыннан (көмір, мұнай, газ) бірнеше млн. есе артық. Мыс., 1 кг
уран 2.1010 ккал энергия береді. Бөліну реакциясының үздіксіз жүріп
отыруына қажет ядролық отынның ең аз мөлшері кризистік масса деп аталады.
Реактордың типіне, конструкциясы мен отынның түріне қарай кризистік масса 1
кг-нан бірнеше тоннаға дейін жетеді. Дүние жүзіндегі ең алғашқы АЭС 1954 ж.
Обнинск (КСРО) қ-нда салынды. Оның қуаты 5Мвт болды. Кейін Колдерохоллда
(Англия) қуаты 60 Мвт, Шиппингпортта (Америка) АЭС-тары жұмыс істей
бастады. Америкада тұтынуға қажетті барлық электр энергиясының 23е-ін,
Францияда 75--ін, Жапонияда 48--ін АЭС береді. Кейбір елдерде жедел
нейтронмен жұмыс істейтін тиімді реакторлар іске қосылған. Оның ең
алғашқыларының бірі Қазақстанда салынған. Ол Ақтау қаласын тұщы сумен,
электр энергиясымен қамтамасыз етеді (қ. Энергия комбинаты). 20 ғ-дың
ақырында дүние жүзіндегі АЭС-тердің жалпы қуаты 500 000 Мвт жетті. Ядро
энергиясынан электр тогын тікелей (турбинасыз, электргенераторсыз) алу
жолдары да зерттелуде. Әсіресе, термоядролық энергияны игеру ісіне халықар.
қауымдастықтар ат салысуда. Ондай АЭС-тер адам баласының тұтынуына қажет
энергия мәселесін түпкілікті шешетін болады.
Материалды оқығаннан кейін білуге қажетті негізгі ұғымдар:Отын; жылу
электр станциясы (ЖЭС), конденсациялық электростанция(КЭС);
жылуэлектрорталығы(ЖЭО); нәрлі су; электротехникалық шаруашылық; атомды
электростанция(АЭС).
Өзін-өзі бақылау сұрақтары:
1. Нені отын дейді?
2. Жылу электрстанцияларын қалай топтайды?
3. АЭС дегеніміз туралы түсінік?
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. Аметистов Е.В. Основы современной энергетики. М.: МЭИ, 2004. –
368 с.
2. Быстрицкий Г.Ф. Основы энергетики. – М.: ИНФРА – М, 2007. – 278
с.
3. Электрондық энциклопедия МЭИ.
6 дәріс. Атом және ядролық энергетика
3 сағат 11, 12 , 13 апта
Сұрақтары:
1. Атом энергетикасы
2. Ядролық энергетика
Атом (көне грекше: ἄτομος - Химиялық элементтерді құрайтын, олардың
өзіне тән ерекшеліктерін сақтайтын ең кішкене бөлшек.
Атом бүтіндей алғанда зарядсыз, бейтарап бөлшек. Ол ортасында өзінен
радиусы 104 -105 есе кіші көлемді алып жатқан оң зарядты ядродан және оны
айнала қозғадып жүрген теріс зарядты электрондардан тұрады. Атом өзінің
сыртқы бір немесе бірнеше электрондарын жоғалтқанда оң, ал сырттан электрон
қосып алғанда теріс ионға айналады. Атомның сызықтық өлшемдері ~ 10-8 см,
көлденең қимасының ауданы ~10-16 см2, көлемі ~10-24 см3. Борлың атом
теориясында ең қарапайым атом – сутегі атомы. Оның радиусының дәл белгілі
бір мәні бар және ол мүмкін болатын ең кіші айналу орбитасының радиусы
шамасына тең: a=0.53 * 10-8 см (дәлірек, 0.52917*10-8 см). Атомның массасы,
негізінен оның ядросының массасына тең және ол массалық санға (А), яғни
протондар мен нейтрондардың жалпы санына (нуклондардың жалпы санына)
пропорционал болып ұлғаяды. Өйткені атомдағы электронның массасы (0.91*10-
20 г) бір протонның немесе нейтронның массасынан (1.67*10-24 г) 1.840 есе
аз. Сондықтан атомның ауырлық центрі ядроға дәлдей келеді. Атом массасы
ядро массасымен ондағы электрондар массаларының дәл қосындысына тең емес.
Олардың арасындағы айырым атомның байланыс энергиясын анықтайды. Атомның
ішкі энергиясының тек дискретті (үздікті) мәндері болады. Оның ең төменгі
деңгейі атомның негізгі күйі E1 (ол ең тұрақты, шексіз ұзақ өмір сүретін
күйі), ал жоғарғы энергия деңгейлері қозған күйлер Еі (і=2, 3, …) деп
аталады, (ол аз өмір сүреді). Қозған күйден ~10-8 сек. ішінде атом негізгі
күйге ауысып отырады. Осындай ауысу кезінде атомға осы екі деңгейінің
айырымына тең (hν=Eν-E1, мұндағы h – Планк тұрақтысы, ν – ұшып шыққан сәуле
квантының жиілігі) сырттан энергия берілуі не шығарылуы шарт. Атом
энергиясының дискретті квантталуы оның құрамындағы бөлшектердің толқындық
қасиетінің болуынан. Атомның осындай қасиеттерін кванттық теория ғана толық
түсіндіре алады. Бұл теория бойынша атомдағы электронның күйі 4 кванттық
санмен анықталады. Олар: электрон энергиясын анықтайтын бас кванттық сан
(n), атомның осындай импульс моментін анықтайтын орбиталық кванттық сан
(l), ал (l)-дың берілген оське түсірілген проекциясын анықтайтын магниттік
кванттық сан (m) және электронның ішкі спинін анықтайтын кванттық сан (ms).
Осы 4 кванттық сан мен Паули принципі атомдағы электрондардың барлық
күйлерін сипаттайды. Сонымен бірге кванттық теорияда микробөлшектердің сол
4 кванттық сан анықтайтын күйлерін толқындық функциямен (φ) өрнектейді. Ол
функцияның квадраты (|φ|2) бөлшектердің кеңістік нүктелерінде болу
ықтималдығын білдіреді. Кеңістіктегі электрон бұлтының тығыздығы осы
ықтималдыққа пропорционал. Кванттық сандардың мәндеріне сәйкес атомдардағы
қабықшалар мен қабаттар рет-ретімен толтырылып отырады. Осылайша
элементтердің Менделеев кестесіндегі орны анықталады. Алдымен ең кіші n=1
қабат толтырып, онда болғаны 2 электрон ғана орналасады. Онан кейін n=2
қабат толтырылғанда ядроның заряды өсуіне сәйкес қабаттар ядроға жақындай
түседі. 1-қабат 1s қабықшадан, 2-қабат 2s, 2p қабықшалардан, 3-қабат 3s,
3p, 3d қабықшалардан, т.с.с. тұрады. Әр қабат элементтің периодын
анықтайды. Осы период элементтердің химиялық, оптикалық, электрлік, және
магниттік қасиеттерінің қайталану периоды болып табылады. Осы периодтылық
атомның ең сыртқы электрон қабықшаларының қасиетімен анықталады. Мұндай
периодтылық иондар қасиетінде де сақталады.
Атомның орбиталарында 2 не одан да көп электрондар қозғалып жүрсе,
онда мұндай күрделі атомдардағы электрондардың өзара әсерлесуін де еске алу
керек. Ол әсерлесулер тек электр статикалық ғана емес, орбиталық магниттік
моменттер мен бөлшектердің өзінің ішкі магниттік моменттері де өзара
әсерлесуі мүмкін. Мысалы, гелий атомындағы 2 электронның негізгі күйдегі
әсерлесу энергиясы 78.98 эВ. Көп электронды атомдар құрылысын зерттегенде
бұларды есепке алып отырады. Сонымен бірге әр электронның орбита бойымен
қозғалысында туатын электр магниттік өрісі мен электронның ішкі магниттік
моменттерінің әсерлесуі де қосымша байланыс энергиясын тудырады. Осының
нәтижесінде атом спектрлерінде нәзік түзілісті, ал электрон мен ядроның
магниттік моменттерінің өзара әсерлесуінен аса нәзік түзілісті көреміз.
Қазіргі замандағы кванттық электр динамикасында атом электрондарының вакуум
құрамындағы виртуалды бөлшектермен әсерлесуін де есептеп атом құрылысының
мұнан да күрделі екеніне көз жеткізуге болады.
Атом құрылысы тұрғысынан периодтық заңды түсіндіру
Периодтық жүйе периодтық заңның құрылымдық кескіні. Ол 7 периодтан 8
топтан тұратын кесте. Периодтар үлкен және кіші болып бөлінеді. Алғашқы үш
период кіші периодтар, олар бір қатардан ғана тұрады, ал үлкен периодтар
екі қатардан тұрады.
Бір периодта орналасқан элементтердің энергетикалық деңгейлерінің саны
бірдей болғанымен, олардың ядро зарядтарының артуына байланысты ядроның
электронды тарту күші артады, сондықтан атом радиустары солдан оңға карай
кемиді.
Периодтарда солдан оңға қарай сыртқы қабаттағы электрондар саны
біртіндеп артады, бұл металдық қасиеттің біртіндеп әлсіреп, бейметалдық
қасиеттің артуына әкеп соғады.
Атомдағы электрондардың күйі
Атом өте ұсақ бөлшек болғандықтан, ондағы электронның қозғалысы
микродүниенің қозғалу заңдылықтарына бағынады. Электрондар ядро сыртындағы
кеңістікті біртіндеп толтырады, электрондардың орналасу заңдылықтарын білу
элементтің физикалық және химиялық қасиеттерін анықтау үшін қажет. Электрон
ядроны одан белгілі бір қашыктықта (энергия қорының шамасына қарай) айналып
жүру мүмкіндігі ең жоғары кеңістіктің бөлігі орбиталь - электрондық бұлт
деп аталады. Қозғалыстағы электрон бұлтының пішіні әр түрлі болады: шар
тәрізді, олар s әрпімен белгіленеді. р-электрондар гантель тәрізді, олардан
басқа d - деңгейшелері де болады
Ядролық энергетика– техниканың ядро ішіндегі энергияны энергияның
басқа түріне (мысалы, жылулық, механикалық, электрлік) түрлендіру және оны
өнеркәсіптік, тұрмыстық қажетке пайдалану мәселелерін қарастыратын саласы.
Өнеркәсіптік ядролық энергетикалық қондырғылардың төмендегідей түрлері бар:
жылулық атом стансасы (тұрмыстық және өнеркәсіптік мақсат үшін жылу
өндіруге арналған), ядролық күш қондырғысы (локомотив, кеме, ұшақты
қозғалысқа келтіру үшін ядролық энергияны пайдаланатын), атом электр
стансасы. Ядролық энергетикалық қондырғыда ядроның бөлінуі кезінде
түзілетін энергия түгелдей денеде жұтылады және жылуға айналады. Бұл
процесс ядролық реакторда жүреді.
Атом электр стансасы (АЭС), ядролық электр станса — атом ядросының
энергиясын электр энергиясына айналдыратын қондырғы. АЭС ядроның
нейтрондармен әсерлесуінен туатын энергия көмегімен жұмыс істейді. Ядролық
реакторда жылу шығарғыш элемент — цилиндр немесе пластинка түріндегі
ядролық отын, нейтрондарды баяулатқыш және бөлінген жылуды тасушы (су, газ,
сұйық металдар) заттар орналасады. Реакторда бөлінген жылу жылуалмастыру
қондырғысына беріледі. Соңғы екі қондырғы АЭС-ның ішкі тұйық контурын
құрайды. Жылуалмастырғыш арқылы жылу сыртқы контурға бу түрінде беріледі.
Бу турбинаны қозғап, электр генераторын жұмысқа келтіреді. Осы заманғы АЭС-
ларындағы турбиналар аса қыздырылған бумен жұмыс істейді. Ядролық отын
ретінде уран (233U, 235U, 238U), плутоний (239Pu ), торий (232Th)
изотоптары пайдаланылады. Бұлардың жылу шығарғыштық қабілеті өзара бірдей,
ал кәдімгі отыннан (көмір, мұнай, газ) бірнеше млн. есе артық. Мыс., 1 кг
уран 2.1010 ккал энергия береді. Бөліну реакциясының үздіксіз жүріп
отыруына қажет ядролық отынның ең аз мөлшері кризистік масса деп аталады.
Реактордың типіне, конструкциясы мен отынның түріне қарай кризистік масса 1
кг-нан бірнеше тоннаға дейін жетеді. Дүние жүзіндегі ең алғашқы АЭС 1954 ж.
Обнинск (КСРО) қ-нда салынды. Оның қуаты 5Мвт болды. Кейін Колдерохоллда
(Англия) қуаты 60 Мвт, Шиппингпортта (Америка) АЭС-тары жұмыс істей
бастады. Америкада тұтынуға қажетті барлық электр энергиясының 23е-ін,
Францияда 75--ін, Жапонияда 48--ін АЭС береді. Кейбір елдерде жедел
нейтронмен жұмыс істейтін тиімді реакторлар іске қосылған. Оның ең
алғашқыларының бірі Қазақстанда салынған. Ол Ақтау қаласын тұщы сумен,
электр энергиясымен қамтамасыз етеді (қ. Энергия комбинаты). 20 ғ-дың
ақырында дүние жүзіндегі АЭС-тердің жалпы қуаты 500 000 Мвт жетті. Ядро
энергиясынан электр тогын тікелей (турбинасыз, электргенераторсыз) алу
жолдары да зерттелуде. Әсіресе, термоядролық энергияны игеру ісіне халықар.
қауымдастықтар ат салысуда. Ондай АЭС-тер адам баласының тұтынуына қажет
энергия мәселесін түпкілікті шешетін болады.
Материалды оқығаннан кейін білуге қажетті негізгі ұғымдар:
Атом энергетикасы;ядролық энергетикасы; атомды электростанция(АЭС).
Өзін-өзі бақылау сұрақтары:
1. Нені атом дейді?
2. Атом электрстанцияларын қалай топтайды?
3. АЭС дегеніміз туралы түсінік?
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. Аметистов Е.В. Основы современной энергетики. М.: МЭИ, 2004. –
368 с.
2. Быстрицкий Г.Ф. Основы энергетики. – М.: ИНФРА – М, 2007. – 278
с.
3. Электрондық энциклопедия МЭИ.
7 дәріс. Тоназытқыш қондырғылар
1 сағат, 14 апта
Тақырып:
Сұрақтары:
1. Тоңазытқыш машиналар
2. Тоңазытқыш қондырғылар
Холодильные машины и установки предназначены для искусственного
снижения и поддержания пониженной температуры ниже температуры окружающей
среды от 10 °С и до −153 °С в заданном охлаждаемом объекте. Машины и
установки для создания более низких температур называются криогенными.
Отвод и перенос тепла осуществляется за счет потребляемой при этом энергии.
Холодильная установка выполняется по проекту в зависимости от проектного
задания, определяющего охлаждаемый объект, необходимого интервала
температур охлаждения, источников энергии и видов охлаждающей среды (вода
или воздух).
Холодильная установка может состоять из одной или нескольких
холодильных машин, укомплектованных вспомогательным оборудованием: системой
энерго- и водоснабжения, контрольно-измерительными приборами, приборами
регулирования и управления, а также системой теплообмена с охлаждаемым
объектом. Холодильная установка может быть установлена в помещении, на
открытом воздухе, на транспорте и в различных устройствах, в которых
необходимо поддерживать заданную пониженную температуру и удалять излишнюю
влажность воздуха.
Система теплообмена с охлаждаемым объектом может быть с
непосредственным охлаждением холодильным агентом, по замкнутой системе, по
разомкнутой, как при охлаждении сухим льдом, или воздухом в воздушной
холодильной машине. Замкнутая система может также быть с промежуточным
хладагентом, который переносит холод от холодильной установки к
охлаждаемому объекту.
Началом развития холодильного машиностроения в широких размерах
можно считать создание Карлом Линде в 1874 г. первой аммиачной
парокомпрессорной холодильной машины. С тех пор появилось много
разновидностей холодильных машин, которые можно сгруппировать по принципу
работы следующим образом: парокомпрессионнные, упрощенно называемые
компрессорные, обычно с электроприводом; теплоиспользующие холодильные
машины: абсорбционные холодильные машины и пароэжекторные; воздушно-
расширительные, которые при температуре ниже −90 °С экономичнее
компрессорных, и термоэлектрические, которые встраиваются в приборы.
Каждая разновидность машин имеет свои особенности, по которым
выбирается их область применения. В настоящее время холодильные машины и
установки применяются во многих областях народного хозяйства и в быту.
Материалды оқығаннан кейін білуге қажетті негізгі
ұғымдар:Тоңазыту;тоңазытқыш машиналар;тоңазытқыш қондырғы.
Өзін-өзі бақылау үшін сұрақтар:
1. Тоңазытқыш машиналары дегеніміз не?
2. Тоңазытқыш қондырғы туралы түсінік?
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. Полещук И.З., Цирельман Н.М. Введение в теплоэнергетику: Учебное
пособие пособие /Уфимский государственный авиационный технический
университет. – Уфа, 2003. – 105 с.
2. Росатом. Официальный сайт. Как работает АЭС. –
URL:http://www.rosatom.ru/education/nuclearpowerplant/
3. Аметистов Е.В. Основы современной энергетики. М.: МЭИ, 2004. – 368 с.
4. Быстрицкий Г.Ф. Основы энергетики. – М.: ИНФРА – М, 2007. – 278 с.
5. Электронная энциклопедия МЭИ
8 дәріс. Ядролық қондырғылар
1 сағат, 15 апта
Сұрақтары:
1. Ядролық қондырғы
2. Ядролық реактор,атомдық реактор
Ядролық қондырғы — Ішінде ЯМ қолданылатын немесе ЯМ бар құрылыс,
кешен, қондырғы немесе құрылғы. Ескерту. Ядролық қондырғыларға: ядролық
реакторлар, соның ішінде атом станциялары, ғарыштық және ұшқыш аппараттар,
көлік құралдарының реакторлары; өнеркәсіптік, тәжірибелік зерттеу
ректорлары, ядролық стендтер; кезкелген құрылыстар, кешендер, қондырғылар,
ядролық материалдарды өндіру, пайдалану, қайта өңдеу, тасымалдау және
орналастыру үшін жабдықтар мен техникалық құралдары жатады.
Ядролық реактор, атомдық реактор – атом ядросы бөлінуінің басқарылатын
тізбекті реакциясын жүзеге асыратын құрылғы. Оның негізгі бөліктеріне:
ядролық отын (мысалы, уран не плутоний), баяулатқыш, шағылдырғыш, суытқыш),
бақылау және өлшеу приборлары жатады. Ядролық реактор атом ядроларының
бөлінуіне себепші болатын нейтрондардың энергетикалық спектріне қарай:
шапшаң (нейтрондардың энергиясы 100 кэВ-тан жоғары), жылулық не баяу
(нейтрондардың энергиясы ∼0,025 эВ) және аралық (нейтрондардың энергиясы 1
эВ-тан бірнеше кэВ-қа дейін) нейтрондар реакторы болып, ал баяулатқыштағы
ядролық отынның таралу сипатына сәйкес гомогенді және гетерогенді ядролық
реактор болып ажыратылады. ядролық реактор кейде пайдаланылатын
баяулатқышына (мысалы, графит, бериллий, ауыр су, т.б.) не суытқышына
(мысалы, сұйық металл, т.б.) қарай да бөлінеді. Өзін-өзі қуаттайтын
тізбекті реакция уран-графитті ядролық реакторда Э.Фермидің басшылығымен
1942 ж. 2 желтоқсанда АҚШ-та алынды. Еуропадағы мұндай ең алғашқы ядролық
реактор 1946 ж. КСРО-да И.В. Курчатовтың басшылығымен жасалды.
Атомдардың ядроларын бөлетін немесе біріктіретін реакциялар арнайы
қондырғыларда орындалады. Ондай қондырғыларды атомдық (ядролық) реакторлар
немесе атомдық (ядролық) бомбалар деп атайды.
Атом реакторларындағы ядролық реакциялар басқарылатын жолмен іске
асырылады, ал атом бомбаларында басқарусыз жарылыс түрінде орындалады.
Ең бірінші қолдан басқарылатын ядролық реактор АҚШ-тың Чикаго
қаласының іргесінде Э. Фермидің басшылығымен 1942 жылдың 2 желтоқсанында
іске қосылды. Екінші реактор, бұдан үш жыл өткен соң, КСРО-да Москва
түбіндегі Серпухов қаласында И. В. Курчатовтың басшылығымен салынды.
Тізбекті реакция үздіксіз орындалуы үшін ядролық материалдың (уран,
плутоний, т.с.с.) белгілі бір массасы болуы керек. Егер ядролық отынның
массасы аз болса, онда нейтрондар өз жолында жеткілікті мөлшерде жарылатын
ядроларды кездестірмейді де, сыртқы ортаға тарап кетеді. Сөйтіп, ядролық
тізбекті реакция жүрмей қалады.
Тізбекті бөліну реакциясына қажетті ядролық материалдың ең аз массасын
сындық масса дейді.
Уран-235 изотопы үшін сындық масса 23 килограмдай болады. Бұл —
диаметрі 13 см болатын біртұтас уран кесегі. Атом бомбасында ядролық
жарылыс затын біртұтас етіп жасамайды. Оны жеке-жеке бөлік түрінде
орналастырады. Әр бөліктің массасы сындық массадан кіші болады. Абом
бомбасын жару үшін арнайы тетік ядролық зарядтың жеке бөліктерін
біріктіреді. Сөйтіп, олардың біртұтас массасы сындық массаға жетеді де,
ядролық жарылыс іске асырылады.
Қазір көптеген елдерде әртүрлі ядролық реакторлар бар. Олар
практикалық мақсаттарда, ғылыми-зерттеу жұмыстарында қолданылумен қатар,
атом электростанцияларының (АЭС) да негізі болып табылады.
Ядролық реактордың негізгі бөлігін белсенді аумақ (активті зона)
құрайды. Белсенді аумақ жылу шығарғыш элементтер (ЖШЭ) деп аталатын ядролық
отынмен толтырылған таяқшалардан (5), оларды айнала қоршап тұрған графит
тежегіштерден (3) тұрады. ЖШЭ-лерді айнала жылу тасығыш (6) сұйықтар ағып
өтетін түтіктер орналасқан. Жылу тасығыш қызметін су немесе сұйық металл,
мысалы, натрий атқарады.
Нейтрондардың сыртқы ортаға ұшып шығуын азайту үшін белсенді аумақты
нейтрон қайтарғышпен (2) қаптайды. Сыртқы ортаны аса қауіпті сәулелерден
қорғау үшін нейтрон қайтарғыштың сыртын калың болат сауытпен және
биологиялық бетон қорғанмен (4) қоршайды.
Тізбекті реакцияны қопарылысқа жеткізбей басқарып отыру үшін белсенді
аумаққа дер кезінде енгізуге болатын басқарушы және апаттық (авариялық)
таяқшалар (1) да реактордың негізгі құрамдас бөлігі болады. Бұл таяқшалар
нейтрондарды жұтып алатын заттардан жасалады.
ЖШЭ таяқшаларындағы ауыр элементтердің (уранның, плутонийдің, т. с.
с.) ядролары бөлінгенде пайда болатын бөлшектер зор кинетикалық энергияға
ие болады. Сондай-ақ, ядродан босаған энергияның біраз бөлігі ү-кванттардың
электромагниттік энергиясына айналады. Бұл бөлшектер белсенді аумақта өзара
және басқа да материалдармен бейберекет соқтығысуы салдарынан бірте-бірте
тежеледі. Сөйтіп, олардың кинетикалық энергиясы мен сәулелік энергиясы жылу
энергиясына айналады.
Белсенді аумақтағы артық жылу мөлшері жылу тасығыштарға беріліп,
оларды буландырады. Жоғары қысымдағы бу электр энергиясын өндіретін бу
турбиналары мен генераторларға беріледі.
Материалды оқығаннан кейін білуге қажетті негізгі ұғымдар:ядролық
реактор,ядролық қондырғы.
Өзін – өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1. Ядолық реактор деген не?
2. Ядролық қондырғы тураылы түсінік?
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. Е.В Аметистінің. Қазіргі энергетиканың негіздері. М.: Мэи, 2004. -
368 с.
2. Росатом. Официальный сайт. Как работает АЭС. –
URL:http://www.rosatom.ru/education/nuclearpowerplant/
3. Аметистов Е.В. Основы современной энергетики. М.: МЭИ, 2004. – 368 с.
4. Быстрицкий Г.Ф. Основы энергетики. – М.: ИНФРА – М, 2007. – 278 с.
5. Электронная энциклопедия МЭИ
3 ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТАР
Практикалық сабақтар – бұл студенттің жеке басының дамуына және
ұсталығының жетілуіне әсер ететін оқудың бір түрі.
Практикалық сабақтар ең күрделі сұрақтарға тәртіптің және студенттің
жеке басының жұмысының қорытындысын көрсетеді.Осы сабақтарда студент
мәселелерді сауатты баянадауды және өзінің ойын және пікірлерін еркін
айтуға, кәсіби біліктілікті дамытуға әсер ететін жағдайларды қарастыруды
үйренеді. Осының барлығы қазіргі кездегі мамандарға керекті ұсталық пен
біліктілікті жетілдіреді.
Практикалық сабақ 1. ҚР- ның білім туралы заңы
2 сағ, 1- жұма
Сабақ мақсаты: ҚР- ның білім туралы заңын меңгеру
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар. ҚР- ның білім туралы
заңын қарастырғанда, оны өзгерістер мен толықтырулармен бірге қарастыру.
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебеттер тізімі
1 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Ресми сайт. - URL: http://www.edu.gov.kz/
2 Қазақстан Республикасының Заңы 27 шілде 2007 жылдан бастап
№ 319-III
Практикалық сабақ 2. Техникалық физика бакалавры. Квалификациялық талаптар
2 сағ, 2- жұма
Сабақ мақсаты. Теплоэнергетика бакалаврындағы квалификациялық талаптарды
және кәсіптік аудан саласын өту.
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар.Тақырыпты қарастыру
барысында “квалификациялық талаптар” түсінігін меңгеру, содан
теплоэнергетика бакалаврына қойылатын талаптарды меңгеру.Осыдан кейін
кәсіптік аудан саласына қатысты сұрақтарды қарастыру.
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Ресми сайт. - URL: http://www.edu.gov.kz/
2 Қазақстан Республикасының Заңы 27 шілде 2007 жылдан бастап
№ 319-III.
3 БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Бакалавриат. Негізгі
жағдайлар.
4 Қазақстан республикасының еңбек жәнемемлекеттік қорғау министрлігі
Ресми сайт. - URL: http://www.enbek.gov.kz/
5 Ғылыми-Ағартушылық Фонды «Аспандау». Ресми сайт. - URL:
http://aspandau.kz/
Практикалық сабақ 3. Жоғарғы оқу орнының құрылымы
2 сағ, 3- жұма
Сабақ мақсаты: Жоғарғы оқу орнының құрылымымен танысу
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар. Материалды өту
барысында, жоғарғы оқу орнының құрылымымен, мақсаты мен бөлімшелерімен
танысу.
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Ресми сайт. - URL: http://www.edu.gov.kz/
2 Қазақстан Республикасының Заңы «Білім туралы» 27 шілде 2007 жылдан
бастап № 319-III.
3 Википедия. Еркін энциклопедия. - URL: http://ru.wikipedia.org/
4 Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті.Ресми сайт- URL:
http://www.semgu.kz/
Практикалық сабақ 4. Жоғарғы оқу орнындағы бакалавриат, магистратура
мамандықтарындағы оқу үдерістің ұйымы,
PhD – докторантурасы
3 сағ, 4,5- жұма
Сабақ мақсаты: Үшдеңгейлі білім жүйесінің ұйымын өту
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар. Жоғарғы оқу орнындағы
бакалавриат, магистратура мамандықтарындағы оқу үдерістің және PhD –
докторантурасының ұйымын өту барысында, “Білімдік траектория” түсінігін,
сонымен қатар оқу жоспарының түрлері мен білім тексерісінің формасын
қарастыру.
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Ресми сайт. - URL: http://www.edu.gov.kz/
2 Қазақстан Республикасының Заңы «Білім туралы» 27 шілде 2007 жылдан
бастап № 319-III.
3 БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Бакалавриат. Негізгі
жағдайлар.
4 БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Магистратура. Негізгі
жағдайлар.
5 БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Докторантура. Негізгі
жағдайлар.
6 Еркін сөздігі терминдердің, ұғымның және ұйғарымдардың
экономика,финанс және бизнес туралы- URL: http://termin.bposd.ru/publ/19-1-
0-17651
Практикалық сабақ 5. Мәтіндік құжаттардың рәсімделуі
2 сағ, 5, 6- жұма
Сабақ мақсаты: Мәтіндік құжаттарға қойылатын талаптарды қарастыру
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар.Беріліп отырған
материалды өту барысында, мәтіндік құжаттарға койылатын талапьарды мұқият
қарау (кестелер, формулалар, суреттер т.б)
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Ресми сайт. - URL: http://www.edu.gov.kz/
2 Қазақстан Республикасының Заңы «Білім туралы» 27 шілде 2007 жылдан
бастап № 319-III.
3 БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Бакалавриат. Негізгі
жағдайлар.
4 БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Магистратура. Негізгі
жағдайлар.
5 БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Докторантура. Негізгі
жағдайлар.
6 Еркін сөздігі терминдердің, ұғымның және ұйғарымдардың
экономика,финанс және бизнес туралы- URL: http://termin.bposd.ru/publ/19-1-
0-17651
Практикалық сабақ 6. Студенттердің негізгі жұмыс түрлері
2 сағ, 6, 7- жұма
Сабақ мақсаты: Студенттердің негізгі жұмыс түрлерінің орындалуын қарастыру
және олардың орындалуындағы талаптар
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар.Беріліп отырған
материалды қарастырғанда, реферат, курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сияқты
жұмыс түрлеріне аса назар аудару.Оларды орындаудағы талаптар мен реттілікті
меңгеру
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Ресми сайт. - URL: http://www.edu.gov.kz/
2 Закон Республики Казахстан «Об образовании» от 27 июля 2007 года №
319-III.
3 БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Бакалавриат. Негізгі
жағдайлар.
4 БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Магистратура. Негізгі
жағдайлар.
5 БМЖҚ ҚР 5.04.019-2011. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Жоғары білім. Докторантура. Негізгі
жағдайлар.
6 Еркін сөздігі терминдердің, ұғымның және ұйғарымдардың
экономика,финанс және бизнес туралы- URL: http://termin.bposd.ru/publ/19-1-
0-17651
7 Ғылыми-Ағартушылық Фонды «Аспандау». Ресми сайт. - URL:
http://aspandau.kz/
Практикалық сабақ 7. Студенттерге арналған ғылыми- зерттеулік жұмыс
2 сағ,7, 8- жұма
Сабақ мақсаты: Студенттерге арналған ғылыми- зерттеулік жұмыстардың мақсаты
мен талаптарын қарастыру
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар.Беріліп отырған
материалды қарастырғанда, студенттерге арналған ғылыми- зерттеулік
жұмыстардың ерекшеліктерін өту. Ұйымның әдістемелері мен формаларын меңгеру
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1 ГОСОРК 5.03.011-2006. Қазақстан республикасының білімінің
мемлекеттік жалпы міндетті қалыбы. Қазақстан республикасының білімінің
жүйесі. Жоғарғы оқу орындағы ғылыми-зерттеу жұмыстары. Негізгі жағдайлар.
2 Ғылыми мақала. - URL: http://www.media-online.ru
3 Монография. - URL: http://slovari.yandex.ru/
Практикалық сабақ 8. Энергетиканың дамуының негізгі бағыттары
2 сағ, 8,9 - жұма
Сабақ мақсаты: Энергетиканың дамуының негізгі бағыттарын меңгеру
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар. Энергетиканың дамуының
негізгі бағыттары қарастыру
Бақылау сұрақтары сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебеттер тізімі
1. Аметистов Е.В. Основы современной энергетики. М.: МЭИ, 2004. – 368
с.
2. Быстрицкий Г.Ф. Основы энергетики. – М.: ИНФРА – М, 2007. – 278 с.
3. Электронная энциклопедия МЭИ
Практикалық сабақ 9. Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттіктігі
(МАГАТЭ)
2 сағ, 9,10 – жұма
Сабақ мақсат: Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттіктігі (МАГАТЭ)
танысу
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар.Тақырыпты қарастыру
барысында “ атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттіктігі (МАГАТЭ) ”
түсінігін меңгеру.
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Аметистов Е.В. Основы современной энергетики. М.: МЭИ, 2004. – 368 с.
2. Быстрицкий Г.Ф. Основы энергетики. – М.: ИНФРА – М, 2007. – 278 с.
3. Электронная энциклопедия МЭИ
Практикалық сабақ 10. Атом электростанциясының принципиалды схемасы.
3 сағ, 10,11 - жұма
Сабақ мақсаты: Атом электростанциясының принципиалды схемасымен танысу
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар. Материалды өту
барысында, Атом электростанциясының принципиалды схемасымен танысу.
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Аметистов Е.В. Основы современной энергетики. М.: МЭИ, 2004. – 368
с.
2. Быстрицкий Г.Ф. Основы энергетики. – М.: ИНФРА – М, 2007. – 278 с.
3. Электронная энциклопедия МЭИ
Практикалық сабақ 11. ИВГ.1М реакторының жалпы схемасы
2 сағ, 12 – жұма
Сабақ мақсаты. ИВГ.1М реакторының жалпы схемасымен танысу
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар. ИВГ.1М реакторының жалпы
схемасын қарастыру.
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Аметистов Е.В. Основы современной энергетики. М.: МЭИ, 2004. – 368 с.
2. Быстрицкий Г.Ф. Основы энергетики. – М.: ИНФРА – М, 2007. – 278 с.
3. Электронная энциклопедия МЭИ
Практикалық сабақ 12. Термоядролық энергетиканың даму болашағы (ITER)
2 сағ, 13– жұма
Сабақ мақсаты. Термоядролық энергетиканың даму болашағы (ITER) туралы
мәселелерін қарастыру
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар. Термоядролық
энергетиканың даму болашағы (ITER) туралы мәліметтерді меңгеру
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Аметистов Е.В. Основы современной энергетики. М.: МЭИ, 2004. – 368 с.
2. Быстрицкий Г.Ф. Основы энергетики. – М.: ИНФРА – М, 2007. – 278 с.
3. Электронная энциклопедия МЭИ
Практикалық сабақ 13 Әртурлі өнеркәсіптерде қолданылатың тоназытқыш
қондырғылар
2 сағ, 14- жұма
Сабақ мақсаты. Әртурлі өнеркәсіптерде қолданылатың тоназытқыш
қондырғыларымен танысу
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар.Беріліп отырған
материалды қарастырғанда Әртурлі өнеркәсіптерде қолданылатың тоназытқыш
қондырғыларды меңгеру.
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Аметистов Е.В. Основы современной энергетики. М.: МЭИ, 2004. – 368 с.
2. Быстрицкий Г.Ф. Основы энергетики. – М.: ИНФРА – М, 2007. – 278 с.
3. Электронная энциклопедия МЭИ
Практикалық сабақ 14. Ғылыми зерттеу жұмыстарда қолданылатың ядролық
қондырғылар
2 сағ, 15 – жұма
Сабақ мақсаты. Ғылыми зерттеу жұмыстарда қолданылатың ядролық қондырғыларын
қарастыру
Тапсырманы орындаудағы методикалық нұсқаулар. Ғылыми зерттеу
жұмыстарда қолданылатың ядролық қондырғыларын меңгеру
Бақылау сұрақтары. Сабақ үстіндегі оқытушымен беріледі.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Аметистов Е.В. Основы современной энергетики. М.: МЭИ, 2004. – 368
с.
2. Быстрицкий Г.Ф. Основы энергетики. – М.: ИНФРА – М, 2007. – 278 с.
3. Электронная энциклопедия МЭИ
4 СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ
Кредиттік оқу тәсілі ол – жоғары және сапалы өндірістік жұмысты
студенттердің өз еркімен қосымша үй жұмыстары арқылы орындауды қажет етеді.
Студенттердің өздік жұмысының жетекші мұғалімнің көмегімен кредиттік
жүйе оқу-бөлімінде кеңестік талқылау жүргізіледі, дәрісханада диалог
ретінде, ал консультация түрінде дәрісханадан тыс жүргізіледі.
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz