Файл қосу

Қазіргі қазақ тілі




|ҚАЗАҚСТАН    РЕСПУБЛИКАСЫ  БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ  МИНИСТРЛІГІ                      |
|СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ                     |
|3-деңгейлі СМЖ               |                 |                               |
|құжаты                       |ПОӘК             |                               |
|                             |                 |ПОӘК 042-18-28.1.08/01-2014    |
|ПОӘК  «тіл біліміне кіріспе» |______2014 жылғы |                               |
|пәніне арналған              |№ басылым        |                               |
|оқу-әдістемелік материалдар  |                 |                               |





                       5В011700- шет тілі:екі шет тілі
                       5В 012100  мамандығына арналған
                            «Тіл біліміне кіріспе»

                      ПӘНІНІҢ ОҚУ- ӘДІСТЕМЕЛІК  КЕШЕНІ




                ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘННІҢ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
























                                    СЕМЕЙ
                                    2014



                                   КІРІСПЕ


1 ӘЗІРЛЕГЕН
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті  шетел
филологиясы кафедрасының  аға оқытушысы, ф.ғ.к. Баймуханбетова Мейрамгуль
Баймуханбетовна
_____________    «___» ___________20___ жыл.

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1   Шетел филологиясы кафедрасының  отырысында  қаралып, талқыланды.
Хаттама     №___  «___» ___________20___ жыл.

Кафедра меңгерушісі _______________Исмаилова Г. К.

2.2  Филология   факультетінің оқу- әдістемелік бюросында талқыланып,
бекітілді.
Хаттама     №___  «___» ___________20___ жыл.

Төрайым _________________Сәмекбаева Э.М.

3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік  кеңесінде бекітілді.
Хаттама     №___  «___» ___________20 ___жыл.


ОӘК төрағасы   _________________Искакова Г.К.

4  «____» __________  20___ж.  шыққан ПОӘК-нің
№ 1 БАСЫЛЫМЫ


















                                   Мазмұны


1  Қолданыс  аясы
2  Нормативтік сілтемелер
3  Жалпы ережелер
4  Оқу пәнінің мазмұны (модуль)
5  Студенттің өздік жұмыстарының тақырыптары
6  Пәннің оқу-әдістемелік картасы
7  Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілу картасы
8  Әдебиеттер






























      1 ҚОЛДАНЫС АЯСЫ


«Тіл біліміне кіріспе» пәнінің оқу-әдістемелік  кешенінің  құрамына  кіретін
оқытушыға арналған  пәннің  жұмыс  бағдарламасы  5В011700-   мамандықтарының
студенттеріне арналған.

      2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
      Осы  «Тіл  біліміне  кіріспе»   пәнінің   оқытушыға   арналған   жұмыс
бағдарламасы  берілген  пән  бойынша  оқу  үрдісін  ұйымдастырудың  тәртібін
төмендегі нормативтік құжаттар негізінде жүзеге асырады:
- 5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығының  3.08.275-2006  бекітілген
ҚР МЖМБС мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты;
      - СТУ 042-СГУ-5-2013   «Пәннің  оқу-әдістемелік  кешендерін  әзірлеуге
және ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар» университет стандарты;
      - ДП  042-1.07-2013  «Пәннің  оқу-әдістемелік  кешенінің  мазмұны  мен
құрылымы» құжаттық іс-жосығы.

      3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
      3.1 Пәннің қысқаша мазмұны
      «Тіл біліміне кіріспе»   пәні бойынша студенттер  сабақты  ұйымдастыру
жолдарын  меңгеріп,   мазмұныны   айқындап,   сабақ   өткізу   әдістемелерін
меңгереді. «Тіл біліміне кіріспе» жоғары оқу орындарына  қойылатын  талаптар
тұрғысынан ғылыми негізде және жылдар бойғы жинақталған  бай  іс-тәжірибелік
нәтижелер мен әдістемелік тұжырымдар  ескеріле  отырып  оқытылады.   Сонымен
қатар, қазақ тілінің оқытылу жүйесі, ерекшелік сипаттары көрсетіледі.
      3.2 Осы курстың  мақсаты:
       «Тіл  біліміне  кіріспе»  –  филологтарды  лингвистикалық    пәндерге
дайындаудың алғашқы   баспалдағы.  «Тіл  біліміне  кіріспе»  курсының  басты
мақсаты  –  тіл  білімінің   негізгі    ұғымдар   жүйесімен   және    тілдік
терминдермен таныстыру, тілдің құрылымдық, жүйелік, танымдық  болмысы,  мәні
жайлы  түсінікті   қалыптастыру  және   де   студенттерді    тілдік   талдау
дағдысымен  қаруландыру болып табылады.
     «Тіл біліміне кіріспе» курсы  қазақ  филологиясының   студенттері  үшін
өз  ана  тілінің  (қазақ  тілінің)  құрылымын,  мәнбілерін   ғылыми    терең
түсінуге,  ана тілінің  туыс  емес  тілдермен   типологиялық   ұқсастықтарын
салыстыруға мүмкіндік береді.
3.3 Курстың негізгі міндеттері:
Курстың  теориялық бөлімінде  тіл білімінің    ғылым  ретінде  танылуы,  тіл
білімінің   ғылымдар  арасында  алатын   орны,   басқа   ғылым   салаларымен
байланысы,  тіл білімінің зерттеу әдістері жайлы   мәліметтер  беру,  тілдің
мәні  мен  қызметі жайлы, тілдің  шығуы мен дамуы жайында,  тілдің  лексика,
грамматика, фонетика салалары жайлы түсінік беру.
     Тәжірибелік  сабақтар  теориялық  материалдарды  меңгеруді   қамтамасыз
етеді, студенттер тілдің  әр түрлі  субстантивтік   және  реляциялық  мағына
элементтерін ажырата білу  және топтастыра білу дағдысын меңгеруі тиіс.
      3.4 Курстың соңында студент мыналарды білуі керек:
Қазақ тілі білімінің қалыптасу, даму кезеңдері жайлы мағлұмат алады;
      - алған білімдерін практикада қолдана білу;
      - сөйлеудің негізгі әдістерін меңгеру керек;
      - теориялық талдау жасай алу;
      - сөйлеу мәдениеті тарихының даму және қалыптасу  сатылары,  бағыттары
және концепция мәселелерін түсіну;
      - өзіндік пікір айта алу;
      - негізделген және қалыптасқан теориялық білімдерін жинақтай білу.
      3.5 Курстың пререквизиттері:

      Қазіргі қазақ тілі


                3.6 Курстың постреквизиті:
      «Жалпы тіл білімі», «Қазақ әдеби тілінің тарихы», «Қазіргі қазақ тілі»
«Сөзжасам».


                                                                     Кесте 1
|Курс                                                     |Семестр          |
|1                                                        |2                |
|Дәріс сабақтары                                                            |
|Қазақ тіл білімінің қалыптасу, даму жолдары.             |2                |
|Тіл білімінің  басқа  ғылымдармен  байланысы; оның       |2                |
|методологиялық негізі.                                   |                 |
|Тілдің қоғамдық мәні, қызметі, тіл және ойлау , тіл және |2                |
|сөйлеу.                                                  |                 |
|Тілдің тарихи дамуы.                                     |2                |
|Фонетика  эәне фонология  мәселелері. Тіл  дыбыстары,    |2                |
|оның түрлері.Орфоэпия.                                   |                 |
|Жазудың шығуы мен даму кезеңдеру. Орфография мәселесі    |2                |
|Лексикология  және оның салалары. Полисемия, синонимия,  |2                |
|антонимдік құбылыстар. Сөздік құрам.                     |                 |
|Сөзжасам және грамматика мәселелері                      |2                |
|Грамматикалық мағынаның берілу түрлері мен тәсілдері     |2                |
|Сөз таптары және олардың ұстанымдары                     |2                |
|Сөйлем және сөз тіркесі мәселелері                       |2                |
|Жай сөйлем мен құрмалас сөйлем                           |1                |
|Тілдердің классификациясы. Салыстырмалы тарихи әдіс.     |1                |
|Тілдердің генеологиялық классификациясы.                 |2                |
|Тілдердің морфологиялық  классификациясы                 |2                |
|                                                         |                 |
|Практикалық сабақтар                                                       |
|Қазақ тіл білімінің қалыптасу, даму жолдары.             |1                |
|Тіл білімінің  басқа  ғылымдармен  байланысы; оның       |1                |
|методологиялық негізі.                                   |                 |
|Тілдің қоғамдық мәні, қызметі, тіл және ойлау , тіл және |1                |
|сөйлеу.                                                  |                 |
|Тілдің тарихи дамуы.                                     |1                |
|Фонетика  эәне фонология  мәселелері. Тіл  дыбыстары,    |1                |
|оның түрлері.Орфоэпия.                                   |                 |
|Жазудың шығуы мен даму кезеңдеру. Орфография мәселесі    |1                |
|Лексикология  және оның салалары. Полисемия, синонимия,  |1                |
|антонимдік құбылыстар. Сөздік құрам.                     |                 |
|Сөзжасам және грамматика мәселелері                      |1                |
|Грамматикалық мағынаның берілу түрлері мен тәсілдері     |1                |
|Сөз таптары және олардың ұстанымдары                     |1                |
|Сөйлем және сөз тіркесі мәселелері                       |1                |
|Жай сөйлем мен құрмалас сөйлем                           |1                |
|Тілдердің классификациясы. Салыстырмалы тарихи әдіс.     |1                |
|Тілдердің генеологиялық классификациясы.                 |1                |
|Тілдердің морфологиялық  классификациясы                 |1                |



      5 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ
   5.1 Тіл мен ойлаудың өзара қатынасының кұрделілігі. (конспект).
   5.2 Тіл мен сөйлеудің қарым-қатынасы. (конспект)
   5.3 Терминологияның маңыздылығы.  (конспект)
     5.4 Табу мен эвфимезимдердің айырмашылығы мен ерекшеліктері
(конспект).
   5.5 Топонимиканың мақсаттары мен міндеттері (конспект).
    5.6 Ономастиканың зерттеу нысаны мен мақсаттары, міндеттері (конспект).
    5.7 Сөздердің морфемдік құрылымының тарихи өзгерістері. (конспект)


        5.8 Синтагматика мен парадигматика – тілді жүйелі түрде
зерттеулердің аспектілері. (конспект)
    5.9 Коммуникативтік бірліктердің қалыптасуы (конспект).
    5.10 Қазіргі жазудың ұстанымдары (конспект).
    5.11 Тілдің әлеуметтік саралануы. (конспект).
    5.12 Тілдің территориялық саралануы. (конспект).
    5.13 Ұлттық тіл – тарихи әлеуметтік категория. (реферат)
        5.14 Тілдердің тоғысу процесі. (конспект).
        5.15 Қостілділік мәселелері. (реферат)




      6 ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ

                                                                     Кесте 3


      |Дәріс сабағының     |Семинар сабағының     |Көрнекі       |Өз бетімен      |Бақылау   |
|тақырыбы            |тақырыбы              |құралдар,     |дайындалу       |түрі      |
|                    |                      |плакаттар,    |сұрақтары       |          |
|                    |                      |лаборатория-лы|                |          |
|                    |                      |қ стендтер    |                |          |
|1                   |2                     |4             |5               |6         |
|Қазақ тіл білімінің |Қазақ тіл білімінің   |Дәріс тезисі, |Сөздіктермен    |Жазбаша,  |
|қалыптасу, даму     |қалыптасу, даму       |сызба нұсқа   |жұмыс           |ауызша    |
|жолдары.            |жолдары.              |слайдтар      |                |          |
|Тіл білімінің  басқа|Тіл білімінің  басқа  |Дәріс тезисі, |Тілдік          |Жазбаша,  |
|ғылымдармен         |ғылымдармен           |кесте слайд   |таңбаларға      |ауызша    |
|байланысы; оның     |байланысы; оның       |түрінде       |сипаттама беру  |          |
|методологиялық      |методологиялық негізі.|              |                |          |
|негізі.             |                      |              |                |          |
|Тілдің қоғамдық     |Тілдің қоғамдық мәні, |Дәріс тезисі, |Диалектология-лы|          |
|мәні, қызметі, тіл  |қызметі, тіл және     |слайд         |қ сөздікпен     |Жазбаша   |
|және ойлау , тіл    |ойлау , тіл және      |              |жұмыс           |          |
|және сөйлеу.        |сөйлеу.               |              |                |          |
|Тілдің тарихи дамуы.|Тілдің тарихи дамуы.  |Дәріс тезисі, |Фразеологиялық  |Ауызша    |
|                    |                      |кесте слайд   |сөздікпен жұмыс |          |
|                    |                      |түрінде       |                |          |
|Фонетика  эәне      |Фонетика  эәне        |Дәріс тезисі  |Тілдік          |Ауызша    |
|фонология           |фонология  мәселелері.|кесте слайд   |белгілерді      |          |
|мәселелері. Тіл     |Тіл  дыбыстары, оның  |түрінде       |ажырату.        |          |
|дыбыстары, оның     |түрлері.Орфоэпия.     |              |                |          |
|түрлері.Орфоэпия.   |                      |              |                |          |
|Жазудың шығуы мен   |Жазудың шығуы мен даму|Дәріс тезисі  |Үлестірмелі     |Ауызша    |
|даму кезеңдеру.     |кезеңдеру. Орфография |таблица слайд |карточкамен     |          |
|Орфография мәселесі |мәселесі              |түрінде       |жұмыс           |          |
|Лексикология  және  |Лексикология  және    |Дәріс тезисі, |Тест            |          |
|оның салалары.      |оның салалары.        |сызбалар слайд|тапсырмалары-мен|Жазбаша   |
|Полисемия,          |Полисемия, синонимия, |түрінде       |жұмыс           |          |
|синонимия,          |антонимдік құбылыстар.|              |                |          |
|антонимдік          |Сөздік құрам.         |              |                |          |
|құбылыстар. Сөздік  |                      |              |                |          |
|құрам.              |                      |              |                |          |
|Сөзжасам және       |Сөзжасам және         |Дәріс тезисі, |Картотека теру  |Жазбаша   |
|грамматика          |грамматика мәселелері |мысалдарды    |                |          |
|мәселелері          |                      |ноутбуктан    |                |          |
|                    |                      |көрсету       |                |          |
|Грамматикалық       |Грамматикалық         |Дәріс тезисі, |Психологиялық   |Ауызша    |
|мағынаның берілу    |мағынаның берілу      |кесте-слайд   |оқулықтармен    |          |
|түрлері мен         |түрлері мен тәсілдері |              |жұмыс           |          |
|тәсілдері           |                      |              |                |          |
|Сөз таптары және    |Сөз таптары және      |Дәріс тезисі, |Сөздікпен жұмыс |Ауызша    |
|олардың ұстанымдары |олардың ұстанымдары   |сызбалар слайд|                |          |
|                    |                      |түрінде       |                |          |
|Сөйлем және сөз     |Сөйлем және сөз       |Дәріс тезисі  |Үлестірме       |Жазбаша   |
|тіркесі мәселелері  |тіркесі мәселелері    |сызбалар слайд|карточкамен     |          |
|                    |                      |түрінде       |жұмыс           |          |
|Жай сөйлем мен      |Жай сөйлем мен        |Дәріс тезисі  |Кестені толтыру |Жазбаша   |
|құрмалас сөйлем     |құрмалас сөйлем       |              |                |          |
|Тілдердің           |Тілдердің             |Дәріс тезисі  |Үлестірмелі     |          |
|классификациясы.    |классификациясы.      |сызбалар слайд|карточкамен     |          |
|Салыстырмалы тарихи |Салыстырмалы тарихи   |түрінде       |жұмыс           |          |
|әдіс.               |әдіс.                 |              |                |          |
|Тілдердің           |Тілдердің             |Дәріс тезисі  |Сөздікпен жұмыс |Жазбаша   |
|генеологиялық       |генеологиялық         |сызбалар слайд|                |          |
|классификациясы.    |классификациясы.      |түрінде       |                |          |
|Тілдердің           |Тілдердің             |Дәріс тезисі, |Тест сұрақтарына|Жазбаша   |
|морфологиялық       |морфологиялық         |кестені слайд |жауап беру      |          |
|классификациясы     |классификациясы       |негізінде     |                |          |

      7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ
                                                                     4-Кесте
|Оқулықтардың, оқу        |Саны        |Студенттердің  |Қамтамасыз ету   |
|құралдарының атауы       |            |саны           |пайызы           |
|1                        |2           |3              |4                |
|Аханов К. Тіл білімінің  |20          |20             |100%             |
|негіздері.               |            |               |                 |
|А.,1973,1977,1993        |            |               |                 |
|Қалиев Б. Тіл біліміне   |7           |11             |95%              |
|кіріспе А.,1997          |            |               |                 |
|Хасенов Ә. Тіл білімі    |6           |6              |100%             |
|А.,1996                  |            |               |                 |



   8. ӘДЕБИЕТТЕР
   8.1.   Негізгі әдебиеттер:
1. Аханов К. Тіл білімінің  негіздері. А.,1973,1977,1993
2. Байтұрсынов А., Тіл- құрал. Қызылорда, 1925
3. Баранникова Л.И. Введение  в языкознание. Саратов, 1973
4. Баскаков Н.А. Введение в  изучение тюркских языков  М.,1969
5. Головин Б.Н. Введение  в языкознание Москва,1977,1980
6. Кодухов В.И. Введние в языкознание М.,1979,1987
7. Қалиев Б. Тіл біліміне кіріспе А.,1997
8. Қордабаев Т. Тілдің  структуралық элементтері. А.,1975
9. Хасенов Ә. Тіл білімі А.,1996
                            8.1.2.Қосымша әдебиет
1. Аманжолов А.С. Қазақша-орысша лингвистикалық терминдер. А.,1997; Түркі
   филологиясы және жазу тарихы. А.,1996
2. Айтбайұлы Ө. Қазақ сөзі. А.,1997
3. Айғабылов А. Қазақ тілінің морфонологиясы. А.,1995
4. Аралбаев Ж. Вокализм  казахского языка А.,1970, Қазақ  фонетикасы
   бойынша  этюдтер. А.,1988
5. Ахметов Ә. Түркі тілдеріндегі табу мен эвфемизмдер.А.,1995
6. Аханов К. Грамматика теориясының негіздері. А.,1996
7. Байғұтов М. ЭВМ және тіл білімі // қазақ әдебиеті, 1986 14 наурыз.
8. Белл Р. Социолингвистика. М.,1980
9. Болғанбайұлы Ә., Қалиұлы С. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен
   фразеологиясы.
10. Вайнрайх У. Языковые контакты, Киев,1979.
11. Выготский Л.С. Мышление и речь. М.,1996
12. Вопросы терминологии . М.,1961.
13. Горелов И.Н. Разговор  с компьютером. М.,1987
14. Джунусбеков А. Гласные  казахского языка А.,1979, Сингармонизм в
   казахском языке, А.,1985
15. Джанузаков Т. Очерк казахской онамастики. А.,1982
16. Досқараев Ж. Қазақ тілінің жергілікті ерекшеліктері. А.,1955.
17. Қазақ ономастикасының мәселелері. А.,1986
18. Қайдаров Ә. Қазақ терминологиясына жаңаша көзқарас. А.,1993
19. Қордабаев Т. Қазақ тіл білімінің қалыптасу , даму жолдары. А.,1987
20. Морозов В. , Ежова Л. Алгоритмические языки.М.,1975
21. Мырзабеков С. Қазіргі  қазақ тілі фонетикасы. А.,1997
22. Жұбанов Қ. Қазақ тіліжөніндегі зерттеулер. А.,1999
23. Жирмунский В. Национальный язык и социальные диалекты Л.,1936
24. Исаев С. Қазіргі қазақ  тіліндегі сөздердің сипаты. А.,1998
25. Исаев М. Язык эсперанто. М.,1981
26. Истрин В.А. Возникновение и развитие  письма. М.,1969
27. Сыздықова Р. Қазақ әдеби тілінің тарихы. А.,1995
28. Социальная и функциональная дифференциация языков. М.,1977
29. Сулейменова Э. Основы контрастивной лингвистики. А.,1996
30. Мурат В. Введение в языкознание . Изд. 4 М.,1973
31. Язык и мышление М.,1967




Пәндер