УМКД

Басқару шешімдердің тұрпаттамасы

ОҚЫТУШЫЛАР ҮШІН
«БАСҚАРУ ШЕШІМДЕРІН ӘЗІРЛЕУ ЖӘНЕ ҚАБЫЛДАУ»
ПӘННІҢ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

«5В051500» – құқық және экономика негіздері мамандығына арналған

Семей

2014

Кіріспе

1. ҚҰРАСТЫРҒАН

Құрастырған Сабалакова А.У. _______«____» _________ 2014 ж.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Құқықтану»
кафедрасының аға оқытушысы.

2. ТАЛҚЫЛАНДЫ

2.1. Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің
«Құқықтану» кафедрасының мәжілісінде.
Хаттама № _____ «____» ____________ 2014ж.
Кафедра меңгерушісі ___________Толепбергенова А.Е.

2.2. Экономика,құқық және гуманитарлық пәндер факультетінің оқу-әдістемелік
бюро мәжілісінде
Хаттама № _____ «____» ____________ 2014ж.
Төраға ______________ Тойкин С.Х.

3. БЕКІТІЛДІ

Университеттің оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қаралып және баспаға
ұсынылды
Хаттама № _____ «____» ____________ 2014ж.

ОӘК төрағасы, оқу – әдістемелік
жұмыстары бойынша проректор _________ Искакова.Г.К

БІРІНШІ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН

Мазмұны

|1 |Қолдану саласы |4 |
|2 |Нормативтік сілтемелер |4 |
|3 |Жалпы ережелер |4 |
|4 |Оқу пәнінің (модульдің) мазмұны |6 |
|5 |Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптарының тізімі |7 |
|6 |Оқу – әдістемелік әдебиетімен қамтамасыз ету картасы |9 |
|7 |Әдебиеттер |12 |

1. ҚОЛДАНУ САЛАСЫ

«Басқару шешімдері әзірлеу және қабылдау» пәні бойынша оқу –
әдістемелік кешенің құрамына кіретін оқытушыға арналған бағдарлама 5В050115
«Құқық және экономика негіздері» мамандығы бойынша студенттерге арналған.

2. НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

Аталмыш оқытушы үшін жұмыс бағдарламасы төменде көрсетілген құжаттың
талаптарына негізделе отырып, оқу үдерісін ұйымдастыратын тәртібі
бекітілді:
- Білімалушылардың жалпыға бірдей білім беру стандарты
- СТУ 042-ГУ-4-2014 «Пәннің оқу – әдістемелік кешендерін әзірлеуде және
безендеруге жалпы талаптар» Университет стандарты
- ДП 042-1.01-2014 Құжатталған рәсім «Пәндердің оқу – әдістемелік
кешенінің құрылымы және мазмұны».

3. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

Болашақ маманға жоғары оқу жүйесінде басқару шешімдерін әзірлеу және
басқару негіздерінің теориялық білім беру және тәжірбиелік дағдыларын
қалыптастыру, дамыту. Сонымен қоса, өзгермелеі әлеуметтік – экономикалық
жағдайда кез-келген ұйымда басқару білуге бауылдау.
Басқару немесе менеджмент – кәсіпорынды (ұйымдарды) ұйымдастырудың
туралы, оны дамытудың стратегиясы ретінде, қызметкерлерді іріктеу
(әлеуметтік жағы) туралы және олардың жұмысын оңтайландырудың тәсілдері
(психологиялық бөлігі) туралы ілімдер қамтитын кәсіпорынды (ұйымды) тиімді
басқару.
Менеджментте басты нәрсе, кез келген адамдық қарым қатынастарға
жарайтын баршаға ортақ басқару принциптерін іс жүзінде бөлу, анықтау және
қолдану болып табылады. Басқаша айтқанда, менеджмент – бұл нарық жағдайында
кәсіпорынды (ұйымды) және оның қызметкерлерін басқарудың теориясы мен
тәжірибесі.

1.3 Пәнді оқытудың нәтежиелері:
Мақсаты:
пән бойынша негізгі ұғымдары бойынша жалпы мәлімет беру, жоғары білім беру
жүйесіндегі басқару шешімдерін талдаудың методологиялық қырларын анықтау
және басқарушылық шешімдердің тиімділік өлшемдерін қалыптастыру.

1.4 Пәнді оқытудың міндеті:
- пән бойынша жалпы теориялық және тәжірбиелік негіздерін меңгеру;
- пәннің негізгі анықтамалары мен түсініктерін білу және орынды пайдалана
алу;
- басқару шешімдерді әзірлеу және қабылдадың қазіргі кездегі әдістерімен
технологиялары бойынша жалпы түсінік беру, қолдану білуге дағдыландыру.
1.5 Оқытудың нәтежиелері:
Осы арнайы курсты оқып үйренуде болашақ мамандарға көмектесуі тиіс:
Білуге:
- Шешімдерді қабылдау әдістерімен тәсілдерін;
- Басқару шешімдердің экономикалық және әлеуметтік тиімділіктерін
бағалау әдістерін;
- Жауапкершіліктердің түрлерін.
Меңгеруге:
- Пән бойынша негізгі түсініктер мен анықтамаларды;
- Пәннің негізгі теориялық және тәжірбиелік курсын;
- Басқару шешімдерді жетілдіру, болжамдау және саралау жолдарын.

Жұмыс оқу жоспарынан көшірме
Кесте 1

5 БІЛІМАЛУШЫЛАР ҮШІН ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАР ТІЗІМІ

Білімалушылардың өздік жұмыстары

Эссенің мақсаты- өз бетінше автордың шығармашылық ойлау дағдысын
жетілдіру.
Эссе жазу пайдалы, себебі ол автордың өз ойын нақты және сауатты
тұжырымдауына көмектеседі
Эссе қойылған мәселенің нақты мазмұнын көрсетеді.Онда өз бетінше
жүргізілген талдаулар жазылуы тиіс.
Эссе тақырыбы нақты бір түсінікті анықтау мазмұнын ғана жазбауы тиіс, оның
мақсаты- адамды ой толғауға итермелеу. Эссе тақырыбында мәселені ойлау
төңірегіндегі сұрақтар болуы тиіс.
Эссе құрылымы
1. Титул беті.
2. Кіріспе – берілген тақырыпты негіздеу, ол логикалық және және
стилистикалық байланысқан компоненттер қатарынан тұрады. Бұл этапта
өз зерттеу барысында ашқалы отырған тақырыпқа қойылатын сұрақты дұрыс
қою керек.”Кіріспе жазу барысында аталған тақырыпқа анықтама беру
керек пе?, ” Мен алған тақырып неліктен маңызды?”, “ Менің
тұжырымдауымда қандай түсініктер қолданылуы мүмкін?”, “Мен тақырыпты
кішкене тақырыпшаларға бөле аламын ба?, т.с.с. сұрақтарға жауап
іздеген жөн.
3. Негізгі бөлім. Тақырыптың теориялық негізі мен сұрақтың мазмұнын
жазу. Бұнда эссенің негізгі мазмұны жазылады және ол біраз қиындық
тудырады. Сондықтан негізгі бөлімді шағын тақырыпшаларға бөлуге
болады. Әр тақырыпшаларды аргументті түрде тұжырымдау негізгі сұраққа
жауап беруге көмектеседі. Берілген тақырыптағы аргументтер мен
талдаулар, позицияларды көрсету арқылы негізг бөлімді толық жазуға
мүмкіндік туады.
Қойылған сұраққа байланысты талдау жүргізу үшін мынадай категориялар
негізінде жазу керек:
Себеп- салдар, жалпы- айрықша, форма- мазмұн, бөлік- тұтас, тұрақты-
өзгермелі. Тақырыпшаларды тиімді пайдалану тақырыпты ашудағы логикалық
ойын байқауға көмектеседі.
4. Қорытынды – жалпыланған және аргументі бар, қолдану аймағы көрсетілген
және т.б.түрде болуы мүмкін. Эссенің қорытынды бөлімінде негізгі бөлімде
айтылған сұрақтың мәнін бекітеді және мазмұнының маңыздылығын ашады.
Қорытынды бөлімінде қолданылатын әдістер: қайталау, иллюстрация, цитата,
әсер беретін тұжырым.
Эссе жазу үшін қажет делелдеу аппаратының құрылымы
Дәлелдеу- белгілі бір тұжырымға негізделген және оған байланысты шын
мәніндегі тұжырымды анықтау үшін қолданатын логикалық тәсілдер жиынтығы. Ол
сенім-наныммен байланысты , бірақ онымен тең емес: аргументтеу немесе
дәлелдеу ғылымға және қоғамдық- тарихи тәжірибеге сүйенеді. Сенім-
жорамал, ол нақты дәлелденбеген білімге негізделеді.
Дәлелдеудің құрылымына 3 құраушы бөліктері енеді. Олар: тезис, аргумент,
қорытынды.
Тезис - дәлелденуге тиісті жағдай.
Аргументтер - тезистің анық шын екендігін дәлелдеу үшін қолданылатын
категория.
Қорытынды - фактілерді талдауға негізделген ой түйін. Бағалаушы тұжырым
- біздің сенімімізге, нанымымызға және көзқарасымызға негізделген.
Аргументтер бірнеше топқа бөлінеді:
1. Тексерілген фактілер - нақты материал. Фактілер- тенденцияны
анықтайтын қор, оның негізінде - әр білім бойынша заңдар мен
берілген жағдайға заңның әсерін анықтаймыз.
2. Анықтамалар тезиспен байланысты түсініктің аргументі ретінде
қолданылады.
3. Ғылым Заңдары және алдында қолданылған теоремалар дәлелдеу аргументі
ретінде қолданылады.

Дәлелдеудегі байланыстардың түрлері

Тезистер мен аргументтердің логикалық сабақтасып тұруы үшін олардың
өзара байланысу тәсілдерін білу қажет. Аргумент пен тезистің байланыстары
тура, қосымша, айрықша бөліп тұратын болуы мүмкін.
Тура аргументте тезистің шындығы аргументтен анық көрініп тұрады.Мысалы,
біз сабаққа баруға тиісті емеспіз, себебі бүгін күн жексенбі.
Индукция, дедукция, аналогия, себеп-салдар байланыстары арқылы тура
дәлелдеу әдістерін қолдануға болады.
Дәлелдеу әдістері
Индукция - фактілерге негізделген қорытынды. Тұжырымдау барысында біз
жекеден жалпыға, жобалап- шамалаудан бекітуге қарай қозғаламыз.
Индукцияның жалпы ережесі бойынша: неғұрлым фактілер көп болса, соғұрлым ол
дәлелді.
Дедукция- жалпыдан жекеге бағытталған үрдіс. Онда қорытынды екі алғы
шарттан тұруы мүмкін, оның біреуі көбірек жалпылық қасиетке ие. Мысалы,
өз алдына нақты мақсат қойған адамдар түбі бір үлкен нәтижеге жетеді.
Сондай адамдардың бірі –А. Линкольн.
Аналогия- салыстыру арқылы жететін тұжырымдау тәсілі. Аналогия бойынша А
және Б заттары бірнеше бағыттары бойынша ұқсас болса, онда олардың
қасиеттері де ұқсас болуы тиіс.
Себеп – салдарлы аргументтеу- қандай да бір құбылысты түсіндіру арқылы
аргумент жасау.
Фактіде берілген заттарға және басқа көздерге қойылатын талаптар
Эссе жазу барысында эмперикалық берілгендер мен басқа көздерді қалай
пайдалану маңызды орын алады. Қолданылатын материалдардың аргументтері мен
тұжырымдауы нақты уақыты мен орнына қарай сәйкестігі анықталады. Бәс
туғызатын сұрақтар күмән туғызатындығын ұмытпаған жөн. Автордан анық
немесе түпкі жауап күтілмейді. Келтірілген материалдың маңызын түсіну
қажет. Автор өзі оқымаған жұмыстарға сүйенуге болмайды.
Аналогия-алғашқы түсінікті тауып алу және құрастыру. Элемент маңыздылығының
байланысын анқытау.
Ассоциация-заттар мен құбылыстардың өзара байланысын шын мәнінде жүйкелік-
психикалық құбылыстарға сай бер. “Адам басына бірінші келеген ойды беру.”
Алғашқы бекіту- ешқандай дәлелдемелерге негізделмеген бекіту.
Ой толғау- пікірлер айту және құрастыру.
Аргументтеу- автордың көзқарасын, позициясының дұрыстығын дәлелдейтін өзара
байланысқан ой толғаулар қатары.
Толғау- мына нәрсе қаншалықты шындыққа жақын?- деген сұраққа жауап беретін
фраза.
Тұжырым жасау- қорытынды ойдың абсолютті түрде дұрыстығын немесе қандай
да бір мөлшерде дұрыстығын дәлелдеу.
Эссе тақырыбы оны қайдан іздеу керектігін өзі айтады десе де болады.
Әдетте, интернет, кітапхана, сөздіктер, анықтамалық тар қолданады. Мәтін
сапасы төрт негізгі компоненттен тұрады: ойдың ашықтығы, түсініктілігі,
сауаттылығы, сәйкестігі. Өзіңіз айтқыңыз келетін идеяны анық және нақты
жеткізуіңіз керек. Ой- жазылғанның мазмұны.
Түсініктілігі- мәтіннің түсінуге ыңғайлылығы. Оған жету үшін тақырыпты
ашатын логикалық баланысы бар сабақтасып келген сөздерді, фразаларды,
өзара байланысқан абзацтарды қолдану керек.
Сауаттылығы- грамматика мен көркем жазу нормаларын сақтау.
Корректность-сәйкестігі ол жазылған нәрсе стилі. Ол жанрмен, жұмыстың
құрылымымен, автордың тыңдаушылар не оқушылар алдына қойған мақсатымен
анықталады.

ЭССЕ ТАҚЫРЫПТАРЫ:

1. Шешімді қабылдау – басқарудың негізі ретінде.
2. Болжау – болашаққа көзқарас, даму жолдарын жəне қандайда бір шешімдерді
бағалау.
3. Ұйымды басқару үрдісі жəне əдістемелік шешімдер Өңдеу технологиясы жəне
басқаратын шешімдердің қабылдануы
4. Басқару шешімдерін қабылдаудың механизмі.
5. Білім беру саласында басқару шешімдерді әзірлеу ерекшеліктері
6. Ұйым басшысының имиджі
7. Шешім қабылдаушы тұлғаның басымды қасиеттері
8. Бідім жүйесінде қабылданған шешімдердің тиімділік критерийлары
9. Қабылданған шешімдерді тиімді іске асыру механизмдері
10. Басқару шешімдер тиімділігі жəне сапасын қамтамасыз ету шарты жəне
параметрлері.
11. Білім беру саласында жетекшінің іс-қимыл стратегиясы
12. Биік профессионализм жəне команда мүшелерінің жауаптылық, тəртіпке жету
мақсатында қабылданатын шешімде салынғандық
13. Басқару шешімдегі оптимизациялық əдісі
14. Жоғары білім беру саласында басқару шешімін қабылдау моделі
15. Қазіргі кезде шешімді қабылдау əдісі

6 ОҚУ – ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ КАРТАСЫ

Кесте 4
|Әдебиеттер және оқу методикалық |Экземплярлар|Студент-терд|Қамтама-сызд|
|құжаттар |саны |ің саны |ық пайыз |
|1 |2 |3 |4 |
|Управленческие решения в системе |10 |4 |100% |
|высшего образования. Научная | | | |
|монография. Искакова Г.К., Теслинов | | | |
|А.Г., Сабалакова А.У. и др., 2013г., | | | |
|11,248 с. | | | |
|Методология управленческих решений в |10 |4 |100% |
|сфере высшего образования. Искакова | | | |
|Г.К., Теслинов А.Г., Сабалакова А.У. -| | | |
|Семей, 2013. - 77 с. | | | |
|Принятие управленческих решений по |10 |4 |100% |
|развитию и организационным изменениям.| | | |
|Искакова Г.К., Теслинов А.Г., | | | |
|Сабалакова А.У. - Семей, 2014. - 295 | | | |
|с. | | | |

7. ӘДЕБИЕТТЕР

1. Управленческие решения в системе высшего образования. Научная
монография. Искакова Г.К., Теслинов А.Г., Сабалакова А.У. и др., 2013г.,
11,248 с.
2. Методология управленческих решений в сфере высшего образования. Искакова
Г.К., Теслинов А.Г., Сабалакова А.У. - Семей, 2013. - 77 с.
3. Принятие управленческих решений по развитию и организационным
изменениям. Искакова Г.К., Теслинов А.Г., Сабалакова А.У. - Семей,
2014. - 295 с.
4. Андрушкив Б.М.,Кузьмин О.Е. Основы менеджмента.,2010.
5. Веснин В.Р. Основы менеджмента: Учебник. – М.: Изд-во «Триада.Лтд»,2011
6. Виханский О.С., Наумов А.И. Менеджмент: человек, стратегия, организация,
процесс: 2-е изд.: Учебник. – Мн.: «Гардарика»,2012.
7. Герчикова И.Н. Менеджмент. Москва, «Банки и баржи», издательское
объединение ЮНИТИ, 2012
8. Голубков Е.П. Какое принять решение? Москва «Экономика», 2007
9. Гроув С. Эндрю Высоко эффективный менеджмент. Москва, 2006
10. Кохно П.А. и др. Менеджмент. М.: Финансы и статистика, 2010
11. Лебедев О.Т. Основы менеджмента. Санкт-Петербург Издательский дом
«МиМ», 2010
12. Любимова Н.Г. Менеджмент – путь к успеху. Москва, 2010
13. Макаров С.Ф. Менеджер за работой. Москва, 2011
14. Менеджмент организации. / Под редакцией З.П. Румянцевой. Москва, 2012.
15. Рейльян Я.Р. Аналитическая основа принятия управленческих решений. М.:
2009
16. Ромащенко В.Н. Принятие решений: ситуации и советы. Киев: Политиздат
Украины, 2010.
17. Сацков Н.Я. Методы и приемы деятельности менеджеров и бизнесменов.
Санкт-Петербург, 2009
18. Уткин Э.А. Управление фирмой. – Мн.:«Акалис», 2012
19. Фатхутдинов Р.А. Разработка управленческого решения . Москва:«Интел-
синтез»,2010
20. Фатхутдинов Р.А. Стратегический менеджмент: Учебное пособие. –
М.:«Интел-Синтез», 2011
21. Цыгичко В.Н. Руководителю – о принятии решений. М.: ИНФРА-М, 1996.
22. Шегда А.В. Основы менеджмента. Москва, 2009
23. Эддоус М., Стенсфилд Р. Методы принятия решений / Перю с англ., Под
ред. И.И.Елисеевой. – М.: Банки и биржи, 2010
21. М.Мескон, М.Альберт, Ф.Хедоури «Основы менеджмента», - Москва, «Дело»,
2006
22. А.А.Томпсон, А.Дж.Стрикленд «Стратегический менеджмент», - Москва,
«ЮНИТИ», 2008
23. Д.Дж.Речмен, М.Х.Мескон, К.Л.Боуви, Д.В.Тилл «Современный бизнес», т.1
- Москва, «Респуплика»,2007
24. Н.Л.Карданская «Основы принятия управленческих решений», - Москва,
«Русская деловая литература», 2009
25. «Основы менеджмента и маркетинга», под ред.Седегова Р.С., - Минск,
«Вышэйшая школа», 2006
26. Б.Г.Литвак «Управленческие решения»,- Москва, «ЭКМОС», 1998 год
27. Глущенко В.В., Глущенко И.И. Разработка управленческого решения.
Прогнозирование - планирование. Теория проектированяи экспериментов.
М.:Крылья, 1997- 400 с.
28. Карданская Н.Л. Принятия управленческого решения. - М.: ЮНИТИ, 1999. –
407 с.
29. Смирнов Э.А. Разработка управленческих решений. – М.: ЮНИТИ, 2000. –
271 с.
30 Смирнов Э.А. Управленческие решения. – М.: ИНФРА-М, 2001. – 264 с.
(серия Вопрос - ответ)
31. Литвак Б.Г Управленческие решения. - М.: Экмос, 1998. – 248 с.
32. Управление организацией: Учебник / Под ред. А.Г.Поршнева,
З.П.Румянцевой,
Н.А.Саломатина. - 2-е изд., перераб. и доп.-М.:ИНФРА-М, 1998.-669 с.
33. Фатхутдинов Р.А. Управленческие решения. Учебник для вузов. – М.: Инфра-
М, 2001. – 283 с
34. Юкаева В.С. Управленческие решения. Учебное пособие. – М.: Дашков И К,
1999. – 292 с.
35. М.Эддоус, Р.Стэнфилд. Методы принятия решений / Пер с англ. - М.:Аудит,
ЮНИТИ, 1997.-590 с.
36. Голованев Ю.К., Третьяк В.И. Эффективность управленческих решений.
УННИТЭИ Госплана УССР. – Киев, 1976. – 34 с.
37. Голубков Е.П. Какое принять решение? Практикум хозяйственника. – М.:
Экономика, 1990. – 189 с.
38. Грешилов А.А. Как принять наилучшее решение в реальных условиях? – М.:
Радио и связь, 1991. – 317 с.
39. Кунц Г., О'Доннел С. Управление: системный и ситуационный анализ
управленческих функций: В 2 т. Пер. с англ. / Общ. ред. академика Д.М.
Гвишиани. – М.: Прогресс, 2011
40. Моррис У. Наука об управлении. Бейесовский подход. – М.: Мир, 2010.

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz

Іздеу
Файл қосу
Презентациялар
Тегін
Кабинет
Баланс
Таңдаулы жұмыстар
Cатып алған жұмыстарыңыз
Менің файлдарым
Презентацияларым
Сатылым статистикасы