Файл қосу
Әскери қызметті өткеру
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ |
|ШӘКӘРІМ атындағы СемЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ |
|3 деңгейлі СМК құжаты |ПОӘК |ПОӘК 042-18-35.1. |
| | |17 /01-2013 |
|ПОӘК | | |
|Оқытушыларға арналған |№ 2 басылым | |
|пәннің бағдарламасы |от ____ 09. 2013 г. | |
|«Бастапқы әскери | | |
|дайыныдқ құқықтық | | |
|негіздері» | | |
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«БАСТАПҚЫ ӘСКЕРИ ДАЙЫНДЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІ»
пәні бойынша
5В010400 «Бастапқы әскери дайындық» мамандығы
ОҚЫТУШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей 2013
1.ӘЗЕРЛЕГЕН
Құрастырушы__________«02»09. 2013ж., Акжигитов Б.А.
« Дене шынықтыру және бастапқы әскери дайындық теориясы мен әдістемесі»
кафедрасының аға оқытушысы, педагогика ғылымдарының магистрі
2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. Дене шынықтыру және бастапқы әскери дайындық теориясы мен әдістемесі
кафедрасында отырысында
«02» 09.2013ж. №1 хаттама
Кафедра менгерушісі_______Прохоров Б.Н.
2.2. Жаратылыстану ғылымдар факультетінің оқу-әдістемелік бюросының
отырысында
«03» 09. 2013ж. №1 хаттама
Төрайымы____________ Абдишева З.В.
3. БЕКІТІЛДІ
Университетінің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға
мақулданған және ұсынылған
«18»09. 2013ж. №1 хаттама
ОӘК төрайымы____________ Искакова Г.К.
4.БІРІНШІ РЕТ КІРГІЗЕЛГЕН
Мазмұны:
1. Пәнге арналған глоссарий
.............................................................4-6 бет
2. Дәрістер бойынша қысқаша конспект
..........................................7-49 бет
3. Тәжірибелік сабақтар өткізуге арналған әдістемелік нұсқаулар.50-57 бет
4. СОӨЖ арналған әдістемелік нұсқаулар
........................................58-62 бет
5. СӨЖ арналған әдістемелік нұсқаулар
...........................................63-65 бет
6. Бақылау алу
құралдары..............................................................
......66-72 бет
Пәнге арналған глоссарий
1. Әскери қызмет – Қарулы Күштердегі басқа да әскерлер мен әскери
құралымдарға әскери қызметшілердің мемлекеттік қызметінің ерекше түрі.
2. Әскери қызметшілер – Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери
құрылымдарда әскери қызметте тұратын Қазақстан Республикасының
азаматтары.
3. Әскери міндеттілер – әскери есепте тұратын және әскери есепте тұрудың
шекті жасына запаста болатын Қазақстан Республикасының азаматтары.
4. Әскер міндеттілік – Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан
Республикасын қорғау жөніндегі конституциялық міндеттілігі.
5. Әскери киім-нысаны – әскери қызметшілердің Қарулы Күштерге, басқа да
әскерлер мен әскери құрылымдарға тиістілігін айқындайтын, Қазақстан
республикасының заңнамасымен белгіленген погоны бар нысанды киім мен
жабдықтар.
6. Шақыру бойынша әскери қызмет өткеріп жүрген әскери қызметшілер –
мерзімді әскери қызметке шақырылған, сондай-ақ офицерлер құрамы
лауазымдарындағы Қазақстан Республикасының азаматтары.
7. Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеріп жүрген әскер қызметшілері –
Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың мемлекеттік
мекемесінің әскери атағына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтары.
8. Әскери лауазымды – Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдардың мемлекеттік мекемесінің әскери атағына сәйкес Қазақстан
Республикасының азаматтары.
9. Әскери жиындар – әскер қызметшілердің әскери даярлығы, әскери білімін
жетілдіру жөнінде, сондай-ақ әскери міндеттілердің жауынгерлік және
жұмылдыру дайындығын арттыру мақсатында оларды әскери бөлімдерге шақыра
отырып, Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құрылымдарда
жүргізілетін іс-шаралар.
10. Әскери есеп – әскери қызметшілердің, әскерге шақырылатын мен
жұмылдыратын ресурстардың есебін жүргізу және оларды талдау жүйесі.
11. Әскери тағылымдар – практикалық дағдыларды меңгеру және жетілдіру,
офицерлердің даярлау бағдарламасы бойынша алған білімдерін тереңдету
және орнықтыру.
12. Тәрбиеленушілер – әскери даярлық бойынша қосымша білім беру
бағдарламалары бар жалпы орта, бастауыш және кәсіптік орта білім беру
ұйымдарында оқитын Қазақстан республикасының азаматтары.
13. Әскер жасына дейінгілер – әскери есепке алынғанға дейін әскер қызметке
даярлықтан өтетін еркек жынысты азаматтар.
14. Әскери міндеттілердің запасы – аудандардың жергілікі әскери басқару
органдарында әскери есепте тұратын Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер
мен әскери құралымдарды толықтыра жасақтау, өрістету және шығынның
орнын толтыру мақсатында пайдаланылатын әскери міндеттілер.
15. Әскери қызметті ерікті түрде өткеру туралы келісімшарт бойынша әскери
қызметті қамтамасыз ету және өткеру мүддесі үшін тараптардың
міндеттемелері.
16. Курсанттар – оқу жаттығу бөлімдерінде орта немесе жоғарғы әскери оқу
орындарында оқитын сарбаздар, сержанттар құрамының әскери қызметшілері.
17. Бастапқы әскери даярлық – әскер іс және адамның қауіпсіздігі мен тұрмыс-
тіршілігін қамтамасыз ету негіздері бойынша міндетті оқыту пәні.
18. Жұмылдыру – Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарын,
ұйымдарын, Қарулы Күштерін, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарын,
халқын, аумағы мен экономикасын немесе олардың қайсібір бөлігін соғыс
жағдайы режиміне көшірумен байланысты жалпы мемлекеттік іс-шаралар
кешені.
19. Ұйымдық-штаттық іс-шаралар – Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен
әскери құралымдарда өткізілетін штаттарды құру, тарату, орын ауыстыру,
қайта жасақтау, бағыныстылығын өзгерту, ұлғайту мен қысқарту жөніндегі
іс-шаралар.
20. Кейінге қалдыру – азаматтарды әскери қызметке шақыруды осы Заңда
көзделген негіздер бойынша кейінге қалдыру.
21. Отставка – әскери қызметшілерді әскери қызметтен босату немесе запаста
болудың шекті жасына жеткен әскери міндеттілерді әскери есептен шығару
не әскери қызметке жарамсыз деп танылған адамдарды әскери есептен
шығара отырып әскери қызметтен босату.
22. Офицерлер – офицерлер құрамының тиісті әскери атағы берілген әскери
қызметшілер.
23. Тексеру жиындары – соғыс уақытының ұйымдық-штаттық құрылымныдағы
міндеттерді орындауға арналған әскери бөлімдердің даярлығын тексеру
мақсатында өткізілетін әскери жиындар түрі.
24. Әскери шақырушылар – аудандардың жергілкті әскери орныдарының шақыру
учаскелеріне тіркелген және мерзімді әскери қызметтен өту үшін Қарулы
Күштерге, басқа да әскерер мен әскери құралымдарға шақыруға жататын
еркек жынысты азаматтар.
25. Шақыру пункті- азаматтарды шақыру учаскелерінде тіркеу және әскери
қызметке шақыру кезінде оларды медициналық куәландыратын өткізетін,
сондай-ақ әскеи патриоттық және спорттық-көпшілік жұмысты жүргізетін
пункт.
26. Запаста болу – әскери міндеттілердің әскери есепке және әскери есепте
болған кезеңінде әскери жиындарда қызмет өткеруге байланысты
міндеттерді атқару.
27. Жиын пункті – әскерге шақырушыларды бақылау медициналық куәландырудан
өткізу, медициналық көмек көрсету, әскеи-патриоттық, спорттық көпшілік
жұмысты жүргізу, Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер меен әскери
құрылымдарға әскерге шақырушылардың командаларын құру және жөнелту
пункті.
28. Тыңдаушылар – жоғарғы әскери оқу орындарында, офицерлер құрамының
білімін жетілдіру курстарында оқитын офицерлер құрамының әскери
қызметшілері.
29. Арнайы жиындар – төтенше жағдайлардың салдарын жою жөніндегі іс-
шараларды орындау мақсатында және Қазақстан Республикасының Президенті
айқындайтын өзге де жағдайларда өткізілетін әскери жиындар түрі.
30. Мерзімді әскери қызметке – еркек жынысты азаматтарды осы Заңда
айқындалған тәртіппен Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери
құралымдарға шақыруға негізделген әскери қызмет.
Дәрістер бойынша қысқаша конспект
№1 тақырып: КІРІСПЕ
Дәріс мақсаты: Студенттерге Қазақстан Республикасының әскери қылмыстары
туралы түсінік беру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. «Бастапқы әскери дайындық құқықтық негіздері» пәнінің мақсаты мен
міндеті.
Бастапқы әскери дайындықтың құқықтық негіздері пәні – ҚРҚК-ң жарғылары
жеке құрамды тәрбиелеу мен оқыту негіздеріндегі әскери қызметі заңдарының
жиынтығы болып табылады. Онда әскери қызметшілердің міндеттері мен
құқықтары және өзара қарым-қатынастары анықталды.
Мақсаты:
Қазақстан Республикасы «Әскери қызметшілер мен оларды отбасы мүшелерінің
мәртебесі және әлеуметтік қорғау» туралы заңында былай көрсетілген:
«Қазақстан Республикасының мемлекеттік егемендігін қорғау, оның ішкі және
сыртқы қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қарулы шабуылды тойтарумен
агрессорларды жеңіліске ұшырату, сондай-ақ Қазақстан Республикасының
мемлекеттік мүдделерін қорғау және оның халықаралық міндеттемелерге сәйкес
тапсырмаларды орындауы, әскери қызметшілердің әскери антқа адал болуы,
әскери өмірдің талаптарын қатаң сақтауын міндеттейтін әскери борыштың мәнін
құрайды».
Заң тұрғысынан алғанда әскери құқық-дара басшылық негізінде әскери
қызметшілер қарым-қатынасының әр түрлі жағын, әскери тәртіптілік пен
заңдылықтарды реттейтін, мемлекет бекіткен нормативті-құқық актілердің
жиынтығы.
Міндеті:
Онда әскери қызметшілердің құқығын, міндеттері мен тәртіптік
жауапкершілігін, жауынгердің қызметтегі және одан тыс уақыттағы өзара қарым-
қатынасы мен мінез-құлқын, қатаң жарғылық тәртіпті жоғары
ұйымдастырушылықты әскери тәртіптіліктпен ұрысқа дайындықты сақтаудың
құқықтық жағы мен әдістерін реттейді.
Пәннің негізгі мақсаты-оқушылардың «Бастапқы әскери дайындықтың
құқықтық негіздерін» білу, оларлды әскери антты, әскери құқық баптары мен
талаптары мен ережелерін жете түсінуі, Қазақстан Республикасының заңдарының
талаптарын мүлтіксіз орындауы.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. «Бастапқы әскери дайындық құқықтық негіздер» пәнінің мақсаты мен
міндеті қандай?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№2 тақырып: Әскери қылмыстар: 366-бап. Әскери қылмыс ұғымы.
367-бап. Бұйрыққа бағынбау немесе оны өзгедей орындамау. 368-бап. Бастыққа
қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға мәжбүр ету. 369-
бап. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері. 370-бап. Бір-бірінің
арасында бағыныштылық қатынастары болмаған кезде әскери қызметшілердің
арасындағы өзара қарым-қатынастардың жарғылық ережелерін бұзу.
Дәріс мақсаты: Студенттерге Қазақстан республикасының Әскери қылмыс ұғымы,
бұйрықты орындамау, бастыққа қарсылық көрсетуге қатысты қылмыстар туралы
түсіндіру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Әскери қылмыс ұғымы.
2. Бұйрыққа бағынбау немесе оны өзгедей орындамау.
3. Бастыққа қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға
мәжбүр ету.
4. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері.
5. Бір-бірінің арасында бағыныштылық қатынастары болмаған кезде әскери
қызметшілердің арасындағы өзара қарым-қатынастардың жарғылық
ережелерін бұзу.
366-бап. Әскери қылмыс ұғымы
Әскерге шақыру бойынша не келiсiм шарт бойынша Қазақстан
Республикасының Қарулы Күштерiнде, Қазақстан Республикасының басқа да
әскерлерi мен әскери құрамаларында әскери қызмет атқарушы әскери
қызметшiлердiң, сондай-ақ запастағы азаматтардың жиындардан өтуi кезiнде
әскери қызмет атқарудың белгiленген тәртiбiне қарсы осы тарауда көзделген
қылмыстарды жасауы әскери қылмыстар деп танылады.
367-бап. Бұйрыққа бағынбау немесе оны өзгедей орындамау
1. Бағынбау яғни бастықтың бұйрығын орындаудан ашық бас тарту, сол
сияқты бастықтың белгiленген тәртiпте берiлген бұйрығын бағыныштының,
қызмет мүддесiне елеулi зиян келтiрiп, өзгедей әдейi орындамауы -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не үш
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адамдар тобы, алдын ала сөз байласқан адамдар тобы немесе
ұйымдасқан топ жасаған, сондай-ақ ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол
әрекет -
бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген, ұрыс
жағдайында жасалған әрекеттер -
бес жылдан жиырма жылға дейiн мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады, ал қылмысты ауырлататын жағдайларда өмiр бойына бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
3-1. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген, соғыс
уақытында жасалған әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға, ал
ауырлататын мән-жайлар кезiнде - өлiм жазасына немесе өмiр бойына бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Қызметке ұқыпсыз не ықылассыз қараудың салдарынан ауыр зардаптарға
әкеп соққан бұйрықты орындамау -
бiр жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не үш
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не бiр жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Соғыс уақытында немесе ұрыс жағдайында жасалған, осы баптың
төртiншi бөлiгiнде көзделген әрекет -
үш жылдан он жылға дейiнгi мөлшерде бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
Ескерту. 367-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2009.07.10 N 175-IV ,
2009.07.10 N 177-IV , 2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан
кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
368-бап. Бастыққа қарсылық көрсету немесе оны қызметтiк
мiндеттерiн бұзуға мәжбүр ету
1. Бастыққа, сол сияқты әскери қызмет бойынша өзiне жүктелген
мiндеттi атқарушы өзге адамға қарсылық көрсету немесе оны осы мiндеттердi
бұзуға күш қолдану және күш қолданамын деп қорқыту арқылы мәжбүр ету -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не үш
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл осы әрекеттер:
а) адамдар тобы, алдын ала сөз байласқан адамдар тобы немесе
ұйымдасқан топ жасаса;
б) қару қолдана отырып жасаса;
в) ауыр немесе орташа ауырлықтағы дене жарақатын салса не өзге де
ауыр зардаптарға әкеп соқса -
үш жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
3. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген, ұрыс
жағдайында жасалған әрекеттер -
бес жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға не
өмiр бойына бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген, соғыс
уақытында жасалған әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға не
өлiм жазасына немесе өмiр бойына бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 368-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2009.07.10 N 175-IV ,
2009.07.10 N 177-IV , 2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан
кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
369-бап. Бастыққа қатысты күш қолдану iс-әрекеттерi
1. Бастықтың әскери қызмет мiндеттерiн атқару кезiнде немесе осы
мiндеттердi атқаруына байланысты оған қатысты жасалған ұрып-соғу,
денсаулыққа жеңiл зиян келтiру немесе өзге күш қолдану -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не үш
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл осы әрекеттер:
а) адамдар тобы, алдын ала сөз байласқан адамдар тобы немесе
ұйымдасқан топ жасаса;
б) қару қолданып жасаса;
в) денсаулыққа ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян немесе өзге ауыр
зардаптар келтiрсе -
үш жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
3. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген, ұрыс
жағдайында жасалған әрекеттер -
бес жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға не
өмiр бойына бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген, соғыс
уақытында жасалған әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға не
өлiм жазасына немесе өмiр бойына бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 369-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2009.07.10 N 175-IV ,
2009.07.10 N 177-IV , 2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан
кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
370-бап. Бiр-бiрiнiң арасында бағыныштылық қатынастары
болмаған кезде әскери қызметшiлердiң арасындағы
өзара қарым-қатынастардың жарғылық ережелерiн
бұзу
1. Бiр-бiрiнiң арасында бағыныштылық қатынастары болмаған кезде
әскери қызметшiлердiң арасындағы өзара қарым-қатынастардың жарғылық
ережелерiн ұрып-соғу, денсаулыққа жеңiл зиян келтiру немесе өзге күш
қолдану, не ар-ожданы мен қадiр-қасиетiн кемсiту немесе жәбiрленушiнi
масқаралауға байланысты бұзу -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге не үш айға
дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
а) бiрнеше рет;
б) екi немесе одан да көп адамға қатысты жасалса;
в) адамдар тобы, алдын ала сөз байласқан адамдар тобы немесе
ұйымдасқан топ жасаса;
г) қару қолданып жасаса;
д) денсаулыққа орташа ауырлықтағы зиян келтiрсе -
бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бiрiншi және екiншi бөлiктерiнде көзделген, ауыр
зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 370-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР 2002.12.21 N 363,
2004.12.09 N 10, 2009.07.10 N 177-IV, 2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми
жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi)
Заңдарымен.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Әскери қылмыс ұғымы?
2. Бастыққа қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға
мәжбүр ету?
3. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№3 тақырып: Әскери қылмыстар: 371-бап. Әскери қызметшіге тіл тигізу. 372-
бап. Бөлімде немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету. 373-бап.
Қашқындық. 374-бап. Дене мүшесіне зақым келтіру жолымен немесе өзге
тәсілмен әскери қызметтен жалтару. 375-бап. Жауынгерлік кезекшілікті
атқарудың ережелерін бұзу.
Дәріс мақсаты: Әскери ызметшіге тіл тигізу, Қашқындық, Жауынгерлік
кезекшілікті атқарудың ережелерін бұзуға қатысты қылмыстар туралы айту.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Әскери қызметшіге тіл тигізу.
2. Бөлімде немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету.
3. Қашқындық.
4. Дене мүшесіне зақым келтіру жолымен немесе өзге тәсілмен әскери
қызметтен жалтару.
5. Жауынгерлік кезекшілікті атқарудың ережелерін бұзу.
371-бап. Әскери қызметшiге тiл тигiзу
1. Алынып тасталды - ҚР 2009.07.10 N 177-IV Заңымен.
2. Бағыныштының бастыққа сол сияқты әскери қызмет мiндеттерiн атқару
кезiнде немесе оны атқарумен байланысты бастықтың бағыныштыға тiл тигiзуi
-
бiр жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не екi
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не бiр жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 371-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2002.12.21 N 363,
2009.07.10 N 177-IV, 2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан
кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
372-бап. Бөлiмдi немесе қызмет орнын өз бетiмен тастап
кету
1. Бейбiт уақытта жасалған, бөлiмдi немесе қызмет орнын өз бетiмен
тастап кету, сол сияқты қызметке дәлелсiз себептермен мерзiмiнде келмеу,
егер өз бетiмен тастап кетушiлiк бiр айдан ұзаққа созылса, -
үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, соғыс уақытында жасалған
әрекеттер, егер өз бетiмен тастап кетушiлiк бiр тәулiктен ұзаққа созылса,
-
бес жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
3. Ұзақтығына қарамастан, ұрыс жағдайында бөлiмдi немесе қызмет орнын
өз бетiмен тастап кету, -
үш жылдан он бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
Ескерту. 372-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.07.10. N 177-IV Заңымен.
373-бап. Қашқындық
1. Қашқындық, яғни әскери қызметтен жалтару мақсатында әскери бөлiмдi
немесе қызмет орнын тастап кету, сол сияқты осындай мақсатпен қызметке
келмеу -
бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қызмет бойынша сенiп тапсырылған қарумен қашу, сол сияқты алдын
ала сөз байласқан адамдар тобы немесе ұйымдасқан топ жасаған қашқындық -
үш жылдан жетi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
3. Ұрыс жағдайында жасалған дәл сол әрекет -
жетi жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
не өмiр бойына бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Соғыс уақытында жасалған нақ сол әрекет -
он жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға не
өлiм жазасына немесе өмiр бойына бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген қашқындықты жасаған
әскери қызметшi, егер қашқындық ауыр жағдайлардың себептерiнен болса және
егер ол әскери қызметтi одан әрi өткеру үшiн өз еркiмен келген болса, сот
оны қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкiн.
Ескерту. 373-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының
2002.12.21. N 363 , 2009.07.10. N 175-IV Заңдарымен.
374-бап. Дене мүшесiне зақым келтiру жолымен немесе өзге
тәсiлмен әскери қызметтен жалтару
1. Әскери қызметшiнiң ауруды сылтау ету, немесе өзiне қандай да бiр
болмасын зақым келтiру (дене мүшесiн зақымдау), не денсаулығына өзге зиян
келтiру, немесе жалған құжат жасау немесе өзгеше алдау жолымен әскери
қызмет мiндеттерiн атқарудан жалтаруы -
айлық есептiк көрсеткiштiң елуден бiр жүзге дейiнгi мөлшерiнде
айыппұл салуға, не бiр жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша
шектеуге, не екi айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не бiр жылға
дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Әскери қызмет мiндеттерiн атқарудан толық босану мақсатында
жасаған дәл сол әрекет -
бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген, ұрыс
жағдайында жасалған әрекеттер -
бес жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға не
өмiр бойына бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген, соғыс
уақытында жасалған әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға не
өлiм жазасына немесе өмiр бойына бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 374-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР 2002.12.21 N 363 ,
2009.07.10 N 175-IV , 2009.07.10 N 177-IV , 2011.01.18 № 393-IV (алғашқы
ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа
енгiзiледi) Заңдарымен.
375-бап. Жауынгерлiк кезекшiлiктi атқарудың ережелерiн
бұзу
1. Қазақстан Республикасына кенеттен жасалған шабуылды дер кезiнде
байқау және тойтару бойынша, не оның қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету бойынша
жауынгерлiк кезекшiлiктi (жауынгерлiк қызмет) атқарудың ережелерiн бұзу,
егерде бұл әрекет мемлекеттiң қауiпсiздiгi мүдделерiне зиян келтiрсе немесе
зиян келтiруi мүмкiн болса, -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не үш
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не бiр жылдан екi жылға дейiнгi
мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
3. Осы баптың бiрiншi және екiншi бөлiктерiнде көзделген, соғыс
уақытында жасалған әрекеттер -
бес жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады не өлiм жазасына кесiледi немесе өмiр бойы бас бостандығынан
айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген әрекеттi алғаш рет
жасаған әскери қызметшiнi, қылмысты жеңiлдететiн мән жайларда, сот
қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкiн.
Ескерту. 375-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2004.12.09 N 10 ,
2009.07.10 N 177-IV , 2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан
кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Әскери қызметшіге тіл тигізу?
2. Қашқындық?
3. Жауынгерлік кезекшілікті атқарудың ережелерін бұзу?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№4 тақырып: Әскери қылмыстар: 376-бап. Шекаралық қызмет атқарудың
ережелерін бұзу. 377-бап. Қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық
ережелерін бұзу. 378-бап. Ішкі қызмет атқарудың және гарнизонда патруль
болудың жарғылық ережелерін бұзу. 379-бап. Қоғамдық тәртіпті қорғау және
қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша атқарудың ережелерін бұзу.
380-бап. Билікті теріс пайдалану, биліктің асыра қолданылуы немесе
әрекетсіздігі.
Дәріс мақсаты: Шекаралық қызмет атқарудың ережелерін бұзу, Ішкі қызмет
атқарудың және гарнизонда патруль болудың жарғылық ережелерін бұзу, Билікті
теріс пайдалану, биліктің асыра қолданылуы туралы түсініктеме беру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Шекаралық қызмет атқарудың ережелерін бұзу.
2. Қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық ережелерін бұзу.
3. Ішкі қызмет атқарудың және гарнизонда патруль болудың жарғылық
ережелерін бұзу.
4. Қоғамдық тәртіпті қорғау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
бойынша атқарудың ережелерін бұзу. 380-бап. Билікті теріс пайдалану,
биліктің асыра қолданылуы немесе әрекетсіздігі.
376-бап. Шекаралық қызмет атқарудың ережелерiн бұзу
1. Шекаралық нарядтың құрамына кiретiн немесе шекаралық қызметтiң
өзге де мiндеттерiн атқарушы адамның шекаралық қызмет атқарудың ережелерiн
бұзуы, егер бұл әрекет мемлекеттiң қауiпсiздiгi мүдделерiне зиян келтiрсе
немесе зиян келтiруi мүмкiн болса -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, үш айға
дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген әрекеттi алғаш рет
жасаған әскери қызметшi қылмысты жеңiлдететiн мән-жайларда қылмыстық
жауаптылықтан босатылуы мүмкiн.
Ескерту. 376-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2009.07.10 N 177-IV,
2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн
өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
377-бап. Қарауыл (вахта) қызметiн атқарудың жарғылық
ережелерiн бұзу
1. Қарауыл (вахта) құрамына кiретiн адамның қарауыл (вахта)
қызметiнiң жарғылық ережелерiн бұзуы, егер бұл әрекет қарауыл (вахта)
күзететiн объектiге зиян келтiруге немесе өзге зиянды зардаптардың болуына
әкеп соқса - екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша
шектеуге, не үш айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не екi жылға
дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
жетi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген әрекеттi алғаш рет
жасаған әскери қызметшi қылмысты жеңiлдететiн мән-жайларда қылмыстық
жауаптылықтан босатылуы мүмкiн.
Ескерту. 377-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2009.07.10 N 177-IV,
2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн
өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
378-бап. Iшкi қызмет атқарудың және гарнизонда патруль
болудың жарғылық ережелерiн бұзу
1. Бөлiмнiң тәулiктiк нарядына (қарауыл мен вахтадан басқа) кiретiн
адамның iшкi қызмет атқарудың жарғылық ережелерiн бұзуы, сол сияқты патруль
нарядының құрамына енген адамның гарнизонда патруль болудың жарғылық
ережелерiн және осы ережелердi дамытуға шығарылған бұйрықтар мен өкiмдердi
бұзуы, егер ол зиянды зардаптарға әкеп соқса, оның алдын алу осы адамның
мiндетiне кiретiн болса -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге не үш айға
дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген әрекеттi алғаш рет
жасаған әскери қызметшi қылмысты жеңiлдететiн мән-жайларда қылмыстық
жауаптылықтан босатылуы мүмкiн.
Ескерту. 378-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2002.12.21 N 363 ,
2009.07.10 N 177-IV , 2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан
кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
379-бап. Қоғамдық тәртiптi қорғау және қоғамдық
қауiпсiздiктi қамтамасыз ету бойынша қызмет
атқарудың ережелерiн бұзу
Қоғамдық тәртiптi қорғау және қоғамдық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету
бойынша әскери нарядтың құрамына кiретiн адамның қызмет атқарудың
ережелерiн бұзуы, егер бұл әрекет ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 379-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.07.10 N 177-IV Заңымен.
380-бап. Билiктi терiс пайдалану, билiктiң асыра
қолданылуы немесе әрекетсiздiгi
1. Бастықтың немесе лауазымды адамның билiктi немесе қызмет бабын
терiс пайдалануы, билiгiн немесе қызметтiк өкiлеттiгiн асыра қолдануы, сол
сияқты пайдакүнемдiк немесе өзге де жеке мүдделiлiкте жасаған және елеулi
түрде зиян келтiрген, әскери қызметшiлердiң (азаматтардың) немесе
ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерiнiң елеулi түрде бұзылуына әкеп
соққан билiктiң әрекетсiздiгi -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не үш
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не бес жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
мүлкi тәркiленiп, үш жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады,
3. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген, ұрыс
жағдайында жасалған әрекеттер -
мүлкi тәркiленiп, бес жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға не өмiр бойына бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген, соғыс
уақытында жасалған әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға не
өлiм жазасына немесе өмiр бойына бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 380-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2004.12.09 N 10,
2009.07.10 N 175-IV, 2009.12.07 N 222-IV (қолданысқа енгiзiлу тәртiбiн 2-б.
қараңыз), 2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн
күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Шекаралық қызмет атқарудың ережелерін бұзу?
2. Ішкі қызмет атқарудың және гарнизонда патруль болудың жарғылық
ережелерін бұзу?
3. Қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық ережелерін бұзу?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№5 тақырып: Әскери қылмыстар: 381-бап. Қызметке селқос қарау.
382-бап. Құрып бара жатқан әскери кемені тастап кету. 383-бап. Жауға соғыс
жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету. 384-бап. Тұтқынға өз еркімен
берілу. 385-бап. Тонаушылық.
Дәріс мақсаты: Жауға соғыс жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету,
Тұтқынға өз еркімен берілу туралы қылмыстарды айту.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Қызметке селқос қарау.
2. Құрып бара жатқан әскери кемені тастап кету.
3. Жауға соғыс жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету.
4. Тұтқынға өз еркімен берілу.
5. Тонаушылық.
381-бап. Қызметке селқос қарау
1. Бастықтың немесе лауазымды адамның қызметке селқос қарауы елеулi
түрде зиян келтiрсе -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге не үш айға
дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
жетi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бiрiншi және үшiншi бөлiктерiнде көзделген, соғыс
уақытында немесе ұрыс жағдайында жасалған әрекеттер -
үш жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген әрекеттi алғаш рет
жасаған әскери қызметшi қылмысты жеңiлдететiн мән-жайларда қылмыстық
жауаптылықтан босатылуы мүмкiн.
Ескерту. 381-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2011.01.18 № 393-
IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң
қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.
382-бап. Құрып бара жатқан әскери кеменi тастап кету
1. Құрып бара жатқан әскери кеменi өзiнiң әскери мiндеттерiн ақырына
дейiн орындамаған кеме командирiнiң, сол сияқты командирдiң оған тиiстi
өкiмiнсiз қызмет атқаратын кеме командасы құрамындағы адамның тастап кетуi
-
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не үш
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Соғыс уақытында немесе ұрыс жағдайында жасалған дәл сол әрекет -
бес жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
Ескерту. 382-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2009.07.10 N 177-IV,
2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн
өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
383-бап. Жауға соғыс жүргiзу құралдарын беру немесе
тастап кету
Бастықтың өзiне сенiп тапсырылған әскери күштердi жауға беруi, сол
сияқты ұрыс жағдайы мәжбүр етпеген ретте бекiнiстердi, әскери техниканы
және соғыс жүргiзудiң басқа да құралдарын жауға қалдырып кету, егер аталған
әрекеттер жауға жағдай туғызу мақсатында жасалмаса -
бес жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады не өлiм жазасына кесiледi немесе өмiр бойы бас бостандығынан
айыруға жазаланады.
384-бап. Тұтқынға өз еркiмен берiлу
Қорқақтық немесе жiгерсiздiк салдарынан өз еркiмен тұтқынға берiлу -
он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
385-бап. Тонаушылық
Шайқас даласында өлгендер мен жараланғандардың заттарын ұрлау (тонау)
- үш жылдан он жылға дейiн мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Қызметке селқос қарау?
2. Жауға соғыс жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету?
3. Тұтқынға өз еркімен берілу?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№6 тақырып: Әскери қылмыстар: 386-бап: Әскери сипаттағы құпия мәліметтерді
жария ету немесе әскери сипаттағы құпия мәліметтерді бар құжаттарды
жоғалту. 387-бап. Әскери мүлікті қасақана құрту немесе бүлдіру. 388-бап.
Әскери мүлікті абайсызда құрту немесе бүлдіру. 389-бап. Әскери мүлікті
жоғалту. 390-бап. Айналадағыларға қауіп туғызудан қару-жарақ, сондай-ақ
заттар мен нәрселерді ұстау ережелерін бұзу.
Дәріс мақсаты: Әскери құпияны жария ету, әскери мүлікті құртуға байланысты
қылмыстар жайлы түсіндіру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Әскери сипаттағы құпия мәліметтерді жария ету немесе әскери сипаттағы
құпия мәліметтерді бар құжаттарды жоғалту.
2. Әскери мүлікті қасақана құрту немесе бүлдіру.
3. Әскери мүлікті абайсызда құрту немесе бүлдіру.
4. Әскери мүлікті жоғалту.
5. Айналадағыларға қауіп туғызудан қару-жарақ, сондай-ақ заттар мен
нәрселерді ұстау ережелерін бұзу.
386-бап. Әскери сипаттағы құпия мәлiметтердi жария ету
немесе әскери сипаттағы құпия мәлiметтерi бар
құжаттарды жоғалту
1. Мемлекеттiк құпиясы жоқ әскери сипаттағы құпия мәлiметтерi бар
құжаттарды немесе заттарды осы құжаттар немесе заттар қызметi бойынша сенiп
тапсырылған адамның жоғалтуы, егер жоғалту аталған құжаттар мен заттарды
ұстаудың белгiленген ережелерiн бұзудың салдары болып табылса -
бiр жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не екi
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не бiр жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Мемлекеттiк құпиясы жоқ әскери сипаттағы құпия мәлiметтердi осы
мәлiметтер сенiп тапсырылған немесе қызметi бойынша белгiлi болған адамның
жария етуi -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не сол
мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген, ауыр
зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
үш жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
Ескерту. 386-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2000.05.05 N 47 ,
2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн
өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
387-бап. Әскери мүлiктi қасақана құрту немесе бүлдiру
1. Қару-жарақты, оқ-дәрiнi, қозғалыс құралдарын, әскери техниканы
немесе өзге де әскери мүлiктi қасақана құрту немесе бүлдiру -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не үш
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол iс-әрекеттер -
бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 387-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2009.07.10 N 177-IV,
2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн
өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
388-бап. Әскери мүлiктi абайсызда құрту немесе бүлдiру
Қару-жарақты, оқ-дәрiнi, қозғалыс құралдарын не әскери техника
заттарын абайсызда құрту немесе бүлдiру ауыр зардаптарға әкеп соқса -
бiр жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге не үш айға
дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не бiр жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 388-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2009.07.10 N 177-IV,
2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн
өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
389-бап. Әскери мүлiктi жоғалту
Қызметте пайдалану үшiн сенiп берiлген қару-жарақты, оқ-дәрiнi немесе
әскери техника заттарын сақтау ережелерiн бұзуы, егер бұл олардың жоғалуына
әкеп соқса -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не үш
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 389-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2009.07.10 N 177-IV,
2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн
өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
390-бап. Айналадағыларға қауiп туғызатын қару-жарақты,
сондай-ақ заттар мен нәрселердi ұстау
ережелерiн бұзу
1. Айналасындағыларға үлкен қатер туғызатын қару-жарақты, оқ-
дәрiлердi, радиоактивтi материалдарды, жарылғыш және өзге де заттар мен
нәрселердi ұстау ережелерiн бұзу, егер бұл абайсызда адам денсаулығына ауыр
немесе орташа ауырлықтағы залал келтiрсе, әскери мүлiктiң жойылуына не өзге
ауыр зардаптарға әкеп соқса -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, үш айға
дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда кiсi өлiмiне әкеп соққан дәл сол әрекет -
бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, абайсызда екi немесе одан
да көп адамның өлiмiне әкеп соққан әрекет -
он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 390-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2009.07.10 N 177-IV,
2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн
өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Әскери мүлікті қасақана құрту немесе бүлдіру?
2. Әскери мүлікті жоғалту?
3. Айналадағыларға қауіп туғызудан қару-жарақ, сондай-ақ заттар мен
нәрселерді ұстау ережелерін бұзу?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№7 тақырып: Әскери қылмыстар: 391-бап. Машиналарды жүргізу немесе пайдалану
ережелерін бұзу. 392-бап. Ұшу немесе оған даярлану ережелерін бұзу. 393-
бап. Кеме жүргізу ережелерін бұзу.
Дәріс мақсаты: Машиналарды жүргізу немесе пайдалану ережелерін бұзу, ұшу
немесе оған даярлану ережелерін бұзу, кеме жүргізу ережелерін бұзу
қылмыстары туралы оқыту.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Машиналарды жүргізу немесе пайдалану ережелерін бұзу.
2. Ұшу немесе оған даярлану ережелерін бұзу.
3. Кеме жүргізу ережелерін бұзу.
391-бап. Машиналарды жүргiзу немесе пайдалану
ережелерiн бұзу
1. Әскери, арнаулы немесе көлiктiк машинаны жүргiзу немесе пайдалану
ережелерiн бұзу, абайсызда адамның денсаулығына ауыр зиян келтiруге әкеп
соқса -
екi жылға дейiнгi мерзiмге әскери қызметi бойынша шектеуге, не үш
айға дейiнгi мерзiмге абақтыда ұстауға не үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi
бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан
айыра отырып немесе онсыз үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан
айыруға жазаланады.
2. Абайсызда кiсi өлiмiне әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе
белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес
жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, абайсызда екi немесе одан
да көп адамның өлiмiне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе
белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес
жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. 391-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2004.12.09 N 10,
2009.07.10 N 177-IV, 2011.01.18 № 393-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан
кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
392-бап. Ұшу немесе оған даярлану ережелерiн бұзу
Абайсызда кiсi өлiмiне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан
ұшу немесе оған даярлану ережелерiн бұзу, сол сияқты әскери ұшу
аппараттарын пайдалану ережелерiн бұзу -
үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе
белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш
жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
393-бап. Кеме жүргiзу ережелерiн бұзу
Абайсызда кiсi өлiмiне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқтырған
әскери кемелердi жүргiзу немесе пайдалану ережелерiн
бұзу -
үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе
белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш
жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Машиналарды жүргізу немесе пайдалану ережелерін бұзу?
2. Ұшу немесе оған даярлану ережелерін бұзу?
3. Кеме жүргізу ережелерін бұзу?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№8 тақырып: Қазақстан Республикасының Заңы «Жалпыға бірдей әскери
міндеттілік және әскери қызмет». 1993 ж. 19 қаңтар
Дәріс мақсаты: Студенттерге әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы
жалпы түсіндіру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Әскер қызметке шақыру.
2. Әскери қызметті өткеру.
1. «Жалпыға бірдей әскери міндеттер мен әскери қызмет туралы» Заңының
жалпы ережелерінде республиканың қазіргі конституциясының талаптарына
сәйкес, елді қарулы агрессиядан қоғау мемлекеттің басты қызметі болып
табылатыны және Қазақстан халқының әрқайсысының ісі екендігі айтылған.
Сондай-ақ онда жалпыға ортақ әскери міндеттердің негіздері,
мақсаттарымен мазмұны ашып көрсетіліп, оған республика азаматтарының
қатынастары, олардың әскери қызметке қатысты міндеттері, кімнің
босатылатыны және оның талаптары кімге таратылмайтындығы көрсетілген.
Шақыру учаскелеріне тірекеу мен мерзімді әскери қызметке шақыру Республика
Президентінің Жарлығы негізінде өткізілетіні және оны шақыру комиссиялары
жүргізетіні заңда айтылған, оның шақыру комиссиялары жүргізетініңі заңда
айтылған, оның ережелерін Қорғаныс министрлігі жасайды да, Рсепубликада
Үкіметі бекітеді. Комиссия құрамын жергілкті үкімет және басқару органдары
бекітеді. Шақырлу мерзімін ұзартуды тағайындау механизмінің ережелері
едәуір өзгерген. Бұрынғыдай әскери қызметке шақыру мерзімін ұзарту аудандық
(қалалық) шақыру комиссиясының шешімі бойынша азаматтарға мына жағдайларда
беріледі: отбасы жағдайына байланысты, онда арнайы басқа адамның күтімін
қажет ететін адам болса және егер оған күтім жасайтын адам болмаса, ал ал
шақырылушыларының отбасы мүшелері толық мемлекет қарамағында болса; өз
қарауында анасыз тәрбиеленген екі не одан көп баласы бар шақырылушылар, ата-
анасының өліміне, олардың ауруына байланысты (5-айдан кем емес қарауында
болған адамдар); денсаулығына байланысты (1 жылға дейін); орат және орта
арнаулы білім алғанға дейін, бірақ жасы 20-дан аспағандар, ЖОО-ның күндізгі
бөлім студенттері (27 жасқа дейінгі) оқуын жалғастыру үшін; депутаттық
қызметіне байланысты (депутаттық құзырлы мерзімге) ұзартылады. Мерзімді
әскери қызметке шақыру мерзімін ұзарту, сондай-ақ жоғары және орта арнаулы
педагогикалық білімі бар ауыл мұғалімдеріне (осы мектепте жұмыс жасаған
барлық уақытында) беріледі; басқа санаттағы шақырылушыларға немесе
жекелеген шақырылушыларға рұқсат Қазақстан Республикасы үкіметі шешімімен
беріледі.
1. Заңның төртіні бөлімі әскери қызметті өтеудің құқықтық негіздерін
баяндайды. Онда Әскери қызмет мерзімдері, әскерлердің санат бойынша
әскери-қызметті өтеуінің шектік жасы белгіленген. Әскери қызмет
мерзімі: әскери теңіз флотында мерзімді қызметті өтеу әскери
қызметшілер үшін – 2 жыл 6 ай; құрлықтағы әскерлер, ІӘҚ, ӘШҚҚ-та –
2жыл , жоғары білімі барларға – 1жыл, қатардағы және сержант
құрамындағы қызметте келісім-шарт негізінде қызметін өтеуші сарбаздар,
сержанттар, әйел-әскери қызметшілер үшін – 2 жыл, прапорщиктер
(мичмандар) үшін – 2 жыл, оларға кейіннен 3 жылдан кем емес мерзімге
келісім шартын ұзарту құқығы беріледі; запастан шақырылған офицерлерге
– 3 жыл, оларға кейіннен 5 жылдан кем емес мерзімге келісім шартты
ұзарту құқығы беріледі.
Заңда әскери қызметте болудың төмендегідей шектік жасы белгіленген;
мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер үшін – 29 жас; қатардағы, сержант
және старшина құрамындағы қызметте келісім шарт бойынша әскери қызметтен
өтушілер үшін – 45 жас, кіші офицерлер үшін – 45 жас, полковник – 50 жас,
генерал-лейтенантқа дейін – 55 жас, генерал-полковниктер үшін – 60 жас.
Заңда Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің шешімі боынша қызмет
мерзімі 5 жылдан 10 жылға дейін ұзартылуы мүмкін әскери қызметшілер
анықталған. Заңда тұңғыш рет әскери-оқу орындары курсанттарының
(тыңдаушыларының) әскери қызметті өтеу тәртібі анықталған. Жасы 16-ға
толмаған курсанттар үшін бірнеше курсты бітірген қызметтен офицерлер
ретінде (күнтізбелік есептеу бойынша) 10 жыл ішінде өтетіндігі туралы жеке
тәртіппен келісім-шарт жасалады. Мұндай келісім-шарт жасалмаса,
курсанттардың оқуы тоқтатылады. Мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер үшін
де, әйел-әскерилер, прапорщиктер мен офицерлер үшін де әскери қызметтен
босау едәуір кеңейтілген.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Әскери қызметке шақырылушылар мен әскер жасына дейінгілерді даярлау
қалай жүргізіледі?
2. Азаматтарды әскери қызметтен босату жөніндегі заң нормалары қандай?
3. Әскери қызметті өтеу туралы заңда қандай құқықтар қарастырылған?
4. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде әскери қызметшілер үшін
әскери қызметті өтеудің заңда қандай мерзімі белгіленген?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Заңы 1993ж. 19 қаңтар «Жалпыға бірдей әскери
міндеттілік және әскери қызмет».
2. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
3. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
№9 тақырып: Қазақстан Республикасының Әскери доктринасы.
Дәріс мақсаты: Студенттерге демократиялық және құқытық мемлекет құру
кезеңінде әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі Әскери доктринаның
маңыздылығы туралы анықтама беру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Қазақстан Республикасының Әскери доктринасының міндеті және маңызы.
2007 жылғы 21 наурызда Қазақстан Республикасы Президентінің №299
Жарлығымен мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, соғыстар мен
қарулы жанжалдарды болдырмауға, Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен
әскери құралымдарды дамыту мен қолдануға негіз қалаушы көзқарастар жүйесін
білдіретін Қазақстан Республикасының жаңа Әскери доктринасы бекітілген
болатын.
Жаңа Әскери доктрина демократиялық және құқықтық мемлекет құру кезеңінде
әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесін, оның ішінде әскери салада да
жетілдіруге бағдарланған 2000 жылғы Қазақстан Республикасының Әскери
доктринасын одан әрі дамыту үшін әзірленді.
Қазақстандық қоғамды әлеуметтік-экономикалық және саяси жаңарту, сондай-ақ
әлемдегі әскери-саяси жағдайдағы өзгерістер жаңа Әскери доктринаны қабылдау
үшін негіз болды.
Қазақстан, доктринада көрсетілгендей, әскери күштің мәні барынша
төмендетіліп, оның функциялары әскери жанжалдарды тежеу міндетіне
жақындастырылған халықаралық қатынастар жүйесін құруды дәйекті түрде
қолдайды.
Әскери доктрина Қазақстан Республикасы Конституциясының негізгі
ережелерін, Мемлекет басшысы жарлықтарының талаптарын, Қазақстанның 2030
жылға дейінгі даму стратегиясын, Ұлттық қауіпсіздік стратегиясын, Қазақстан
Республикасының заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерін,
сондай-ақ Қазақстан қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарды
нақтылайды.
Әскери доктрина қорғаныстық сипатта, ол ұлттық мүдделерді қорғауды,
елдің әскери қауіпсіздігіне кепілдік беруді батыл шеше отырып, Қазақстан
Республикасының бейбітшілікке бейілділігін айқындайды, асимметриялық
қатерлерге: терроризмге, экстремизмге, есірткі тасымалына, қаруды заңсыз
таратуға, заңсыз көші-қонға қарсы күресті ескере отырып, Қарулы Күштерді,
басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды дамыту шарттары мен жаңа
бағыттарын нақтылайды.
Әскери доктрина ережелерін іске асыру әскери басқару жүйесін одан әрі
жетілдіру, өзара байланысты саяси, дипломатиялық, экономикалық, әлеуметтік,
ақпараттық, құқықтық, әскери және Қазақстанның әскери қауіпсіздігін
қамтамасыз етуге бағытталған басқа да шаралар кешенін жүргізу есебінен
қамтамасыз етілетін болады.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Жаңа Әскери доктрина қашан қабылданды?
2. Әскери доктринаның міндеті қандай?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
2. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
3. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев. Астана, Ақорда, 2007
жылғы наурыздың 21-і. №299 Жарлығы.
№10 тақырып: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 ж. 24 мамырдағы №449
қаулысы.
Дәріс мақсаты: Студенттерге мемлекеттiк органдардың азаматтарды әскери
қызметке даярлауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесiн бекiту туралы
анықтама беру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Мемлекеттiк органдардың азаматтарды әскери қызметке даярлауды
ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесiн бекiту туралы.
Мемлекеттiк органдардың азаматтарды әскери қызметке
даярлауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесi
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Осы Мемлекеттiк органдардың азаматтарды әскери қызметке даярлауды
ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесi (бұдан әрi - Ереже) "Әскери
мiндеттiлiк және әскери қызмет туралы" Қазақстан Республикасының 2005 жылғы
8 шiлдедегi Заңына (бұдан әрi - Заң ) сәйкес әзiрлендi.
2. Осы Ереже мемлекеттiк органдардың азаматтарды әскери қызметке
даярлауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету тәртiбiн айқындайды.
2-тарау. Азаматтарды әскери қызметке даярлау
3. Азаматтарды әскери қызметке даярлау мыналарды қамтиды:
1) бастапқы әскери даярлық;
2) әскери-техникалық мамандықтар бойынша даярлық;
3) жалпы орта бiлiм беру ұйымдарындағы қосымша бiлiм беру
бағдарламалары бойынша әскери даярлық;
4) жоғары кәсiби бiлiм беру ұйымдарындағы запастағы офицерлер
бағдарламасы бойынша әскери даярлық;
5) дене дайындығы, медициналық көмек, әскери-патриоттық тәрбие.
4. Азаматтарды әскери қызметке даярлауды ұйымдастыру мен жүргiзудi
бақылау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi жүзеге асырады.
3-тарау. Бастапқы әскери даярлық
1. Жалпы ережелер
5. Шақыруға дейiнгi және шақыру жасындағы азаматтардың бастапқы
әскери даярлығын меншiк нысандарына, үлгiлерi мен түрлерiне қарамастан,
жалпы бiлiм беру базасында жалпы орта, бастапқы кәсiптiк және орта кәсiптiк
бiлiмнiң бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын оқу орындарында
(арнаулылардан басқа) (бұдан әрi - оқу орындары) штаттық ұйымдастырушы-
оқытушылар жүргiзедi.
6. Азаматтардың бастапқы әскери даярлығы мынадай мақсаттарда
жүргiзiледi:
жастардың Қазақстан Республикасы Конституциясының ережелерiн,
мемлекет қорғанысының негiздерiн зерделеуi;
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң тағайындалуын, олардың
сипаты мен ерекшелiктерiн, Қазақстан Республикасы азаматтарының құрметтi
мiндетi ретiнде әскери қызметтiң мәнiн, әскери анттың, Қазақстан
Республикасы Қарулы Күштерi жарғыларының негiзгi талаптарын түсiну;
әскери бөлiмдердiң қару-жарағымен және әскери техникасымен, жеке
құрамның орналасуымен, өмiрiмен танысу;
қажеттi әскери бiлiм мен практикалық дағдылар алу;
төтенше жағдайларда адамның тiршiлiк әрекетi қауiпсiздiгiнiң
негiздерiн меңгеру;
жастарды әскери-патриоттық тәрбиелеу.
Мерзiмдi әскери қызметтi өткерген, сондай-ақ оқу орнында бастапқы
әскери даярлықтың толық курсын бiтiрген адамдар басқа оқу орнына ауысқан
кезде бастапқы әскери даярлыққа қайта тартылмайды.
2. Бастапқы әскери даярлықты ұйымдастыру және
жүргiзу тәртiбi
7. Жастардың бастапқы әскери даярлығын жүргiзудi ұйымдастыру кезiнде
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi:
Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгiмен келiсiм
бойынша бастапқы әскери даярлықтың жүргiзiлуiн және жастармен жүргiзiлетiн
әскери-патриоттық жұмыстың жай-күйiн тексерудi жоспарлайды;
бастапқы әскери даярлық өткiзу жөнiндегi оң тәжiрибенi қорытуды
жүргiзедi.
8. Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгi:
бастапқы әскери даярлықтың жүргiзiлуiн және оқушылардың әскери
патриоттық тәрбиесiне басшылық жасауды жүзеге асырады:
бастапқы әскери даярлықтың жүргiзiлуiн және оқушылардың әскери
патриоттық тәрбиесiнiң жоғары деңгейде болуын қамтамасыз етедi;
әскери iстiң негіздерi жөнiнде қаулылар, ережелер, нұсқаулықтар және
әдiстемелiк ұсынымдар әзiрлеуге қатысады;
оқу орындарында бастапқы әскери даярлықтың ұйымдастырылуы мен
жүргiзiлуiн және оқушыларды әскери-патриоттық тәрбиелеудi, бастапқы әскери
даярлықты ұйымдастырушы оқытушыларды даярлауды бақылауды жүзеге асырады
және аумақтық бiлiм беру органдарына осы мәселелер бойынша көмек көрсетедi;
бастапқы әскери даярлықты жүргiзудiң және оқушылардың әскери
патриоттық тәрбиесiнiң оң тәжiрибелерiн зерделейдi, қорытындылайды және
таратады.
9. Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлiгi:
оқушы жастарды адамның тiршiлiк әрекетi қауiпсiздiгiнiң негiздерi
бойынша оқытуды ұйымдастырады;
Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгiмен және Қазақстан
Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiмен бiрлесiп "Тiршiлiк әрекетi
қауiпсiздiгiнiң негiздерi" курсы бойынша бағдарлама бөлiмiн, сондай-ақ оқу
орындарын медициналық-санитарлық даярлық және азаматтық қорғаныс бойынша
мүлiкпен жабдықтау табелiн әзiрлейдi;
тиiстi министрлiктер мен ведомстволар осы мақсаттарға бөлетiн
қаржыландыру есебiнен "Тiршiлiк әрекетi қауiпсiздiгiнiң негiздерi" тарауы
бойынша оқулықтар, оқу құралдарын, плакаттар, оқу кинофильмдерiн,
диафильмдер әзiрлеуге қатысады.
10. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгi:
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлiгiнiң оқу орындары
оқушыларын медициналық-санитарлық даярлау бойынша мүлiкпен жабдықтау
бағдарламасы мен табелiн әзiрлеуге қатысады;
медициналық-санитарлық даярлық бойынша оқушылармен практикалық
сабақтар жүргiзу үшiн емдеу ұйымдарын оқу орындарына бекiтедi.
11. Меншiк нысандарына, үлгiлерi мен түрлерiне қарамастан оқу
орындары (арнаулылардан басқа) оқушы жастарды бастапқы әскери даярлау мен
әскери патриоттық тәрбиелеудi жүргiзедi.
Осы мақсатта олар:
қажеттi оқу-материалдық базаны құрады;
жергiлiктi әскери басқару органдарымен бiрлесiп оқу орындары үшiн
бастапқы әскери даярлықты ұйымдастырушы оқытушыларды iрiктеудi қамтамасыз
етедi және олардың әдiстемелiк даярлығын ұйымдастырады;
бастапқы әскери даярлық бойынша сабақтардан алған бiлiмдерi мен
дағдыларын орнықтыру мақсатында жiгiттердiң далалық оқу сабақтарын
ұйымдастырады және жүргiзедi.
12. Жергiлiктi әскери басқару органдары бiлiм берудiң басқару
органдарымен бiрлесiп облыстардың, қалалардың және аудандардың аумақтарында
жастардың бастапқы әскери даярлығын жүргiзуге басшылықты жүзеге асырады.
Жергiлiктi әскери басқару органдары:
бастапқы әскери даярлық бойынша есептiлiктi жүргiзедi;
бiлiм беру және денсаулық сақтау органдарымен бiрлесiп жыл iшiндегi
бастапқы әскери даярлық өткiзудiң қорытындылары бойынша жергiлiктi атқарушы
органдар шешiмдерiнiң жобасын және жаңа оқу жылының негiзгi iс-шаралары
жоспарын әзiрлейдi;
бастапқы әскери даярлықтың ұйымдастырушы оқытушыларымен үш күндiк оқу-
әдiстемелiк жиындар мен бiр күндiк әдiстемелiк сабақтарды, мүдделi ұйымдар
өкiлдерiнiң қатысуымен оқу орындарында жастардың бастапқы әскери даярлығын
тексерудi ұйымдастырады және өткiзедi;
гарнизон бастықтарымен, құрамалардың, әскери бөлiмдерді
командирлерiмен және әскери оқу орындарының бастықтарымен, бiлiм беру
органдарымен бiрлесiп далалық оқу-жаттығу жиындарын жоспарлайды және
ұйымдастырады;
жастарға әскери патриоттық тақырыптағы ғылыми-көпшiлiк, хроникалы-
деректi кинофильмдер көрсетудi ұйымдастырады;
жергiлiктi атқарушы органдарға жастармен бастапқы әскери даярлықты
және әскери-патриоттық жұмыстарды жүргiзудiң жай-күйi туралы ақпараттар
бередi;
жоғары оқу орындарында бастапқы әскери даярлық пен дене тәрбиесiн
ұйымдастырушы оқытушыларды даярлау үшiн үмiткерлер iрiктеудi жүзеге
асырады;
далалық оқу-жаттығуды ғана ұйымдастыру және өткiзу кезiнде бiлiм беру
ұйымдарының басшыларына әскери бөлiмдермен және әскери оқу орындарымен
өзара iс-қимыл орнатуға жәрдем көрсетедi;
бастапқы әскери даярлықтың толық курсын бiтiрген шақырылушылардың
тiркеу куәлiктерiне тиiстi жазба енгiзедi.
13. Гарнизон бастықтары жергiлiктi әскери басқару органдарымен
бiрлесiп бастапқы әскери даярлық, жастарды әскери-патриоттық тәрбиелеудi
ұйымдастыру мен жүргiзуге көмек көрсету үшiн оқу орындарын әскери
бөлiмдерге, әскери оқу орындары мен әскери кафедраларға бекiтедi.
14. Әскери бөлiмдердiң командирлерi, әскери кафедралардың бастықтары:
оқу орындарына жастардың бастапқы әскери даярлығы мен оларды әскери
патриоттық тәрбиелеу мәселелерi бойынша жәрдем көрсетедi;
оқушы жастардың әскери бөлiмдердiң жеке құрамымен кездесуiн
ұйымдастырады, әскери қызметшiлердiң тұрмысымен, сондай-ақ қару жарақпен
және әскери техникамен таныстырады;
далалық оқу-жаттығу сабақтарын өткiзу үшiн офицерлердi жiбередi;
жергiлiктi әскери басқару органдарына, бiлiм беру органдарына оқу
орындарының бастапқы әскери даярлығын ұйымдастырушы-оқытушыларымен
практикалық, нұсқамалық-әдiстемелiк және көрнекi сабақтар өткiзуге көмек
көрсетедi.
15. Оқу орындарының басшылығы:
жастардың бастапқы әскери даярлығы мен әскери-патриоттық тәрбиесiн
ұйымдастыруға және оның жай-күйiне жауап бередi;
оқу процесiн уақтылы жоспарлау мен ұйымдастыруды, бастапқы әскери
даярлық бойынша бағдарламаны орындауды қамтамасыз етедi;
практикалық сабақтарды пысықтау үшiн үй-жайлар, алаңдар мен орындар
бөледi, бастапқы әскери даярлықтың оқу-материалдық базасын ұдайы
жетiлдiруге шаралар қабылдайды;
жастардың үлгерiм үшiн жеке жауапкершiлiгiн арттыру жөнiнде жұмыстар
жүргiзедi;
оқытушы-ұйымдастырушыға әдiстемелiк көмек көрсетедi, бастапқы әскери
даярлықтың пәнаралық байланысын жүзеге асырады, үйiрме немесе
факультативтердiң жұмыстарын ұйымдастыруға және өткiзуге жәрдемдеседi;
бастапқы әскери даярлық бойынша ұйымдастырушы оқытушылардың сабақ
жүргiзуiн, жастардың өткен материалды меңгеру сапасын бақылайды, оқу
жылының iшiнде кемiнде бiр рет педагогикалық кеңестерде (мәжiлiстерде)
бастапқы әскери даярлық пен жастармен жүргiзiлетiн әскери патриоттық
жұмыстардың жай-күйiн талқылайды;
бастапқы әскери даярлықтың ұйымдастырушы оқытушыларының бiлiктiлiгiн
арттыруды ұйымдастырады;
бастапқы әскери даярлықты оқытудың басталуы және аяқталуы туралы,
взводтар және бөлiмшелер командирлерiн тағайындау туралы бұйрықтар
шығарады;
жергiлiктi бiлiм беру органдары мен жергiлiктi әскери басқару
органдарына оқушы жастармен жүргiзiлетiн бастапқы әскери даярлық пен әскери-
патриоттық жұмыстардың жай-күйi туралы есеп бередi.
16. Бастапқы әскери даярлықтың ұйымдастырушы оқытушысы:
оқу орнының басшысына бағынады және оқушылардың бастапқы әскери
даярлығына және сабақ жүргiзiлу кезiнде қауiпсiздiк ережелерiнiң сақталуына
жауап бередi;
бастапқы әскери даярлық бойынша және факультативтiк сабақтарды
жүргiзедi, әскери iс негiздерiн зерделеу бойынша үйiрмелерге басшылық
жасайды;
өзiнiң кәсiби және педагогикалық бiлiмi мен дағдыларын ұдайы арттырып
отырады;
оқу орнының педагогикалық ұжымымен бiрлесiп оқушыларды әскери-
патриоттық тәрбиелеу жөнiнде жұмыс жүргiзедi;
әскер жасына дейiнгi жiгiттердi медициналық тексеруден өткiзудi
қамтамасыз етуге жәрдемдеседi;
әскери оқу орындарына түсу үшiн азаматтарды iрiктеу мен дайындау
жөнiнде жұмыстар жүргiзедi және жергiлiктi әскери басқару органдарына
жәрдем көрсетедi.
Бастапқы әскери даярлықтың ұйымдастырушы оқытушысының жұмысы сабақтар
кестесiмен, сабақтан тыс мезгiлде өткiзiлетiн iс-шаралар жоспарымен және
оқу орнының басшысы бекiткен өзiнiң жеке жоспарымен регламенттеледi.
Ұйымдастырушы оқытушылар оқу орны бойынша кезекшiлiкке тартылуы
мүмкiн.
Бастапқы әскери даярлықтың ұйымдастырушы оқытушысы мыналарды бiлуi
қажет:
бастапқы әскери даярлық пен "Тiршiлiк әрекетi қауiпсiздiгiнiң
негiздерi" курсының ерекшелiктерiн ескере отырып, Қазақстан Республикасының
оқыту және тәрбиелеу мәселелерi жөнiндегi нормативтiк құқықтық кесiмдерi;
педагогика, психология негiздерi;
оқушылардың өмiрi мен денсаулығын қорғау ережесi;
еңбек заңнамасының негiздерi;
еңбектi қорғау ережесi;
төтенше жағдайлардың алдын алу және оның кезiнде әрекет ету жүйесiнiң
ұйымдық құрылымы;
халықты дүлей және экологиялық зiлзалалар, өндiрiстiк iрi авариялар,
апаттар кезiнде қорғаудың, сондай-ақ қазiргi заманғы қырып-жою құралдарынан
қорғанудың негiзгi қағидаттары мен әдiстерi;
дәрiгерге дейiнгi алғашқы көмек көрсету тәсiлдерi.
17. Бастапқы әскери даярлық оқу орындарында мiндеттi пән болып
табылады.
Бастапқы әскери даярлық бiлiм беру органдары қалалар мен аудандардағы
қажеттi оқу-материалдық базасы бар оқу орындарының базасында
ұйымдастырылатын оқу орындарында немесе оқу орталықтарында жүргiзiледi.
Азаматтардың бастапқы әскери даярлығы барлық үлгiдегi және түрдегi
жалпы бiлiм беру мектептерiнiң 10 және 11-сыныптарында, сондай-ақ
ведомстволық бағыныстылығы мен меншiк нысанына қарамастан кәсiптiк бастауыш
және кәсiптiк орта бiлiм беретiн (арнаулылардан басқа) бiлiм беру
ұйымдарында жүргiзiледi. Бастапқы әскери даярлық курсын бiтiргеннен кейiн
оқушы жастар далалық оқу жиындарынан өтедi.
18. Оқу орындарында қыздармен "Тiршiлiк әрекетi қауiпсiздiгiнiң
негiздерi" курсы бойынша сабақтар жiгiттермен бiрге, ал "Медициналық бiлiм
негiздерi" бөлiмi бойынша жеке өткiзiледi. "Әскери қызмет негiздерi" және
"Атыс даярлығы" бөлiмi бойынша сабақтарға қыздар тартылмайды.
19. Оқу орындарында бүкiл оқу жылына бастапқы әскери даярлықты
өткiзудiң апталық жоспары әзiрленедi. Бастапқы әскери даярлық бойынша
сабақтар жалпы сабақ кестелерiне енгiзiледi және сыныптар мен оқу топтары
бойынша өткiзiледi. Сыныптар мен оқу топтары взводтар деп аталады және
бөлiмшелерге бөлiнедi.
Оқу орны басшысының бұйрығымен үздiк оқушылар қатарынан бөлiмшелер
мен взводтар командирлерi тағайындалады.
20. Оқушылардың бастапқы әскери даярлық бойынша бiлiмi бес баллдық
жүйе бойынша бағаланады.
Оқушылардың (денсаулық жағдайы бойынша бастапқы әскери даярлықтан
босатылған адамдарды қоспағанда) бастапқы әскери даярлық бойынша алған
жылдық (курстық) бағалары негiзiнде орта бiлiм туралы аттестатына, бастауыш
және орта кәсiптiк оқу орнын бiтiргенi туралы дипломына қорытынды баға
қойылады.
Бастапқы әскери даярлық бойынша қанағаттанғысыз қорытынды бағасы бар
адамдарға орта бiлiм туралы аттестаттар берiлмейдi.
21. Бастапқы әскери даярлықтың толық курсын бiтiрген азаматтардың
тiзiмi қорытынды бағаларымен бiрге тiркеу орны бойынша жергiлiктi әскери
басқару органдарына жiберiледi.
22. Оқу орындарында маңызды саяси оқиғаларды, әскери-патриоттық
тақырыпты көрсететiн, Қазақстан халқының табыстарын, батырлары мен соғыс
ардагерлерiн насихаттайтын, оқу орнының өмiрiн көрсететiн көрнекi үгiт
құралдары болуы қажет.
4-тарау. Азаматтарды әскери-техникалық мамандықтар
бойынша даярлау
23. Азаматтарды әскери-техникалық мамандықтарға даярлау Заңға сәйкес
даярлықтың шарттары мен сипатына байланысты өндiрiстен қол үзiп те және қол
үзбей де жүргiзiледi.
Әскери-техникалық мамандықтар бойынша даярлыққа және жалпы әскери
даярлыққа денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамды, он жетi жарым
жастан жиырма алты жасқа дейiнгi, бiтiргеннен кейiн мерзiмдi әскери
қызметке шақыруға жататын немесе жұмылдыру резервiне енгiзiлетiн азаматтар
тартылады.
Өндiрiстен қол үзе отырып әскери-техникалық мамандықтар бойынша
даярлықтан өтiп жатқан шақырылушылардың оқу кезеңiнде жұмыс орны, атқаратын
қызметi сақталады.
5-тарау. Бiлiм беру ұйымдарында қосымша бiлiм беру
бағдарламалары бойынша әскери даярлық
1. Әскери даярлықтан өту
24. Республикалық әскери мектеп-интернаттар (лицейлер) және жалпы
орта, бастауыш және орта кәсiптiк бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын
өзге де бiлiм беру ұйымдары қосымша бiлiм беру бағдарламалары бар бiлiм
беру ұйымдары болып табылады.
Әскери даярлықты iске асыратын бiлiм беру ұйымдары Қазақстан
Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгi мен Қорғаныс министрлiгiнiң
бiрлескен бұйрығы негiзiнде айқындалады.
25. Әскери даярлық оқытудың бiр түрi болып табылады және дербес оқу
пәнi ретiнде оқу жоспарларына енгiзiледi.
26. Әскери даярлыққа денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке
жарамды тәрбиеленушiлер тартылады.
Тәрбиеленушiлердiң әскери қызметке жарамдылығы заңнамаға сәйкес
әскери даярлық басталар алдында, сондай-ақ оқу жиындары басталар алдында
(тек денсаулық жағдайына шағым жасағандар үшiн) айқындалады.
27. Әскери даярлыққа басшылықты Қазақстан Республикасы Бiлiм және
ғылым министрлiгiмен бiрлесiп Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi
жүзеге асырады.
28. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiне:
Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгiмен бiрлесiп,
әскери даярлық бағдарламаларын әскери даярлықты қамтамасыз ету үшiн қажеттi
қару-жарақ, әскери техника, әскери-оқу және басқа да мүлiк табельдерiн
әзiрлеу және бекiту;
тәрбиеленушiлердiң оқу жиындарын ұйымдастыру және өткiзу, әскери
даярлық үшiн қажеттi оқу материалдық-техникалық базаны құру;
әскери даярлыққа, оқу, тәрбие және әдiстемелiк жұмысқа, әскери
даярлық оқытушыларының бiлiктiлiгiн арттыруға басшылық жасау;
әскери даярлық оқытушыларының лауазымдарына және әскери қызмет
өткерiп жүрген әскери қызметшiлермен жасақталатын басқа да штаттық
лауазымдарға әскери қызметшiлердi iрiктеу және тағайындау;
Қазақстан Республикасының және басқа да мемлекеттердiң әскери оқу
орындарында оқу үшiн тәрбиеленушiлердi iрiктеу;
ведомстволық бағынысты бiлiм беру ұйымдарына оқушылар қабылдау;
әскери және дене даярлығын, әскери-патриоттық тәрбиелеудi
ұйымдастырудың және өткiзудiң сапасын тексеру;
ведомстволық бағынысты бiлiм беру ұйымдарының жарғыларын бекiту;
әскери бөлiмдермен және әскери оқу орындарымен өзара iс-қимылды
ұйымдастыру;
ведомстволық бағынысты бiлiм беру ұйымдарын дамытудың бағдарламаларын
бекiту;
Қазақстан Республикасының заңнамасымен көзделген өзге де
өкiлеттiлiктердi жүзеге асыру жүктеледi.
29. Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгiне:
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң келiсiмi бойынша
ведомстволық бағынысты бiлiм беру ұйымдарының штаттық кестелерiн қарау және
бекiту;
ведомстволық бағынысты бiлiм беру ұйымдарын дамыту бағдарламаларын
бекiту;
жалпы бiлiм беру даярлығына, оқу-тәрбие және әдiстемелiк жұмысқа
басшылық жасау;
өз құзыретi шегiнде оқу-тәрбие процесi мазмұнының мемлекеттiк жалпыға
мiндеттi бiлiм беру стандарттарының талаптарына сәйкес келуiн кезең-
кезеңмен бақылауды ұйымдастыру және жүргiзу;
бiлiм беру саласындағы нормативтiк құқықтық кесiмдерге сәйкес
педагогикалық қызметкерлерге аттестаттау жүргiзу және оларға бiлiктiлiк
разрядтарын беру;
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң келiсiмi бойынша бiлiм
беру ұйымдарына оқушылар қабылдауды жүзеге асыру;
бiлiм беру ұйымдарының басшыларына педагогикалық кадрларды iрiктеуге
көмек көрсету;
оқу, әдiстемелiк және көрнекi құралдарды әзiрлеу және шығару;
ведомстволық бағынысты бiлiм беру ұйымдарының тәрбиеленушiлерiн оқу
және тұрғын үйлермен, оқу жабдықтарымен, әдiстемелiк және көрнекi
құралдармен қамтамасыз ету;
ведомстволық бағынысты бiлiм беру ұйымдарының материалдық-техникалық,
қаржылық қамтамасыз етiлуiн тексеру;
Қазақстан Республикасының заңнамасымен көзделген өзге де
өкiлеттiлiктердi жүзеге асыру жүктеледi.
30. Әскери даярлықты ұйымдастыруға, бұл үшiн қажеттi оқу материалдық-
техникалық база құруға, қару-жарақтың сақталуын қамтамасыз етуге бiлiм беру
ұйымының басшысы тiкелей жауапты болады.
Бiлiм беру ұйымының басшысына:
жарғы жобаларын әзiрлеудi ұйымдастыру;
iшкi тәртiп ережелерiн бекiту;
оқу процесiнiң оқу жұмыс жоспарлары мен бағдарламаларын, күнтiзбелiк
кестелерiн бекiту;
штаттық кестенiң жобасын әзiрлеу және әскери даярлықты өткiзу үшiн
басшылықтың, оқытушы құрамның және оқу-қосымша персоналдардың санын бөлу;
тәрбиеленушiлердiң әскери пәндердiң басқа пәндермен тығыз байланыста
зерделеудi ұйымдастыруға оқу-әдiстемелiк көмек көрсету, бiлiм беру процесi
мен бiлiм беру технологияларының әдiстемесiн жетiлдiру;
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнен алынатын мүлiктер мен
әдебиеттердi қоспағанда, қажеттi оқу материалдық-техникалық базаны құру
және ұстау;
тәрбиеленушiлер контингентiн құру;
белгiленген пайдалану талаптарына сәйкес қару-жарақ пен әскери
техниканың сақталуын ұйымдастыру, күтiлуiн қамтамасыз ету;
тәрбиеленушiлердiң үлгерiмiне ағымдағы бақылау, аралық және қорытынды
аттестаттау жүргiзу;
Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен
кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыруды және қайта даярлауды қамтамасыз ету;
педагогикалық кеңестiң мәжiлiстерiнде әскери даярлықтың жай-күйiн
талқылау;
тамақтандыру мен медициналық қамтамасыз етудi ұйымдастыру жұмыстары
үшiн қажеттi жағдайлар жасау, тәрбиеленушiлер мен қызметкерлердiң
денсаулығын сақтау және нығайту мақсатында олардың жұмыстарын бақылау;
Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген қосымша
жеңiлдiктердi және материалдық қамтамасыз ету түрлерiн тәрбиеленушiлерге
уақтылы ұсынуды қамтамасыз ету;
тәрбиеленушiлер мен оқушыларды ұстау және тұру жағдайларының
белгiленген нормалардан төмен болмауын қамтамасыз ету;
қоғамдық өзiн-өзi басқару органдарының қызметiне жәрдемдесу;
құрылтайшыға қаржылық және материалдық ресурстардың түсуi және
жұмсалуы туралы есеп беру жүктеледi.
31. Тәрбиеленушiлердiң оқу жиындары Қазақстан Республикасы Қорғаныс
министрлiгiмен бiрлесiп ұйымдастырылады және оқыту бағдарламасына сәйкес
өткiзiледi, оның ұзақтығы 30 күннен аспайды.
Оқу жиындарын өткеруден заңнамаға сәйкес оқу жиындарынан өту үшiн
денсаулық жағдайы бойынша жарамсыз деп танылған тәрбиеленушiлер босатылады.
32. Бiлiм беру ұйымдарында оқу-тәрбиелiк сыныптық, сыныптан тыс жұмыс
ерекшелiк мiндеттерiн ескере отырып, бағдарламаларға, жалпы бiлiм беретін
орта мектеп туралы ережелер мен нормативтiк құжаттарға сәйкес
ұйымдастырылады.
33. Тәрбиеленушiлердi оқыту мемлекеттiк және орыс тiлдерiнде взводтар
(сыныптар) бойынша жүзеге асырылады. Сабақтар әрбiр пән бойынша оқу
кабинеттерiнде, сыныптарында өткiзiледi.
2. Тәрбиеленушiлердi үлестiң барлық түрлерiмен
қамтамасыз ету
34. Тәрбиеленушiлердi киiм-кешекпен қамтамасыз ету бюджет қаражаты
есебiнен жүзеге асырылады.
35. Заттай мүлiкпен қамтамасыз ету мынадай схема бойынша жүзеге
асырылады:
мекеменiң жабдықтау жоспарларында заттай мүлiкке қажеттiлiктi есептеу
өткiзiлетiн iс-шараларды ескере отырып, қамтамасыз ету нормаларына сәйкес
жеке құрамның тiзiмдiк санына жүргiзiледi;
жабдықтау жоспарларында мекемелерде заттай мүлiктiң азаймайтын қорын
ұстау көзделедi;
мекеменiң қажеттiлiгiн қамтамасыз етуге жаңа, сондай-ақ жоспарланған
кезеңде кию мерзiмi өтпеген, бұрын қолданылған заттай мүлiктiң барлық қолда
бары есептеледi. Бұдан басқа қажеттiлiктi қамтамасыз етуге кию мерзiмi
өткен, бiрақ жөндеусiз немесе жөндеуден кейiн тiкелей мақсаты бойынша
пайдалануға жарамды мүкәммалдық мүлiк есептеледi;
бiлiм беру ұйымдарына заттай мүлiктi беру:
жазғы жоспар бойынша - 15 сәуiрде;
қысқы жоспар бойынша - 15 қазанда жүргiзiледi;
жазғы жабдықтау жоспары бойынша бiлiм беру ұйымдарына заттай мүлiктi
берумен бiр мезгiлде оларға, ағымдағы жылдың 1 шiлдесiне дейiнгi кию
мерзiмi бойынша офицер, сержант және келiсiм-шарт бойынша қатардағы
құрамның адамдарына тиiстi заттай мүлiк те берiледi;
белгiленген нормалардан, табельдерден және штаттардан тыс мүлiктi
мерзiмiнен бұрын беру және жұмсау жүргiзiлмейдi;
айырым белгiлерi (фурнитура) тәрбиеленушiлерге осы белгiлердi тағып
жүру көзделген киiм-кешектiң түрлерiн берумен бiр уақытта берiледi;
одан басқа, сержант әскери атағын алған тәрбиеленушiлерге әскери
атағына сәйкес оқа (жапсырмалар) берiледi;
заттай мүлiктi талап етудi Қазақстан Республикасының Қорғаныс
министрлігіне ұсынылатын есеп-өтінім бойынша Қорғаныс министрлігінде үлесте
тұрған бiлiм беру ұйымдары жүргiзедi;
заттай мүлiкке талап ету бiлiм беру ұйымдары өздерi бағынысында болып
табылатын жоғары тұрған министрлiктерге ұсынылған есеп-өтiнiм бойынша
жүргiзiледi;
заттай мүлiктi босатуға кезектен тыс өтiнiмдердi ұсынуға тек алдын
ала жоспармен көзделген ұйымдық iс-шараларды қамтамасыз ету үшiн, сондай-ақ
дүлей зiлзалалар нәтижесiнде жоғалған мүлiктi өтеу үшiн ғана жол берiледi.
6-тарау. Жоғары кәсiптiк бiлiм беру ұйымдарында запастағы
офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлық
36. Азаматтарды запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша әскери
даярлау мемлекеттiк тапсырысқа сәйкес әскери кафедраларда алған жоғары
кәсiптiк бiлiмi негiзiнде жүргiзiледi.
37. Қазақстан Республикасының азаматтарын - жоғары оқу орындарының
(бұдан әрi - ЖОО) күндiзгi оқу бөлiмi студенттерiн запастағы офицерлер
бағдарламасы бойынша әскери даярлау (бұдан әрi - студенттердiң әскери
даярлығы) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерi, басқа да әскерлерi мен
әскери құралымдары үшiн запастағы офицерлердi даярлау мақсатында
ұйымдастырылады.
Жекелеген жоғары оқу орындарының жанынан Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрлiгi мен Бiлiм және ғылым министрлiгiнiң бiрлескен
бұйрығымен жоғары оқу орны аралық әскери кафедралар құрылуы мүмкiн.
Әскери даярлыққа тартылатын студенттер саны Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштерiнiң, басқа да әскерлерi мен әскери құралымдарының жұмылдыру
қажеттiлiгiне сүйене отырып Қорғаныс министрлiгiнiң тәртiптемесiмен
айқындалады.
Әскери кафедраларда оқу үшiн Қазақстан Республикасы Қорғаныс
министрлiгi мен Бiлiм және ғылым министрлiгiнiң келiсiмi бойынша
студенттердiң әскери даярлығы белгiленетiн ЖОО ректоры меншiк және
бағыныстылық нысанына қарамастан, Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым
министрлiгiнiң бiлiм беру қызметiн жүргiзуге лицензиясы бар, әскери
кафедрасы жоқ басқа да ЖОО-ның студенттерiн тартуы мүмкiн.
38. Студенттердiң әскери даярлығы әскери кафедрада теориялық және
практикалық оқыту курстарынан және оқу жиынынан, әскери тағылымдамадан
тұрады және бiрiншi, екiншi, ал медициналық ЖОО-ның әскери кафедраларында
үшiншi курстан басталады, бiрақ барлық жағдайда ЖОО-ны аяқталуына дейiн бiр
жыл қалғанда оқу жиындарымен аяқталады.
ЖОО жанындағы әскери кафедраларда студенттердi әскери даярлау
оқытушылардың басшылығымен мiндеттi дәрiсханалық және жеке сабақтарды және
студенттердiң дербес (өзiн-өзi даярлау) жұмысын қамтиды. Әскери кафедрада
сабақтар "әскери күн" әдiсiмен жүргiзiледi.
Студенттердi әскери даярлау оқытудың қосымша түрлерiнiң бiрi болып
табылады және ЖОО оқу жоспарларына сабақтары оқу жылының екiншi семестрiнен
басталатын дербес оқу пәнi ретiнде енгiзiледi.
ЖОО жанындағы әскери кафедрада әскери даярлықтың басталуы мен
аяқталуының нақты мерзiмi оқу жоспармен айқындалады.
39. Әскери даярлыққа 27 жасқа дейiнгi, денсаулық жағдайы бойынша
әскери қызметке жарамды студенттер - Қазақстан Республикасының азаматтары,
ал Қорғаныс министрлiгi айқындаған бiрқатар әскери-есептiк мамандықтар
бойынша студент қыздар да тартылады.
Әскери даярлықтан өту үшiн студенттердi iрiктеудi ЖОО ректорының
атына берiлетiн олардың жеке өтiнiштерi бойынша iрiктеу комиссиясы
жүргізедi.
Студенттердi iрiктеу кезiнде:
жергiлiктi әскери басқару органдары шақыру комиссиясының медициналық
куәландыруының нәтижелерi;
емтихандар тапсыру нәтижелерi бойынша айқындалатын оқу орнындағы
студент үлгерiмiнiң орташа баллы;
ЖОО студенттерi үшiн белгiленген дене даярлығы бойынша нормативтердi
орындау нәтижелерi ескерiледi.
Осы көрсеткiштердi бiрiншi семестрдiң соңында өткiзiлетiн отырыста
iрiктеу комиссиясы қарайды, оның құрамына мыналардың өкiлдерi кiредi:
Қорғаныс министрлiгiнен - төраға;
қарамағында жоғары оқу орындары бар министрлiктерден - тең төраға,
мүшелер.
Iрiктеу комиссиясының дербес құрамы Қорғаныс министрлiгiнiң
бұйрығымен айқындалады.
Әскери даярлықтан өту үшiн студенттердi қабылдауды әскери кафедра
бастығының ұсынысы бойынша комиссияның iрiктеу хаттамасы негiзiнде ЖОО
ректоры жүргiзедi.
Студенттердiң әскери қызметке жарамдылығы азаматтарды әскери қызметке
шақыруды жүргiзумен бiрге әскери даярлық басталар алдында, сондай-ақ оқу
жиындары алдында қорғаныс iстерi жөнiндегi басқармалардың әскери-дәрiгерлiк
комиссияларының оларды медициналық куәландыру нәтижелерi бойынша
айқындалады.
40. ЖОО жанында әскери даярлық өткiзу үшiн әскери кафедралар мен
циклдар (бұдан әрi - әскери кафедралар) құрылады.
41. Әскери даярлыққа басшылық жасауды қарамағында ЖОО бар
министрлiктермен бiрлесiп Қорғаныс министрлiгi жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiне мыналар жүктеледi:
ЖОО әскери кафедраларында оқитындардың (мемлекеттiк тапсырыс бойынша)
санын айқындау қарамағында ЖОО бар министрлiктер және ведомстволардың
келiсiмi бойынша ЖОО студенттерi запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша
даярлауға жататын әскери мамандықтарды және оқу жиындарын өткiзуге арналған
уақытты белгiлеу;
қарамағында ЖОО бар министрлiктермен және ведомстволармен бiрлесiп,
ЖОО-да алатын азаматтық мамандықтарды, әскери даярлықты қамтамасыз ету үшiн
қажеттi оқу-жаттығу қару-жарағының, техникасының, әскери-оқу және басқа да
мүлiктiң табельдерiн ескере отырып, әскери даярлық бағдарламаларын әзiрлеу
және бекiту;
студенттердiң оқу жиындарын ұйымдастыру жөнiнде жоспарлар жасау,
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң полигондарын, атыс орындарын
пайдалану, ЖОО жанынан, әскери даярлық үшiн қажеттi оқу материалдық-
техникалық база құру;
әскери даярлық бойынша бiтiру емтихандарын қабылдау үшiн емтихан
комиссияларын құру, оларды өткiзудi ұйымдастыру;
әскери кафедрада оқуды аяқтағаннан және ЖОО-ны бiтiргеннен кейiн
студенттердiң әскери тағылымдамасын ұйымдастыру және өткiзу, ал тағылымдама
аяқталғаннан кейiн оларға алғашқы офицерлiк атақ беру;
әскери даярлықты, әскери кафедраларда құпиялылық режимiнiң және
мемлекеттiк және әскери құпиялардың сақталуын бақылау;
әскери кафедралардың оқу, әдiстемелiк және ғылыми-зерттеу жұмыстары
мәселелерi жөнiндегi қызметiне басшылық жасау және профессорлық-оқытушылық
құрамның бiлiктiлiгiн арттыру;
ЖОО жанындағы әскери кафедралардың штаттық лауазымдарына әскери
қызметшiлердi, сондай-ақ запастағы (отставкадағы) офицерлер қатарынан
әскери кафедралардың бастықтарын, бастықтардың орынбасарларын және оқу
бөлiмiнiң бастықтарын iрiктеу және тағайындау;
әскери кафедраларды оқу қару-жарағымен, оқ-дәрiлермен, әскери
техникамен, автомобиль көлiгiмен, оқу-жаттығу құралдарымен, аспаптармен,
аппаратурамен, құрал-саймандарымен, әскери техникаға қосалқы бөлшектермен,
сондай-ақ әскери жарғылармен, қажеттi тәлiмдемелермен, басшылықтармен,
нұсқаулықтармен, топографиялық және теңiз карталарымен, әскери даярлық
бойынша оқулықтармен және шетел әдебиеттерiмен қамтамасыз ету, жанар-жағар
майға және басқа да материалдарға лимиттер бөлу;
әскери кафедраларды құпия және өте құпия қару-жарақ, әскери техника
үлгiлерiмен, аппаратурамен, аспаптармен және оларға әдебиеттермен, сондай-
ақ тиiстi жарғылармен, тәлiмдемелермен, басшылықтармен, нұсқаулықтармен,
оқулықтармен және шетел әдебиеттерiмен қамтамасыз ету белгiленген
құпиялылық режимiн сақтай отырып әскери даярлық бағдарламасы көлемiнде
жүргізіледі;
әскери кафедралардың қару-жарағына, әскери техникасы мен автомобиль
көлiгiне орташа және күрделi жөндеудi, құрастыруды (бөлшектеудi) және
баптауды жүргiзу.
Әскери кафедраларды материалдық-техникалық құралдармен қамтамасыз
етуді, сондай-ақ осы тармақта көзделген жұмыстарды жүзеге асыруды Қазақстан
Республикасының Қорғаныс министрлiгi өтеусiз жүргiзедi және әскери
кафедраларды жабдықтау бекiтiлген Қорғаныс министрлiгiнiң мекемелерi арқылы
жүзеге асырады.
42. Бiлiм және ғылым министрлiгiне, қарамағында ЖОО бар министрлiктер
мен ведомстволарға мыналар жүктеледi:
бекiтiлген бағдарламаларға және белгiленген әскери мамандықтарға
сәйкес ЖОО-лардың жанынан әскери даярлықты ұйымдастыру;
оқу жоспарларында осы Ереженiң 50-51-тармақтарына сәйкес, ол үшiн
қажеттi оқу уақытын бөле отырып, әскери даярлықтан өту тәртiбiн белгiлеу;
әскери кафедралардың штаттық кестесiн қарау және бекiту Қорғаныс
министрлiгiнiң келiсiмi бойынша жүргiзiледi.
43. Қарамағында ЖОО-лар бар министрлiктер мен ведомстволарда әскери
даярлыққа басшылық жасау үшiн әскери даярлықты ұйымдастыруға жауапты
лауазымды адамдар тағайындалады.
44. ЖОО жанынан әскери даярлықты ұйымдастыруға, ол үшiн қажеттi оқу
материалдық-техникалық базаны құруға, қару-жарақ пен әскери техниканың
сақталуын қамтамасыз етуге, құпиялылық режимнiң қатаң сақталуына ЖОО
ректорлары тiкелей жауапты болады.
ЖОО ректорына мыналар жүктеледi:
әскери даярлыққа оқу сағатының қажеттi санын және студенттердiң оқу
жиындарына (каникул уақытында), сондай-ақ оқу жиындарын өткiзуге уақыт
бөлу;
әскери кафедраның штаттық кестесiнiң жобасын әзiрлеу және оған әскери
даярлықты өткiзу және әскери техникаға қызмет көрсету үшiн профессорлық-
оқытушылық құрамның, инженерлiк-техникалық және оқу-қосалқы персоналының
қажеттi санын бөлу;
Әскери кафедралар туралы ережеге сәйкес әскери даярлықты
ұйымдастырудың және өткiзудiң үлгiлерi мен әдiстерiн айқындау;
әскери кафедраның оқшауланып орналасуын қамтамасыз ету, оған оқу
бағдарламаларына сәйкес сабақтар өткiзу үшiн қажеттi оқу және қызметтiк үй-
жайлар мен объектiлер бөлу, оларды ұстау және жөндеу;
студенттердiң әскери пәндердi ЖОО кафедраларында зерделенетiн
пәндермен әскери пәндердiң тығыз байланыста зерделеуiн ұйымдастыруда әскери
кафедраға оқу-әдiстемелiк көмек көрсету;
әскери кафедраларда әзiрленетiн әдiстемелiк құралдардың басылып
шығарылуын қамтамасыз ету;
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi қаржыландыратын қызмет
түрлерiн қоспағанда, оқу бағдарламаларында көзделген әскери кафедра
қызметiнiң барлық түрлерiне, соның iшiнде әскери кафедрада қажеттi оқу
материалдық-техникалық базаны құруға және ұстауға ақшалай қаражат бөлу;
белгiленген талаптарға сәйкес қару-жарақ пен әскери техниканы
пайдалануды, сақтауды және күтiп ұсталуын қамтамасыз етудi ұйымдастыру;
әскери кафедраның жылдық жұмыс жоспарын бекiту;
ЖОО ректоратының немесе оқу кеңесiнiң отырысында әскери даярлықтың
жай-күйiн талқылау;
Жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедралар туралы ережеге сәйкес
әскери кафедраның офицерлiк құрамының адамдарын тiкелей мақсаты бойынша
пайдалану.
ЖОО ректоры әскери кафедра бастығының ұсынысы бойынша оқу,
әдiстемелiк, ғылыми-зерттеу және қоғамдық жұмыстарда жоғары көрсеткiштерге
қол жеткiзген әскери қызметшiлердi көтермелей алады.
Оқу жұмысындағы кемшiлiктерi үшiн әскери кафедраның әскери
қызметшiлерiне ЖОО ректоры тиiстi мемлекеттiк органдарға тәртiптiк жаза
қолдану туралы өтiнiш жасауы мүмкiн.
45. ЖОО-да әскери даярлыққа оқытушылардың басшылығымен кемiнде 450
сағат мiндеттi сабақтар бөлiнедi. Әскери даярлыққа нақты сағат саны және
сабақ түрлерi бойынша оларды бөлу әскери мамандықтарға, ЖОО түрiне және
студенттер контингентiне байланысты Әскери даярлық бағдарламасымен
белгiленедi.
Оқытушының басшылығымен мiндеттi сабақтар көлемi күнiне 6 сағаттан
аспауы тиiс. Студенттердiң өздiк жұмысы үшiн қажеттi уақыт сегiз сағаттық
оқу күнi шегiндегi әскери даярлық күндерiне жоспарланады.
46. Студенттердiң оқу-жаттығуы әскери даярлықтың соңғы кезеңiнде
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiмен бiрлесiп ЖОО ректоры
ұйымдастырады және каникул уақытында оқу орнында соңғы оқу курсының алдында
өткiзiледi.
Барлық әскери мамандықтар бойынша студенттердiң оқу жиындарының
ұзақтығы Запастағы офицерлердi даярлау бағдарламасымен айқындалады, бiрақ
30 күннен аспайды.
Оқу жиындарынан өту уақытында студенттер "Әскери мiндеттiлiк және
әскери қызмет туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен белгiленген
мiндеттердi орындайды және жауапкершiлiкте болады. Оқу жиындарынан өту
кезеңiнде студенттер курсанттар деп аталады.
Оқу жиындары уақытында студенттерге стипендия төлеудi белгiленген
тәртiппен ЖОО жүргізеді.
Оқу жиындарынан өтуден қорғаныс iстерi жөнiндегi басқармалардың
медициналық шақыру комиссиялары оқу жиындарынан өту үшiн денсаулық жағдайы
бойынша жарамсыз деп таныған студенттер босатылады. Осыған байланысты олар
ЖОО-да әскери даярлық бойынша емтихан тапсырудан босатылады, әскери
кафедрадан оқудан шығарылады және запастағы офицерлер құрамына
аттестатталмайды.
47. Әскери даярлық кезеңiнде студенттер сынақтар мен емтихандар
тапсырады. Әскери даярлықтың және оқу жиындарының барлық бағдарламасынан
өткеннен кейiн студенттер бiтiру емтихандарын тапсырады, олар ЖОО-лар
жанындағы әскери кафедраларда өткiзiледi және оларды бiтiру емтихан
комиссиялары қабылдайды.
Студенттердiң әскери даярлық бойынша емтихандарда алған бағалары
басқа пәндер бойынша алған бағаларымен қатар есептеледi.
Дәлелсiз себептермен әскери даярлық бойынша сабақтарға жүйелi
қатыспаған, оқу жиындарынан өтуден жалтарған немесе әскери кафедралардағы
оқыту процесiнде және жиындар уақытында тәртiп бұзған студенттер әскери
кафедра бастығының ұсынысы бойынша ЖОО ректорының бұйрығымен әскери даярлық
бойынша сабақтардан шеттетiледi.
48. Әскери кафедрада оқитын, әскери даярлық бойынша емтихандар
тапсырған, оқу жиындарынан өткен студенттер, ЖОО-ны бiтiргендiгi туралы
диплом алғаннан кейiн әскери тағылымдамаға жiберiледi (студент әйелдердi
қоспағанда) және одан өткеннен кейiн ғана оларға белгiленген тәртiппен
лейтенант әскери атағы берiледi.
Запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлықтың толық
курсын аяқтаған және ЖОО-ны бiтiргеннен кейiн әскери тағылымдамадан өтпеген
студенттерге сержант әскери атағы берiледi.
49. Әскери кафедралар бастықтарының, әскери кафедра бастықтары
орынбасарларының, әскери кафедра бастықтарының орынбасарлары - оқу
бөлiмдерi бастықтарының, циклдар бастықтары - аға оқытушылардың
лауазымдарына, сондай-ақ аға оқытушылардың лауазымдарына әскери қызметте
тұратын, жоғары әскери немесе жоғары әскери-арнаулы бiлiмi бар офицерлер
тағайындалады.
Әскери кафедралардың профессорлық-оқытушылық құрамының штаттық
лауазымдары, оларды кадрлық офицерлермен жасақтауға мүмкiн болмаған кезде
әскери киiм нысанын киiп жүру құқығымен әскери қызметтен босатылған, әскери
есептiк мамандығы әскери кафедралардың бейiнiне сәйкес келетiн, жоғары
әскери немесе жоғары әскери-арнаулы бiлiмi бар запастағы (отставкадағы)
офицерлермен толықтырылуы мүмкiн.
Запастағы (отставкадағы) офицерлер профессорлық-оқытушылық құрамының
лауазымына Қорғаныс министрлiгiнiң келiсiмi бойынша және әскери кафедра
бастығының ұсынымы бойынша ЖОО ректоры тағайындайды.
Әскери кафедраның бастығы мен орынбасарларын (запастағы, отставкадағы
офицерлер қатарынан) ЖОО ректорының келiсiмi бойынша Қорғаныс министрлiгi
және қарамағында ЖОО бар министрлiк тағайындайды. Кадрлық офицер тағайындау
басымдығын пайдаланады.
Запастағы (отставкадағы) офицерлер қатарынан әскери кафедра
бастығының лауазымына үмiткер мынадай бiлiктiлiк талаптарына сәйкес келуi
тиiс:
жоғары әскери бiлiмiнiң болуы;
әскерлерде басшылық лауазымдарда (полк командирiнен төмен емес және
оларға теңестiрiлгендер) қызмет өтiлiнiң болуы;
әскери кафедраның бейiнiне сәйкес әскери-есептiк мамандығының болуы;
запас бойынша полковник және одан жоғары әскери атағының болуы;
әскери киiм нысанын киiп жүру құқығымен әскери қызметтен босатылған.
Әскери кафедра бастығы орынбасарының лауазымы әр түрлi әскер
тектерiнiң екi және одан да көп әскери-есептiк мамандығы бойынша әскери
даярлауды жүзеге асыратын, профессорлық-оқытушылық құрамының жалпы саны 15
және одан да көп адам болатын кафедраларда белгiленедi.
50. Әскери кафедралардың штаттық лауазымдарына әскери қызметшiлердi
тағайындауды және оларды ауыстыруды Қазақстан Республикасы Қорғаныс
министрлiгi жүргiзедi. Әскери кафедралар бастықтарының, әскери кафедралар
бастықтары орынбасарларының, әскери кафедралар бастықтарының орынбасарлары
- оқу бөлiмдерi бастықтарының лауазымдарына үмiткерлер ЖОО ректорларымен,
қарамағында ЖОО-лар бар министрлiктермен және ведомстволармен, барлық басқа
лауазымдарға - тиiстi ЖОО ректорларымен келiсiледi.
Әскери кафедралардың офицерлiк құрамы үшiн штаттық-лауазымдық
санаттарды ЖОО мәртебесiне және әскери кафедрада оқитын студенттердiң
санына сәйкес Бiлiм және ғылым министрлiгiнiң келiсiмi бойынша Қазақстан
Республикасы Қорғаныс министрлiгi белгiлейдi.
Әскери кафедралар офицерлiк құрамның адамдарын әскери қызметтен
босату заңнамада белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
51. Әскери кафедралардың штаттық лауазымдарына тағайындалатын
офицерлер әскери қызметте тұрады және оларда әскери қызметшiлер үшiн
белгiленген барлық құқықтар мен басымдықтар сақталады.
Олар Қорғаныс министрлiгiнiң сметасы және қорлары есебiнен
офицерлермен қатар жалпы негiздерде заттай мүлiкпен, киiм-кешекпен,
медициналық қызмет көрсетумен және санаторий-курорттық емдеумен, сондай-ақ
табиғи үлестiң басқа да түрлерiмен қамтамасыз етiледi.
52. Әскери даярлық үшiн ЖОО-ларға бөлiнген қару-жарақты, әскери
техника мен мүлiктi, сондай-ақ құпия бөлiмдер мен кiтапханаларды күзету
үшiн ЖОО қаражаты есебiнен ведомстводан тыс күзет ұйымдастырылады.
7-тарау. Дене даярлығы, медициналық көмек,
әскери-патриоттық тәрбие
53. Азаматтардың дене даярлығын, оларға медициналық көмектi, әскери-
патриоттық тәрбиенi жергiлiктi атқарушы органдар ұйымдастырады және
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес спорттық-дене шынықтыру
ұйымдарында, денсаулық сақтау және бiлiм беру ұйымдарында жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2006 жылғы 24 мамырдағы
N 449 қаулысына
қосымша
Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетi мен
Yкiметiнiң күшi жойылған кейбiр шешімдерiнiң тiзбесi
1. "Жоғары оқу орындарының студенттерiн (курсанттарын) запастағы
офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлау туралы, жоғары оқу орындары
жанындағы әскери кафедралар туралы ережелердi және запастағы офицерлер
бағдарламасы бойынша студенттердiң (курсанттардың) әскери даярлығы
белгiленген жоғары оқу орындарының тiзбесiн бекiту туралы" Қазақстан
Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 1994 жылғы 3 қазандағы N
1094 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПYКЖ-ы, 1994 ж., N 40, 439-құжат);
2. "Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 1994 жылғы 3
қазандағы N 1094 қаулысына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы"
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1996 жылғы 15 сәуiрдегi N 443 қаулысы;
3. "Бастапқы әскери даярлау туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң
1996 жылғы 1 қарашадағы 1340 қаулысы;
4. "Қазақ мемлекеттiк заң университетiнде әскери кафедра құру туралы"
Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 1997 жылғы 25 наурыздағы N
412 қаулысының 4-тармағы;
5. "Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 1994 жылғы 3
қазандағы N 1094 қаулысына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы"
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1997 жылғы 23 сәуiрдегi N 638 қаулысы;
6. "Абай атындағы Алматы мемлекеттiк университетiнде әскери кафедра
құру туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1997 жылғы 6 қарашадағы N
1500 қаулысының 5-тармағы;
7. "Солтүстiк Қазақстан университетiнде әскери кафедра құру туралы"
Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 1998 жылғы 2 наурыздағы N
160 қаулысының 4-тармағы;
8. "Қазақстан Республикасы Бiлiм, мәдениет және денсаулық сақтау
министрлiгi жүйесiнiң ұйымдарын басқаруды жетiлдiру жөнiндегi қосымша
шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1998 жылғы 24 наурыздағы
N 256 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң кейбiр
шешiмдерiне енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтырулардың 1-тармағы (Қазақстан
Республикасының ПYКЖ-ы, 1998 ж., N 9, 64-құжат);
9. "Х.А.Яссауи атындағы Халықаралық қазақ-түрiк университетiнде
әскери кафедра құру туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1998 жылғы 26
тамыздағы N 802 қаулысы;
10. "Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттiк университетiнде әскери
кафедра құру туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 1999 жылғы 1
қыркүйектегi N 1282 қаулысы 3-тармағының 2) тармақшасы (Қазақстан
Республикасының ПҮКЖ-ы, 1999 ж. N 44, 398-құжат);
11. "Д.Серiкбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университетiнде
әскери кафедра құру туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 1999 жылғы 7
қыркүйектегi N 1319 қаулысының 3-тармағы (Қазақстан Республикасының ПҮКЖ-ы,
1999 ж., N 45, 410-411-құжат);
12. "Тұрар Рысқұлов атындағы Қазақ мемлекеттiк басқару академиясы"
республикалық мемлекеттiк қазыналық кәсiпорны студенттерiнiң әскери
даярлығын белгiлеу туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2000 жылғы 26
маусымдағы N 943 қаулысының 3-тармағы (Қазақстан Республикасының ПYКЖ-ы,
2000 ж., N 27, 318-құжат);
13. "Батыс Қазақстан мемлекеттiк университетiнде әскери кафедра құру
туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2000 жылғы 12 тамыздағы N
1249 қаулысының 3-тармағы;
14. "Оңтүстiк Қазақстан мемлекеттiк медицина академиясында әскери
кафедра құру туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 6
ақпандағы N 195 қаулысының 3-тармағы;
15. "Абылай хан атындағы Қазақ мемлекеттiк халықаралық қатынастар
және әлем тiлдерi университетiнде әскери кафедра құру туралы" Қазақстан
Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 27 тамыздағы N 1109 қаулысының 3-тармағы
(Қазақстан Республикасының ПҮКЖ-ы, 2001 ж., N 30, 395-құжат);
16. "Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетiнде әскери
кафедра құру туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 6
қарашадағы N 1403 қаулысының 3-тармағы (Қазақстан Республикасының ПYКЖ-ы,
2001 ж., N 39, 495-құжат);
17. "Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 1994 жылғы 3
қазандағы N 1094 қаулысына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы"
Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2003 жылғы 12 тамыздағы N
803 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮКЖ-ы, 2003 ж., N 33, 325-құжат);
18. "Жәңгiр хан атындағы Батыс Қазақстан Аграрлық-техникалық
университетiнде әскери кафедра құру туралы" Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң 2004 жылғы 17 мамырдағы N 551 қаулысының 3-тармағы (Қазақстан
Республикасының ПYКЖ-ы, 2004 ж., N 22, 280-құжат).
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Азаматтарды әскери қызметке даярлау?
2. Бастапқы әскери даярлық?
3. Азаматтарды әскери-техникалық мамандықтар
бойынша даярлау?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 ж. 24 мамырдағы №449 қаулысы.
2. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
3. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
№11 тақырып: Қазақстан Республикасының Заңы «Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштері және қорғанысы». 1992 ж.
22 желтоқсан.
Дәріс мақсаты: Студенттерге Қарулы Күштердің мемлекеттегі алатын орны
туралы, Қазақстан Республикасының әскер түрлері туралы қысқаша анықтама
беру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің жауынгерлерінің
мемлекеттегі алатын орны, құқытары.
2. Қазақстан Республикасының әскер түрлері.
1. Қазақсан Республикасының конституциялық құрылысының негіздері
дегеніміз – Қазақстанды демократиялық, құқықтық, зайырлы және біртұтас
Мемлекет ретінде сипаттайтын Қазақстан Республикасы Конституциясының
негізделген ережелері.
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Қарулы Күштерінің
жауынгерлері толық құқылы азаматтар болып табылады, әрі біздің заңымыз
бойынша, олар сайлауға және сайлануға ешбір шектеусіз құқылы.
Кей елдерде армияны саясатсыздандыру мақсатында әскери қызметшілерді
сайлау құқығынан толық айырады (Аргентина, Мексика, Түркия, Финляндия және
т.б.).
2. Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының Қарулы Күшетріне құрлықтағы
әскерлер, аэроұтқыр әскерлері, әуе қорғаныс күштері, Ұлттық
қауіпсіздік Комитетінің шекара қызметі және Республикалық ұлан мен
Ішкі әскерлер кіреді. Өз ретіне қарай, Қарулы Күштер түрлері әр түрлі
әскер бөлімдері мен құрамалардан, арнайы әскер бөлімдері мен
бөлімшелерінен тұрады.
Құрлық әскерлерінің құрамында бірнеше арнайы әскер түрлері мен құрамалар
болады. Олар әр түрлі қаруларды және басқа да техникаларды үйлестіре
қолданады. Әскер түрлеріне мотоатқыштар, танк және артиллерия әскерлері, ал
арнайы әскерлерге – инженерлік, химия, байланыс, радио және
радиотехникалық, автомобильдік әскерлер және т.б. жатады.
Мотоатқыштар әскерлеріне мотоатқыштар бөлімшесі, бөлімдер және құрамалар
жатады. Олар ұрыс құралдарының әр түрімен қаруланған және толық
моторландырылған. Олардың бөлімшелері мен бөлімдері соғыста жаяу
әскерлердің ұрыс машиналарымен, бронетранспортерлермен жабдықталады және
маневрлік әскер түріне айналдырады. Сонымен бірге, мотоатқыштар әскерлеріөз
құрамында танкілердің үлкен бөлігін иемденеді. Бұл олардың соққы және атыс
күшін арттырады. Жауынгерлер автоматпен қаруланады, бөлімшелерде танкіге
қарсы күрес жүргізетін және басқарылатын реактивтік снарядтар (ПТУРС)
болады. Қаруланған мотоатқыштар құрамалары бөлімдерінің құрамына түгелдей
моторландырылған артиллериялық инженерлік, химиялық, байланыс,
автомобильдік және басқа бөлімшелер енген.
Танк әскерлері – салыстырмалы түрде жас әскер. Тарихта бірініші дүние
жүзілік соғыс жылдарынан басталады. Танк әскерлері – құрлық әскерлерінің
басты екпінді күші. Олар, көбінесе, ең басты маңызды міндеттер орындау
бағыттарында неғұрлым күрделі міндеттерді орындау үшін қолданылады.
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің танк бөлімдері мен құрамаларының
қару-жарағында орта және жеңіл жүретін танкілер бар. Жоғары жылжымалы,
сауытты қорғанысы, қазіргі заманға сай қару-жарағы, түнде көретін
аспаптарының және су түбінде жүзуге арналған жабдықтарының болуы –
танкілердің қазіргі жағдайда ұрысқа тиімді құрал етеді. Сауытының өте мықты
болуына байланысты, олар ядролық жарылыстың зақымдаушы факторларына: өткір
радиацияның, соққылы толқын мен зиянды сәулеленудің радиоактивтік
зақымдауларының әсеріне қарсы үлкен беріктікке ие болады.
Құрлық әскерінің артиллериясы. Артиллериялық бөлімшелер мен бөлімдердің
болуы құрылқ әскерлерінің айтарлықтай күшейтті. Олар өз соққыларымен қысқа
уақыттың ішінде қарсыластың бөлімдері мен бөлімшелерін түгел жойып жіберуі
мүмкін. Біздің армиямыз артиллерялық бөлімдері мен бөлімшелерінің қару-
жарағында артиллерялық зеңбіректердің әр түрі мен калибрлері, реактивтік
артиллерия және түрлі мақсатқа қарай, снарядтар мен миналар болады. Құрлық
әскерлерінің артиллериясында зеңбіректер, келте зеңбіректер, реактивтік
қондырғылар, танкіге қарсы қолданылатын жойғыш зеңбіректер, минаатарлар
және алыс қашықтықта әрекет ететін танкіге қарсы қолданылатын басқармалы
реактивтік снарядтар болады. Барлық құралдары моторландырылған, қысқа уақыт
ішінде оқ атуға қабілетті, атыспен және қозғалыспен маневр жасай отырып,
мотожаяу әскерлері мен танкілерге еріп жүреді.
Құрлық әскерлерінің арнайы бөлімшелері мен бөлімдері. Ғылыми техникалық
прогреске байланысты, қазіргі жағдайда арнайы әскерлердің маңызы өлшеусіз
өсті.Бұл бөлімшелер мен бөлімдер жас әскерлерден терең және жан-жақты
білімді, дағдыны, тәртіптілікті, шыдамдылықты, шымырлықты талап ететін
қазіргі заманғы техникалармен жарақтанған. Арнайы әскерлер құрлық әскерінің
тіршілігі мен ұрыс әрекеттерін толық қамтамасыз етуге арналған.
Инженерлік әскерлер. Бірде-бір әскери мәселе инженерлік қамтамасыз етусіз
шешілдмейді. Олар шабуылда әскерлердің жылжуын қамтамасыз етеді, жолдар мен
көпірлер салады, сулы тосқауылдардан өту құралдарын жабдықтайды,
қарсыластардың бөгеттеріне өткелдер жасайды, минасыздандырады. Қорғаныс
кезінде инженерлік әскерлер қорғаныстық шептері және позицияларды
тұрғызады, бөгеттер жасайды.
Радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау әскерлері (РХБ қорғау).
Ядролық қару мен басқа жаппайжою құралдарының бар болуы осы қару түрлерін
қолдану жағдайында, сондай-ақ радиациялық және химиялық қауіпті
объектілердегі қиратулар (апаттар) кезінде әскерлерді қорғау бойынша
шаралар қабылдау қажеттілігін тудырады. Осындай тапсырмалар шешуде
радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау әскерлері маңызды рөл
атқарады.
Радиациялық, химиялық және биологиялық қорғауға мынадай негізгі
міндеттерді орындау жүктеледі:
• Қарсыластың ЖЖҚ қолдану, радиациялық, химиялық және биологиялық
қауіпті объектілердің (РХБҚО) қиратылу зардабы мен масштабын табу және
бағалау.
• Радиоактивті, улағыш және басқа уақытты заттар мен биологиялық
құралдардан жеке құрамды қорғау.
• Әскерлер мен объектілердің көрінуін төмендету.
Осы міндеттермен қатар РХБ қорғау әскерлеріне қарсыластың тірі күші мен
жеңіл сауытты техникасын өртегіш қарумен жою міндеттері де жүктеледі.
Байланыс әскерлері. Бөлімшелермен бөлімдердің арасында берік және
тұрақты байланыстың болуын, бейбіт кезде және соғыстың барлық түрінде
ойдағыдай басқарылуын қамтамасыз етеді.
Техникалық қамтамасыз ету бөлімдері. Бөлімшелер мен бөлімдер ракеталар
мен оқ-дәрілерді күтіп ұстауға және сақтауға, әскерлерді қару-жарақпен,
техникамен, оқ-дәрілермен қамтамасыз ету және әскери-техникалық барлау,
эвакуациялау, бұзылған қару-жарақ пен техниканы жөндеуді ұымдастырып,
оларды уақытында іске қосуға арналған.
Тыл бөлімшелері, бөлімдері мен құрамалары әскерлердің тылын қамтамасыз
етуге арналған. Олар ұрыс жүргізіп жатқан блімдерге материалдық құралдарды
жеткізу, жаралыларды, бұзылған техникаларды эвакуациялау және басқа да
жүктерді тасымалдау міндеттерін атқарады.
Әуе қорғаныс күштері. Қазақстанның әуе қорғаныс күштері мемлекеттің әуе
шекарасын және қарсыластың соққысынан әскерлерді қорғайтын маңызды құрал
болып табылады, олардың құрамына әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлері мен
әскери әуе күштері кіреді.
Әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлері тіпті бейбіт күндері де елдің
әкімшілік және экономикалық орталықтарын, Қарулы Күштердің топтарын жаудың
әуе шабуылынан қорғауда жауапты әскери міндеттерді қарсы қорғаныс әскерлері
(ӘШҚӘ) қолайсыз ауа райы және қатты радиоэлектрондық кедергілерде, алыстағы
және жақындағы, әр түрлі биіктіктегі нысаналарды жоятын, әуе шабуылын
ескеретін қазіргі заманғы құралдармен, мықты зениттік-ракеталық, авиациялық
және радиолокациялық техникамен жарақталған.
Әскери әуе күштері. Әскери әуе күштерінің негізін күшті ракеталық-
пулеметтік қару-жарақпен және жетілдірілген радиоэлектрондық қондырғылармен
жабдықталған реактивтік, дыбыстан жоғары авиация құрайды.
Әскери әуе күштері майдан, армиялық және әскери тасымалдау
авиацияларынан тұрады. Әскери әуе күшетрі өз міндеттерін орындау үшін әр
түрлі мақсаттағы ұшақтарды: жайғыш ұшақтарды, жойғыш бомбалаушылар,
барлаушы және басқа да ұшақтарды, сондай-ақ тікұшақтарды пайдаланады.
Әскери-теңіз күштері. Әскери-теңіз күштері Қазақстан Республикасының
аумақтық тұтастығын және экономикалық мүддесін, Каспий теңіімен шекаралас
өзендердегі қазақстандық секторын қорғауға, теңіздегі ұрыс қимылдары мен
операцияларының барлық түрлерін жүргізуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрлігінің Әскери-теңіз институтының базасында ӘТК-не, басқа
да әскерлер мен әскери құрылымдары үшін әскери-теңіз мамандарын даярлауға
арналған.
Аэроұтқыр әскерлері. Құрлық әскерлерімен тығыз байланыста аэроұтқыр
әскерлері бөлімдері мен бөлімшелері қолданылады. Бізде десантшыларды
«қанатты жаяу әскер» деп атайды. Ол әр түрлі ұрыс әрекеттерін жүргізуге,
маңызды аудандар мен объектілерді басып алып, шабуыл жасап келе жатқан
әскерлер келіп жеткенше ұстап тұруға, қарсыластарды қоршауда және жоюда
көмектесуге, қарсыластардың штабтары мен тылдағы бөлімдерін жоюға арналған.
Ракеталық әскерлер және артиллерия. Ракеталық әскерлер мен артиллерия
қарсыласты атыспен жоюдың негізгі құралы болып табылады. Қарсыластың
ядролық және химиялық шабуыл құралдарын, әскерлер мен авиациясының орналасу
орындарындағы негізгі топтарын, басқару пункттерін, тыл және басқа да
маңызды объектілерін жоюға арналған.
ҚР Ұлттық Қауіпсіздік Комитетінің шекара қызметінің құрамында шекара
әскерлері мен шекара қызметінің теңіз дивизиясы болады. Шекара әскерлерінің
Мемлекеттік шекараны әрдайым қырағы күзетіп, оны қорғауға және қарсыластың
шабулына тойтарыс беруге қабілеттілігі, шекарашы әскерлердің жоғарғы әскери
шеберлігі Отанымыздың аумақтық бір тұтастығын және қауіпсіздігін қамтамасыз
етеді.
Шекара қызметінің теңіз дивизиясы. Шекара қызметінің теңіз дивизиясы
шекарашылармен бірге Қазақстан Республикасының Каспий теңізіндегі сумен
шекаралас бөлігін қорғаудағы қиын қызметке жауапты. Оның басты міндеті –
еліміздің агрессорлардың су шебінен жасайтын шабуылын қорғау болып
табылады.
Республикалық Ұлан. Қазақстан Республикасы Ұланының қатарында қызмет
ету – көптеген жастар үшін құрмет. Республикалық Ұлан ҚР Президентіне
тікелей бағынатын жеке әскери құрылым болып табылады.
Ішкі әскерлер. Әзірге Республикамызда қылмыстық және басқа да құқық
бұзушылық сақталып отырғанда, ішкі әскерлердің қажеттілігі маңызды болып
қала береді. Ішкі әскерлер құықтық тұрақтылықты сақтауға, арнайы
мемлекеттік объектілерді қорғауға және басқа да қызметтік – әскери
міндеттерді орындауға арналған. Өздерінің әскери міндеттерін орындауда ішкі
әскерлер әскрі жоғарғы саналылық пен жанкештілік көрсетуде. Ішкі әскерлер
«Жалпыға бірдей әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы» заңының
негізінде жинақталады.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Қарулы Күштердің мемлекеттегі алатын орны қандай?
2. Қазақстандағы әскер түрлері қандай?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Заңы «Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштері және қорғанысы». 1992ж.22 желтоқсан.
2. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
3. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
Тәжірибелік сабақтар өткізуге арналған әдістемелік нұсқаулар
№1 тақырып: КІРІСПЕ
Тәжірибе мақсаты: Студенттерге Қазақстан Республикасының әскери қылмыстары
туралы түсінік беру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. «Бастапқы әскери дайындық құқықтық негіздері» пәнінің мақсаты мен
міндеті.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. «Бастапқы әскери дайындық құқықтық негіздер» пәнінің мақсаты мен
міндеті қандай?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№2 тақырып: Әскери қылмыстар: 366-бап. Әскери қылмыс ұғымы.
367-бап. Бұйрыққа бағынбау немесе оны өзгедей орындамау. 368-бап. Бастыққа
қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға мәжбүр ету. 369-
бап. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері. 370-бап. Бір-бірінің
арасында бағыныштылық қатынастары болмаған кезде әскери қызметшілердің
арасындағы өзара қарым-қатынастардың жарғылық ережелерін бұзу.
Тәжірибе мақсаты: Студенттерге Қазақстан республикасының Әскери қылмыс
ұғымы, бұйрықты орындамау, бастыққа қарсылық көрсетуге қатысты қылмыстар
туралы түсіндіру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Әскери қылмыс ұғымы.
2. Бұйрыққа бағынбау немесе оны өзгедей орындамау.
3. Бастыққа қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға
мәжбүр ету.
4. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері.
5. Бір-бірінің арасында бағыныштылық қатынастары болмаған кезде әскери
қызметшілердің арасындағы өзара қарым-қатынастардың жарғылық
ережелерін бұзу.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Әскери қылмыс ұғымы?
2. Бастыққа қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға
мәжбүр ету?
3. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№3 тақырып: Әскери қылмыстар: 371-бап. Әскери қызметшіге тіл тигізу. 372-
бап. Бөлімде немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету. 373-бап.
Қашқындық. 374-бап. Дене мүшесіне зақым келтіру жолымен немесе өзге
тәсілмен әскери қызметтен жалтару. 375-бап. Жауынгерлік кезекшілікті
атқарудың ережелерін бұзу.
Тәжірибе мақсаты: Әскери ызметшіге тіл тигізу, Қашқындық, Жауынгерлік
кезекшілікті атқарудың ережелерін бұзуға қатысты қылмыстар туралы айту.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Әскери қызметшіге тіл тигізу.
2. Бөлімде немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету.
3. Қашқындық.
4. Дене мүшесіне зақым келтіру жолымен немесе өзге тәсілмен әскери
қызметтен жалтару.
5. Жауынгерлік кезекшілікті атқарудың ережелерін бұзу.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Әскери қызметшіге тіл тигізу?
2. Қашқындық?
3. Жауынгерлік кезекшілікті атқарудың ережелерін бұзу?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№4 тақырып: Әскери қылмыстар: 376-бап. Шекаралық қызмет атқарудың
ережелерін бұзу. 377-бап. Қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық
ережелерін бұзу. 378-бап. Ішкі қызмет атқарудың және гарнизонда патруль
болудың жарғылық ережелерін бұзу. 379-бап. Қоғамдық тәртіпті қорғау және
қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша атқарудың ережелерін бұзу.
380-бап. Билікті теріс пайдалану, биліктің асыра қолданылуы немесе
әрекетсіздігі.
Тәжірибе мақсаты: Шекаралық қызмет атқарудың ережелерін бұзу, Ішкі қызмет
атқарудың және гарнизонда патруль болудың жарғылық ережелерін бұзу, Билікті
теріс пайдалану, биліктің асыра қолданылуы туралы түсініктеме беру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Шекаралық қызмет атқарудың ережелерін бұзу.
2. Қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық ережелерін бұзу.
3. Ішкі қызмет атқарудың және гарнизонда патруль болудың жарғылық
ережелерін бұзу.
4. Қоғамдық тәртіпті қорғау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
бойынша атқарудың ережелерін бұзу. 380-бап. Билікті теріс пайдалану,
биліктің асыра қолданылуы немесе әрекетсіздігі.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Шекаралық қызмет атқарудың ережелерін бұзу?
2. Ішкі қызмет атқарудың және гарнизонда патруль болудың жарғылық
ережелерін бұзу?
3. Қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық ережелерін бұзу?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№5 тақырып: Әскери қылмыстар: 381-бап. Қызметке селқос қарау.
382-бап. Құрып бара жатқан әскери кемені тастап кету. 383-бап. Жауға соғыс
жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету. 384-бап. Тұтқынға өз еркімен
берілу. 385-бап. Тонаушылық.
Тәжірибе мақсаты: Жауға соғыс жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету,
Тұтқынға өз еркімен берілу туралы қылмыстарды айту.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Қызметке селқос қарау.
2. Құрып бара жатқан әскери кемені тастап кету.
3. Жауға соғыс жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету.
4. Тұтқынға өз еркімен берілу.
5. Тонаушылық.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Қызметке селқос қарау?
2. Жауға соғыс жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету?
3. Тұтқынға өз еркімен берілу?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№6 тақырып: Әскери қылмыстар: 386-бап: Әскери сипаттағы құпия мәліметтерді
жария ету немесе әскери сипаттағы құпия мәліметтерді бар құжаттарды
жоғалту. 387-бап. Әскери мүлікті қасақана құрту немесе бүлдіру. 388-бап.
Әскери мүлікті абайсызда құрту немесе бүлдіру. 389-бап. Әскери мүлікті
жоғалту. 390-бап. Айналадағыларға қауіп туғызудан қару-жарақ, сондай-ақ
заттар мен нәрселерді ұстау ережелерін бұзу.
Тәжірибе мақсаты: Әскери құпияны жария ету, әскери мүлікті құртуға
байланысты қылмыстар жайлы түсіндіру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Әскери сипаттағы құпия мәліметтерді жария ету немесе әскери сипаттағы
құпия мәліметтерді бар құжаттарды жоғалту.
2. Әскери мүлікті қасақана құрту немесе бүлдіру.
3. Әскери мүлікті абайсызда құрту немесе бүлдіру.
4. Әскери мүлікті жоғалту.
5. Айналадағыларға қауіп туғызудан қару-жарақ, сондай-ақ заттар мен
нәрселерді ұстау ережелерін бұзу.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Әскери мүлікті қасақана құрту немесе бүлдіру?
2. Әскери мүлікті жоғалту?
3. Айналадағыларға қауіп туғызудан қару-жарақ, сондай-ақ заттар мен
нәрселерді ұстау ережелерін бұзу?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№7 тақырып: Әскери қылмыстар: 391-бап. Машиналарды жүргізу немесе пайдалану
ережелерін бұзу. 392-бап. Ұшу немесе оған даярлану ережелерін бұзу. 393-
бап. Кеме жүргізу ережелерін бұзу.
Тәжірибе мақсаты: Машиналарды жүргізу немесе пайдалану ережелерін бұзу, ұшу
немесе оған даярлану ережелерін бұзу, кеме жүргізу ережелерін бұзу
қылмыстары туралы оқыту.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Машиналарды жүргізу немесе пайдалану ережелерін бұзу.
2. Ұшу немесе оған даярлану ережелерін бұзу.
3. Кеме жүргізу ережелерін бұзу.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Машиналарды жүргізу немесе пайдалану ережелерін бұзу?
2. Ұшу немесе оған даярлану ережелерін бұзу?
3. Кеме жүргізу ережелерін бұзу?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
№8 тақырып: Қазақстан Республикасының Заңы «Жалпыға бірдей әскери
міндеттілік және әскери қызмет». 1993 ж. 19 қаңтар
Тәжірибе мақсаты: Студенттерге әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы
жалпы түсіндіру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Әскер қызметке шақыру.
2. Әскери қызметті өткеру.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Әскери қызметке шақырылушылар мен әскер жасына дейінгілерді даярлау
қалай жүргізіледі?
2. Азаматтарды әскери қызметтен босату жөніндегі заң нормалары қандай?
3. Әскери қызметті өтеу туралы заңда қандай құқықтар қарастырылған?
4. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде әскери қызметшілер үшін
әскери қызметті өтеудің заңда қандай мерзімі белгіленген?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Заңы 1993ж. 19 қаңтар «Жалпыға бірдей әскери
міндеттілік және әскери қызмет».
2. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
3. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
№9 тақырып: Қазақстан Республикасының Әскери доктринасы.
Тәжірибе мақсаты: Студенттерге демократиялық және құқытық мемлекет құру
кезеңінде әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі Әскери доктринаның
маңыздылығы туралы анықтама беру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Қазақстан Республикасының Әскери доктринасының міндеті және маңызы.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Жаңа Әскери доктрина қашан қабылданды?
2. Әскери доктринаның міндеті қандай?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
2. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
3. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев. Астана, Ақорда, 2007
жылғы наурыздың 21-і. №299 Жарлығы.
№10 тақырып: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 ж. 24 мамырдағы №449
қаулысы.
Тәжірибе мақсаты: Студенттерге мемлекеттiк органдардың азаматтарды әскери
қызметке даярлауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесiн бекiту туралы
анықтама беру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Мемлекеттiк органдардың азаматтарды әскери қызметке даярлауды
ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесiн бекiту туралы.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Азаматтарды әскери қызметке даярлау?
2. Бастапқы әскери даярлық?
3. Азаматтарды әскери-техникалық мамандықтар
бойынша даярлау?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 ж. 24 мамырдағы №449 қаулысы.
2. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
3. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
№11 тақырып: Қазақстан Республикасының Заңы «Қазақстан Республикасының
Қарулы Күштері және қорғанысы». 1992 ж.
22 желтоқсан.
Тәжірибе мақсаты: Студенттерге Қарулы Күштердің мемлекеттегі алатын орны
туралы, Қазақстан Республикасының әскер түрлері туралы қысқаша анықтама
беру.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің жауынгерлерінің
мемлекеттегі алатын орны, құқытары.
2. Қазақстан Республикасының әскер түрлері.
Өзін-өзі тексеруге арналаған сұрақтар:
1. Қарулы Күштердің мемлекеттегі алатын орны қандай?
2. Қазақстандағы әскер түрлері қандай?
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Заңы «Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштері және қорғанысы». 1992ж.22 желтоқсан.
2. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
3. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
СОӨЖ арналған әдістемелік нұсқаулар
№ |Тақырып |Пәннің мақсаты да мазмұны |Ұсыналатын әдебиеттер негізгі
қосымша |Ұпай |Жұмысты тапсыру мерзімі |Бақылау формасы | |1 |Әскери
қылмыстар: 366-бап. Әскери қылмыс ұғымы.
367-бап. Бұйрыққа бағынбау немесе оны өзгедей орындамау. 368-бап. Бастыққа
қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға мәжбүр ету. 369-
бап. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері. 370-бап. Бір-бірінің
арасында бағыныштылық қатынастары болмаған кезде әскери қызметшілердің
арасындағы өзара қарым-қатынастардың жарғылық ережелерін бұзу. |Әскери
қылмыс ұғымы, бұйрықты орындамау, бастыққа қарсылық көрсетуге қатысты
қылмыстар туралы түсіндіру. |[1,2,4,9,10,11]/
[1,2,4,5] |1 |1апта |Ауызша | |2 |Әскери қылмыстар: 371-бап. Әскери
қызметшіге тіл тигізу. 372-бап. Бөлімде немесе қызмет орнын өз бетімен
тастап кету. 373-бап. Қашқындық. 374-бап. Дене мүшесіне зақым келтіру
жолымен немесе өзге тәсілмен әскери қызметтен жалтару. 375-бап. Жауынгерлік
кезекшілікті атқарудың ережелерін бұзу. |Әскери ызметшіге тіл тигізу,
Қашқындық, Жауынгерлік кезекшілікті атқарудың ережелерін бұзуға қатысты
қылмыстар туралы айту.
|[1,2,4,9,10,11]/
[1,2,4,5] |1 |3апта |Жазбаша | |3 |Әскери қылмыстар: 376-бап. Шекаралық
қызмет атқарудың ережелерін бұзу. 377-бап. Қарауыл (вахта) қызметін
атқарудың жарғылық ережелерін бұзу. 378-бап. Ішкі қызмет атқарудың және
гарнизонда патруль болудың жарғылық ережелерін бұзу. 379-бап. Қоғамдық
тәртіпті қорғау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша
атқарудың ережелерін бұзу. 380-бап. Билікті теріс пайдалану, биліктің асыра
қолданылуы немесе әрекетсіздігі. |Шекаралық қызмет атқарудың ережелерін
бұзу, Ішкі қызмет атқарудың және гарнизонда патруль болудың жарғылық
ережелерін бұзу, Билікті теріс пайдалану, биліктің асыра қолданылуы туралы
түсініктеме беру. |[1,2,4,9,10,11]/
[1,2,4,5] |1 |5апта |Ауызша | |4 |Әскери қылмыстар: 381-бап. Қызметке
селқос қарау.
382-бап. Құрып бара жатқан әскери кемені тастап кету. 383-бап. Жауға соғыс
жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету. 384-бап. Тұтқынға өз еркімен
берілу. 385-бап. Тонаушылық. |Жауға соғыс жүргізу құралдарын беру немесе
тастап кету, Тұтқынға өз еркімен берілу туралы қылмыстарды айту.
|[1,2,4,9,10,11]/
[1,2,4,5] |1 |8апта |Жазбаша | |5 |Әскери қылмыстар: 386-бап: Әскери
сипаттағы құпия мәліметтерді жария ету немесе әскери сипаттағы құпия
мәліметтерді бар құжаттарды жоғалту. 387-бап. Әскери мүлікті қасақана құрту
немесе бүлдіру. 388-бап. Әскери мүлікті абайсызда құрту немесе бүлдіру. 389-
бап. Әскери мүлікті жоғалту. 390-бап. Айналадағыларға қауіп туғызудан қару-
жарақ, сондай-ақ заттар мен нәрселерді ұстау ережелерін бұзу. |Әскери
құпияны жария ету, әскери мүлікті құртуға байланысты қылмыстар жайлы
түсіндіру |[1,2,4,9,10,11]/
[1,2,4,5] |1 |12апта |Ауызша | |
СОӨЖ тапсырмаларын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
1. Әскери қылмыстар: 366-бап. Әскери қылмыс ұғымы.
367-бап. Бұйрыққа бағынбау немесе оны өзгедей орындамау. 368-бап. Бастыққа
қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға мәжбүр ету. 369-
бап. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері. 370-бап. Бір-бірінің
арасында бағыныштылық қатынастары болмаған кезде әскери қызметшілердің
арасындағы өзара қарым-қатынастардың жарғылық ережелерін бұзу.
Сабақ мақсаты: Студенттерге Қазақстан республикасының Әскери қылмыс ұғымы,
бұйрықты орындамау, бастыққа қарсылық көрсетуге қатысты қылмыстар туралы
түсіндіру.
Сұрақтар: Әскери қылмыс ұғымы?
Есеп беру түрі: Ауызша
Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
Жалпы бұл тақырып бойынша СОӨЖ тапсырмаларын орындау үшін Қазақстан
Республикасының Қылмыстық Кодексінің ерекше бөлімінің 16-тарауы ұсынылады.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
2. Әскери қылмыстар: 371-бап. Әскери қызметшіге тіл тигізу. 372-бап.
Бөлімде немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету. 373-бап. Қашқындық. 374-
бап. Дене мүшесіне зақым келтіру жолымен немесе өзге тәсілмен әскери
қызметтен жалтару. 375-бап. Жауынгерлік кезекшілікті атқарудың ережелерін
бұзу.
Сабақ мақсаты: Әскери ызметшіге тіл тигізу, Қашқындық, Жауынгерлік
кезекшілікті атқарудың ережелерін бұзуға қатысты қылмыстар туралы айту.
Сұрақтар: Әскери қызметшіге тіл тигізу?
Есеп беру түрі: Жазбаша
Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
Жалпы бұл тақырып бойынша СОӨЖ тапсырмаларын орындау үшін Қазақстан
Республикасының Қылмыстық Кодексінің ерекше бөлімінің 16-тарауы ұсынылады.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
3. Әскери қылмыстар: 376-бап. Шекаралық қызмет атқарудың ережелерін бұзу.
377-бап. Қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық ережелерін бұзу. 378-
бап. Ішкі қызмет атқарудың және гарнизонда патруль болудың жарғылық
ережелерін бұзу. 379-бап. Қоғамдық тәртіпті қорғау және қоғамдық
қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша атқарудың ережелерін бұзу. 380-бап.
Билікті теріс пайдалану, биліктің асыра қолданылуы немесе әрекетсіздігі.
Сабақ мақсаты: Шекаралық қызмет атқарудың ережелерін бұзу, Ішкі қызмет
атқарудың және гарнизонда патруль болудың жарғылық ережелерін бұзу, Билікті
теріс пайдалану, биліктің асыра қолданылуы туралы түсініктеме беру.
Сұрақтар: Шекаралық қызмет атқарудың ережелерін бұзу?
Есеп беру түрі: Ауызша
Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
Жалпы бұл тақырып бойынша СОӨЖ тапсырмаларын орындау үшін Қазақстан
Республикасының Қылмыстық Кодексінің ерекше бөлімінің 16-тарауы ұсынылады.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
4. Әскери қылмыстар: 381-бап. Қызметке селқос қарау.
382-бап. Құрып бара жатқан әскери кемені тастап кету. 383-бап. Жауға соғыс
жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету. 384-бап. Тұтқынға өз еркімен
берілу. 385-бап. Тонаушылық.
Сабақ мақсаты: Жауға соғыс жүргізу құралдарын беру немесе тастап кету,
Тұтқынға өз еркімен берілу туралы қылмыстарды айту.
Сұрақтар: Қызметке селқос қарау?
Есеп беру түрі: Жазбаша
Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
Жалпы бұл тақырып бойынша СОӨЖ тапсырмаларын орындау үшін Қазақстан
Республикасының Қылмыстық Кодексінің ерекше бөлімінің 16-тарауы ұсынылады.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
5. Әскери қылмыстар: 386-бап: Әскери сипаттағы құпия мәліметтерді жария ету
немесе әскери сипаттағы құпия мәліметтерді бар құжаттарды жоғалту. 387-бап.
Әскери мүлікті қасақана құрту немесе бүлдіру. 388-бап. Әскери мүлікті
абайсызда құрту немесе бүлдіру. 389-бап. Әскери мүлікті жоғалту. 390-бап.
Айналадағыларға қауіп туғызудан қару-жарақ, сондай-ақ заттар мен нәрселерді
ұстау ережелерін бұзу.
Сабақ мақсаты: Әскери құпияны жария ету, әскери мүлікті құртуға байланысты
қылмыстар жайлы түсіндіру.
Сұрақтар: Әскери мүлікті қасақана құрту немесе бүлдіру?
Есеп беру түрі: Ауызша
Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
Жалпы бұл тақырып бойынша СОӨЖ тапсырмаларын орындау үшін Қазақстан
Республикасының Қылмыстық Кодексінің ерекше бөлімінің 16-тарауы ұсынылады.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
СӨЖ арналған әдістемелік нұсқаулар
№ |Тақырып |Пәннің мақсаты мен мазмұны |Ұсынылатын әдебиеттер негізгі/
қосымша |Ұпай |Жұмысты тапсыру мерзімі |Бақылау формасы | |1 |Әскери
қылмыстар: 391-бап. Машиналарды жүргізу немесе пайдалану ережелерін бұзу.
392-бап. Ұшу немесе оған даярлану ережелерін бұзу. 393-бап. Кеме жүргізу
ережелерін бұзу. |Ауызша жауапқа дайындау |[1,2,4,5,8,10]/
[1,2] |9 |4апта |Ауызша жауап | |2 |Қазақстан Республикасының «Жалпыға
бірдей әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы» Заңы 1993 жыл 19
қаңтар. |Жазбаша есеп даярлау |[1,2,4]/[1,2] |9 |6апта |Жазбаша есеп | |3
|Қазақстан Республикасының Әскери доктринасы (2007 жыл 21 наурыз №299
қаулы) |Ауызша жауапқа дайындау |[1,2,3,4,5,6,7]
/[1,2] |9 |8апта |Ауызша жауап | |4 |Қазақстан Республикасының Үкіметінің
2006 жылғы 21 мамырдағы №449 қаулысы. |Жазбаша есеп даярлау |[1,2,4]/[1,2]
|9 |10апта |Жазбаша есеп | |5 |Қазақстан Республикасының «Қарулы Күштері
және қорғанысы туралы» Заңы 1992 ж. 22 желтоқсан. |Ауызша жауапқа дайындау
|[1,2,3,4,5,6,7]
/[1,2] |9 |14апта |Ауызша жауап | |
СӨЖ тапсырмаларын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
1. Әскери қылмыстар: 391-бап. Машиналарды жүргізу немесе пайдалану
ережелерін бұзу. 392-бап. Ұшу немесе оған даярлану ережелерін бұзу. 393-
бап. Кеме жүргізу ережелерін бұзу.
Сабақ мақсаты: Машиналарды жүргізу немесе пайдалану ережелерін бұзу, ұшу
немесе оған даярлану ережелерін бұзу, кеме жүргізу ережелерін бұзу
қылмыстары туралы оқыту.
Сұрақатар: Машиналарды жүргізу немесе пайдалану ережелерін бұзу?
Есеп беру түрі: Ауызша жауап.
Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
Жалпы бұл тақырып бойынша СӨЖ тапсырмаларын орындау үшін Қазақстан
Республикасының Қылмыстық Кодексінің ерекше бөлімінің 16-тарауы ұсынылады.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі. 2011 ж.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жалпы әскери жарғылары 2007 ж.
2. Қазақстан Республикасының «Жалпыға бірдей әскери міндеттілік және әскери
қызмет туралы» Заңы 1993 жыл 19 қаңтар.
Сабақ мақсаты: Студенттерге әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы
жалпы түсіндіру.
Сұрақтар: Әскери қызметке шақырылушылар мен әскер жасына дейінгілерді
даярлау қалай жүргізіледі?
Есеп беру түрі: Жазбаша жауап
Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
Жалпы бұл тақырып бойынша СӨЖ тапсырмаларын орындау үшін Қазақстан
Республикасының Заңы 1993ж. 19 қаңтар «Жалпыға бірдей әскери міндеттілік
және әскери қызмет» ұсынылады.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Заңы 1993ж. 19 қаңтар «Жалпыға бірдей әскери
міндеттілік және әскери қызмет».
2. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
3. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
3. Қазақстан Республикасының Әскери доктринасы (2007 жыл 21 наурыз №299
қаулы).
Сабақ мақсаты: Студенттерге демократиялық және құқытық мемлекет құру
кезеңінде әскери қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі Әскери доктринаның
маңыздылығы туралы анықтама беру.
Сұрақтар: Әскери доктринаның міндеті қандай?
Есеп беру түрі: Ауызша жауап
Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
Жалпы бұл тақырып бойынша СӨЖ тапсырмаларын орындау үшін Қазақстан
Республикасының Президенті Н.Назарбаев. Астана, Ақорда, 2007 жылғы
наурыздың 21-і. №299 Жарлығы ұсынылады.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
2. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
3. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев. Астана, Ақорда, 2007
жылғы наурыздың 21-і. №299 Жарлығы.
4. Қазақстан Республикасының Үкіметінің 2006 жылғы 21 мамырдағы №449
қаулысы.
Сабақ мақсаты: Студенттерге мемлекеттiк органдардың азаматтарды әскери
қызметке даярлауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету ережесiн бекiту туралы
анықтама беру.
Сұрақтар: Азаматтарды әскери қызметке даярлау?
Есеп беру түрі: Жазбаша жауап.
Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
Жалпы бұл тақырып бойынша СӨЖ тапсырмаларын орындау үшін Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2006 ж. 24 мамырдағы №449 қаулысы ұсынылады.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 ж. 24 мамырдағы №449 қаулысы.
2. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
3. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
5. Қазақстан Республикасының «Қарулы Күштері және қорғанысы туралы» Заңы
1992 ж. 22 желтоқсан.
Сабақ мақсаты: Студенттерге Қарулы Күштердің мемлекеттегі алатын орны
туралы, Қазақстан Республикасының әскер түрлері туралы қысқаша анықтама
беру.
Сұрақтар: Қарулы Күштердің мемлекеттегі алатын орны қандай?
Есеп бері түрі: Ауызша жауап.
Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:
Жалпы бұл тақырып бойынша СӨЖ тапсырмаларын орындау үшін Қазақстан
Республикасының Заңы «Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері және
қорғанысы». 1992ж.22 желтоқсан ұсынылады.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Заңы «Қазақстан Республикасының Қарулы
Күштері және қорғанысы». 1992ж.22 желтоқсан.
2. «Алғашқы әскери дайындық» 10 сынып. Алматы, Мектеп, 2004 жыл.
3. «Алғашқы әскери дайындық» 11 сынып. Алматы, Мектеп, 2003 жыл.
Бақылау алу құралдары:
1. Әскери атақ дегеніміз не?
А) Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың
мемлекеттік мекемесінің әскери атағына сәйкес Қазақстан
Республикасының азаматтары.
Б) әскери қызметші мен әскер міндеттіге берілетін әскери айырылым
белгісі.
В) әскери қызметшілердің, әскерге шақырылатын мен жұмылдыратын
ресурстардың есебін жүргізу және оларды талдау жүйесі.
Г) офицерлер құрамының тиісті әскери атағы берілген әскери
қызметшілер.
2. Әскери қызметшілер деп кімдерді айтады?
А) Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасын қорғау
жөніндегі конституциялық міндеттілігі.
Б) Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың
мемлекеттік мекемесінің әскери атағына сәйкес Қазақстан
Республикасының азаматтары.
В) Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құрылымдарда әскери
қызметте тұратын Қазақстан Республикасының азаматтары.
Г) әскери есепте тұратын және әскери есепте тұрудың шекті жасына
запаста болатын Қазақстан Республикасының азаматтары.
3. Шақыру учаскесі дегеніміз не?
А) аудандардың жергілікті атқарушы органдары азаматтарды әскерге
шақыру және шақыру учаскелеріне тіркеу кезеңінде құратын учаске.
Б) азаматтарды шақыру учаскелерінде тіркеу және әскери қызметке шақыру
кезінде оларды медициналық куәландыратын өткізетін, сондай-ақ әскеи
патриоттық және спорттық-көпшілік жұмысты жүргізетін пункт.
В) әскерге шақырушыларды бақылау медициналық куәландырудан өткізу,
медициналық көмек көрсету, әскеи-патриоттық, спорттық көпшілік жұмысты
жүргізу, Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер меен әскери құрылымдарға
әскерге шақырушылардың командаларын құру және жөнелту пункті.
Г) соғыс уақытының ұйымдық-штаттық құрылымныдағы міндеттерді орындауға
арналған әскери бөлімдердің даярлығын тексеру мақсатында өткізілетін
әскери жиындар түрі.
4. Әскери шақырушылар кімдер болып табылады?
А) аудандардың жергілкті әскери орныдарының шақыру учаскелеріне
тіркелген және мерзімді әскери қызметтен өту үшін Қарулы Күштерге,
басқа да әскерер мен әскери құралымдарға шақыруға жататын еркек
жынысты азаматтар.
Б) офицерлер құрамының тиісті әскери атағы берілген әскери
қызметшілер.
В) оқу жаттығу бөлімдерінде орта немесе жоғарғы әскери оқу орындарында
оқитын сарбаздар, сержанттар құрамының әскери қызметшілері.
Г) Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың
мемлекеттік мекемесінің әскери атағына сәйкес Қазақстан
Республикасының азаматтары.
5. Қазақстан Республикасының Конституциясы қашан қабылданды?
А) 1993 жыл 19 қантар
Б) 1995 жыл 30 тамыз
В) 1991 жыл 16 желтоқсан
Г) 1997 жыл 16 ақпан
6. Қазақстан Республикасының Конституциясы неше бөлімнен және неше баптан
тұрады?
А) 10 бөлімнен 99 баптан
Б) 9 бөлімнен 98 баптан
В) 98 бөлімнен 9 баптан
Г) 8 бөлімнен 99 баптан
7. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің Әскери Доктринасы қай
жылы, қай айда және нешінші жарғымен қабылданды?
А) 1997 жылы 16 тамызда №254 Жарлық
Б) 2003 жылы 21 қараша №226 Жарлық
В) 2002 жылы 15 тамыз №541 Жарлық
Г) 2007 жылы 21 наурыз №299 жарлық
8. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің әскери-экономикалық
қамтамасыз етудегі бірінші кезеңі қай жылдар аралығын қамтиды?
А) 1992-1997 жж.
Б) 1993-1996 жж.
В) 2000-2002 жж.
Г) 2000-2005 жж.
9. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің әскери-экономикалық
қамтамасыз етудегі екінші кезеңі қай жылдар аралығын қамтиды?
А) 1992-1997 жж.
Б) 2003-2005 жж.
В) 2000-2002 жж.
Г) 2000-2005 жж.
10. «Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құру туралы» Жарлық қашан
қабылданды?
А) 1991 жыл 7 қаңтар
Б) 1992 жыл 7 мамыр
В) 1993 жыл 17 ақпан
Г) 1997 жыл 9 сәуір
11. 1993 жылы 19 қаңтарда қандай заң қабылданды?
А) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері мен қорғанысы» туралы
Б) «Жалпыға ортақ әскери міндеттер мен әскери қызметтер туралы»
В) «Әскери қызметкерлер мен олардың отбасы мүшелерінің мәртебесі мен
әлеуметтік қорғалуы туралы»
Г) дұрыс жауабы жоқ
12. Құрлық әскерлерінің басты екпінді күші қандай әскер?
А) Танк әскері
Б) Мотоатқыштар әскері
В) Инженерлік әскер
Г) Радиациялық, химиялық және биологиялық қорғау әскерлері
13. Бізде «қанатты жаяу әскер» деп кімдерді айтады?
А) Әскери әуе күштерін
Б) Мотоатқыштар әскерін
В) Десантшыларды
Г) Танк әскерін
14. Әскери қызметке неше жастан бастап шақырады?
А) 17 жас
Б) 16-18 жас
В) 18 жас
Г) 21 жас
15. Әскери антты әскери бөлімге келгеннен бастап қанша уақытта
кешіктірілмей қабыладайды?
А) 3 ай
Б) 1 ай
В) 2-3 апта
Г) 2 ай
16. «Бастапқы әскери дайындық туралы» қаулы қашан қабылданды?
А) 2006 жыл 24 мамыр №449 қаулы
Б) 1997 жыл 16 ақпан №299 қаулы
В) 2001 жыл 27 маусым №254 қаулы
Г) 1993 жыл 19 қаңтар №369 қаулы
17. Бөлімшелермен бөлімдердің арасында берік және тұрақты байланыстың
болуын, бейбіт кезде және соғыстың барлық түрінде ойдағыдай
басқарылуын қамтамасыз ететін әскер түрі қандай?
А) Инженерлік әскер
Б) Техникалық қамтамасыз ету бөлімдері
В) Байланыс әскерлері
Г) Құрлық әскерлерінің арнайы бөлімшелері мен бөлімдері
18. Әскери ант қашан бекітілген?
А) Қазақстан Республикасы Президентінің 1992 ж. 25 тамыздағы
Жарлығымен бекітілген
Б) Қазақстан Республикасы Президентінің 1993 ж. 19 қаңтардағы
Жарлығымен бекітілген
В) Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 ж. 25 ақпандағы
Жарлығымен бекітілген
Г) Қазақстан Республикасы Президентінің 1996 ж. 24 маусымдағы
Жарлығымен бекітілген
19. Кіші офицерлер құрамындағы әскери қызметшілердің әскери қызметте
болудың шекті жасы қанша жас?
А) 41 жас
Б) 63 жас
В) 54 жас
Г) 45 жас
20. Әскери есепке тұрудан жалтарғандар деп кімдерді айтады?
А) Әскери қызметін өтеуден қашқан азаматтар
Б) Он жеті жасқа толатын жылының 1 сәуіріне дейін дәлелдейді
себептерсіз әскери есепке тұрмаған әскерге шақыру жасына дейінгі
азаматтар
В) Әскери қызметін өтемеген азаматтар
Г) Дұрыс жауабы жоқ
21. Генерал-полковниктер үшін әскери қызметтін шекті жасы неше жас?
А) 65 жас
Б) 64 жас
В) 54 жас
Г) 60 жас
22. Азаматтарды әскери қызметке шақыру дегеніміз не?
А) Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құрамаларды міндетті
негізде жеке құрамамен жасақтауды қамтамасыз етуге бағытталған іс-
шаралар кешені.
Б) Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда
өткізілетін штаттарды құру, тарату, орын ауыстыру, қайта жасақтау,
бағыныстылығын өзгерту, ұлғайту мен қысқарту жөніндегі іс-шаралар
В) Аудандардың жергілкті әскери орныдарының шақыру учаскелеріне
тіркелген және мерзімді әскери қызметтен өту үшін Қарулы Күштерге,
басқа да әскерер мен әскери құралымдарға шақыруға жататын еркек
жынысты азаматтар
Г) Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда
өткізілетін штаттарды құру, тарату, орын ауыстыру, қайта жасақтау,
бағыныстылығын өзгерту, ұлғайту мен қысқарту жөніндегі іс-шаралар
23. Әскери қызметке шақыру жыл мезгілінің қай кездерінде жүргізілдеі?
А) Көктемде және күзде
Б) Күзде және жазда
В) Қыста және көктемде
Г) Жыл мезгіліне қарамай шақыра береді.
24. Оқу-жаттығу дегеніміз не?
А) төтенше жағдайлардың салдарын жою жөніндегі іс-шараларды орындау
мақсатында және Қазақстан Республикасының Президенті айқындайтын өзге
де жағдайларда өткізілетін әскери жиындар түрі.
Б) әсери міндеттілерді даярлау мен қайта даярлау мақсатында
өткізілетін әскери жиындар түрі.
В) әскер іс және адамның қауіпсіздігі мен тұрмыс-тіршілігін қамтамасыз
ету негіздері бойынша міндетті оқыту пәні.
Г) соғыс жағдайы енгізілген кезеңде Қазақстан Республикасының
азаматтарын бастапқы әскери даярлыққа міндетті оқыту.
25. Қазақстан Республикасы өзінің тәуелсіздігін қашан алды?
А) 1990 жыл 16 ақпан
Б) 1991 жыл 16 желтоқсан
В) 1992 жыл 19 қаңтар
Г) 1993 жыл 5 ақпан
26. Әскери қызметке шақырудың шекті жасы қанша жас?
А) 30 жас
Б) 28 жас
В) 27 жас
Г) 25 жас
27. Қатардағы және сержант құрамындағы қызметте келісім-шарт негізінде
қызметін өтеуші сарбаздар үшін келісім-шарттарын ұзарту неше жылға
дейін рұқсат етіледі?
А) 1 жыл
Б) 2 жыл
В) 3 жыл
Г) 5 жыл
28. Басқа әскер түрлерімен салыстырғандағы жас әскер түрі?
А) Танк әскері
Б) Әуе қорғаныс күштері.
В) Инженерлік әскерлер
Г) Аэроұтқыр әскерлер
29. «Әскери қызметкерлер мен олардың отбасы мүшелерінің мәртебесі мен
әлеуметтік қорғалуы туралы» заң қашан қабылданды?
А) 1992 жыл 17 қараша
Б) 1993 жыл 20 қаңтар
В) 1993 жыл 19 қаңтар
Г) 1993 жыл 9 сәуір
30. «Бастапқы әскери даярлық» қандай пән?
А) әскер іс және адамның қауіпсіздігі мен тұрмыс-тіршілігін қамтамасыз
ету негіздері бойынша міндетті оқыту пәні
Б) әсери міндеттілерді даярлау мен қайта даярлау мақсатында
өткізілетін әскери жиындар түрі
В) Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасын қорғау
жөніндегі конституциялық міндеттілігі.
Г) Дұрыс жауабы жоқ
Дұрыс жауаптары:
1. Б
2. В
3. А
4. А
5. Б
6. Б
7. Г
8. В
9. Б
10. Б
11. Б
12. А
13. В
14. В
15. Г
16. А
17. В
18. А
19. Г
20. Б
21. Г
22. А
23. А
24. Б
25. Б
26. В
27. Б
28. А
29. Б
30. А
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz