Файл қосу

Рационалды тамақтану негіздері. Курстың постреквизиттері



|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ                     |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                  |
|3 деңгейдегі СМЖ құжаты    |ПОӘК                |                           |
|                           |                    |                           |
|                           |                    |                           |
|                           |                    |ПОӘК 042–18-9.1.24/02 -2014|
|ПОӘК                       |11.09.2014ж.        |                           |
|«Тағам гигиенасы негіздері»|№ 2 басылым         |                           |
|пәнінен студенттерге       |18.09.2013 ж.       |                           |
|арналған бағдарламасы      |№ 1 басылымның      |                           |
|                           |орнына              |                           |












                     «Тағам гигиенасы негіздері» пәнінен


                           ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ



                          5В070100 «Биотехнология»

                               мамандығы үшін

                            СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН
                            ПӘННІҢ  БАҒДАРЛАМАСЫ

























                                    Семей


                                     2014



                                  Алғы сөз



    1 ӘЗІРЛЕГЕН

    Құрастырушы __________ 29.08.2014 ж., С. Аманжолов,  «Стандарттау  және
биотехнология» кафедрасының доцент м.а., т.ғ.к.




    2 ТАЛҚЫЛАҒАН

    2.1  Семей  қаласы   Шәкәрім   атындағы   мемлекеттік   университетінің
«Стандарттау және биотехнология» кафедрасының отырысында

    «29» тамыз 2014ж., № 1 хаттама




    Кафедра меңгерушісі ___________ Ж.Кәкімова




    2.2  Инженерлік-технологиялық  факультеттің  оқу-әдістемелік  бюросының
мәжілісінде

    «05» қыркүйек 2014ж., № 1 хаттама




    Төрайымы_____________ С.Төлеубекова




    3 БЕКІТІЛГЕН

    Университеттің   Оқу-әдістемелік   кеңесінің    мәжілісінде    шығаруға
мақұлданған және ұсынылған

    «11» қыркүйек 2014ж., № 1 хаттама




    Оқу-әдістемелік кеңесінің төрайымы  ___________ Г.Искакова




    4 «18» _09_2013 ж. № 1 БАСЫЛЫМНЫҢ ОРНЫНА








                                   Мазмұны



    |1   |Жалпы ережелер                                                    |4   |
|2   |Пәннің мазмұны және сабақтардың түрлері бойынша сағаттарды        |5   |
|    |үлестіру                                                          |    |
|3   |Пәнді меңгеруге арналған әдістемелік ұсыныстар                    |7   |
|4   |Курстың форматы                                                   |8   |
|5   |Курстың саясаты                                                   |8   |
|6   |Бағаларды қою саясаты                                             |8   |
|7   |Әдебиеттер                                                        |9   |
|    |                                                                  |    |
|    |                                                                  |    |




    1 Жалпы ережелер
1.1  Оқытушылар мен пән туралы жалпы мәліметтер
Аманжолов Самат Аманжолұлы, доцент м.а., т.ғ.к.
«Стандарттау және биотехнология» кафедрасы
Қатынасу ақпараты тел.35-46-02, оқу ғимараты № 9, № 304 кабинеті
Сабақ өткізілетін орындары -  № 318 аудитория
Пән бойынша кредитердің саны 3

1.2 Пәннің қысқаша мазмұны.
«Тағам  гигиенасы  негіздері»  пәнінде  азық-түлік  және  тағам  өнімдерінің
сапасын  мен  қауіпсіздігін  қамтамасыз  ету  мәселелері,   тағамның   ретке
келтірілген    рационын    ұйымдастыру,    емдік-сауықтандырғыш    тағамдар,
ақуыздардың,   микронутриенттердің   және   басқа   алмастырылмайтын   тағам
факторларынан туындайтын алиментарлы аурулар үшін тағамдар қарастырылады.

1.3 Осы курстың мақсаты: білім алушыларға тамақтану туралы  ғылым  аймағында
білім кешенін, білгірлік пен машықтарды беру болып саналады.

1.4   Пәнді  оқытудағы  басты  міндеттер:  мамандығы  бойынша  оқыған  пәнді
тәжірибеде пайдалана білу.

1.5  Пәнді оқу нәтижесінде:
•   Білуі  керек:  тағам  туралы   ғылымның   негізгі   теорияларын,   тағам
теориясының  түрлі  бағыттарындағы  сипаттамаларды,  азық-түлік  және  тағам
өнімдерінің  ластану  мәселелерін,  тағамның  гигиеналық  негіздерін,  тағам
рационының адам ағзасына әсерін;
•  Игеру  керек:  азық-түлік  және  тағам   өнімдерін   әр   түрлі   сапалық
көрсеткіштері бойынша зерттеу машықтарын;
•  Меңгеру керек: пәннің дәрістік материалдарын;
•  Істей алу керек:  тағам  жөніндегі  ғылымның  қазіргі  замандағы  жағдайы
жөнінде, тағам компоненттерінің гигиеналық сипаттамалары туралы,  азық-түлік
өнімдерінің сапасы және оларды  бақылауды   қамтамасыз  ету  жөнінде,  азық-
түлік және тағам өнімдерінің әртүрлі  заттармен  ластану  арқылы  туындайтын
аурулардың түрлері жайында;
•  Ойлау керек: тағам жөніндегі ғылымның қазіргі замандағы жағдайы  жөнінде,
тағам   компоненттерінің   гигиеналық   сипаттамалары   туралы,   азық-түлік
өнімдерінің сапасы және оларды бақылауды  қамтамасыз ету жөнінде;
•  Болу  керек:  азық-түлік  және   тағам   өнімдерін   әр   түрлі   сапалық
көрсеткіштері бойынша зерттеу машықтарын;
•  Алу керек: тағам туралы ғылымның негізгі теорияларын,  тағам  теориясының
түрлі  бағыттарындағы  сипаттамаларды,  азық-түлік  және  тағам  өнімдерінің
ластану мәселелерін, тағамның гигиеналық негіздерін, тағам  рационының  адам
ағзасына әсерін.

1.6 Курстың пререквизиттері:
1.6.1 Неорганикалық химия
1.6.2 Органикалық химия
1.6.3 Биохимия

1.7 Курстың постреквизиттері:
1.7.1 Стандарттар мен нормативтік құжаттамаларды жасау технологиясы
1.7.2 Өндіріс технологиясы
1.7.3 Квалиметрлеу және сапаны басқару
1.7.4 Сапа менеджмент жүйесі


2 Пәннің мазмұны және сабақтардың түрлері бойынша сағаттарды үлестіру
                                                                     1 кесте
|Тақырыптар атауы                          |Сағаттар саны          |Әдебиеттер|
|                                          |ДС  |ТС |БАОӨЖ  |БАӨЖ  |          |
|Дәріс сабақтары                                                              |
|Модуль 1 Кіріспе. Тағам компоненттерінің гигеналық сипаттамасы               |
|Кіріспе. Курстың мақсаттары мен           |1   |   |       |2,5   |7.1.1     |
|міндеттері. Тағам туралы ғылым.           |    |   |       |      |7.1.2     |
|Тағам туралы ғылымда қолданылатын негізгі |1   |   |1      |2,5   |7.1.1     |
|терминдер мен анықтамалар. Тағам          |    |   |       |      |7.1.2     |
|компоненттерінің гигеналық сипаттамасы.   |    |   |       |      |          |
|Модуль 2 Рационалды тамақтану негіздері                                      |
|Рационалды тамақтану негіздері. Рационалды|1   |   |       |2,5   |7.1.1     |
|тамақтану. Тепе-теңдірілген тамақтанудың  |    |   |       |      |7.1.2     |
|концепциясы.                              |    |   |       |      |7.1.3     |
|Тамақтанудың басқа жүйелері. Адекватты    |1   |   |1      |2,5   |7.1.1     |
|тамақтану және оны қолдану. Қазіргі заман |    |   |       |      |7.1.2     |
|адамының тамақтану рационы. Тағам         |    |   |       |      |7.1.4     |
|өнімдерінің жіктелуі.                     |    |   |       |      |          |
| Тағамдық заттарды, энергияны және тағам  |1   |   |1      |2,5   |7.1.2     |
|өнімдерін тікелей пайдалану нормасы.      |    |   |       |      |7.1.3     |
|Модуль 3 Тамақтану принциптері                                               |
|Тұрғындардың жекеленген топтарының        |1   |   |1      |2,5   |7.1.1     |
|тамақтануы. Балалар мен жасөспірімдердің  |    |   |       |      |7.1.2     |
|тамақтануын ұйымдастыру. Ой еңбегі        |    |   |       |      |7.1.3     |
|кезіндегі тамақтану принципі.             |    |   |       |      |          |
|Жеткіліксіз және артық тамақтанудан туатын|1   |   |1      |2,5   |7.2.1     |
|мәселелер.                                |    |   |       |      |7.2.3     |
|Модуль 4 Азық-түлік өнімдерінің сапасы және негізгі принциптері              |
|Азық-түлік өнімдерінің сапасын            |1   |   |1      |2,5   |7.2.1     |
|қалыптастыру және басқарудың негізгі      |    |   |       |      |7.2.2     |
|принциптері.                              |    |   |       |      |          |
|Азық-түлік шикізат және тағам өнімдерінің |1   |   |1      |2,5   |7.1.1     |
|бөгде заттармен ластануы.                 |    |   |       |      |7.1.2     |
|Азық-түлік шикізат және тағам өнімдерінің |1   |   |1      |2,5   |7.1.1     |
|микроағзалармен ластануы.                 |    |   |       |      |7.1.3     |
|Модуль 5 Тағам өнімдерінің химиялық элементтермен ластануы                   |
|Антиалиментарлы факторлар. Минералды      |1   |   |       |2,5   |7.1.1     |
|заттардың сіңуін төмендетуші факторлар.   |    |   |       |      |7.1.2     |
|Тағам өнімдерінің химиялық элементтермен  |1   |   |1      |2,5   |7.1.1     |
|ластануы және бұл фактордың адам          |    |   |       |      |7.1.2     |
|денсаулығына тигізетін әсері.             |    |   |       |      |7.1.3     |
|Тағам өнімдерінде бақыланатын химиялық    |1   |   |1      |2,5   |7.1.1     |
|заттар. Олардың токсикологиялық-гигиеналық|    |   |       |      |7.1.2     |
|сипаттамасы.                              |    |   |       |      |7.1.3     |
|Модуль 6 Антибиотиктер                                                       |
|Тағам өнімдерінің мал шаруашылығында      |1   |   |       |2,5   |7.1.1     |
|қолданылатын заттармен ластануы.          |    |   |       |      |7.1.2     |
|Антибиотиктер, олардың тағамда қалған     |1   |   |1      |2,5   |7.1.1     |
|қалдықтарының тағам сапасына әсер етуі.   |    |   |       |      |7.1.2     |
|Тәжірибелік сабақтар                                                         |
|Модуль 2 Рационалды тамақтану негіздері                                      |
|   Тағам өнімдерінің химиялық құрамы      |    |4  |1      |2,5   |7.1.5     |
|бойынша анықтамалық кестенің көмегі арқылы|    |   |       |      |          |
|тәуліктің рационның тағамдық құндылығын   |    |   |       |      |          |
|есептеу                                   |    |   |       |      |          |
|Тағам өнімдерінің биологиялық және        |    |2  |1      |2,5   |7.1.5     |
|энергетикалық құндылықтарын есептеу       |    |   |       |      |7.1.4     |
|Модуль 3 Тамақтану принциптері                                               |
|Қазіргі заман адамының тамақтану рационын |    |2  |       |2,5   |7.1.5     |
|есептеу                                   |    |   |       |      |7.1.1     |
|Рационалды тамақтанудың маңыздылығын      |    |2  |1      |2,5   |7.1.1     |
|зерттеу                                   |    |   |       |      |7.1.2     |
|Тұрғындардың жекеленген топтарының        |    |2  |1      |2,5   |7.1.1     |
|тамақтануын зерттеу                       |    |   |       |      |7.1.2     |
|Рационалды тамақтануды құрылуына қойылатын|    |4  |1,5    |2,5   |7.1.1     |
|гигиеналық талаптар, энергияға және       |    |   |       |      |7.1.2     |
|негізгі тағамдық заттарға адам ағзасының  |    |   |       |      |7.1.5     |
|сұранысын анықтау                         |    |   |       |      |          |
|Модуль 4 Азық-түлік өнімдерінің сапасы және негізгі принциптері              |
|Тағам өнімдеріндегі көшпелі заттарды      |    |2  |1      |2,5   |7.1.1     |
|анықтау                                   |    |   |       |      |          |
|Суды сараптау                             |    |2  |1      |2,5   |7.1.1     |
|Азық-түлік тауарларының негізгі           |    |2  |1      |2,5   |7.1.1     |
|принциптерін зерттеу                      |    |   |       |      |7.1.2     |
|Модуль 5 Тағам өнімдерінің химиялық элементтермен ластануы                   |
|Шикізаттың және тағам өнімдерінің         |    |2  |1      |2,5   |7.1.1     |
|жалғандығын (фальсификациясын) анықтау    |    |   |       |      |7.1.2     |
|әдістері                                  |    |   |       |      |          |
|Тағам өнімдеріндегі канцерогенді заттардың|    |2  |1      |2,5   |7.1.1     |
|ауысуын анықтау                           |    |   |       |      |7.1.2     |
|Тағам өнімдерінің қауіпсіздігін гигиеналық|    |2  |1      |2,5   |7.1.1     |
|бақылау                                   |    |   |       |      |7.1.2     |
|Барлығы:                                  |15  |30 |22,5   |67,5  |          |


    3 Пәнді меңгеруге арналған әдістемелік ұсыныстар


    Пәнді  жақсы  менгеру  үшін  білім  алушы  алдымен   7-бапта   берілген
әдебиеттерді іздеп, олармен танысуы керек.  Ары  қарай  берілген  тақырыптар
бойынша өз кезегімен жаңағы әдебиеттерден материал  іздеп,  оны  өз  бетімен
оқуы  керек.  Сонымен,  сабаққа  келген  білім  алушы,  онда   қай   тақырып
талданылатыны  туралы  хабарлы   болуы   керек   және   тақырыптың   негізгі
жағдайларын алдын ала оқып алуы керек.
    Курстың бір бөлігі семестр бойы білім алушылардың  өзіндік  жұмыстарына
келеді.
      Өздік жұмыс  «Тағам  гигиенасы  негіздері»  пәнінде  маңызды   бөлігі
болып табылады және де басқа аудиториялық   дайындықпен  толтырылады.  Өздік
жұмыста бөлек  әр  түрлі  теориялық  бөлімдерді  оқуда,  тақырыптар  бойынша
есептерді шығарғанда, сонымен қатар  есептік-графикалық  тапсырмаларды  және
жеке сұрақ қатарларын ғылыми  оқыту  кірістіріледі.  Өздік  жұмысқа  бақылау
ауызша  түрде  және  жазбаша  сұрау,  коллоквиум,  тест,   есептік-графиктік
жұмыстарды қорғау, сұхбаттасу,  сонымен  қатар  талқылау  және  рефераттарды
қорғау арқылы жүзеге асады.
     Әр түрлі жұмыстарды орындау барысында  міндетті түрде  жүйеде берілген
әдебиеттермен шектелмеу керек. Каталог қарау барысында қарастырылып  отырған
тақырыпқа келетін аттарға жолығуымыз мүмкін. Міне, сол  жолықтырғандарымызды
бірнешеуі жарап қалуы әбден мүмкін.
    Сонымен қоса,  тақырыппен  байланысқан  немесе  сол  тақырыпқа  келетін
кітаптағы  библиографиялық  нұсқаулықтарға  қарайласуымыз  керек.  Онда  біз
керек тақырыптың басқа қандай кітапта бар екендігі  туралы  ақпарат  алуымыз
мүмкін. Құнды ақпаратты нұсқаушы мақалалардан  сызып  алуымызға  болады.  Ол
нұсқаулықтан керекті, қызықтыратын мақалаларды шыққаны туралы  ақпарттарымен
алуымызға  және  содан  кейін  керекті  номерларымызға  тапсырыс  беруімізге
болады.
    Басты көмекші ретінде компьютерлік жүйе Internet атқарады. Онда ешқашан
мақала болып шықпаған ақпарттарды кездестіруімізге болады.
    Тез және дұрыс керекті әдебиетті таңдау  үшін  ғылыми  және  студенттік
кітапханаларды  және  кітап  іздеу  механизмін  жақсы  білу  қажет.  Керекті
әдебиет  тізімі  университет  кітапханасында   болмаған   жағдайда   ғылыми-
техникалық немесе қалалық кітапханаға жүгіну керек.
    Тағы  бір  жұмыс  түрі  реферат  болып  табылады.   Білім   алушылардың
рефератында сол  тақырып  бойынша  бірнеше  көздерден  алынып  жинақтырылған
негізгі мазмұнын тиянақты жеткізу жеткілікті.
    Мәтінде тақырыпқа келмейтін артық ақпараттар болмауы  шарт.  Рефераттың
мазмұнының сәйкестігі негізгі бағалаудың критериінің бірі болып табылады.
    Рефераттың құрылуы алдына қойылған мақсаттар есебінен  жүреді.  Реферат
титулды бет, мазмұны, кіріспе, негізгі  бөлік,  қорытынды  және  қолданылған
әдебиеттер тізімінен тұрады.
      4 Курстың форматы


    Семестр бойы білім алушыларға бағдарламаның сәйкес бөлімдері бойынша 15
дәріс және оқу жоспарына сай 30 тәжірибелік сабақ жүргізіледі.
    Курстағы  өзіндік  жұмысты  былай  жүргізу  ұсынылады.  Курстың   әрбір
тақырыбынан ұсынылған әдебиеттерді  оқып,  оның  теориялық  негіздеріне  көп
тоқталмай, талқыланатын сұрақтарға жалпы түсінік қалыптастыру керек.
      Содан кейін  материалды  толығымен  меңгеруге  көшу  керек:  теориялық
жағдайларды меңгеру, негізгі мәліметтердің қажет жерлерін еске  сақтау  үшін
жұмыс дәптерін жүргізген дұрыс.
      Курсты меңгеру  кезінде білім алушы өткен материялдарды жақсы  меңгеру
үшін  реферат түріндегі БАОӨЖ  және БАӨЖ  алынады.

      5 Курстың саясаты


      Осы курсты меңгеруде білім алушы жүйелі түрде   өзі  дайындалу  керек,
қажет болған жағдайда  оқытушыдан көмек сұраса  болады.  Порталға  жиі  кіру
керек.   Оқытушының   жұмыс   бағдарламасындағы   методикалық    ұсыныстарын
тәжірибелік  сабақта  мұқият  оқыңыздар.  Тек  қана  дәріс   материалдарымен
шектеліп   калмай,   басқа   да   әдебиеттерді,    электронды    ресурстарды
қолданыңыздар. Алдымен бірінші  модульды  меңгеріп,  тапсырмасын  орындаңыз,
кейін келесі модульге көшіңіз. Әрбір бақылау тапсырмасын уақытында  орындап,
тексеруге  беру  керек,  аралық  тесттерді  уақытында  өту  керек.   Бақылау
мерзімдері – 1-7 апталардағы тапсырмалар мен тесттерге 7  –ші  аптаның  соңы
қалғандары 15 аптада.


      6 Бағаларды қою саясаты



      Әрбір білім алушы қорытынды бағасы жақсы  болуы  үшін  әр  пәннен  бір
мөлшерде ұпай сандарын жинау керек.Ұпайдың максимальды саны:
1-7 апталардағы  бірінші рейтинг қорытындысында  - 300 ұпай,
8-15 апталардағы екінші рейтинг қорытындысына - 300 ұпай,
Дисциплина бойынша семестрдағы максимальды ұпай саны - 600.

      «Тағам гигиенасы негіздері» пәні бойынша балдарды бөлу кестесі
                                                                    Кесте  2
|Апта   |Бақылау түрі                 |Жалпы балл       |Ескерту          |
|1      |2                            |3                |4                |
|       |1 – 7 аптаға дейн барлық     |30               |                 |
|       |аудиториялық сабаққа қатысу  |                 |                 |
|2      |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|3      |ТС қорғау                    |50               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|4      |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |40               |                 |
|5      |ТС қорғау                    |50               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|6      |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |40               |                 |
|7      |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|       |Рубеждік бақылау             |90               |                 |
|       |8 – 15 аптаға дейн барлық    |30               |                 |
|       |аудиториялық сабаққа қатысу  |                 |                 |
|8      |ТС қорғау                    |25               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|9      |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |40               |                 |
|10     |ТС қорғау                    |25               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|11     |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|12     |ТС қорғау                    |25               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|13     |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |40               |                 |
|14     |ТС қорғау                    |25               |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|15     |ТС қорғау                    |                 |                 |
|       |БАӨЖ                         |                 |                 |
|       |Рубеждік бақылау             |90               |                 |


7 Әдебиеттер
7.1 Негізгі әдебиеттер:
7.1.1 Мармурзова Л.В. Основы микробиологии, санитарии и  гигиены  в  пищевой
промышленности.- М., 2008.
7.1.2 Жарикова Г.Г. Микробиология  продовольственных  товаров.  Санитария  и
гигиена.- М., 2008.
7.1.3  Никитин  Е.Б.  Практикум  по   санитарии   и   гигиене   производства
хлебопекарных изделий.- Павлодар; Астана, 2007.
7.1.4   Позняковский  В.М.  Гигиенические   основы   питания,   качество   и
безопасность пищевых продуктов.- Новосибирск, 2007.
7.1.5  Гаврилова Н.Б.  Гигиенические  основы  питания  и  контроля  качества
пищи.- С., 1998.
7.1.6  Позняковский  В.М.  Гигиенические   основы   питания   и   экспертизы
продовольственных товаров.-Новосибирск, 1996.
7.1.7 Техническая микробиология пищевых продуктов /  Панкратов  А.Я.  –  М.,
1968.

7.2  Қосымша әдебиеттер:
7.2.1  Машенцева   Н.Г.   Функциональные   стартовые   культуры   в   мясной
промышленности.- М., 2008.
7.2.2 Срок годности пищевых продуктов:  Расчет  и  испытание  /Р.Стеле.-СПб,
2006.
7.2.3 Эрл М. Разработка пищевых продуктов. – СПб., 2004.
7.2.4 Санитарная микробиология/ Любашенко, С.Я.-М., 1980.



















Пәндер