Файл қосу
Жабдықты монтаждауды ұйымдастыру
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ |
|БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ |
|3 деңгейлі СМЖ құжаты |ПОӘК | |
| | |ОӘК.042-16.1.09/03 – 2013 |
|ПOӘК | | |
|«Технологиялық машинаның |«__»____ 20__ ж. | |
|монтажы |___ басылым | |
|мен эксплуатациясы» | | |
|пәніне арналған | | |
|оқу-әдістемелік | | |
|материалдар | | |
ПӘНДЕРДІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ МАШИНАЛАРДЫ ЖӨҢДЕУ»
5В072400 «Технологиялық машиналар мен жабдықтар»
мамандығы үшін
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
Семей
2013
Мазмұны
|1 |Дәріс оқулар | |
|2 |Лабораториялық сабақтар | |
|3 |Студенттердің өздік жұмыстары | |
|4 |Курстық жұмыстың тақырыптары | |
ДӘРІС ОҚУЛАР
1 дәріс. Кіріспе.
Дәріс жоспары:
1) Курстың мақсаты мен тапсырмасы.
2) Жөндеу жұмыстарын дайындауды ұйымдастыру.
3) Құрылыс-жөндеу жұмыстарына техникалық құжаттама.
1) Монтаж және қалпына келтіру жұмыстарының техникалық даму бағытының
негізі - жұмысты өнеркәсіптендіру және механикаландыру, өндірістің
экономикалық және прогрессивтік әдістерін енгізу болып табылады.
Технологиялық жабдықтар, көтерме-тасымалдау құралдары мен
технологиялық құбыр өткізгіштерді қалпына келтіру, жөндеу және монтаждау
жұмыстары жабдықты эксплуатациялау сенімділігі мен жобалық қуатты
жылдамырақ меңгеруіне, сонымен қатар өндірілетін өнім сапасы мен
кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштеріне байланысты.
Тамақ өндірісіндегі машиналар мен аппараттарды эксплуатациялау
спецификасы қосымша қиындықтар тудырады және жабдықтың сенімділігіне жоғары
талаптар қояды. Осы талаптарды монтаждау және қалпына келтіру жұмыстарын
орындағанда ескеру қажет.
Ет өнеркәсіптерінде жабдықты монтаждау және қалпына келтіру жұмыстарын
инженер-механиктер, техник-механиктер, слесарь-жөндеушілер, қалпына
келтірушілер және басқа да мамандар орындайды. Әрбір жұмысшы құрылымды,
жұмыс істеу принципін, монтаждаудың ережелері мен ерекшеліктерін, машиналар
мен аппараттардың негізгі түрлерінің техникалық қызмет етуі мен
эксплуатациясын жетік білуі тиіс.
«Технологиялық машинаны эксплуатациялау және монтаждау» пәнін оқыған
студенттер монтаждау және қалпына келтіру жұмысын жүргізудің негізгі
ережелері мен ерекшеліктерін білуі қажет; жабдықтың негізгі түрлерінің
жұмыс ақауының себептерін тауып, оны жоя білуі тиіс; бөлшектерді
эксплуатациялаудың дұрыс әдісін анықтап, жабдықты қалпына келтіру үшін
тиімді әдіс таңдауы керек; жабдықты монтаждау және қалпына келтіруді
жүргізгендігі туралы қажетті құжаттамаларды жасай білуі тиіс.
2) Монтаждау деп дайын бөлшектерден құралдар мен оның тораптарын,
машиналар, агрегаттар, технологиялық жабдықтар, құрылымдар, қондырғыларды
жинау процесін айтамыз.
Жаңадан құрылған кәсіпорында монтаждау жұмыстарын ұйымдастыру штаттық
график құрудан басталады. Қазіргі таңдағы жаңадан құрылып жатқан
кәсіпорындар штаттық графиктің төмендегідей типтік сұлбасынан тұрады:
- директор,
- бас механик,
- құрылысты техникалық бақылау бойынша инженер,
- хатшы.
Олардың міндеттеріне монтаждау және құрылыс жұмыстарын орындау үшін
мамандандырылған мекемелермен келісім жасасу, келісілген міндеттемелердің
орындалуын, сонымен қатар құрылыс-монтаждау жұмысына қатысатын барлық
мекемелер арасындағы өзара байланысты бақылау.
Тамақ өндірісі жаңа кәсіпорындарының жабдықтары мен құрылысына, сонымен
қатар бұрыннан бар кәсіпорындарды қайта құру, кеңейту мен техникалық қайта
жабдықтандыруға жұмсалатын шығындар күрделі салымдар деп аталады. Олар
инструмент пен жиһаздар, жабдық алу, күрделі салымдардың жалпы сомасының 60-
65% құрайтын құрылыс-монтаждау жұмыстарын орындау және басқа да күрделі
салымдардың шығындарынан құралады. Технологиялық жабдықтар, құбыр
өткізгіштерді монтаждау және металлды құрылым құрылыс-монтаждау
жұмыстарына кіреді. Ол күрделі салымдардың жалпы сомасының 7-17% құрайды.
Қыс кезінде құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүргізу механикалық монтаждау
жұмысының технологиялық процесін күрделендіреді және СНиП сәйкес шығындар
тұрғызылатын объектінің орналасуының географиялық ерекшеліктеріне
байланысты 30%-ке дейін өседі.
3) Құрылыс-монтаждау жұмыстары үшін техникалық құжаттама келесілерден
тұрады:
- жобалау-техникалық,
- монтаждау-технологиялық,
- аралас құжаттама.
Жобалау-техникалық құжаттама келесі құжаттардан тұрады:
- сызба тізімі көрсетілген бет;
- жобаланған ғимараттар мен алаңдардың бас жоспарының сызбасы;
- құрылыс кәсіпорынының жобасы;
- цехтар мен бөлімшелердің қималары, жобаларынан тұратын технологиялық,
тоңазытқыш және жылу техникалық бөліктердің жобасы;
- технологиялық жабдықты таңдауға негізделген және есептері бар
түсіндірме хат;
- технологиялық құбыр өткізгіш элементтері, типсіз металл құрылымдардың
құрастырма бірліктері мен жалпы түрінің сызбалары, сонымен қатар стандартты
емес жабдықтар, құбыр өткізгіштің секциялары мен блоктары, элементтері мен
металл құрылымдар дайындау үшін бөлшекті сызбаларын жетілдіру;
- қолданылған стандарттар, нормалар мен типтік сызбалардың құрылымдары,
құрастырма бірліктер мен бөлшектердің тізімі; технологиялық жабдықты
жасаған зауыттың техникалық құжаттамасы.
Монтаждау-технологиялық құжаттама келесілерден:
- өндірістік жұмыс жобасы;
- жинақталмаған күйде түскен жабдықты монтаждау және стандартты емес
жабдықты жасаудың технологиялық картасы.
Аралас құжаттма келесілерден:
- кәсіпорын құрылысының жалпы құнын анықтайтын смета;
- тұрғызылатын кәсіпорын кешеніне кіретін жеке объектілерге смета;
- әрбір объектіге жабдық алуға және оны монтаждау жұмысы құнының шығын
мөлшерін анықтайтын смета;
- жобалық жұмыстарға смета.
2 дәріс. Монтаждау жұмыстарын ұйымдастыру.
Дәріс жоспары:
1) Монтаждау жұмысының кезеңдері.
2) Құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүргізу әдістері.
3) Монтаждау жұмысының графигі.
4) Жабдықты монтаждауда қауіпсіздік ережесі.
1) Монтаждау жұмыстарын шартты түрде екі кезеңге бөлуге болады —
ұйымдастыру және монтаждау.
Ұйымдастыру кезеңінде келесідей жұмыстар жүргізіледі:
- жобалық құжаттаманы алу және оқу;
- монтаждау материалдарын, монтаждау персонасы мен монтаждау тәсілін
жинақтау;
- жабдыққа сұраныс беруді тексеру;
- стандартты емес жабдықтарды мекелерге және монтаждау дайындамаларын
монтаждау мекемелерінің шеберханаларына түсіру және дайындау.
Монтаждау жұмыстары үш кезеңде орындалады:
1 дайындау жұмыстары кезеңі – жабдықты сұрыптау мен жинақтау, монтаждау
әдісін дайындау, монтаждау құрылыс объектілерін тексеру және қабылдап алу,
белгілеу жұмыстары, монтаждау болттарына тесіктер дайындау;
2 негізгі жұмыстар кезеңі – негізгі жабдықты бекіту жұмыстары, көмекші
қондырғыларды жинақтау, жабдықты жуу және нақты жинау, жетек пен қорғаныш
орнату, жабдықты жеке іске қосу;
3 соңғы жұмыстар кезеңі – жабдықты бос күйінде кешенді іске қосу,
жабдықты жүктемемен кешенді іске қосу және объектіні эсплуатацияға өткізу.
2) Құрылыс-монтаждау жұмыстары:
- құрылыс,
- арнайы құрылыс,
- монтаждау жұмыстары.
Құрылысқа ғимараттар мен алаңдарды тұрғызу жұмыстары жатады. Арнайы
құрылысқа желдету, сантехника, изоляциялық жабын, кірпіш және темірбетонды
құбырларды тұрғызу жұмыстары жатады. Монтаждау жұмыстарына жабдықты, металл
құрылымды, құбыр өткізгішті, КИП, энергетикалық жабдықты, көтеру-тасымалдау
жабдықтарын монтаждау кіреді.
Құрылыс-монтаждау жұмыстарының үш әдісі бар:
-мердігерлік
- шаруашылық
- аралас.
Құрылыс-монтаждау жұмыстарының мамандандырылған мекемелерде орындалуын
қарастыратын әдіс мердігерлік деп аталады.
Құрылыс-монтаждау жұмыстарын басқа мекемелердің қатысуынсыз, тек
штаттағы ет комбинатының жұмысшылары орындауын қарастыратын әдіс шаруашылық
деп аталады.
Құрылыс-монтаждау жұмыстарын ет комбинатының штаттағы жұмысшылары мен
мамандандырылған мекемелер бірлесіп жүргізуін қарастыратын әдіс аралас деп
аталады.
Қазіргі таңдағы жаңадан тұрғызылған және қайтадан құрастырылған
кәсіпорындар ретті әдісті қолданады. Бұл әдіс жұмысты келісім бойынша
жоғары біліктілікті мамандармен және уақытында орындалуын қамтамасыз етеді.
Мердігерлік әдісте құрылыс-монтаждау жұмысы процесіне келесідей
мекемелер қатысады:
- тапсырыс беруші,
- бас мердігер,
- субмердігер.
Тапсырыс беруші деп кәсіпорынды тұрғызатын әкімшілікті атайды, бас
мердігер — құрылыс мекемесінің әкімшілігі (әдетте территориялық құрылыс
трестінің әкімшілігі), субмердігер — мамандандырылған монтаждау мекемесінің
әкімшілігі (бір немесе бірнеше).
Монтаждау жұмыстарын жүргізудің келесідей әдістері бар:
- тізбектей,
- аралас,
- ірі блокты,
- ағынды.
Бір машинаны жинау мен орнату бірінен кейін бірі кезектесіп жүретін
монтаждау әдісі тізбектей деп аталады. Жабдықты құрылыс аяқталғаннан кейін
жөндейді. Бұл әдісті цехты қайта жөндеу процесінде жұмыс көлемі кіші болған
кезде қолданады.
Құрылыс және монтаждау жұмыстары қатаң түрде монтаждаушы және құрылыс
мекемелерімен келісіліп бекітілген графикке сәйкес жүргізілген әдіс аралас
деп аталады. Бұл әдіс кеңінен тараған прогрессивті және тиімді, бірақ
тиянақты инженерлік даярлықты қажет етеді. Оны тұрғызылатын кәсіпорынның
құрылыс-монтаждау жұмыстарының көлемі үлкен болған кезде қолданады.
Жабдықты ірі кешенді блок түрінде жөндегендегі монтаждау әдісін ірі
блокты деп атайды. Іріленген жинауды зауыт-дайындаушы немесе алдын-ала
монтаждаушы алаңда жүргізеді. Бұл әдіс монтаждау процесін кенет
қарқындатады.
Жабдық зауыт-дайындаушыдан төмен дәрежелі дайындықпен келсе, бұл әдіс
ағынды деп аталады. Бұл әдіс тасымалдауға ыңғайлы, бірақ монтаждау орнында
монтаждау жұмысының көлемі өседі.
3) Берілген жұмыс көлемін бірқалыпты, жоспарлы және белгіленген
уақытында орындау үшін монтаждау графиксі жетілдіріледі. Олар монтаждаудың
негізін ұйымдастыру және жалпы технологиясына қажет. Бұл графиктерде жабдық
тобын немесе бірлігін монтаждау бойынша жеке процестердің ұзақтығы, сол
сияқты цех және жұмыс түрі бойынша жалпы монтаждаудың уақыты бекітіледі
(механомонтаж, сантехмонтаж, электромонтаж).
Графикті тұрғызудың негізі – жабдық пен жұмыстың әртүрлігіне байланысты
біркелкілік нормалары мен бағамдарының техникалық негіздемесімен
белгіленген нормативті еңбек сыйымдылығы мен жұмыстың берілген уақыты
болып табылады.
Құрылыс-монтаждау жұмысын орындаудың екі типін қолданады — сызықтық
және жүйелік.
Сызықтық график монтаждау жұмыстарының өзара байланысында көрінбейді
және құрылыс монтаждау шартының өзгерісі бойынша (жабдықты жеткізу уақыты,
монтаждауға құрылыс объектілерінің дайындығы, жұмысшылар саны және т.б.)
сызықты графиктерді әр жолы толығымен қайта тұрғызыпиотыру қажет. Сонымен
қатар, сызықты графиктерде құрылыс уақытын (монтаждау) анықтайтын негізгі
жұмыстар көрсетілмеген, бұның нәтижесінде бұл жұмыстарға ерекше көңіл бөле
алмаймыз.
Жүйелік графиктер мен сәйкесінше жүйелік жоспарлаудың мұндай
кемшіліктері жоқ. Сонымен қатар оларды практикада қолдану құрылыс уақытын
жеделдететінін дәлелдеді.
Құрылысты ұйымдастыру мен басқаруда туындайтын сұрақтарды дұрыс шешу
үшін жүйелік жоспарлау әдісін қолданады. Осы мақсатта өндірістік процестің
графикалық моделін беретін жүйелік графиктерді тұрғызады. Бұдан барлық
құрылыс, монтаждау және арнайы жұмыстарды орындаудың технологиялық тізбегін
көруге болады. Жүйелік графиктің элементтері жұмыс пен жаңалық болып
табылады.
Жұмыс — белгілі мөлшердегі еңбек шығынын қажет ететін өндірістік
процесс (мысалы, технологиялық жабдықтар мен аппараттарды монтаждау).
Жаңалық — келесі жұмысты бастауға мүмкіндік беретін бір немесе бірнеше
жұмыстардың аяқталу фактісі (мысалы, жинау аяқталған, технологиялық жабдық
жөнделген); жүйелік графикте дөңгелекпен белгіленген.
Жүйелік графиктегі жұмыстың үздіксіздігі жол деп аталады.
3 дәріс. Жабдықты монтаждауды ұйымдастыру.
Дәріс жоспары:
1) Монтаждаушы алаңды дайындау, өлшеу жұмыстары.
2) Жабдықты қабылдау, сақтау және консервациялау.
3) Монтаждау жұмыстарын жүргізуге арналған механизмдер, құралдар мен
бейімдеу құралы.
4) Негіз және фундаменттер.
1) Жолдар мен коммуникациялары бар өндірістік және тұрмыстық
ғимараттардың кешені монтаждау алаңы деп аталады. Монтаждау алаңын
ұйымдастыру кезінде қауіпсіздік талаптарына ерекше көңіл бөлінеді — қауіпті
аймақтарды қоршау, монтаждау алаңын жарықтандыру, өртке қарсы құралдар мен
дәрі-дәрмек қобдишасының болуы.
Монтаждаушы жұмыстардың басында жұмыс нөлдік циклден орындалуы қажет:
подъездік жолдар мен өту орындарын дайындау, фундаменттерді даярлау,
монтаждау алаңын құрама темірбетонды тақталармен жабу, алаңдарды су
өткізгіш, электр энергиясы, канализациямен қамтамасыз ету. Алаңды
ұйымдастыру бригадалы және прорабтық үйлерді құру, құралдар қоятын қоймалар
мен станоктары бар жөндеу шеберханаларынан, жабдықты құрастыру алаңы мен
жабдықты сақтауға арналған алаңнан тұрады.
Пісіру жұмыстарын жүргізушілердің жұмыс орындарын қоршайды.
Құрылыс және монтаждау өлшемдері. Объектіні темір бетонды қаптамамен
механомонтаждық жұмыстарды орындау кезінде жабдықты орнату үшін тізбектей
екі өлшем жасайды — құрылыс және монтаждық.
Өлшеу алдында құрылысшылар колониялар, прогондар, бойлық балкалар,
едендер, қабырғалар мен төбелердің жоспар бойынша орналасуын және олардың
биіктің белгілерін (реперлар), сонымен қатар монтаждық тесіктердің
орналасуын мұқият қарау керек.
2) Спецификация бойынша жобалық мекеме жетілдірген жабдыққа тапсырыс
беру, оның тиеу мен жеткізіп беруді бақылау, тасымалдау құралынан түсіріп
алу, объект жанындағы қоймаларға жеткізу және ол жерде сақтау тапсырыс
берушінің міндетіне кіреді (кәсіпорынды тұрғызушы әкімшілік).
Зауыт-дайындаушы өздері жасаған жабдықтың дұрыстығы мен жинақтылығына
және соңғы тапсырысқа сай келетіндігіне жауап береді.
Монтаждаушы мекеме жабдықты тапсырыс беруішіден қабылдап алғаннан
кейін немесе бас мердігердің жөнделген жабдықты тапсырыс берушіге
өткізгенге дейінгі сақталуына міндетті; басқа уақытта жабдыққа жауап беру
тапсырыс берушінің құзырында.
Жабдық дайындалған кезден монтаждан кейін жұмысқа жіберу уақытында
төмендегідей қарау, тексеру және қабылдау-өткізулерден тұрады:
1-ші саты — толық техникалық бақылау және бұл сынауды зауыттың ОТК
жүргізеді. Сынау нәтижелерін паспортқа кіргізеді (сертификат).
2-ші саты — сыртын бақылау, пломбысын тексеру, буып-түю мен орын санын
тапсырыс беруші (жүк алушы) тасымалдаушы мекеме өкілдерімен жабдықтың
жеткізілу бекетінде келісіледі. Ақау немесе жетіспеушілік болған табылған
жағдайда коммерциялық акт рәсімдеп, бұл сұранысын тасымалдаушы мекемеге
қояды.
3-ші саты — жалпы ішкі бақылауды тапсырыс беруші монтаждаушылармен
бірге жинақтың түгелдігін тексеру үшін алғаннан кейін 20 күн уақыт ішінде
сақтау қоймасында жүргізеді, жабдықтың жалпы техникалық жағдайы мен жобалық
және зауыттық құжаттамаға сәйкестігін тексереді. Нәтижелерін алдын-ала
бақылау актісін рәсімдеп, жүкті зауыт-жіберушіге аталған актіні көрсетеді.
4-ші саты — жабдықтың ішкі бақылауын монтаждаушы мекеме тапсырыс
берушімен бірге (бас мердігер) жабдықты монтаждау үшін қабылдау актісін
рәсімдей отырып сақтау қоймасында жүргізіледі.
5-ші саты — жабдыққа толық техникалық бақылау жүргізуді монтаждаушы
мекеме тапсырыс берушімен (бас мердігер) монтаждау процесі барысында
жабдықты орнату орнында жүргізеді. Зауыт-жеткізушіден жабдықтың паспорты
мен ТУ сәйкес толық тексеру жүргізіледі. Жетіспеушіліктер байқалған
жағдайда ақау актісін құрастырып, оны жеткізушіге ұсынады.
6-шы саты — жөнделген жабдықты тексеруді объектіні қабылдау-өткізу
процесі бойынша жұмысшы комиссиясы жүргізеді де, жабдықтың жұмысына
сәйкесінше акт рәсімдейді. Оны зауыт-жеткізушіге және зауыт-дайындаушыға
осы актінің сәйкесінше көшірмелерін береді.
Жабдықты сақтау әдісі бойынша төрт топқа бөледі: ашық алаңдарда
сақталатын (жауын-шашыннан қорғауды талап етпейтін), қорған астында
сақталатын (жауын-шашыннан қорғауды қажет ететін, бірақ температура
тербелісінен қорғауды талап ететін), жылу берілмейтін жабық қоймаларда
сақталатын (ұсақ бөлшектер, крепеж, арматура), жылу берілетін жабық
қоймаларда сақталатын (электродтар, КИП, тербеліс үштіректері және т.б.).
3) Монтаждау бригадаларының еңбегін ұйымдастыру оларды қажетті
құралдармен және жұмыс орнын арнайы қозғалмалы орындармен кешенді
қамтамасыз ету әсерінен жақсарады. Бұл орын әртүрлі құралдарды, техникалық
құжаттамалар, медициналық қобдишалар мен басқа да өндірістік процеске
қажетті заттарды сақтауға металды құрылымнан тұрады, сонымен қатар бригада
мүшелерінің аз уақыт демалуы мен ауа температурасы төмен болған кезде
жылыту мүмкіндіктері де қарастырылған. Бұл орынның сыртында газ кескіш
шлангтарды сақтауға арналған жәшік бар.
Шағын механизация құралдарының кешенінде қолмен істейтін машиналарға
үлкен көңіл бөлінеді. Қозғалтқышқа берілетін энергия түріне байланысты
қолмен істейтін машиналар технологиялық машиналарды монтаждауда үш топқа
бөлінеді: электрифицирленген, пневматикалық және гидравликалық.
Негізгі жұмысшы органының қозғалыс сипатына қарай (шпинделдің) қолмен
істейтін машиналарды тұтынатын энергия түріне тәуелсіз төрт топқа бөлуге
болады: жұмысшы органның айналмалы және шеңберлей қозғалыстағы (тескіш және
тегістеу машиналары, гайкабұрағыштар, дискілі тақталар, сонымен қатар
шынжырлы аралар мен соққылар); соққылап-айналдыру (гайкабұрағыштардың
кейбір түрлері); негізгі жұмысшы органның қайтымды қозғалысы, өз ішінде бұл
машиналар соққы әсерлі құралдыр (балғалар), ілгерінді-кейінді қозғалыстағы
құралдар (аралар, кескіштер) және қысым түсіретін құралдар (пресс-клещте,
пресс-скобалар); негізгі жұмысшы органның күрделі қозғалысымен.
Монтаждау жұмысына қатысатын қолмен істейтін машиналарға төмендегідей
талаптар қойылады: минималды масса және жеткілікті қуат, жұмыс кезіндегі
сенімділігі, қауіпсіздігі, әмбебаптығы мен ыңғайлығы.
4) Негіз деп жабдық пен фундаменттің ауырлық күші әсерінен пайда
болатын және жабдықтың жұмысы кезінде туындайтын қосымша күштер жүктемесі
әсер ететін грунт қалыңдығын немесе саты аралық жабынның құрылым
элементтерін атайды.
Негіз табиғи және жасанды болып бөлінеді.
Негіз табиғи деп танылады, егер грунттар ғимаратты құрылыс кезінде
және фундаменттер ешбір алдын-ала жақсартумен беріктендіруді қажет етпесе.
Жасанды деп танылады, егер грунтты алмастыру немесе алдын-ала
беріктендіру қажет болса.
Жеткілікті қалыңдықты тығыздалып жайылған құмдар жақсы негіз болып
табылады. Құм неғұрлым ірі болса, ол соғұрлым жүктемені көтере алады.
Көптеген өсімдік заттарына бай және олардың қалдықтары перегноя немесе
торф түріндегі грунттар негіз бола алмайды және ауыстыруға немесе
жеңілдетуге келмейді. Грунттарды жеңілдетудің бірнеше әдістері бар.
[pic]
1 - негіз; 2 - фундамент; 3 –машина; 4 - фундамент табаны
3.1. сурет. Фундамент құрылымының сұлбасы.
Фундамент деп жүктемені жабдықтан негізге беруге арналған тірек
құрылымын айтады.
Фундаменттің негізгі геометриялық параметрлері — оның құйылу тереңдігі
мен табанының ені.
Фундаменттің табаны деп негіз бетімен біріктірілген оның төменгі бетін
айтады. Жердің жобалық бетімен табаны арасындағы ара қашықтықты
фундаменттің құйылу тереңдігі деп атайды.
Негіз бен фундаментті арнайы мердігер мекемелер келісім бойынша
тапсырыс берушімен алдын-ала бекітілген жоба бойынша салады. Бұл фундамент
пен негізді есептеу жауапты кезең екендігін дәлелдейді. Олар құрылысшы
механиктер, инженерлі геологтар, грунттың механиктері мен гидрологтарының
білім негізіне сүйенеді. Сондықтан бұны сәйкес біліктіліктегі мамандар
орындайды.
4 дәріс. Такелажды жұмыстарды ұйымдастыру.
Дәріс жоспары:
1) Такелажды жұмыстар.
2) Строптар, блоктар және полиспасттар, қолды және электрлік тальдар,
лебедкалар, домкраттар.
3) Тіректі құрылымдар. Өздігінен жүретін көтергіш механизмдер.
4) Жабдықты фундаментте өлшеу. Жабдықты бекіту және виброизоляциялау.
1) Монтаждау, жөндеу және тиеу-түсіру жұмыстары процесінде жабдықты
көтеру мен орын ауыстыруы бойынша жұмсытар, сонымен қатар жабдықтан
тораптар мен бөлшектерді бекіту немесе шешіп алу жұмыстарын такелажды
жұмыстар деп атайды.
Жабдықтарды қоймадан цехтарға темір жолдар мен автомобиль
транспорттары арқылы жеткізеді.
Салмағына қарай жүктер жеңіл салмақты (250 кг көп емес), ауыр салмақты
(250 кг-нан 50 т дейін), өте ауыр (50 т жоғары) және өлі. Өлі жүктер — бұл
белгісіз салмақтағы, жерге кіріп кеткен, басқа да жүктермен қысылып қалған
немесе т.б. жүктер. Мұндай жүктерді кранмен көтеруге тыйым салынады.
Пішіні мен өлшеміне байланысты жүктер ауқымды және ауқымды емес болып
бөлінеді.
Ауқымды өлшемдері темір жолдың қозғалмалы құрамынан аспайтын, ал
автомобиль транспорты үшін көше мен жол бойынша бекітілген қозғалыс
ережелерінің нормасынан тыс емес жүктер ауқымды жүктер деп аталады.
Жүктерді жүк көтергіш механизмдерге строптың көмегімен бекітеді.
Көтеруге немесе орын ауыстыруға арналған жүкті строповкалау алдында
стропальщик оның салмағын білуі тиіс. Жабдықтың салмағын әдетте механизмнің
қаңқасына бекітілген зауыттық кестеде көрсетеді. Егер жүк буып-түйілсе,
онда оның салмағы жәшікте жазылған.
2) Сақиналы жалғанған немесе арнайы аспалы құралдармен жабдықталған,
жүкті жылдам, ыңғайлы және қауіпсіз бекітуді қамтамасыз ететін арқан
кесіндісін стропа деп атайды. Құрылымы бойынша строптар жұмсақ және қатты
болы келеді.
[pic]
а — әмбебап; б — жеңілдетілген; в — көпбуынды; г — қармағыш; д —
траверса
4.1. сурет. Монтажды блоктар мен стропты аппараттар үшін құрылымдар:
Блоктар — бұл жүктерді көтеруге арналған қарапайым механизм. Олар
негізінен жүк көтергіш механизмдер құрамына кіреді. Роликтарының санына
қарай бір- және көп роликты блоктар болады. (4.2 сурет). Бір роликті
блоктар тек арқан немесе шынжыр бағытының өзгерісі үшін қызмет етеді.
Оларды бұрыштық блоктар деп атайды.
[pic]
а — бір роликты; б — шалқайғыш ілгіш; в — екі роликты; 1 — ілгіш; 2 —
траверса; 3 — ролик; 4 — ушко; 5 —ушка өсі (болт); 6 — жапсырма; 7
—роликтер өсі; 8 — жапсырманың кергіш болттары 9 — ілгіш; 10 — ілгіш
бұрандасы; 11 — траверсалар шипі; 12 — тартылыс ілгіш; 13 — траверсті шип;
14 — тартылыс ілгіштің өсі
4.2. сурет. Болат арқандар үшін блоктар:
[pic]
а — арқан бағытын өзгертуге мүмкіндік беретін қозғалмайтын блок; б —
тартылу күшін 2 есе төмендетуге мүмкіндік беретін қозғалмалы блок; в —
тартылу күшінің 3 есеге көбеюін қамтамасыз ететін полиспаст; е — тартылу
күшінің 4 есеге көбеюін қамтамасыз ететін полиспаст; 1 — қозғалмайтын
блок; 2 — арқан; 3 – қозғалмалы блок
4.3. сурет. Блоктардың орналасу сұлбасы.
Монтаждау және такелаждау жұмыстарында жүкті 3 м биіктікке көтеру
немесе түсіру үшін жүк көтергіштігі 1 тоннадан 10 тоннаға дейінгі қолмен
істейтін және электрлік тальдар қолданылады. Қолмен істейтін тальдар
буынтықты және шестерналы болады. Қолмен істейтін тальдардағы тарту органы
ретінде пластиналы және калибрлі шынжырлар қолданылады. Тальдардың жұмыс
істеу аумағын кеңейту үшін оны қозғалмалы арбашаға іліп қояды. Бұл арбаша
екі немесе төрт бос дөңгелектен тұрады, оның көмегімен монорельс бойымен
қозғалады.
[pic]
а - буынтықты; б – тісті дөңгелектермен; в — рычагты; 1 — шынжыр; 2
– жетекші жұлдызша; 3 — тальдарды ілетін ілгіш; 4 — жетектегі дөңгелек;
5 — төменгі қозғалмалы жұлдызшы; 6 — жүктіік ілгіш; 7, 9 — жетекті
механизмдер; 8 — ілгіш; 10 — рычаг
4.4. сурет. Тальдар.
Жүктерді блоктың немесе полиспастың көмегімен көтеруге арналған негізгі
механизм лебедка болып табылады. Жетегіне байланысты лебедкаларды қолмен
істейтін және электрлі жетекті деп екіге бөледі. Құрылымына қарай қолмен
істейтін жетекті лебедкалар барабанды және рычагты болады.
Ауыр бөлшектерді немесе құрылымдарды аса жоғары емес биіктікке (биіктік
пен деңгей бойынша реттеу арқылы) көтеру үшін домкраттарды қолданады.
Домкраттарды сыналы, бұрандалы, гидравликалық және т.б. бөледі.
3) Тальдар немесе полиспаст көмегімен жүкті көтергенде, оларды
көтерілетін жүктің массасын ұстап тұруға қабілетті қажетті биіктікке
құрылым арқылы іліп қояды. Жабдықты монтаждауда тальдар мен полиспастарды
ғимараттың құрылыс құрылымдарына фермалар тораптарына, жабындарға т.б. іліп
қояды. Көптеген жағдайда осы мақсатта монтаждау мачтасы сияқты арнайы
монтаждау құрылымдарын орнатуға тура келеді. Монтаждау мачтасы – 4-5 вант
көмегімен вертикалды немесе иілген (10-20°) металл тұғырдан тұратын
қарапайым жүк көтеруге арналған құрылғы. Мачта (башмак) тірегі тұғырға
бекітілген массивті тақтадан тұрады. Мачтаның ұшына блок немесе полиспаст,
мачтаның негізіне блокты іледі. (4.5 сурет).
4) Технологиялық жабдықты жабдықтың астындағы фундаментке бекітілген
машина өстерін монтаждау өстерімен сәйкестендіре отырып салыстырады және
орнатады. Жабдықты фундаментке цементті қоспаны қолданбай-ақ, цементті
қоспамен құйылып, фундаменттік болттармен бекітілген металл тақталар мен
қаңқаларға орнатуға болады. Бұл кезде жоба арқылы белгіленген өндірілетін
өнім қозғалысы траекториясы мен цех едені арасындағы деңгейді сақтау керек.
Бұл үшін цех жобаларына негізгі бойлық және көлденең өстер жүргізеді де,
машинаны цех ғимараты колониялардың бойлық және көлденең өстеріне бекітеді.
Технологиялық жабдықты тексерген кезде машинаның базалық бөлшектерін
қолданады.
Базалық бөлшектерге ірі, машинаның тіректі бөліктері (станина,
тақталар, қаңқалар, тұрықтар), бұлар ең алдымен фундаментке немесе басқа
негіздерге (металл құрылым және т.б.) орнатылады. Базалық бөлшектерді
жобалық жағдайға сәйкес орнатады, оны орнатпас бұрын үш координатада
тексереді: биіктік бойынша және жоспар арқылы екі өзара перпендикуляр өстер
бойынша. Әрбір агрегатқа екі негізгі өстерді белгілейді — жалпы агрегат
үшін бойлық және жетекші машина үшін көлденең өс.
Машинаны клинь көмегімен орнатады, бұл биіктік пен горизонталды
жазықтық бойынша жылдам реттеуге мүмкіндік береді. Соңғы тексеріп болғаннан
кейін клиньді пісіріп бекітеді (4.6, а сурет).
СІрі жабдықтардың станинасын сыналы домкраттармен башмактарға орнатады
(4.6, б сурет), бұрандаларға, (4.6, в сурет), немесе астарларға (4.6, г
сурет) орнатады.
Жабдықты бекіту. Жабдықты фундаментке жоғары беріктіктегі болаттан
жасалған болттармен бекітеді. Болттарды бітеу және алынбалы деп бөледі. 12;
20; 24; 30; 36; 42 мм диаметрлі, болттардың ұзындығы 20-дан 40 диаметрлі
болттарды қолданады. Болттардың өстерін жабдықтың негізгі өстеріне бекітді.
[pic]
а б в
г
4.6 сурет. Машинаны биіктік бойынша тексеруге арналған құрылғылар.
Диаметрі 4142 мм-ге дейін дайындалатын бітеу болттар жеңіл және орта
машиналарды бекітуге артықшылықтары бар.
Фундаменттің алынбалы болттары ауыр жабдықтарды бекітуге қолданылады,
жабдықты монтаждау процесінде арнайы қарастырылған колодцалар мен анкерлі
тақталармен бекітіледі. Колодецтарды болтпен бекіткеннен кейін қақпақпен
жабады. Бұл болттардың (4.7, б сурет) артықшылықтары көп.
Көп жағдайда балға тәріздес немесе қиылған басты фундамент болттары
қолданылады (4.7, в сурет).
Бекітудің жаңа әдісі фундаменттік гайкаларды пайдалану болып табылады
(4.7, а сурет), олар едәуір арзан, жабдықты цех ішінде еркін ауыстыруға
мүмкіндік береді.
Кейбір жағдайларда машиналарды резиналы төлкелі бұрандалармен
бекітеді. (4.7, б сурет). Бұл әдіс фундаментті гайкаларды жонуды қажет
етпейді, ол үшін бетонды тессе болғаны.
Машина жұмыс істеп тұрған фундамент жабдықтан грунт қалыңдығына
тербеліс береді. Жобаланатын фундаменттің тербелісін төмендету үшін,
олардың жанында тұрған машиналарды қалыпты және ғимаратта оларды тиімді
орналастыруды қарастырады. Алдын-ала грунтты бекіту мен тығыздау керек.
Қажет болған жағдайда тербелісі мен амортизациясын жоғалту үшін әртүрлі
құралдар қолданылады.
5 Дәріс. Санитарлы-техникалық жабдықты монтаждау кезіндегі
технологиялық операциялар.
Дәріс жоспары:
1) Санитарлы-техникалық құрылғының монтажы.
2) Құбырөткізгіштердің монтажы.
3) Бақылау-өлшеу мен реттегіш аспаптардың монтажы.
4) Ауаөткізгіштердің монтажы.
1) Санитарлы-техникалық құрылғының монтажын жобада құрастырылған
құрылыс өлшемдерінің ауытқуын тексеруіден бастайды, ол санитарлы гигеналық
нормаларда келтірілген шамадан аспауы керек.
Жобалық техникалық құжаттарға санитарлы техникалық жабдықтардың толық
кешенін құрастырудың негізгі талаптары кіреді. Бұндай жабдықтар: санитарлы
аспаптар, сифондар, құбырөткізгіш арматуралар, сораптар, желдеткіштер,
калориферлер, бойлерлер, бақылау-өлшеу аспаптарының жүйесі және т.б. Сондай-
ақ жіберілетін ауытқулар бойынша ғимараттарға құрылыс өлшемдерін тексереді:
қабат биіктігі бойынша;
таза еден деңгейінен терезе астындағы тақтаға дейінгі қашықтық;
қабаттар арасындағы қабырға аралық беттердің сәйкес келуі, оларда
құбырөткізгіш пен санитарлы-техникалық жабдықтар орналасқан.
1 м биіктікке қабырға мен қабырға аралықтың вертикалдығы;
құбырөткізгіш пен ауаөткізгіш өтуі үшін жабу тесіктерінің өстері
бойынша;
санитарлы-техникалық жабдықтар астындағы фундаменттегі анкерлі болттар
үшін тесіктер өстері бойынша;
санитарлы-техникалық жабдықтар астындағы фундаменттердің жоғарғы
беттерін белгілеу бойынша.
Тексеруге жылу беру құбырөткізгіштерінің ашық және жабық астарлары
(бірқұбырлы және екіқұбырлы жүйедегі басты құбыр, басты құбыр және
магистралдар), суөткізгіш пен канализация (суөткізгіш құбырлар,
канализациялы құбырлар, суөткізу магистралы және құрама канализациялық
құбыр) кезінде құрылыстық құрастырма тесіктері мен борозд өлшемдері жатады.
Санитарлы-техникалық жүйелер элементтер мен құбырөткізгіштердің
монтажды жағдайы құрылыстық құрастырмаларға сәйкес қондыруды ескере отырып
анықтайды.
2) Әртүрлі заттар (газдар, булар, сұйықтар және т.б.) құбырөткізгіштер
бойында қысыммен және қысымсыз жылжиды. Егер олар қысыммен берілсе, онда
тегеурінді құбырөткізгіштер, ал егер қысымсыз берілсе тегеурінсіз (сұйықтың
өздігінен ағуы) деп аталады. Тегеурінде құбырөткізгіштерді қысымға,
температураға және ортаға байланысты 4 категорияға бөлінеді.
Дайындау әдісі бойынша болатты құбырлар толық тартылған (қосылылыссыз),
пісірмелі (қосылыспен) болады. Толық тартылған құбырларды тот баспайтын,
легірленген және ыстыққа төзімді болаттардан жасайды. Толық тартылған
құбырларды өте жауапты аудандарда: жоғарғы қысымды булы магистралдарда,
тоңазытқыш қондырғыларда және т.б. қолданады.
Тұтқыр және қоюланған орталар тасымалданатын құбырөткізгіштерге
толқынды бұрыштық бұрылыстарды орнатады.
Құбырөткізгішті монтаждау кезінде тасымалданатын ортаға байланысты
көлбеу жобасын сақтаудың үлкен мәні бар.
Құбырларды өзімен және арматурамен біріктіреді. Құбырлы қосылыстарды
ажырайтын және ажырамайтын болып екіге бөледі. Ажырайтын қосылыстарға
пісіру, пайкілеу және желімдеу, ал ажырамайтын қосылыстарға бұрандалы және
фланецті жатады.
Бұрандада болатты құбырларды қосу үшін оның ұшына аздап (құбырлы)
бұранда салады да болатты жалғастырғышқа айналдырады. Бұл қосылыстың түрі –
айналдырып қосу деп аталады. Бұл құбырөткізгіштің жинауын жеңілдетеді.
Винипласты құбырлар үшін кейде бұрандалы қосылысты қолданады. Бұл кезде
құбырлар ұштарын жалғастырғыштармен күшейтеді.
Ең көп таралған құбырлардың фланецті қосылысы (5.1, г, сурет). Фланец
– құбырдың соңына пісіріліп қосылған диск. Дискінің сыртқы торецті беті
өңделген, ал диск құбырдың көлденең өсіне перпендикуляр орналасқан.
Фланецті бұрғыланған тесіктер арқылы өтетін болттармен біріктіріп тартады.
Фланецтің құрылмасы құбыр материалына, құбырөткізгіштің ішкі қысымына,
тасымалданатын орта температурасына және басқа да факторларға байланысты.
Фланецті құбырға тек пісіріп қана қоймай, сонымен қатар бұранда түрінде
бекітуге болады.
Біріктірілетін бөліктер (фасонды бөлшектер, фитингтер) құбырлардың
бөлек қималарын біріктіру үшін керек. Көптеген жағдайларда олар бір немесе
екі функцияны атқарады: диаметр өзгерісін немесе құбырөткізгіштің бағытын,
осындай немесе одан кіші диаметрлі бір немесе екі сызықты құбырөткізгіштен
оқшаулану. Біріктірілетін бөліктері құбырды жасайтын материалдардан
дайындайды. Олардың ұштарын бұрандалы, фланецті қылып жасайды.
3) Тығындау арматурасы, бақылау-өлшеу және реттеу аспаптары жүйені
қосу және өшіру, жүйе ретінде жалпы және жеке бөлімдердің параметрлерін
бақылау және реттеу. Тығындау арматурасы, бақылау-өлшеу және реттеу
аспаптарын жобада көрсетілген орында келесі шарттарды ескере отырып
орнатады: қызмет көрсетуші персоналдың жұмысшы орындарын орналастыру,
жұмыстың сенімділігі мен дұрыстылығын қамтамасыз ету және өндірістік
этикаға байланысты рәсімдеу. Арматураны, бақылау-өлшеу аспаптарын
техникалық көрсеткіштеріне байланысты орнатады.
Тығындау және реттеу арматурасы конструкциясына байланысты екі түрлі
болады: фланецтік және жалғастырғыштық. Вентиль мен кері қайту клапандарын
бу, су, ауа клапан астына (золотникке) түсуі үшін орнатады, кері қайту
клапандары көлденең орналасуы керек.
ОБМ типтегі техникалық манометрлерді үш жүрісті кранмен, ал булы
желілерде сифонды трубкамен жөндейді. Бу реттегіштерді (төмендеткіштер)
құбыр диаметрі құжатқа сәйкестендіріп және қашықтығы реттегішке дейін және
реттегіштен кейін 8-12 диаметрде тұрақты етіп орнатады.
Монтаждау кезінде аспаптарды (екіден артық) бөлек қалқанға
орналастырады. Бір жердегі сызықта орналасқан тығынды арматура мен өлшегіш
аспаптар үш бірліктен асса, оны жеке ғимаратқа орнатады.
4) Ауа өткізгіштерді монтаждау кезінде келесі тізбектелген
операцияларды орындау қажет: Тіректер мен аспаларды орнату, жобада
көрсетілген 2-3 тізбектен тұратын ауа өткізгіштердің тармақтарын көтеру,
фланец бойынша ауа өткізгіштерді тексереді, бұл кезде фланецтарды өзара
қиыстырады, ал құбырларды қамыттың көмегімен аспаларға бекітеді; жобада
көрсетілген люктермен, дроссель-клапандармен және басқа да бөлшектермен
орнатады.
Ауа өткізгіштерге арналаған аспаларды негізінен 10-20 мм диаметрлі(ауа
өткізгіштің өлшеміне байланысты) домалақ болаттан жасайды.
Ауа өткізгіштерге арналаған тіректерді қабырға мен колонаға
қамыттармен бекітеді. Ауа өткізгіштердің көлденең бөліктеріндегі аспалар
немесе тіректердің арақашықтығы 3-4 м аспау керек. Тік ауа өткізгіштерді
диаметріне байланысты әрбір 3-4 м сайын бір немесе екі қабатты қамытпен
бекітеді.
Желдеткіштері бар сорушы және сықаушы ауа өткізгіштерді қосатын
фланецтарда техникалық материалдан астар жасайды, қалған ауа өткізгіштердің
қосылыстарында фланецтар арасына картон астарлар салады.
Люктер, дроссель-клапандар және басқа да бөлшектерді артынан орнатады.
Оны қызмет көрсетуге ыңғайлы орындарға қояды. Ауа өткізгішті монтаждағаннан
кейін фланецті жапсарды майлайды.
Жөнделген ауа өткізгіштер келесі техникалық талаптарға жауап беруі
керек: барлық құбырлар мен бөлшектердің жапсарлары тегіс және түзу,
ауаөткізгіштің жапсарлары жоғары бағытталуы, басты құбырдың жапсары бір
сызық бойында орналасуы, ауа өткізгіштің жұмысы кезінде дірілдің
аспирациясы 2 мм шегінен аспауы (жоғары діріл болған жағдайда қосымша
бекіткіштер қояды), ауа өткізгіштің реттегіш құрылғылары оңай ашылып, тығыз
жабылуы керек.
6 Дәріс. Электрмонтажды жұмыстар кезіндегі технологиялық операциялар.
Дәріс жоспары:
1) Электрөткізгіштер монтажы.
2) Электржабдықтың монтажы.
1) Электрлік жүйенің астар трассалары мен электр жабдықты орнату орны
басқа технологиялық және басқа жабдықты орнату инженерлі жүйелері астар
трассаларымен ұштасып жатуы керек.
Күштік және жарықтандыру жабдықтарының есептік және принципиалды
сұлбалары жетілдіріледі. Қажет болған жағдайда күштік және жарықтандыру
жабдықтары мен жүйелерінің тораптық және қималық сызбаларын жетілдіреді.
Электрөткізгіштік деп изоляцияланған білеу сым және резенкелі сымдар
жиынтығы. Электрөткізгіштер жасалу әдісі бойынша жабық (қабырғаға, еденге
және ғимараттың басқа құрастырма элементтеріне жапсырылған) және ашық
(қабырға мен төбе бетіне жапсырылған) болып бөлінеді.
Ашық электрөткізгіштер стационарлы, қозғалмалы және ауыспалы, сонымен
қатар сыртқы және ішкі болып бөлінеді. Соңғысы ғимараттың сыртқы
қабырғасына, сонымен қатар арақашықтығы 25 м дейін болатын 3-4 тіректерде
орнатылады.
Кабелді желі деп бір немесе бірнеше кабелдерден тұратын
электрэнергиясын немесе жеке импулстерді беруге арналған желіні айтады.
Ашық құбырсыз өткізгіштер жабық электрөткізгіштерге қарағанда еңбек
сиымдылығы аз және құны төмен. Олар резенкелі және поливинилхлоридті
изоляциямен изоляцияланған және қорғалған. Изоляцияланатын тіректер үшін
өткізгіш астарларын қазіргі таңда сирек пайдаланады. Себебі, олардың
кемшіліктері көп.
2) Таратқыш құрылғылар мен станциялар электржабдықтар жиынынан: күштік
трансформаторлардан, изоляторлардан, ажыратқыштардан, қосқыштардан,
сақтандырғыштардан, өлшеуіш трансформаторлардан, конденсаторлардан тұрады.
Таратқыш құрылғылар монтажын жобаға сәйкес бірнеше камерасы бар
блоктар мен камералар жиынын жинақтаудан бастайды.
Монтажды жұмыстарын санитарлы гигеналық нормаларға сәйкестедіріп 2
сатыда орындайды.
Бірінші саты – электржабдықты бекітуге арналған құрылыс
құрылмаларындағы құраушы бөліктерді орнатуға арналған дайындық жұмыстарын
орындау, ішкі электрөткізгішке арналған трассаларды дайындау. Бірінші
сатының монтажды жұмыстарын құрылыстық жұмыстармен бір уақытта орындайды.
Бірінші сатының монтажды жұмыстары жүргізілгеннен кейін құрылыстық ұйым
ғимаратта таратқыш құрылғының құрылыстық жұмыстарын бітіреді.
Екінші саты – бұл құрастырма жұмыстарды орындау: шашыратқыш қондырғысы
бар бірнеше камералы блоктардан немесе жеке камералардан, байланыстарды
жөндеу, ішкі электрөткізгіштер мен кабелдерден тұрады.
7 Дәріс. Жабдықты қосу және реттеу бойынша жұмысты ұйымдастыру.
Дәріс жоспары:
1) Қалпына келтіру жұмыстарын ұйымдастыру. Іске қосу кешенінің жобалық-
технологиялық құжаттамасы.
2) Монтаждау жұмыстарының сапалы орындалуын бақылау. Объектінің
өндірістік жұмыстарға дайындығы.
3) Жабдықты қалпына келтіру және іске қосудағы ұйымдастыру-техникалық
шаралар.
1) Жабдықты қалпына келтіру және іске қосу жұмыстарын технологиялық
жабдықтарды дайындау, жарықтандыру және реттеуге қолдану жиынтығы
(машиналар, автоматты желілер және т.б.).
Жабдықты қалпына келтіру кинематикалық шынжырларды тексеру мен реттеу,
құрылмаларды орнату мен реттеу, құралдар мен басқа да қондырғылардың
қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз етуі тиіс. Сонымен қатар, қалпына келтіру
— бұл жабдыққа қызмет көрсетудегі технологиялық процестің бір бөлігі.
Іске қосу жұмыстарын ұйымдастыру қалпына келтіргіш мамандармен
объектінің жобалық-техникалық құжаттамасын монтажды жұмыстардың басынан
бастап дайындаудан басталады. Бұл монтаждау кезінде жабдықты жобалау
кезінде жіберілген қателер мен дәлдіксіздікті жоюға қажет. Өндірістің
қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтіретін ақауларды жою керек.
Іске қосу жұмыстарын ұйымдастыру қалпына келтіргіш мамандар
тапсырушыға технологиялық жабдықтар, технологиялық металқұрастырма, көлік,
технологиялық ақпараттар, жабдықты дайындаушы-зауыттардың паспорттары мен
техникалық талаптары, санитарлы гигеналық нормалар талаптары бойынша
барлық жұмыстардың сапалы және дұрыс орындалуына білікті техникалық көмек
көрсетеді. Бұл кезде монтаждауға арналған фундаменттер мен басқа да
металқұрастырмалардың жасалу сапасына көп көңіл бөлу қажет.
Жобалық құжаттаманы қалпына келтіру жұмыстары басталмай тұрып танысады,
ал кейбір туындаған сұрақтар болса, онда объектіні барып көреді.
Іске қосу кешенінің жобалық-техникалық құжаттамасымен таныса отырып,
қосуға қажет жабдықтың зауыттық паспортын тексереді. Сонымен қатар
жобаланатын жабдықпен орнатылған жабдықтың өнімділігін салыстыра отырып,
сынау актілерін тексереді.
2) Дайындау және негізгі монтажды жұмыстар кезінде қалпына келтіргіштер
(наладчики) монтажды жұмыстардң сапалы түрде орындалуын қадалау үшін
тапсырушыға техникалық көмек көрсетуге объектіге барады.
8 Дәріс. Жабдықтар мен механизмдерді қалпына келтіру кезіндегі
технологиялық операциялар.
Дәріс жоспары:
1) Жабдықты тексеру, ажырайтын және ажырамайтын қосылыстарды жинау.
2) Ұштіректерді орнату. Біліктерді, жалғастырғыштарды, берілістерді
тексеру.
3) Айналатын бөлшектерді дайындау. Жабдықтарды майлау.
4) Салт жүріспен және жүктемемен жүргізу.
9 Дәріс. Тісті берілістер.
Тістің өлшемдері және қалыптастыру әдістері.
Эксплуатация процесі кезінде тісті дөңгелектерде келесідей кемшіліктер бар:
торсневтардан және жұмыстық профильден, тістердің сынуы, немесе
ступицаларда беттік жағының маййысуы және тағы басқалар.
Тісті берілістің тозуын анықтау үшін оны бөлшектейді. Валдан тісті
дөңгелектерді шешу қажет емес. Детальдарды жуып, құрғақ болғанға деййін
сүртеді. Тістердің төзу шамасын анықтау үшін: сыртқы бакылаудан және
штанген зубамермен олшейди (сур 1, а) немесе штангенциркульмен тістің
қалыңдығының азаюы бастапқы шеңберден 0,15 т дейін қабылданады, ал
ответственник берілістерге 0,55т, неответствпередач т- модуль жатады.
Үгітілген және сынық тістерді эксплуатация берілісі рұқсат етілмейді.
А) штанген тісөлшегішпен тістің өлшенуі;
Б) сваркілеу арқылы тістің қалпына келтіру;
В) восстановление зуба наплавкой по медным шаблонам;
Г) қондырғы арқылы тісті қалпына келтіру;
Д) шаблонды тісті профилмен бақылау.
Тістің бастапқы қалыңдығы S= П/2т;
Тістің қалдың қалыңдығы S1=S-S.
Кішкетай модульмен төзген беріліс детальдарды қалпына келтірілмейді,
оларды жаңа детальдармен алмастырады. Кейбір жағдайларда үлкен диаметрлі
тісті дөңгелектерді тісті дөңгелектердіқалпына келтіреді.
Қатты төзген, үгітілген және сынық тістерді, диаметрлері түзу тісті
цилиндрлердің дөңгелектерін жөндейді, тіске төсем жабдықталады. Төсемді
винтпен немесе пісіру арқылы жонады (сур 1. б). Сонымен қатар жуан қабатты
электродтарды пайдаланып, тістерді электродоғамен капиловкамен шаблонға
орналастырады. Наплавкадан кейін дөңгелекті ыстық құмда суытады.
Фрезерлерді немесе тісті кескіш станоктарда өңдейді, осыдан қалған тістерді
қанмен немесе модульді шаблон арқылытістің профилін бақылайды (сур 1, д)
болатты тегершіктерді жоғары жілікті т-зген цементпен нығайтып қатырады.
Жоғары модульді шойынды тегершіктердің тістерін ввертиш қондырғы
арқылы жөнделеді (1 сур, г). Сынған жерлердің дөңгелектерін кеседі, пайда
болған бет жағындағы тістердің осьтерінен бұрғымен шеңбер жасалынады, оның
ішіне болатты шпилькаларды бұрайды, тістің биіктігімен кесімді де, металға
наплавляют. Жоғарыда атап өткен әдістер бойынша өңдеу жүргізіледі.
Тісті дөңгелектің эталонмен салыстырып егейді. Қалпына келтірген тістердің
размерлерін штангентісөлшегішпен (сур 1, а) немесе штангентісөлшегішпен
тексереді, тістердің қадамдарын және профилдерін шаблон арқылы бақыланады
(1 сур, д). Тісті берілісті үйкелеп өткеннен кейін 2.....3 сағатқа
жүктемесіз обкатывают, 2....3 сағат жүкпен 50 индустриалды маймен
майланады. Тісті берілістің қарапайым эксплуатациясы:
Сапалы және тісті дөңгелектерін өңдеу, деталдардың берілістерін дұрыс
жинауын қамтамасыз ету. Сонымен қатар валдардың осьтері паралель болуы
керек, ал межосевая аралықта тістердің қалыпты ұстауын жетілдіру керек.
Тісті дөңгелектер тіс осьтік шектерден жоғары болуы мүмкін, мысалы
валдардың клеткаларының тербелуі 0,03 т немесе болмауы керек.
Тісті дөңгелектердің дұрыс жалғануы жанасу нүктеден анықталынады. Жанасу
нүктесі тісті дөңгелектердің айналуынан алады, тістің біреуін жұқа қабатпен
краска жағылады, жұмыс істегенде тіс екінші тісті дөңгелекке із қалдырады.
Шынжырлы берілістер.
Шынжырдың және шынжырлы берілістердің жұлдызшалардың төзуінің кесірі
себеп ол жұлдызшалардың паралель осьтарының бұзылуы валдардағы осьтерінің
шығуы шынжырлардың төзуі немесе перуі, берілістің жұмыс істеуі жоғары
температурада болуы мысалы: Сопаның майданжәне тағы басқа шынжырлардың
перуінің әлсіреуі тістердің бұзылауынан төзуінен болады. Сонымен қатар
шынжырлардың созылып кетуі, жұлдызшалардың ұшып кетуі, берілістердің қатты
шуланып, жұмыс істеу нәтижесінде шынжырлардың үзілуі. Шынжырлардың төзуі
қадамдардың үлкеюінен сипатталынады және бастапқы шынжырлардың қадамдардың
шамасымен білдіреді. Шынжырлардың қадамдары (сур4) 50 звеналарға тең,
ұзындығы е-мен өлшенеді. Орташа қадамдардың температурасы мынандай
формуламен анықталынады.
T=(e1-e)/e)*100%
Е1, немесе е -50 звеналарға тең шынжырлардың ұзындығы, мм.
Жөндеу цехіна келіп түскен машиналардың сыртына ауа үрлеп, механикалық
әдіспен тазалайды немесе оларды душ арқылы жуады. Тазалаудан кейін
машиналарды смазкадан босатады да, бөлшектейді.
Детальдарды және бөлшектеуге келмейтін ұзындарды жуғыш ванналарда
немесе машиналарда жуады, осыдан төзудің дәрежесін анықтайды.
Эксплуатацияға келетін детальдарды бөлшектеуге жіберуі, ал жөндеуді талап
ететін детальдарды арнайы жөндеу цехтарына әкетеді. Жарамсыз детальдарды
ауыстырады. Ұзындарды жинағаннан кейін сынайды. Жиналған машинаны
обкадкыдан жай жүрісте және салмақты жүріспен тексереді.
Машинаны жинау және бөлшектеу туралы қысқаша мәлімет.
Машиналарды бөлшектеу және жинау операциялары технологиялық
карталарда және схемеларда берілген.
Машиналарды бөлшектегенде группаларға бөледі, группа подгруппаларға немесе
детальдарға, группаны ұзындарға, подгруппа ұзындарға, группаның құрамына
кіретін ішкізаттар да бөлінеді.
Қосылып тұрған бөлшектерді сваркіленген немесе пайкіленген
бөлшектерді, соққылаусыз бөлшектерді бөлшектейді. Бөлшектерді бөлшектегенде
оларға таңба қойылады. Сонымен қатар праскамен немесе қышқындық таңбамен
қояды. Белгілерді бөлшектердің үстіңгі жағына қояды, жинаған кезде олар
бірдей оқылады.
Тәртіп бойынша оларды міндетті түрде таңбалау керек. Осы детальдар
тозады, бір-біріне өңделінеді форманың үстіңгі жағы: конустық,
седловатость және тағы басқа болады.
Жөндеуге түскен машиналар мен агрегаттарды жуғыш камералар және
машиналар тазалайды. Тазалау жуғыш ерітіндінің ағымымен қысымын күшейтумен
жүзеге асырады. Жуғыш ерітінді 60-80 градус судан және каустикалық содадан
0,5-2%, хромтикадан тұрады. Жуған машиналарда майды құйып алады. Қою
майларды ваннадан және берілістен алу үшін оларды бумен қыздырады немесе
ерітіндімен жояды. Детальдарды және машиналарды бөлшектегенде арнайы
ерітінді 60-80 градус температурада сірке суын ерітіндіде жуады. Жуғыш
ерітінді ретінде керосин, бензин, төртхлорлы көміртегі (ссц) үш
хлорэтилмен, фреон-30 қолданылады.
Үлкен датальдарды ерітіндімен тазалайды, ал ұсақ детальдарды ерітінді
ванналардың қақпақшалары жабық болуы керек, ваннаның астына созылу зонтығы
орналастырылады. Бензин майдың қауіпсіздігін азайту үшін, оның ішіне 3%
төрт хлор көміртегі қосады, жуғыш ванналар полоспен жабдықталған,
ерітіндіні сынапқа құяды. Керосинді қорғасын детальдар коррозиясын
тудырады, сондықтанда оны қолданып болған соң оны сүртеді және маймен
жабады.
Сірке ерітіндінің негізгі қызғыш затты олар: каустикалық сода,
кальцилерленген сода және үш натрии фосфат сабынды ерітіндігі эмульгатор
қосады. Хромтекті детальдарды коррозиядан сақтау үшін поливаторқолданады.
Каустикалық сода алюминиді бұзады, сондықтанда оны ертінді ретінде
қолданылмайды, оны алюминии детальдарды өңдеу үшін арналған. Поршендарды
нагардан тазалау үшін, басқа детальдарды жуғыш ерітіндіде 2-3 сағат
ұстайды.
Жуғыш заттарды өндірісте паста түрінде шығарады. Детальдарда жуғыш
ерітіндіде өндегенде 0,5 % -тін пассиватор ерітіндімен шаяды, бұл
операцияларды жуғыш машина камераларды орындалады. Жуғыш машиналарды (сур
5) детальдар транспортир немесе рельгашлектасында жиналады, үлкен бөлек
детальдар, төр қорапқа салынған ұсақ детальдар. Жуғыш машиналарда
ерітіндіні түс тұсырады және фильтрациядан өтеді. Детальдардың жуу
ұзақтылығы 10-20 мин. Жуғыш детальдардыауамен кептіреді немесе шкафтың
ішінде қыздырады.
Дефектоскопия.
Дефектоскопия бояуы өте жеңіл және қарапайым трекцияларды анықтауға
арналған әдіс болып келеді. Керосин негізінде кішкентайпараларды және
трекцияларға енеді. Сынауға салынған детальдардытазалайды да 10-15 мин
ерітіндіге түсіреді бірдей мөлшерде алынған керосинді және 10-15 %
трансформаторлы май ерітіндіден тұрады. Осыдан детальды суртеді, сумен
жуады да суспензиямен боялады. Суспензия ішіне кіреді ақаулықтың мөлшерін
анықтайды.
Ерітіндіні керосинмен араластырып индустриалды майдан жасауға болады.
Детальды 15-20 мин. Ерітіндіні суға араластырып мельмен бояиды. Мельдің
үсті сары түске боялады.
Магнитті дефектоскопия магнитті детальдарда пайда болады күштеуге
негізделген раковиналды трекшиналарды және т.б.дефектілердіанықтау үшін
арналған. Ақау болған жерлерде түзу күшті магниттер ыдырайды немесе
ажарытылады. Егер магнитті детальға жұқа қабатты магнитті материалдан
ұнтақтың жақсы, мысалы қорғасындыоксиматериалдан ұнтақты. Сандарды жақсы
оны сілкіп жіберсе, ұнтақтың жарты бөлігі магнитті күшті сызықтықта
орналасады ал ақаулы жерлерде көлшік түрде жиналады.
Түзу сызықты ұсталды ағаш аяғына электромагнит полюстері жалғанады
магниттану процесі 2-3 сек. алады.
10 Дәріс. Жылжымалы және стационарлы көтеріп-тасымалдау құрылғысын
монтаждау және қалпына келтіру.
Дәріс жоспары:
1) Электрлебедка мен шынжырлы элеваторларды монтаждау және қалпына
келтіру.
2) Таспалы транспортерлер мен гидравликалық жетегі бар көтеріп-түсіру
құрылғысын монтаждау және қалпына келтіру.
11 Дәріс. Ұшаны сою және бөлу жабдығын монтаждау және қалпына келтіру.
Дәріс жоспары:
1) Автоматты бокстарды монтаждау және қалпына келтіру..
2) І.Қ.М. терісін сыдыруға арналаған қондырғыны монтаждау және қалпына
келтіру.
3) Ұшаны аралауға арналған электрлік араны монтаждау және қалпына
келтіру.
12 Дәріс. Ет кескіш, араластырғыш және престегіш жабдықты монтаждау
және қалпына келтіру.
Дәріс жоспары:
1) Өндірістік ет тартқыш пен ұсақтағыштың монтаждау және қалпына
келтіру.
2) Куттерлер мен коллоидты диірмендердің монтаждау және қалпына
келтіру.
13 Дәріс. Ет өнімдерін жылулық және диффузиялық өңдеуге арналған
жабдықты монтаждау және қалпына келтіру.
Дәріс жоспары:
1) Вакуумды көлденең қазандықтарды монтаждау және қалпына келтіру.
2) Термокамераларды монтаждау және қалпына келтіру.
3) Автоқақтау қондырғысын монтаждау және қалпына келтіру.
14 Дәріс. Шикізатты механикалық бөлуге арналған жабдықты монтаждау
және қалпына келтіру.
Дәріс жоспары:
1) Сепараторларды монтаждау және қалпына келтіру.
2) Центрифугаларды монтаждау және қалпына келтіру.
15 Дәріс. Жартылай фабрикаттарды дайындау және мөлшерлеу жабдықтарын
монтаждау және қалпына келтіру.
Дәріс жоспары:
1) Тұшпара автоматтарын монтаждау және қалпына келтіру.
2) Шприцтерді монтаждау және қалпына келтіру.
2 Лабораториялық сабақтардың атауы және олардың қысқаша мазмұны.
Лабораториялық жұмыс 1. Малды бiрiншi реттiк өңдеу цехын құрастыру туралы
техникалық құжаттар
1. Жұмыстың мақсаты: техникалық және методикалық құжаттар тiзiмiмен
және мазмұнымен практикалық танысу, малды бiрiншi реттiк өндеу цехының
коммуникациялары мен жабдықтарын құрастыруына жоспар құру.
2. Жұмыстың мазмұны: Малды бiрiншi реттiк өндеу цехын құрастыру туралы
техникалық құжаттардың тiзiмiн анықтау және коммуникациялары мен
жабдықтарды құрастыруды жоспары.
3. Жұмыстың орындалу тәртiбi:
1. Техникалық құжаттардың тiзiмiн тiзiмдеу, әрбiр құжаттың қысқа
мазмұнын белгiлеу және қолданылатын саласын көрсету. Құрастыру цехының
күнтiзбелiк жоспарларының кестесiн сызу.
2. «Жұмыстың аты» туралы графада, малды бiрiншi реттiк өңдеу цех
жабдықтарының тiзiмiн жазу. Еңбек шығыны адам графасында жабдықтың әр
бөлiгiн құрастыруға қажеттi адам күнiн аптамен және аймен құрастыру уақыты
графасында әрбiр жабдықтың құрастыру ұзақтығын көрсету керек. Ол мынандай
формуламен есптеледi:
Тм = T/z6
Мұнда Тм - аптамен есептелген құрастыру ұзақтығы;
Т - кiсi күнiмен есептелген ұзақтығы;
z - берiлген жабдықты құрастыруға бiр мезгiлде қатысқан
жұмысшылардын саны.
6-бiр аптадағы жұмыс күдерiнiң саны бiр мезгiлде жұмыс iстейтiн
жұмысшылар саны графасында жабдықтың әрбiр бiрлiгiн құрастыруға бiр
мезгiлде қатысатын жұмысшылар санын көрсетуi керек.
Құрастыру жұмыстарын iстеу үшiн қажеттi техникалық құжаттарға
кiретiндер:
1. Техникалық тапсырма
2. Техникалық жоба
3. Есептiк-түсiндiрме жазбасы
4. Смета
5. Зауытың сызулары (құрастыру )
6. Жұмысшы сызулар
7. Құрастыру сызбалары
8. Жабдықтардың техникалық құжаттары
9. Жабдықтарды пайдалану және құрастыру нұсқалары
10. Жабдықтарды жинақтау ведомосi
11. Коммуникациялы құрастыру сұлбалары
12. Фундаментпен орналасқан цехтың жоспары, кескiндерi мен терен
орналасқан құдықтар, анкерлiк болттармен және тiлiктермен жабдықтарды
орналастыру.
13. Принциптi электрлiк схемалары және құрастыру сұлбалары.
Техникалық тапсырма - берiлген объекттiнің экономикалық тиiмдiлiгiн және
осы объектiні құрудың мүмкiндiлiгiн қарастыру. Ол жұмыс көлемiне қарай
кәсiпорынның басшысымен, Минстрлік не болмаса Өкіметтің кеңесiмен
бекiтiледi.
Техникалық жоба - бұл барлық конструкторлық құжаттардың жиынтығы. Оның
iшiне кiретiн:
1. Басты жоба
2. Құрастыру сызбалары
3. Смета шығындары
4. Коммуникация сұлбалары
Смета шығыны - құрастыру жұмыстарын орындау үшiн енгiзiлетiн құрастыру
тiзiмiн анықтайды.
Бекiтiлген техникалық жоба негiзiнде құрастырумен байланысты құрылыс
конструкцияларының жұмысшы сызуларын және орында дайындалатын жабдықтардын
сызбаларын құрастыру.
Құрастыру сызбаны техникалық жобаны негiзiнде құрастырады. Олар 1(50
масштабпен орындайды. Олар қабат сайын және түйiндiктерге бөлiнедi.
Қүрастыру сызбалар материялдарына спецификациялары кiредi.
Коммуникация құрастыру сұлбаларына су, бу, май, тұздық аммияк, газ
канализация құбырларын құрау үшiн және бекiтумен сақтағыш арматурасын,
бақылау-өлшегiш аспаптарды орналастыру үшiн пайдаланады. Құбырлардың
диаметрiн және өлшемдi-бақылау аспаптардың орындарын схемада көрсетедi.
Құрастыру жұмыстарының күнтiзбелiк жоспарлау
Құрастыру жұмыстардының күнтiзбелiк жоспарлау мақсаты-құрылыс және
құрастыру жұмыстарды өткiзу графигiн келiстiру, құрастыру алаңға
жабдықтардын түскен мерзiмiн есептегенде құрастыру жұмыстардың орындалу
дәйектiлiгiн анықтау. Соған бола бiр неше айға ашылған күнтiзбе жоспарын
құрастырады.
Ашылған күнтiзбе жоспарын құрастыру кезінде, егер жеке жабдықты
құрастыру уақыты көрсетiлмесе онда жұмыстарды орындауға керектi жұмысшылар
саны ең кiшi болу керек.
Коммуникация мен жабдықтардың құрастырудың жайма күнтiзбесiн жоспарлау
кезінде оның орындалу мерзiмi 12-кi айдан аспауы тиiстi.
Күнтiзбе жоспарының негiзiне қарап жұмысшылар қозғалысының графигiн
құрастырады, ол күн сайын iстеп жүрген жұмысшылардың санын көрсетедi.
Құрастыру процессiнде шығатын барлық өзгерiстердi есепке алуға
болмайтындығын әр бiр бригадалардың күндiлiк учаскесiнiң жоспарлары
күнтiзбесi жоспары мен негiзiне сәйкес зерттеудi дайындайды, оның iшiне
атқарушылар туралы мәлiметтердi кiргiзедi.
Бекiтемiн Бекiтемiн
Тапсырыс берушi ___________ Мердігер ___________
________________200 ж. __________________20 ж.
Жабдықтарды құрастыруға қабылдау туралы
АКТ
Семей қаласы ______
____________20 ж.
Обектiсi_____________________________________________________________
бiз төменде қол қойғандар: бiр жағынан
екiншi жағынан мердігер
________________________________________________________________________
Бiрiншi қоймадан жiберiлгенiн ал екiншi қойма келесi жабдықтарды
құрастыруға қабылданғаны туралы акт құрастырады _________________
______________________________________________________________
Жабдықтын сипаттамасы ____________________________________________
|К/ж |Жабдықтың аты |Өлшем бiрлiгi |Саны |
| | | | |
Сыртқы егжей-тегжейдi тексерiп қарау қарастырылған жерлерiн және
комплектiлерiн белгiлеу.
Құрастыру жұмыстардың материалдық техникалық құралдары
Құрастыру жұмыстардың материалдық техникалық құралдарға жататын
құрастыру құрал-саймандар, жүк ұстайтын құрылғысы, тiректiн конструкциясы,
көтеретiн транспорттық механизмдер мен машиналар. Көрсетiлген құралдардың
дұрыстығын тексеру ұшiн, оларды жиi-жиi периодтыє техникалыє куәләндiрiп
сынауға алынады. Негiзгi құрастыру құрал-саймандарына жататындар: орамалар,
құрастыру сызғыштар (салыстырылып тексерiлiп баєыланған) таразылыє деңгей
тағыда слесарлыє жинақтау құрал-саймандары сырды жөндеуге қолданылады.
Құрастыру құрал-саймандары
Оларға жататындар: арєандар, шынжырлар, блоктар, полистпастлар, жұк
iлгiштер, стропылар, сырғылар, жұк бинттерi және т.б.
Жүк ұстайтын құрылғы
БҰл: чалка iлгiштер, стопылар, сырғылар, жұк бинттерi, серппе, жалған
флансылар.
Тiрек конструкциялары
Блоктарды» полиспластыларды және тальдердi iлiп єою ұшiн, жұктi» тiк
јсiнен орын ауыстыруға осы құралдармен єолданылады: козелдармен
аспаналармен, ұш аяєтылармен құрастыру мачталарымен және консулдыє
крандармен. Созғыштармен єолдану ұшiн анкерлiк ұстатєыш пайдаланамыз.
Көтеретiн транспорттыє механизмдер мен машиналар
Көтергiш транспорттыє механизмдер мен машиналарға жататындар көбiнесе
периодтық әрекет жасайтын машиналар мен механизмдер, олар механикалыє
әрекетке, жұктермен салыстырғанда онша алыс емес. Іашық вертикальдық,
горизонтальдыє және енкеу жазыєты орын ауыстыру жұмысын атєарады. Оларды
жабдыєтарды, құбырларды, құрылыс және металлконструкцияларды құрастырғанда
сұт өнеркәсiбiндегi жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындар, реконструкция және
техникалыє єайта жараєаттандыру жасағанда механикалық қызметтi жұмысшылары
жиi-жиi мына сұрақты шешуiне соқтығады. Көтеретiн транспорттық құралдарды
типтерiн таңдау, одан тиiмдiлiгiне және қауiпсiздiгiне байланысты
пайдаланылады. Жұк көтергiштi қолданғанда кейбiр жағдайларда есепке алу
қажет, онда жұктiн салмағы көтергiштiн көтеретiн салмағынан аспау керек,
бiрақ әр тұрлi енi бiрдей болмауы тиiс, ол жүктiн ауырлығы, ортасын
орналасєанына байланысты жұк көтергiштiн алдынғы мостын үсiне қатынасы.
Мына жағдайда кјтеретiн Ст (кН) кұштi осындай тендеумен табады:
Ст к (а+еа) = М
мұнда М - көтергiштiн орнықтылық моментi:
М = Ст ei, кНм
мұнда Ст – көтергiштiн салмағы, кН;
ei – Көтергiштiн алдынғы мостынын ісiнен ауырлық центiрiнiн
горизонтальдық проекциясына дейiнгi ара қашықтық 02 :М;
К - көтергiштiн орнықтылық коэффициентi;
а - номинальдыє жұктiн 0, ауырлық центiрiнен ашақай қабырғасына
дейiнгi ара қашықтығы (М);
е - көтергiштiн алдынғы мостынын ісiнен қабырғаға дейiнгi
арақашықтығы (М).
Жүк көтергiш Ст күштiн өзгерiсiн анықтау керек номиналдық автокөтергiшiн
қарсы егерде жұктiн ауырлық центiрiнен ашақай қабырғасына дейiнгi ара
қашықтығы үлкейтсе және кеiтсе.
|Вариант |1 |2 |3 |4 |5 |6 |
|Жүк тиегiш |4020 |4022 |4043 |4045 |4004 |-107 |
|Ашақайлармен жүк көтеретiн күшi, кН |10 |20 |32 |50 |7,5 |10 |
|Жүктiн ауырлық ортадан бас қабырғасына дейiнгi|500 |600 |600 |580 |400 |500 |
|ара қашықтық,мм | | | | | | |
|Жүктiн массасы, кг |2250 |3170 |4780 |5800 |1740 |2180 |
|Көтергiштiн алдынғы мостынын ісiнен қабырғаға |400 |350 |300 |350 |450 |400 |
|дейiнгi арақашықтық, мм | | | | | | |
|Көтергiштiн алдынғы мостынын өсiнiн ауырлық |530 |300 |280 |250 |730 |549 |
|центрiнiн горизонталдық проекциясына дейiнгi | | | | | | |
|арақашықтық, мм | | | | | | |
| Т |1,5 |2 |1,75 |1,5 |1,5 |2 |
| П |2 |2,5 |1,25 |1,5 |2 |1,75 |
2 лабораториялық жұмыс
“ Жоспарлы алдын-ала жөндеу жүйесi”
Жұмыстын мақсаты: Жоспарлы алдын-ала жөндеу жүйесiн оқып бiлу. Жөндеушi
жұмысшылардын санын есептеу, алдын-ал жөндеу графигiн құру.
Жұмыстын мазұны:
1. Жоспарлы алдын-ала жөндеу жұмысына қажеттi техникалық құжаттардын
мазмұны мен санын анықтау.
2. Жоспарлы алдын-ала жөндеудiн жылдық жоспарын құру.
3. Жөндеушi жұмысшылардын санын анықтау.
Негiзгi түсiнiктер
Ет өнеркәсiбi кәсiпорындарда технологиялық жабдыєтардын прогрессивтi
жұйесi - жоспарды алдын-ала жөндеу қолданылады, жоспарлы алдын-ала жөндеу
машиналардын ұздiксiз жұмыс iстеуiн қамтамасыз ететiн шаралар жиынтығы.
Жоспарлы алдын-ала жөндеудiн мақсаты жабдықтаудын пайдалану мерзiмiнде
жоспар бойынша белгiленген уақыт пен көлемде ақаулықтардан жою,
машиналардын технологиялық кұйiн және жөндеу жұмыстарынын орындалуын
бақылау.
Жоспарлы алдын ала жөндеу жүйесi жөндеу аралық күтуден,
профилактикалық бақылаудан және ағымдағы, орташа, кұрделi жөндеулерден
тұрады.
Жөндеу жұмыстарын жоспарлағанда еңбек шығынын және материялдардын
қажеттiлiктерiн анықтайтын сиымдылық көрсеткiштердi және нормативтердi
пайдаланады.
Жөндеу жұмыстардынын ұзақтығы
Жөндеу мерзiмдерiн анықтау үшiн жабдықтардын түрлерiне байланысты
олардын жөндеу циклiн, жөндеу және қарау аралықтардын кезендерiн бiлу
қажет.
Жјндеу циклi- екi кезектi жоспарлы жөндеулердiн арлығындағы жұмыс
мерзiмi.
Жөндеу аралық мерзiм – екi кезектi жоспарлы жөндеу аралығындағы немесе
жоспарлы жөндеудiн аралығындағы жұмыс мерзiмi. Жөндеуге қажеттi жұмыс
уақыты 4 кестеде көрсетiлген.
Тексеру аралық мерзiм
[pic]
мұнда [pic]- жөндеу циклi
[pic] - жөндеу мерзiмiндегi орташа жөндеулер саны
[pic] - жөндеу мерзiмiндегi жөндеулер саны
[pic] - жөндеу циклiндегi тексерулер (осмотр) саны
Машиналардын кұрделiлiгiнiн дәрежесiне және жөндеу ерекшелiгiне
байланысты жабдықтарды жөндеу күрделiлiгiнiн категориялары анықталады.
Кұрделелiк категориясын [pic] деп белгiлейдi.
(мысалы, терi сыдыру машинасы 3[pic]- ұшiншi категориялы жөндеу машинасы).
Жөндеу жұмыстарынын еңбек сиымдылығыны нормативтер 1 кестеде
көрсетiлген.
Кесте 1.
| |Тексерудi» е»бек |Жјндеулердi» е»бек |
| |сиымдылығыны» нормасы, |сиымдылығыны» нормасы, |
|ЖҰмыс тұрлерi |адам/сағат |адам/сағат |
| | |А |О |К |
|Слесарлыє |0,6 |3 |12 |23 |
|Станоктыє |- |0,9 |3,6 |8,5 |
|Басєа да (дәнекерлеу, берiк |- |0,5 |1,8 |3,5 |
|болуы, бояу және т.б). | | | | |
|Барлығы |0,6 |4,4 |17,4 |35,0 |
Машиналарды жөндеудiн еңбек сыйымдылығы
[pic]
мұнда Тж - еңбек сыйымдылығынын нормасы, адам.сағат
[pic]- кұрделi жөндеу категориясы
Машинаны жөндеу циклынын еңбек сыйымдылығы
[pic]
Жөндеу арлығында цехтар мен жабдық тұрлерiн күтуге қажеттi слесардын
саны.
[pic]
мұнда [pic]- сменасына жөндеу аралық қызметтермен қамтамасыз ететiн
жұмысшылар саны
[pic] - қызмет көрсетiлетiн жабдықты жөндеу бөлiктерiнiн
қосындысы
[pic] - сменасына бiр жұмысшынын жөндеу аралық қызмет көрсету
нормасы, [pic]=300 [pic][pic]10 егер [pic]=500 [pic][pic]10
Жөндеу циклдарында барлық технологиялық жабдықтар 10 топқа бөлiнедi.
Жабдықтарды жөндеу циклынын ұзақтығы мен құрылымы 2 кестеде
көрсетiлген.
Кесте 2.
|Жөндеу циклындағы |Жабдық жұмыстарынын ұзақтығы |
|жабдықтар тобы | |
| |Тексеру аралыє |Жөндеу аралық |Жөндеу циклы |
| |мерзiм |мерзiм | |
|1 |100 |600 |2400 |
|2 |200 |1200 |4800 |
|3 |300 |1800 |7200 |
|4 |400 |2400 |9600 |
|5 |500 |3000 |12000 |
|6 |500 |3600 |14400 |
|7 |500 |4200 |16800 |
|8 |500 |4800 |19200 |
|9 |500 |6000 |24000 |
|10 |500 |7200 |28800 |
Жөндеулердiн аралық мерзiмнiн ұзақтығы келесi формуламен
анықталады:
[pic]
мұнда [pic]- жөндеу циклi
[pic] - жөндеу мерзiмiндегi орташа жөндеулер саны
[pic] - жөндеу мерзiмiндегi жөндеулер саны
Жабдықтарды жөндеудiн жылдық жоспары негiзiнде жоспарлы жөндеу және
тексерулер ұшiн жылдық жұмысшылар санын келесi формуламен анықталады
[pic]
мұнда Трк,Трс,Трт,Тро- бiр жөндеу бiрлiгiнде ағымдағы, орташа, кұрделi
жөндеу және профилактикатикалық тексерулердiн енбек сыйымдылығы.
[pic] ағындағы, орташа, кұрделi жөндеу және профилактикалық
тексерулер кезiндегi жөндеу бiрлiктерiнiн жылдық қосынды саны.
Кн-өткен жылда жеткен уақыт нормаларын орындау коэффициентi.
Ф-жұмыс уақытынын тиiмдiлiк қоры, сағат
Жоспарлы жөндеу және профилактикалық (сақтық) тексерулер орындайтын
жұмысшылар санынын цехтардағы жабдықтарды жылдық жөндеу және тексеру
тұрлерiне байланысты жылдық жөндеу бiрлiктерiнiн саныны қосындысын алдын-
ала санау арқылы табамыз.
Кәсiпорын бойынша жөндеу жоспарлы жөндеулер және профилактикалық
тексерулердi орындайтын жұмысшылар санын цехтар мен қызметтердiн сандарынын
қосындысынан анықтайды.
Жөндеу бригадаларынын санын мына формуламен анықтайды:
Чрб=Т/Нвр
мұнда Т- жөндеу кезiндегi еңбек сиымдылығы, адам.сағат
Нвр- жөндеудiн уақыт нормасы, адам.сағат
Жабдықтардын жөндеу жоспарын құрғанда көрсетiлген жабдықтарын
жөндеуде тұру ұзақтығы мынандай формула мен аныєтайды:
[pic]
мұнда Ппр- бiр жөндеу бiрлiгiндегi жабдықтын жөндеуде тұру нормасы.
Тж - еңбек сиымдылығынын нормасы, адам.сағат
[pic]- кұрделi жөндеу категориясы
Қалыпты жағдайда жөндеу жұмысын жұргiзгенде жабдықтардын
жөндеуде тұрып қалуынын орташа нормаларын қолдануға болады (кесте3).
Кесте 3.
|Жөндеу жұмыстары |Бiр жөндеу бiрлiгiнде жабдықтардын жөндеуде тұрып қалу |
| |нормасы, (тәулiк) |
| |1 сменада |2 сменада |3 сменада |
|Тексеру жөндеу |0,05 |0,025 |- |
|Ағынды жөндеу |0,15 |0,08 |0,055 |
|Орташа жөндеу |0,42 |0,23 |0,18 |
|Кұрделi жөндеу |0,8 |0,42 |0,31 |
Тексеру сұрақтары.
1. Жөндеу циклi дегенiмiз не?
2. Жөндеу арлық мерзiм қалай анықталады?
3. Тексеру аралық мерзiм қалай анықталады?
4. Қандай жұмыс түрлерi төменде көрсетiлген?
- Профилактикалық тексеру
- Жөндеу аралық қызмет көрсету
- Ағындағы жөндеу
- Орташа жөндеу
- Кұрделi жөндеу
5.Жөндеу цикiлiнiн бөлiмi дегенiмiз не?
6.Жөндеудiн күрделi категория қалай анықталады?
7.Әртүрлi жөндеу түрлерiнiн еңбек сыйымдылық күйi қалай анықталады?
ВАРИАНТТАР
|I |Жабдықтардын атаулары |Саны |Жөндеу |Күрделiлi|Уақыт |
| | | |циклi |к |нормасы |
| | | | |категория| |
| | | | |лары | |
|Iрi қара малды өңдейтiн желi |
|1 |Iрi қара малды өндеу желiсi |2 | | | |
|2 |АБ автоматты бокс |2 | | | |
|3 |Электрлi лебедка |1 | | | |
|4 |Көтерiп - тұсу площадкасы |1 | | | |
|5 |Электрлi ара |1 | | | |
|6 |Конвейерлi стол |1 | | | |
|7 |Электрлiк ара |1 | | | |
|8 |Жуғыш машина |1 | | | |
|9 |Терi алғыш Москва-4 |1 | | | |
|10 |Кансыз қылатын конвейер |1 | | | |
|11 |Терiнi қолмен сыпыру (забеловка) |1 | | | |
| |және өңдеу конвейер | | | | |
|12 |Троллей |2000 | | | |
|Шошқаны өңдеу желiсi |
| |ФМП жуу құрылғысы |1 | | | |
| |ФКПФ конвейерi |1 | | | |
| |ЦЭ-2М Тiзбектi элеватор |1 | | | |
| |К7-ФМГ Жуатын машина |1 | | | |
| |Терiсiн жiбiтуге арналған сыйымдылық|1 | | | |
| |ФУЩ-100скребмашинасы |1 | | | |
| |ЭР-1,85 элеватор |1 | | | |
| |ФОЖ Ұйыту пешi |1 | | | |
| |УВС-1 конвейерлi стол |1 | | | |
| |ЭР-0,7 роликтi элеватор |1 | | | |
| |Іансыздандыру конвейерi |1 | | | |
| |Терiнi қолмен сыпыру (забеловка) |1 | | | |
| |және өңдеу конвейер | | | | |
| |Терi сыпыруға арналған лебедка |1 | | | |
| |Троллей |2000 | | | |
|Субјнiмдер ј»дейтiн бјлiм |
|1 |МОС –IШ машинасы |2 | | | |
|2 |Тазарту және инцпекция столы |1 | | | |
|3 |Скербкiлi тасымал |1 | | | |
|4 |кұйдiру пешi |1 | | | |
|5 |МСК –I машинасы |1 | | | |
|6 |МСС-IШ субөнiм жуғыш машинасы |1 | | | |
|7 |Шошқалардын бастарын өңдейтiн |1 | | | |
| |агрегат | | | | |
|8 |Бұрғыш кран |1 | | | |
|9 |МОС-IС машинасы |2 | | | |
|10 |Шабу құрылғысын орнатқышы |1 | | | |
|11 |Жақ бөлу машинасы |1 | | | |
|12 |Мұйiз кесетiн машина |1 | | | |
|13 |Бас шабу машинасы |1 | | | |
|14 |Субөнiм жуғыш машинасы |1 | | | |
|15 |Тележкалар. |10 | | | |
|IШЕК- ҚАРЫН ӨҢДЕУ БӨЛIМI |
|1 |ФОК-К механикаландырылған желi |1 | | | |
|2 |ФОК-С механикаландырылған желi |1 | | | |
|3 |ФОК-Б механикаландырылған желi |1 | | | |
|4 |ФОК әмбебап машинасы |2 | | | |
|5 |ЦМК- 2 машинасы |2 | | | |
|6 |Тележка |5 | | | |
|7 |Жылжымалы бак |2 | | | |
|ТЕРI ТҰЗДАЙТЫН ЦЕХ |
|1 |Жуғыш барабан |1 | | | |
|2 |Мездра өңдеу машинасы |2 | | | |
|3 |ПШАК-12 қарсы ағынды шнектi аппарат |1 | | | |
|4 |БХА барабан |4 | | | |
|5 |Тұздық дайындау және регенерация |1 | | | |
|6 |Тұз тасыйтын таспалы тасмалдағыш |1 | | | |
|7 |Терi тасыйтын таспалы тасмалдағыш |1 | | | |
|8 |Тележка |10 | | | |
|ШҰЖЫҚ ЦЕХЫ |
| |Тұшпара жасайтын автомат |1 | | | |
| |Котлет жасайтын автомат |1 | | | |
| |Жартылай фабрикаттарды кесуге |2 | | | |
| |арналған машина | | | | |
| |Таспалық ара ПЛБ-2М |2 | | | |
| |Волчок |1 | | | |
| |Фарш араластырғыш Л5-ФЛБ |1 | | | |
| |Нан илейтiн машина |1 | | | |
| |Жазық чашкалi көтергiш |1 | | | |
Қолданылған әдебиеттер
1. Гальперин Д.М. Монтаж и наладка технологического оборудования
предприятий пищевой промышленности. Справочник. - М.: Агропромиздат, 1988.
– 320 с.
2. Гальперин Д.М. Монтаж оборудования предприятий пищевой
промышленности. - М.: Пищевая промышленность, 1978.
3. Зайцев Н.В.. Ремонт и монтаж оборудования предприятий пищевой
промышленности. - М.: Пищевая промышленность, 1972.
4. Илюхин В.В.. Монтаж и ремонт оборудования предприятий мясной
промышленности. - М. Легкая и пищевая промышленность, 1984. – 264 с.
5. Красов К.В. Ремонт и монтаж оборудования предприятий молочной
промышленности. - М.: Легкая и пищевая промышленность, 1982. – 240 с.
6. Красов К.В. Эксплуатация, ремонт и наладка технологического
оборудования молочной промышленности. - М.: Легкая и пищевая
промышленность, 1981. – 328 с.
7. Монтаж, наладка, эксплуатация и ремонт оборудования. Справочник/под
ред. В.М. Горбатова. - М.: Пищевая промышленность, 1972.
8. Справочник по монтажу технологического оборудования предприятий
пищевой промышленности./Под ред Д.М. Гальперина. – М.: Пищевая
промышленность, 1978. – 496 с.
Лабораториялық жұмыс 3. Негiзгi технолгиялық құралдарды жинақтау мен реттеу
Жұмыстың мақсаты: объектiмен, жобалау – сметалық және техникалық
құжаттармен тексеру есептеулерiмен танысу.
Жұмыстын мазмұны: iс қағаздарымен және тексеру есептеулерiмен танысу.
Объектiмен, жобалау-сметалық және техникалық iс қағаздарымен танысу
кезiнде басқару комплексiнiң құрамын, жобалау тапсырмасы мен оның
қосымшаларын, жобаның технологиялық және тоңазыту бөлiмдерiнiң жұмысшы
сызбаларын, жылу-техникалық , сантехникалық және басқа тұтiк-құбырлардың
құрастыру технологиялық сұлбалары мен құрастыру сызуларын және дайындау
зауыттарының жабдықтарының паспорттарын оқып үйренедi.
Жобалық-сметалық iс қағаздарын оқып-үйрену кезiнде бекiтiлген басқару
комплексiнiң технологиялық процестердi жүргiзу мұмкiндiгiн, қайта өңделетiн
негiзгi және қосымша шикiзат мөлшерiн, қолданылатын су мен будың мөлшерi
мен өлшемдерiн, шығарылатын негiзгi және қосымша өнiм түрлерiнiң мөлшерiн
анықтайды. өнеркәсiптiң қауiпсiздiк және санитарлық ережелерiн сақтай
отырып қызмет көрсетудiң ыңғайлылығын анықтау мақсатында жабдықтардың
жұмысшы орындарының қызмет көрсету және қоршаған ортаға, сонымен қатар
құрлыс орындарына қатысты орналасуына негiзгi көңiл аударылады. Iс
қағаздарын зерттеу кезiнде жобанын жетiстiктерi мен кемшiлiктерi
бағаланады.
Объектiмен танысу кезiнде орындалған құрастыру жұмыстарынын,
фундаменттер мен тiрек құрылымдарынын сапасы мен техникалық шарттарға
сәйкес келуi тексерiледi.
Тексеру және қабылдау кезiнде табылған кемшiлiктердi құрлыс-құрастыру
ұйымның iстен шығу және шала iстер ведомостiне енгiзiледi. Жобаның
сапалылығына күдiк туған кезде әр жабдықтың тұрлерiне байланысты
есептеулердiң дұрыстығын формулалар бойынша тексередi.
Тартқыш шынжыры ұздiксiз жұмыс iстеп тұрған конвейердiң өткiзу
қабiлетi, (бас/сменасына)
[pic]
мұнда [pic] - конвейердiң қозғалыс жылдамдығы, м/мин
[pic] - сегiз сағаттық смеданадығы жұмысшылардың саны
[pic] - жұктердiң ара-қашықтығы, м
Винттiк транспортерлердiң өнiмдiлiгi, т/сағ[pic]
[pic]
[pic]
мұнда [pic] - винттiң диаметрi,мм
[pic] - винттiң қадамы, мм
[pic] - бiлiктiң айналу жиiлiгi, айн/мин
[pic] - науаның көлденең қимасының толу коэффициентi
[pic] - тасымалдаушы материалдың салмағы т/м3
С – шнектiң иiлу бұрышына байланысты жұктiң көлденең қимасын азайу
коэфициентi.
Мал ұшасынан терiсiн үздiксiз түрде сыдыратын қондырғылардың
өнiмдiлiгi:
[pic]
мұндағы [pic] - қондырғының максимальды өнiмдiлiк мүмкiндiгiн
пайдалану коэффициентi [pic] = 0,8
[pic] - терiнi сыдыру коэффициентi, м/мин
[pic][pic] - ұзындығы
Вакуум - көлденең ыдыстар санын келесi формуламен аныєтайды:
[pic]
мұндағы Q - шикiзат мөлшерi, кг;
[pic] - технологиялық циклдiн ұзақтығы, сағ;
[pic] - жүк көлемi, м3;
[pic] - сменанын ұзақтығы, сағ.
Өлшемдерi 1000х1200 болатын пiсiру және қуыру камераларының санын келесi
формула арқылы есептейдi
[pic]
мұндағы [pic]- өнiмнiн массасы, кг;
[pic]- технологиялық циклдiн ұзақтығы, сағ;
[pic]- раманың массасы, кг;
[pic]- рамалар саны,
[pic]- сменанын ұзақтығы,сағ.
Жiбiту камерасының аспалы жолдарының ұзындығы
[pic]
мұндағы [pic]-жолдағы еттiн салмағы,кг
[pic]- жiбiту ұзақтығы, сағ
[pic]-1м жолдағы түсетiн күш, кг
Циркуляцияланатын жұйедегi тұздықтың мөлшерiне байланысты тұздықты
сораптын өнiмдiлiгi (м3/сағ)
[pic]
мұндағы [pic] - буландырғыш жылулық күш түсiруi
[pic]-берiлген концентрациядағы тұздықтын меншiктi салмағы
[pic] және [pic]- буландырғышқа кiрген және шыққан кездегi
тұздықтын температурасы,С0
[pic]- берiлген температурадағы тұздықтын жылу сыйымдылығы
Циркуляциялық су сорабының өнiмдiлiгi (м3/сағ)
[pic]
мұндағы [pic] - конденсатордын жылулық күш түсiруi, Дж/кг
[pic] - конденсатордан шыққан жылу судын температурасы, 0С
[pic] - конденсаторға берiлетiн салқындаған судын
температурасы, 0С
Жұмыстын орындалу тәртiбi
1.Конвейердiн өткiзу қабiлетiне тексеру есебiн жүргiзу
| |1 |2 |3 |4 |
|[pic] | 5 | 4 | 3 | 6 |
|[pic] | 420 | 390 | 450 | 480 |
|[pic] | 1,2 | 1,8 | 0,9 | 0,45 |
2.Винттiк транспортерлердiн өнiмдiлiгiн тексеру
| |1 |2 |3 |4 |
|[pic] | 0,3 | 0,4 | 0,25 | 0,35 |
|[pic] | 0,2 | 0,25 | 0,15 | 0,3 |
|[pic] | 30 | 40 | 40 | 20 |
|[pic] | 0,6 | 0,5 | 0,7 | 0,4 |
|[pic] | 0,4 | 0,5 | 0,6 | 0,7 |
|C | 0,9 | 0,8 | 0,7 | 0,65 |
3.Терiнi сыдыруға арналған қондырғынын өнiмдiлiгiн тексеру
| |1 |2 |3 |4 |
|[pic] |10 |8 |6 |12 |
|[pic] |1,2 |1,8 |0,3 |0,45 |
|[pic] |5 |4 |3 |6 |
4.Вакуум- горизонтальды ыдыстар санын анықтау
| |1 |2 |3 |4 |
|[pic] |200 |400 |300 |500 |
|[pic] |4 |5 |4,5 |5,5 |
|[pic] |2 |4 |3 |5 |
|[pic] |6 |8 |7 |10 |
5. Пiсiру және қуыру камераларынын санын келесi формула арқылы есептейдi:
| |1 |2 |3 |4 |
|[pic] |300 |500 |600 |700 |
|[pic] |120 |180 |240 |180 |
|[pic] |15 |20 |25 |25 |
|[pic] |5 |10 |12 |12 |
|[pic] |448 |480 |480 |420 |
6. Жiбiту камерасынын аспалы жолдарынын ұзындығы
| |1 |2 |3 |4 |
|[pic] |5000 |5000 |4000 |6500 |
|[pic] |10 |9 |8 |7 |
|[pic] |250 |225 |200 |230 |
7. Циркуляцияланатын жұйедегi тұздықтын мөлшерiне байланысты тұздықты
сораптын өнiмдiлiгi
| |1 |2 |3 |4 |
|[pic] |1000 |1001 |1005 |1010 |
|[pic] |999 |1000 |1003 |1005 |
|[pic] |16 |15 |12 |14 |
|[pic] |18 |18 |15 |12 |
|[pic] |0,05 |0,07 |0,04 |0,03 |
8. Циркуляциялық су сорабынын өнiмдiлiгi
| |1 |2 |3 |4 |
|[pic] |1,16 |1,16 |1,16 |1,16 |
|[pic] |50 |65 |63 |69 |
|[pic] | 45 | 61 | 60 | 67 |
Қолданылған әдебиеттер
1. Гальперин Д.М. Монтаж и наладка технологического оборудования
предприятий пищевой промышленности. Справочник. - М.: Агропромиздат, 1988.
– 320 с.
2. Гальперин Д.М. Монтаж оборудования предприятий пищевой
промышленности. - М.: Пищевая промышленность, 1978.
3. Зайцев Н.В.. Ремонт и монтаж оборудования предприятий пищевой
промышленности. - М.: Пищевая промышленность, 1972.
4. Илюхин В.В.. Монтаж и ремонт оборудования предприятий мясной
промышленности. - М. Легкая и пищевая промышленность, 1984. – 264 с.
5. Красов К.В. Ремонт и монтаж оборудования предприятий молочной
промышленности. - М.: Легкая и пищевая промышленность, 1982. – 240 с.
6. Красов К.В. Эксплуатация, ремонт и наладка технологического
оборудования молочной промышленности. - М.: Легкая и пищевая
промышленность, 1981. – 328 с.
7. Монтаж, наладка, эксплуатация и ремонт оборудования. Справочник/под
ред. В.М. Горбатова. - М.: Пищевая промышленность, 1972.
8. Справочник по монтажу технологического оборудования предприятий пищевой
промышленности./Под ред Д.М. Гальперина. – М.: Пищевая промышленность,
1978. – 496
Лабораториялық жұмыс 4. Жөндеушi жұмысшылардын санын есептеу, алдын-ала
жөндеу графигiн құру
Жұмыстың мақсаты: Жоспарлы алдын-ала жөндеу жүйесiн оқып бiлу. Жөндеушi
жұмысшылардын санын есептеу, алдын-ала жөндеу графигiн құру.
Жұмыстын мазмұны:
1. Жоспарлы алдын-ала жөндеу жұмысына қажеттi техникалық құжаттардын
мазмұны мен санын анықтау.
2. Жоспарлы алдын-ала жөндеудiн жылдық жоспарын құру.
3. Жөндеушi жұмысшылардын санын анықтау.
Негiзгi түсiнiктер
Ет өнеркәсiбi кәсiпорындарда технологиялық жабдықтардын прогрессивтi
жұйесi - жоспарды алдын-ала жөндеу қолданылады, жоспарлы алдын-ала жөндеу
машиналардын ұздiксiз жұмыс iстеуiн қамтамасыз ететiн шаралар жиынтығы.
Жоспарлы алдын-ала жөндеудiн мақсаты жабдықтаудын пайдалану мерзiмiнде
жоспар бойынша белгiленген уақыт пен көлемде ақаулықтардан жою,
машиналардын технологиялық күйiн және жөндеу жұмыстарынын орындалуын
бақылау.
Жоспарлы алдын ала жөңдеу жүйесi жөндеу аралық күтуден,
профилактикалық бақылаудан және ағымдағы, орташа, күрделi жөндеулерден
тұрады.
Жөндеу жұмыстарын жоспарлағанда еңбек шығынын және материялдардын
қажеттiлiктерiн анықтайтын сиымдылық көрсеткiштердi және нормативтердi
пайдаланады.
Жөндеу жұмыстардын ұзақтығы
Жөндеу мерзiмдерiн анықтау үшiн жабдықтардын түрлерiне байланысты
олардын жөндеу циклiн, жөндеу және қарау аралықтардын кезендерiн бiлу
қажет.
Жөндеу циклi- екi кезектi жоспарлы жөндеулердiн арлығындағы жұмыс
мерзiмi.
Жөндеу аралықмерзiм – екi кезектi жоспарлы жөндеу аралығындағы немесе
жоспарлы жөндеудiн аралығындағы жұмыс мерзiмi. Жөндеуге қажеттi жұмыс
уақыты 4 кестеде көрсетiлген.
Тексеру аралық мерзiм
[pic]
мұнда [pic]- жөндеу циклi
[pic] - жөндеу мерзiмiндегi орташа жөндеулер саны
[pic] - жөндеу мерзiмiндегi жөндеулер саны
[pic] - жөндеу циклiндегi тексерулер (осмотр) саны
Машиналардын күрделiлiгiнiн дәрежесiне және жөндеу ерекшелiгiне
байланысты жабдықтарды жөндеу кұрделiлiгiнiң категориялары анықталады.
Күрделелiк категориясын [pic] деп белгiлейдi.
(мысалы, терi сыдыру машинасы 3[pic]- ұшiншi категориялы жјндеу машинасы).
Жөндеу жұмыстарынын еңбек сиымдылығынын нормативтер 1 кестеде
көрсетiлген.
Кесте 1.
| |Тексерудiн еңбек |Жөндеулердiн еңбек |
| |сиымдылығынын нормасы, |сиымдылығының нормасы, |
|Жұмыс түрлерi |адам/сағат |адам/сағат |
| | |А |О |К |
|Слесарлық |0,6 |3 |12 |23 |
|Станоктық |- |0,9 |3,6 |8,5 |
|Басқа да (дәнекерлеу, берiк |- |0,5 |1,8 |3,5 |
|болуы, бояу және т.б). | | | | |
|Барлығы |0,6 |4,4 |17,4 |35,0 |
Машиналарды жөндеудiн еңбек сыйымдылығы
[pic]
мұнда Тж - еңбек сыйымдылығынын нормасы, адам.сағат
[pic]- күрделi жөндеу категориясы
Машинаны жөндеу циклынын еңбек сыйымдылығы
[pic]
Жөндеу арлығында цехтар мен жабдық түрлерiн күтуге қажеттi слесардын
саны.
[pic]
мұнда [pic]- сменасына жөндеу аралық қызметтермен қамтамасыз ететiн
жұмысшылар саны
[pic] - қызмет көрсетiлетiн жабдықтын жөндеу бөлiктерiнiн
қосындысы
[pic] - сменасына бiр жұмысшынын жөндеу аралық қызмет көрсету
нормасы, [pic]=300 [pic][pic]10 егер [pic]=500 [pic][pic]10
Жөндеу циклдарында барлық технологиялық жабдықтар 10 топқа бөлiнедi.
Жабдықтарды жөндеу циклынын ұзақтығы мен құрылымы 2 кестеде
көрсетiлген.
Кесте 2.
|Жөндеу циклындағы |Жабдық жұмыстарынын ұзақтығы |
|жабдықтар тобы | |
| |Тексеру аралық |Жөндеу аралық |Жөндеу циклы |
| |мерзiм |мерзiм | |
|1 |100 |600 |2400 |
|2 |200 |1200 |4800 |
|3 |300 |1800 |7200 |
|4 |400 |2400 |9600 |
|5 |500 |3000 |12000 |
|6 |500 |3600 |14400 |
|7 |500 |4200 |16800 |
|8 |500 |4800 |19200 |
|9 |500 |6000 |24000 |
|10 |500 |7200 |28800 |
Жөндеулердiн аралық мерзiмнiн ұзақтығы келесi формуламен анықталады:
[pic]
мұнда [pic]- жөндеу циклi
[pic] - жөндеу мерзiмiндегi орташа жөндеулер саны
[pic] - жөндеу мерзiмiндегi жөндеулер саны
Жабдықтарды жөндеудiн жылдық жоспары негiзiнде жоспарлы жөндеу және
тексерулер үшiн жылдық жұмысшылар санын келесi формуламен анықталады
[pic]
мұнда Трк,Трс,Трт,Тро- бiр жөндеу бiрлiгiнде ағымдағы, орташа, күрделi
жөндеу және профилактикатикалық тексерулердiн еңбек сыйымдылығы.
[pic] ағындағы, орташа, күрделi жөндеу және профилактикалық
тексерулер кезiндегi жөндеу бiрлiктерiнiн жылдық қосынды саны.
Кн-өткен жылда жеткен уақыт нормаларын орындау коэффициентi.
Ф-жұмыс уақытынын тиiмдiлiк қоры, сағат
Жоспарлы жөндеу және профилактикалық (сақтық) тексерулер орындайтын
жұмысшылар санынын цехтардағы жабдықтарды жылдық жөндеу және тексеру
тұрлерiне байланысты жылдық жөндеу бiрлiктерiнiн санынын қосындысын алдын-
ала санау арқылы табамыз.
Кәсiпорын бойынша жөндеу жоспарлы жөндеулер және профилактикалық
тексерулердi орындайтын жұмысшылар санын цехтар мен қызметтердiн сандарынын
қосындысынан анықтайды.
Жөндеу бригадаларынын санын мына формуламен анықтайды:
Чрб=Т/Нвр
мұнда Т- жөндеу кезiндегi еңбек сиымдылығы, адам.сағат
Нвр- жөндеудiн уақыт нормасы, адам.сағат
Жабдықтардын жөндеу жоспарын құрғанда көрсетiлген жабдықтардын
жөндеуде тұру ұзақтығы мынандай формула мен анықтайды:
[pic]
мұнда Ппр- бiр жөндеу бiрлiгiндегi жабдықтын жөндеуде тұру нормасы.
Тж - еңбек сиымдылығынын нормасы, адам.сағат
[pic]- күрделi жөндеу категориясы
Қалыпты жағдайда жөндеу жұмысын жүргiзгенде жабдықтардын
жөндеуде тұрып қалуынын орташа нормаларын қолдануға болады (кесте3).
Кесте 3.
|Жөндеу жұмыстары |Бiр жөндеу бiрлiгiнде жабдықтардын жөндеуде тұрып қалу |
| |нормасы, (тәулiк) |
| |1 сменада |2 сменада |3 сменада |
|Тексеру жөндеу |0,05 |0,025 |- |
|Ағынды жөндеу |0,15 |0,08 |0,055 |
|Орташа жөндеу |0,42 |0,23 |0,18 |
|Күрделi жөндеу |0,8 |0,42 |0,31 |
Тексеру сұрақтары.
1. Жөндеу циклi дегенiмiз не?
2. Жөндеу аралық мерзiм қалай анықталады?
3. Тексеру аралық мерзiм қалай анықталады?
4. Қандай жұмыс түрлерi төменде көрсетiлген?
- Профилактикалық тексеру
- Жөндеу аралық қызмет көрсету
- Ағындағы жөндеу
- Орташа жөндеу
- Күрделi жөндеу
5.Жөндеу цикiлiнiң бөлiмi дегенiмiз не?
6.Жөндеудiң күрделi категория қалай анықталады?
7.Әртүрлi жөндеу түрлерiнiң еңбек сыйымдылық күйі қалай анықталады?
ВАРИАНТТАР
|I |Жабдықтардың атаулары |Саны |Жөндеу |Кұрделiлi|Уақыт |
| | | |циклi |к |нормасы |
| | | | |категория| |
| | | | |лары | |
|Iрi қара малды өңдейтiн желi |
|1 |Iрi қара малды өндеу желiсi |2 | | | |
|2 |АБ автоматты бокс |2 | | | |
|3 |Электрлi лебедка |1 | | | |
|4 |Көтерiп - түсу площадкасы |1 | | | |
|5 |Электрлi ара |1 | | | |
|6 |Конвейерлi стол |1 | | | |
|7 |Электрлiк ара |1 | | | |
|8 |Жуғыш машина |1 | | | |
|9 |Терi алғыш Москва-4 |1 | | | |
|10 |Қансыз қылатын конвейер |1 | | | |
|11 |Терiнi қолмен сыпыру (забеловка) |1 | | | |
| |және өңдеу конвейер | | | | |
|12 |Троллей |2000 | | | |
|Шошқаны өңдеу желiсi |
| |ФМП жуу құрылғысы |1 | | | |
| |ФКПФ конвейерi |1 | | | |
| |ЦЭ-2М Тiзбектi элеватор |1 | | | |
| |К7-ФМГ Жуатын машина |1 | | | |
| |Терiсiн жiбiтуге арналған сыйымдылық|1 | | | |
| |ФУЩ-100 скреб машинасы |1 | | | |
| |ЭР-1,85 элеватор |1 | | | |
| |ФОЖ Ұйыту пешi |1 | | | |
| |УВС-1 конвейерлi стол |1 | | | |
| |ЭР-0,7 роликтi элеватор |1 | | | |
| |Қансыздандыру конвейерi |1 | | | |
| |Терiнi қолмен сыпыру (забеловка) |1 | | | |
| |және өңдеу конвейер | | | | |
| |Терi сыпыруға арналған лебедка |1 | | | |
| |Троллей |2000 | | | |
|Субөнiмдер өңдейтiн бөлiм |
|1 |МОС –IШ машинасы |2 | | | |
|2 |Тазарту және инцпекция столы |1 | | | |
|3 |Скербкiлi тасымал |1 | | | |
|4 |күйдiру пешi |1 | | | |
|5 |МСК –I машинасы |1 | | | |
|6 |МСС-IШ субөнiм жуғыш машинасы |1 | | | |
|7 |Шошқалардың бастарын өңдейтiн |1 | | | |
| |агрегат | | | | |
|8 |Бұрғыш кран |1 | | | |
|9 |МОС-IС машинасы |2 | | | |
|10 |Шабу құрылғысын орнатқышы |1 | | | |
|11 |Жақ бөлу машинасы |1 | | | |
|12 |Мүйiз кесетiн машина |1 | | | |
|13 |Бас шабу машинасы |1 | | | |
|14 |Субөнiм жуғыш машинасы |1 | | | |
|15 |Тележкалар. |10 | | | |
|IШЕК- ҚАРЫН ӨҢДЕУ БӨЛIМI |
|1 |ФОК-К механикаландырылған желi |1 | | | |
|2 |ФОК-С механикаландырылған желi |1 | | | |
|3 |ФОК-Б механикаландырылған желi |1 | | | |
|4 |ФОК әмбебап машинасы |2 | | | |
|5 |ЦМК- 2 машинасы |2 | | | |
|6 |Тележка |5 | | | |
|7 |Жылжымалы бак |2 | | | |
|ТЕРI ТҰЗДАЙТЫН ЦЕХ |
|1 |Жуғыш барабан |1 | | | |
|2 |Мездра өңдеу машинасы |2 | | | |
|3 |ПШАК-12 қарсы ағынды шнектi аппарат |1 | | | |
|4 |БХА барабан |4 | | | |
|5 |Тұздық дайындау және регенерация |1 | | | |
|6 |Тұз тасыйтын таспалы тасмалдағыш |1 | | | |
|7 |Терi тасыйтын таспалы тасмалдағыш |1 | | | |
|8 |Тележка |10 | | | |
|ШҰЖЫҚ ЦЕХЫ |
| |Тұшпара жасайтын автомат |1 | | | |
| |Котлет жасайтын автомат |1 | | | |
| |Жартылай фабрикаттарды кесуге |2 | | | |
| |арналған машина | | | | |
| |Таспалық ара ПЛБ-2М |2 | | | |
| |Волчок |1 | | | |
| |Фарш араластырғыш Л5-ФЛБ |1 | | | |
| |Нан илейтiн машина |1 | | | |
| |Жазық чашкалы көтергiш |1 | | | |
Қолданылған әдебиеттер
1. Гальперин Д.М. Монтаж и наладка технологического оборудования
предприятий пищевой промышленности. Справочник. - М.: Агропромиздат, 1988.
– 320 с.
2. Гальперин Д.М. Монтаж оборудования предприятий пищевой
промышленности. - М.: Пищевая промышленность, 1978.
3. Зайцев Н.В.. Ремонт и монтаж оборудования предприятий пищевой
промышленности. - М.: Пищевая промышленность, 1972.
4. Илюхин В.В.. Монтаж и ремонт оборудования предприятий мясной
промышленности. - М. Легкая и пищевая промышленность, 1984. – 264 с.
5. Красов К.В. Ремонт и монтаж оборудования предприятий молочной
промышленности. - М.: Легкая и пищевая промышленность, 1982. – 240 с.
6. Красов К.В. Эксплуатация, ремонт и наладка технологического
оборудования молочной промышленности. - М.: Легкая и пищевая
промышленность, 1981. – 328 с.
7. Монтаж, наладка, эксплуатация и ремонт оборудования. Справочник/под
ред. В.М. Горбатова. - М.: Пищевая промышленность, 1972.
8. Справочник по монтажу технологического оборудования предприятий
пищевой промышленности./Под ред Д.М. Гальперина. – М.: Пищевая
промышленность, 1978. – 496 с.
3 Студенттердің өздік жұмыстары
1. Монтаждау жұмыстарын ұйымдастыру
2. Тісті берілістер.
3. Такелажды жұмыстарды ұйымдастыру
4. Строптар, блоктар және полиспасттар, қолды және электрлік тальдар,
лебедкалар, домкраттар.
5. Тіректі құрылымдар. Өздігінен жүретін көтергіш механизмдер.
6. Жабдықты фундаментте өлшеу. Жабдықты бекіту және виброизоляциялау.
7. Санитарлы-техникалық құрылғының монтажы
8. Құбыр өткізгіштердің монтажы
9. Бақылау-өлшеу мен реттегіш аспаптардың монтажы
10. Ауа өткізгіштердің монтажы
11. Қалпына келтіру жұмыстарын ұйымдастыру. Іске қосу кешенінің жобалық-
технологиялық құжаттамасы.
12. Монтаждау жұмыстарының сапалы орындалуын бақылау. Объектінің
өндірістік жұмыстарға дайындығы.
13. Жабдықты қалпына келтіру және іске қосудағы ұйымдастыру-техникалық
шаралар.
14. Монтаждық жұмыс пен құрлыстық-монтаждың түрлері мен әдістері.
15. Монтаждық жұмыстың графигі.
16. Қондырғыны монтаж жасағандағы техникалық қауіпсіздік.
17. Өлшем жұмыстары мен монтаждық алаңды дайындау. Қондырғыларды қабылдау,
сақтау.
18. Монтаж жұмыстарын істегенде қолданылатын құрал- жабдықтар.
19. Қондырғыны орнатудағы фундаменті мен негізі және бекітуі мен
виброизоляциясы.
4 Курстық жұмыстың тақырыптары:
1. Макарон өнімдерін өндіру желісіндегі пресс жабдығын жөндеу
2. Фарш арналған виброараластырғыш құрылмасын жөндеу
3. Сәбіз шырынын өндіру желісін жөндеу
4. Ет өнімдерін өндіру желісіндегі тұшпара қалыптау автоматын жөндеу
5. Стақандағы балмұздақ өндірісінің технологиялық желісін жөндеу
6. Құрғақ сүт өнімдерінің желісін жөндеу
7. Фарш даярлау желісін жобалап майда ұсақтауға арналған жабдықты жөндеу
8. Нан және нан өнімдерін өндіру желісіндегі қамыр бөлгішті жөндеу
9. Сүт және сүт өнімдерін өндіру желісіндегі пастеризаторды жөндеу
10. Кондитерлік өнімдерді өндіру желісіндегі бұлғау машинасын жөндеу
11. Қамыр илеу жабдығын жетілдіріп, нан өндіру желісін жөндеу
12. Нан және нан өнімдерін өндіру желісіндегі қамыр араластыру машинасын
жөндеу
13. Нан – тоқаш бұйымдарын өндіруге арналған цехты жөндеу
14. Тамақ шикізаттарын түйіршіктеу жабдығын жөндеу
15. Үздіксіз әрекетті фризерді жетілдіріп, балмұздақ шығаруға арналған
шағын цехты жөндеу
16. Шнекті престі есептеп, шарап материалдарының желісін жөндеу
17. Еттартқыштың құрылымын жетілдіріп жартылай ет фабрикаттарын өндіру
цехын жөндеу
18. Сүт өндіру желісін жобалап, ондағы гомогенизатор құрылмасын жөндеу
19. Шұжық жасау цехын жобалап шприцті жөндеу
20. Қалақшалы араластырғыш құрылмасын жетілдіріп фарш даярлау желісін
жөндеу
21. Макарон өнімдерін өндіру желісіндегі таспалы кептіру жабдығын жөндеу
22. Сүт өндіру кәсіпорындарындағы тозаңдатқыш кептіргішті жөндеу
23. Сусымалы өнімдерді қалпына келтіретін қондырғыны жөндеу
24. Құрғақ сүтті ұнтақтағышты жетілдіріп, қалыпқа келтірілген
пастерленген сүтті өндіру желісін жөндеу
25. Шоколад массасын өндіру желісі
26. Ірімшік жасауға арналған араластырғышты жетілдіріп сүт өндіру желісін
жөндеу
27. Салқындатқыштың құрылымын жетілдіріп ірімшік өндіру цехын жөндеу
28. Вакуум-буландыру аппараттың құрылымын жетілдіріп қоюландырылған сүт
өндіру желісін жөндеу
29. Шнекті фаршараластырғыш құрылмасын жетілдіріп фарш даярлау желісін
жөндеу
30. Майжасағыш құрылымын жетілдіріп сары май өндіру цехын жөндеу
31. Ет және ет өнімдері консервілерін өндіру желісін жөндеу
32. Қоюланған сүтті өндіру желісін жөндеу
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz