Файл қосу

Қатты денелрдің радиациялық дефектісінің механизмы



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ атындағы СемЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ  | |
|3 деңгейлі СМК құжаты      |ПОӘК                 |ПОӘК                  |
|                           |                     |042-18-38.59/02-2014  |
|«Қатты денелрдің           |                     |                      |
|радиациялық дефектісінің   |№ 1 басылым          |                      |
|механизмы»                 |25.06.2014 ж.        |                      |











                      ПӘННІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК  КЕШЕНІ


                     6М011000 - «Физика» мамандығы үшін

            «Қатты денелрдің  радиациялық дефектісінің механизмы»

                        ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАРЫ


















                                    Семей
                                    2014



                                   Мазмұны

|1    |Глоссарий                                             |3           |
|2    |Дәрістер                                              |4           |
|3    |Практикалық сабақтар                                  |36          |
|4    |Лабораториялық сабақтар                               |39          |


   5       Студенттердің өздік жұмыстары
                  42




































































   1. ГЛОССАРИЙ
Планк гипотезасы электромагниттік сәуле  жиілігіне  пропорционал  энергияның
жеке үлестері (кванттары) түрінде шығады.
«Ультракүлгін  күйреуі»  деп  классикалық  физиканың   Кирхгоф   функциясына
арналған  қара  дененің  сәуле   шығарғыштығының   жиілікке   тәуелділігінің
тәжірибелік  мәліметтерін  қанағаттандыратын  өрнегін   классикалық   физика
әдісімен іздеудің мүмкін еместігін айтады.
Сыртқы фотоэффект (немесе фотоэлектрондық  эмиссия)  деп  қатты  және  сұйық
денелердің электромагниттік сәуле әсерінен электрондар шығаруын айтады.
де   Бройль   гипотезасының   мәні   мынада:   бөлшектердің    корпускулалық
қасиеттерімен бірге толқындық қасиеттері де болады.
де Бройль толқыны  –  классикалық  физикадағы  толқындармен  ұқсастығы  жоқ,
ерекше кванттық табиғаты бар толқын.
Гейзенбергтің  анықталмағандық  принципінің  мәні   мынада:   микробөлшектің
координаталары   мен  оларға  сәйкес  импульстерінің  анықталмағандықтарының
көбейтіндісі [pic] Планк тұрақтысынан кем болмайды.
Шредингер  теңдеуі  –  микробөлшектер  қозғалысының   заңдарын   сипаттайтын
релятивистік емес кванттық механиканың негізгі теңдеуі.
Толқындық функция [pic]- микробөлшектің күйін сипаттайтын функция.
Туннельдік эффект деп бөлшектің ені шағын  потенциалдық  бөгеттен  энергиясы
осы бөгеттің биіктігінен аз болғанда өтіп кету  құбылысын  айтады.  Кванттық
гармоникалық осциллятордың нольдік энергиясы деп оның толық энергиясының  ең
аз (ноль емес) мәнін айтады.
Резерфорд  атомының  ядролық  моделі  атомның  іс  жүзінде  барлық   массасы
шоғырланған  оң  зарядталған  ядродан  және  ядроның   маңайында   айналатын
электрондардан тұратын жүйе болып табылады.
Электронның Бор орбиталары электронның  байқалу  ықтималдығы  барынша  үлкен
болатын нүктелердің геометриялық орны болып табылады.
Спин  деп  микробөлшектің  классикалық  физикада  ұқсастығы   жоқ   меншікті
механикалық моментін айтады.
Фермион деп жарты спині бар бөлшекті айтады.
Бозон деп нөлдік немесе бүтін санды спині бар бөлшекті айтады.
Ядроның байланыс  энергиясы  деп  ядроны  құрайтын  нуклондарға  кинетикалық
энергия бермей ыдырату үшін жасалатын жұмыспен анықталатын шаманы айтады.
Радиоактивтілік деп бір атом ядроларының  екіншілеріне  элементар  бөлшектер
шығара отырып түрленуін айтады.
Жартылай ыдырау периоды – ядролардың алғашқы  мөлшерінің  жартысы  ыдырайтын
уақыт.
Ядролық реакция деп ядроны ( немесе ядроларды) түрлендіруге келтіретін  атом
ядросының элементар бөлшекпен өзара әсерлесу процесін айтады.
Элементар бөлшек деп қазіргі  кезде  белгілі  материяның  ең  ұсақ  бөлшегін
айтады.
Аннигиляция  деп  нәтижесінде  басқа  бөлшектер  түзілетін   бөлшектер   мен
антибөлшектердің өзара әсерлесу процесін айтады.
Кварктер – қазіргі  кездегі  түсінік   бойынша  адрондарды  құрайтын  іргелі
бөлшектер.
Өзара әсерлесудің біріңғай теориясы ( «ұлы  бірігу»)  -   өзара  әсерлесудің
төрт типін (гравитациялық, электромагниттік, күшті және әлсіз)  біріктіретін
теория.
































2 Дәрістер






















































3. ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТАРДЫ ЖҮРГІЗУГЕ АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Машықтану сабақтарын жүргізудегі мақсат теориялық матриалдырды бекіту,  есеп
шығару дағдыларын қалыптастыру. «Қатты денелрдің   радиациялық  дефектісінің
механизмы»      пәні  бойынша   есептер  шығаруды  төмендегі  ретпен  жүгізу
ұсынылады:
    - тақырып бойынша теориялық материалды оқу;
    -  есеп  шығару  процесінде  мазмұнын  терең  түсініп,  оған  байланысты
      құбылыстарды білумен қатар есепті шығарудың  қарапаыйым  да  түсінікті
      жолдары іздестіріледі;
    -  есептің  мазмұнына  сәйкес  шығарылу  жолдарына  түсініктеме  беретін
      схемалар, графиктер салынып, электр тізбегі құрастырылады;
    - есептің шарты қықаша жазырып, физикалық  шамалардың  өлшеу  бірліктері
      БХЖ өрнектеледі;
    - физикалық тұрақтылардың мәндері сәйкес таблицалардан жазылып алынады;
    - шығару жолдарына қысқаша түсініктеме жазылады;
    -  ізделіп  отырған  шама  жалпы  түрде  шығарылады,  яғни  әуелі  жұмыс
      формуласы қортылып, одан кейін формуланың дұрыстығы тексеріледі;
    - формуланың дұрыстығын  тексеру  үшін   шамалардың  бірліктері  негізгі
      бірліктер арқылы өрнектеліп жазылады да теңдіктің  екі  жағының  өлшем
      бірліктерінің дәл келуі анықталады;
    - шамалардың сан мәндері формулаға қойылып ,есептеулер жүргізіледі;
      алынған шаманың дұрыстығы, олардың эксеримент  нәтжелерімен    үйлесуі
анықталады;


3.ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ САБАҚТАРДЫ ЖҮРГІЗУГЕ АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

                          1. лабораториялық жұмыс.
    «Металлдар мен жартылай өткізгіштіердің кедергілерінің температураға
                            тәуелділігін зерттеу»
Жұмыстың мақсаты: металлдар мен жартылай өткізгіштердің кедергілерінің
температураға тәуелділігін тексеру, металлдардың температуралық
коэффициентін эесперименттік қисық арқылы анықтау. Жартылай өткізгіштің
активация энергиясын есептеу.Лабораториялық жұмысты орындау нұсқауларына
сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:
    - электр тогының болу шарттары?
    - потнциалдар айырмасын үнемі ұстап тұру үшін неге электр текті емес
      күштер қажет?
    - металлдар мен жартылай өткізгіштердің кедергілерінің температураға
      тәуелділігін  қалай түсіндіруге болады?

                          №2 лабораториялық жұмыс.
               Жартылай өткізгішті диод стабилитронын зерттеу

   Жұмыс мақсаты:
    Жартылай өткізгішті диод пен  стабилитрондағы  физикалық құбылыстарды
   зерттеу,  вольт амперлік  сипаттамалрын тұрғызу.
        1. Тапсырма.   Жұмыс істеуге қажетті құралдармен танысу
        2. Тапсырма.   1- суреттегі схеманы жинау
        3. Тапсырма.    Стабилитронның  полярлығын  өлшеу
        4. Тапсырма.  Алынған  мәліметтер  бойынша   стабилитронның   вольт
           амперлік  сипаттамаларын тұрғызу
   Бақылау сұрақтары:
        1.  Жартылайөткізгіштердің  өткізгіштігі дегеніміз не?
        2. P-n ауысу механизмі қандай?
        3. Стабилитронның көмегімен аз кернеулердегі  стабилизация
           механизмін   түсіндір.
        4.  Диодтың көмегімен кернеулердің стабилизатция механизмін
           түсіндір






      5. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ
1. Металлдардың классикалық электрондық теориясы.
2. Конденсациялық қатты денелер құрылымын зерттеу әдістер.
3. Қатты денелердің электр қасиеттеріне беттік деңгейлердің әсері.
4. Қатты денелердің механикалық қасиеттері.
5. Вейсетің молекулалық өрісі.
6. Мейсенер эффектісі.
7. Физикалық статистиканың элементтері.
8. Қатты денелердің магниттік қасиеттері. Антиферромагнетиктер және
ферримагнетиктер.
9. Қатты денелі лазерлер.
10.  Аморфты денелердің физикалық қасиеттері.



Пәндер